CSI Αφγανιστάν: Διαλευκαίνοντας Φονικά στην Εμπόλεμη Ζώνη

Η φωτογραφία είναι του Roc Morin

Το ακέφαλο σώμα του άνδρα βρέθηκε πεσμένο στη μέση ενός δρόμου της επαρχίας Χελμάντ, εκεί όπου χτυπά η καρδιά των Ταλιμπάν. Καρφωμένο στο στήθος του ήταν ένα αιματοβαμμένο σημείωμα που έγραφε: «Όποιος πάει στην κηδεία αυτού του ανθρώπου ίσως να έχει την ίδια τύχη». Η Αφγανική Εθνική Αστυνομία είχε κάποιους υπόπτους, αλλά κανείς δεν μιλούσε. Σε τέτοιες περιπτώσεις, καλούν το ένα και μοναδικό εθνικό εργαστήριο εγκληματολογίας, το Εγκληματολογικό Τμήμα Τεχνικών (CTD) στην Καμπούλ.

Το CTD έδωσε την υπόθεση στον Noorullah Sangarkhil, τον ειδικό για την διευρεύνηση εγγράφων. Χρησιμοποιώντας μια άκρως εξειδικευμένη μηχανή αξίας 98.000 δολαρίων που αποτελείται από ειδικά φώτα και ψηφιακούς αισθητήρες, και έχοντας εκπαιδευτεί από έναν επιθεωρητή του ΝΑΤΟ, ο Noorullah ήταν σε θέση να ταιριάξει το χειρόγραφο σημείωμα με τον γραφικό χαρακτήρα ενός εκ των υπόπτων που είχαν συλλάβει οι αστυνομικοί. Χάρη στη σύλληψη του δολοφόνου, η κηδεία του ακέφαλου θύματος είχε κοινό.

Ταξίδεψα στο CTD υπό στρατιωτική συνοδεία έξι ανθρώπων. Εδώ στο Αφγανιστάν -ένα μέρος με συχνές επιθέσεις εναντίων αξιωματικών– οι πανοπλίες που οι στρατιώτες του ΝΑΤΟ επιλέγουν να φορέσουν, δείχνουν ακριβώς το πώς αισθάνονται για τους Αφγανούς με τους οποίους έρχονται σε επαφή. Μόλις φτάσαμε στο εργαστήριο, οι στρατιώτες έβγαλαν τα πάντα, εκτός από τα τουφέκια τους και άφησαν τα βαριά με κεραμική επίστρωση γιλέκα τους και τα βαλλιστικά κράνη τους μέσα στα θωρακισμένα τζιπ μας. «Ερχόμαστε συχνά εδώ», μου εξηγεί ο Αμερικανός Ανώτερος Σύμβουλος David Jacobson, «Αυτά είναι καλά παιδιά που ενδιαφέρονται γι αυτό που κάνουν. Θέλω να πω, ότι στην πραγματικότητα δίνουν το «παρών καθημερινά στη δουλειά, κάτι το οποίο δεν συνηθίζεται και πολύ σε αυτή τη χώρα».

Ο διευθυντής του εγκληματολογικού, ο καταδεκτικός συνταγματάρχης Ayaz, μας συνάντησε στην είσοδο. Μας κάλεσε στο γραφείο του για το σύνηθες τσάι. «Αν οι άνδρες δεν πίνουν τσάι, αυτό σημαίνει ότι πολεμάνε», μου είπε χαριτολογώντας, μέσω του μεταφραστή, πριν συνεχίσει την περιγραφή των εγκαταστάσεων. Το CTD, το οποίο ιδρύθηκε το 2003 από το ΝΑΤΟ, καταλαμβάνει έναν όροφο στο Υπουργείο Πληροφοριών. Οι 102 τεχνικοί του λαμβάνουν περισσότερες από 300 νέες υποθέσεις από όλη τη χώρα, κάθε μήνα. Σκοπός του Τμήματος είναι η προώθηση του κράτους δικαίου και του επαγγελματισμού της αστυνομίας. Πριν από τη δημιουργία του CTD για παράδειγμα, οι αυτοσχέδιοι εκρηκτικοί μηχανισμοί (IED) που εντοπίζονταν από την Αφγανική Εθνική Δύναμη Ασφαλείας καταστρέφονταν αμέσως. Τώρα, πολλοί αξιωματικοί σε όλη τη χώρα έχουν εκπαιδευτεί έτσι ώστε συλλέγοντας στοιχεία να μπορούν να οδηγηθούν στον εντοπισμό και τη σύλληψη των δραστών. Μετά την κουβέντα μας, ο συνταγματάρχης μας προσκάλεσε σε μια περιοδεία στο τμήμα του.

Στο εργαστήριο βαλλιστικής, εκεί όπου τουφέκια που έχουν κατασχεθεί στοιβάζονται σε κάθε διαθέσιμη επιφάνεια, το μέγεθος του φόρτου εργασίας του CTD ήταν εμφανές. Μια ομάδα πέντε ανδρών δουλεύει όλο το εικοσιτετράωρο, μου εξήγησε ένας τεχνικός. Όλοι τους χρησιμοποιούν ένα κοινό εξειδικευμένο μικροσκόπιο για να ελέγχουν τις σφαίρες –αυτή είναι και η μόνη συσκευή αυτού του είδους που υπάρχει σε ολόκληρη τη χώρα. Το μικροσκόπιο ήταν δώρο από τη Γερμανία, τους το έδωσαν όταν το εργαστήριο άνοιξε για πρώτη φορά, και τότε το μηχάνημα ήταν ήδη 30 ετών. «Έχουμε μόνο ένα», μου είπε ο τεχνικός, «ενώ χρειαζόμαστε δέκα». Ως απάντηση στις ανησυχίες τους, έρχεται το άνοιγμα ενός νέου εγκληματολογικού που ήδη ετοιμάζεται στην πόλη Χεράτ και έχει προγραμματιστεί να ανοίξει αργότερα αυτό το φθινόπωρο.

Η περιοδεία συνεχίστηκε. Στο διάδρομο, περάσαμε ένα δωμάτιο με τα γράμματα DNA στην πόρτα. «Πριν από τέσσερα χρόνια», μου εξήγησε ο Συνταγματάρχης Ayaz, «εγώ δεν ήξερα καν τι ήταν το DNA. Τώρα, το προσωπικό μας έχει εκπαιδευτεί στην ανάλυση DNA και εμείς περιμένουμε  την άφιξη του σωστού εξοπλισμού».

Στο εργαστήριο δακτυλικών αποτυπωμάτων, γνώρισα τον ανώτερο τεχνικό συνταγματάρχη Gulzar Ali. Τον ρώτησα μέσω μεταφραστή πώς είχε επιλέξει το επάγγελμά του. Το χαμόγελο στα χείλη του βάθυνε. Κουνούσε τα χέρια του στον αέρα καθώς μιλούσε. «Ήμουν  δάσκαλος φυσικής και χημείας», μου εξήγησε, «… αλλά το γεγονός πως στη χώρα μου ζούμε εδώ και 30 χρόνια σε καθεστώς πολέμου, με ενθάρρυνε να εργαστώ σε αυτό το γραφείο. Αυτή είναι η μόνη υπηρεσία στο Αφγανιστάν, που ξέρει ποιοι άνθρωποι λένε την αλήθεια και ποιοι λένε ψέματα. Η δημοκρατία εξαρτάται από αυτό».

Ο συνταγματάρχης Αλί μου έδωσε ένα μάτσο χαρτιά, με όλες τις περιπτώσεις πάνω στις οποίες εργαζόταν. Πήρε τυχαία ένα φύλλο. «Σε αυτήν την περίπτωση, μια γυναίκα βρέθηκε πυροβολημένη. Η οικογένεια ισχυρίστηκε ότι ήταν αυτοκτονία, αλλά τα δακτυλικά αποτυπώματά της δεν είναι στο όπλο. Είναι τα δαχτυλικά αποτυπώματα κάποιου άλλου».

«Οι περισσότεροι Αφγανοί γνωρίζουν ότι μπορούν να εντοπιστούν από τα δακτυλικά τους αποτυπώματα;», ρώτησα.

«Οι περισσότεροι δεν το ξέρουν. Ίσως οι πιο μορφωμένοι να το γνωρίζουν, δηλαδή περίπου ένα 20%», απαντά.

«Αυτό πρέπει να κάνει τη δουλειά σας πιο εύκολη».

«Την κάνει».

«Ποια είναι η υπόθεση της καριέρα σας, για την επίλυση της οποίας είστε περισσότερο περήφανος;».

«Λοιπόν,  μπορώ να σας δείξω μία υπόθεση. Μια γυναίκα σκοτώθηκε από έναν κυβερνητικό αξιωματούχο. Εκείνος φυσικά το αρνήθηκε,  αλλά μέσω των δακτυλικών του αποτυπωμάτων στο όπλο, διαπιστώσαμε ότι ήταν αυτός που σκότωσε τη γυναίκα. Στείλαμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες στο δικαστήριο».

«Τι συνέβη στον αξιωματούχο»;

«Είναι ισχυρός, γι' αυτό εξακολουθεί να κυκλοφορεί ακόμη σε ολόκληρη τη χώρα, ελεύθερος». Ο συνταγματάρχης έτριψε τον αντίχειρά του μαζί με τα δύο πρώτα του δάχτυλα και κατάλαβα πως αναφέρεται σε χρήματα. «Σε αυτή τη χώρα, μερικοί εγκληματίες πάνε στη φυλακή και κάποιοι άλλοι μένουν ελεύθεροι, επειδή γνωρίζουν τους σωστούς  ανθρώπους».

«Πώς αισθάνεστε γνωρίζοντας ότι κάνετε όλη αυτή τη δουλειά για το τίποτα;"

«Είναι εξαιρετικά οδυνηρό για μένα να εργάζομαι μέρα και νύχτα για να πιάσουμε τους εγκληματίες και αυτοί να παραμένουν ελεύθεροι εξαιτίας της διαφθοράς».

«Ποιο είναι το όνομα του υπαλλήλου που σκότωσε τη γυναίκα»; ρώτησα.

Ο συνταγματάρχης Αλί δίστασε για μια στιγμή πριν ξεκινήσει έναν μακρύ μονόλογο στην τοπική διάλεκτο Dari. Όταν τελείωσε, κοίταξα τον διερμηνέα.

«Λέει ότι δεν ξέρει», απάντησε ο διερμηνέας.

«Δεν ξέρει ή δεν μπορεί να πει»;

Ο διερμηνέας συνομίλησε εκ νέου με τον συνταγματάρχη πριν γυρίζει πίσω σε μένα.

«Λέει ότι δεν ξέρει».

«Φοβάται»; ρώτησα.

«Ναι», μου απάντησε ο διερμηνέας, κουνώντας το κεφάλι. «Είναι φοβισμένος».