Δεν θα Υπάρχουν Βιβλία στον Πλανήτη Άρη, Ούτε Εκδότες

​Δέκα χρόνια από σήμερα, διαβάζεις το τελευταίο αριστούργημα του Grant Morrison πάνω σε ένα λαμπερό φύλλο από flexi-glass, ενώ η κοπέλα απέναντί σου στο τραίνο, διαβάζει θρίλερ επιστημονικής φαντασίας, ένα βιβλίο «κανονικό», από χαρτί. Στο μεταξύ, δίπλα σου, ο 19χρονος ανιψιός σου κοιτάει μια συλλογή από τσιτάτα tweets της Gaby Bess, με το vintage iPhone 9 του. Ο τρόπος δεν έχει σημασία, δημοκρατικές επιλογές υπάρχουν, υπάρχει κάτι για όλους. Αυτό που κανείς δεν παρατηρεί είναι ότι οι εκδοτικοί οίκοι έχουν εξαφανιστεί. Όλα τα παραπάνω βιβλία, έχουν αγοραστεί από blog.

Από την έλευση του Kindle και μετά, έχει ξεκινήσει ένας μεγάλος δημόσιος διάλογος σχετικά με το μέλλον της ανάγνωσης και το πώς θα είναι τα βιβλία από εδώ και πέρα, ο οποίος όμως κολλάει στην άποψη πως «τα βιβλία πέθαναν! Τα e-books θα κατακτήσουν τον κόσμο!»
Η λιγότερο γνωστή ιστορία -και απόλυτα σχετική με το θέμα- είναι πως η άνοδος των e-books έχει μειωθεί δραματικά, ενώ οι νεότεροι αναγνώστες -γεννημένοι σε έναν κόσμο γεμάτο mp3 και πηγμένο στις ιντερνετικές συνδέσεις- προτιμούν στην συντριπτική τους πλειοψηφία τα «κανονικά» βιβλία. Αυτά με το χαρτί.

Σίγουρα δεν θα υπάρχουν τέτοια στον πλανήτη Άρη. Το ψηφιακό φορμάτ είναι πολύ πιο ανθεκτικό, ενώ το κόστος μεταφοράς μιας βιβλιοθήκης του παλαιού κόσμου σε έναν άλλο πλανήτη είναι αστρονομικό. Αλλά στον πλανήτη Γη, η παραδοσιακή μορφή των βιβλίων θα συνεχίσει να εμφανίζεται στο χαρτί, τουλάχιστον για τις επόμενες δύο δεκαετίες. Η πιο σημαντική ιστορία που βγαίνει από όλο αυτό, είναι πως η τεχνολογία έχει επιτρέψει σε μικρότερους, ανεξάρτητους οίκους να τυπώσουν βιβλία, που με την χρήση νέων, πιο ελεύθερων καναλιών διανομής, μπορούν και κάθονται στα ράφια των βιβλιοπωλείων, δίπλα στις δημιουργίες των πλέον γνωστών λογοτεχνικών οίκων.

Άρχισα να δουλεύω για τον οίκο Penguin το 2009, ως βοηθός σύνταξης. Έβλεπα τον εαυτό μου σαν ένα 23χρονο κατάσκοπο, πεπεισμένος ότι θα με πάρουν είδηση από στιγμή σε στιγμή. Δεν ήθελα ποτέ να γίνω συντάκτης. Έπαιζα το παιχνίδι του Δούρειου Ίππου, κατασκοπεύοντας το σύστημα εκ των έσω, ώστε να μάθω πως θα μπορούσα να εκδώσω την δική μου δουλειά. Φαντάστηκα ότι θα έπρεπε να ξοδέψω χρόνια κατασκοπευτικής μελέτης, περιμένοντας την κατάλληλη στιγμή ώστε να κλέψω το μυστικό μέσα από τα χέρια των αθάνατων και ανίκητων σοφών που έτρεχαν αυτόν τον λογοτεχνικό τιτάνα. Τέλος πάντων, τελικά χρειάστηκα μια εβδομάδα. Πάει κάπως έτσι. Υπάρχουν εννέα δράκοι που πρέπει να ξεπεράσεις, προτού μπορέσεις να ολοκληρώσεις το λογοτεχνικό σου όνειρο και πρέπει να κατατροπώσεις τον καθένα από αυτούς τους δράκους με την σιγουριά ενός Michael Jordan στα ντουζένια του.

1. Γράφεις ένα βιβλίο (το οποίο δεν χρειάζεται να είναι και πολύ καλό) 2. Βρίσκεις ατζέντη 3. Βρίσκεις έναν εκδότη (μέσω ατζέντη) ώστε να αναλάβει το βιβλίο σου. 4. Πείθεις τον εκδοτικό οίκο (μέσω του εκδότη) να κυκλοφορήσει το βιβλίο 5. Πείθεις έναν δημοσιολόγο (μέσω εκδότη) να προκαλέσει ντόρο γύρω από το βιβλίο 6. Πείθεις την διαφημιστική ομάδα (μέσω εκδότη και δημοσιολόγου) να «σπρώξουν» το βιβλίο 7. Πείθεις τα βιβλιοπωλεία (μέσω της διαφημιστικής ομάδας) να βάλουν το βιβλίο στα ράφια τους 8. Πείθεις τους δημοσιογράφους (μέσω δημοσιολόγου) να γράψουν για το βιβλίο 9. Πείθεις τους αναγνώστες (μέσω δημοσιογράφων) να αγοράσουν το βιβλίο.

Εντάξει.

Ποια είναι όμως η εναλλακτική σου επιλογή;

Το να αποπειραθείς να δημοσιεύσεις το βιβλίο σου μέσω διαδικτύου μέχρι πριν από μια πενταετία, ήταν ένα καθόλου λαμπερό σχέδιο Β. Το να βγάζεις μόνος σου ένα e-book ή το να τυπώνεις τα βιβλία σου κατά παραγγελία, ήταν μα διαδικασία που έφερνε έναν νέο συγγραφέα αντιμέτωπο με το πρόβλημα της προβολής. Πώς θα διάλεγε κάποιος το δικό σου βιβλίο, όταν υπήρχαν δεκάδες χιλιάδες παρόμοιες, χαμηλής ποιότητας επιλογές; Χωρίς κάποιον «οδηγό» για να βοηθήσει την επιλογή του καταναλωτή, ακόμα και το πιο πολύτιμο διαμάντι χάνεται μέσα σε αυτήν την ιντερνετική χαβούζα και κάπως έτσι όλοι οι ιντερνετικοί συγγραφείς αντιμετώπιζαν την ίδια μοίρα. Για έναν συγγραφέα, η σφραγίδα ενός εκδοτικού οίκου, σήμαινε προσοχή από δημοσιογράφους και μια εγγύηση προς τους αναγνώστες ότι αυτός εδώ είναι ένας «κανονικός» συγγραφέας.

Σήμερα όμως, από το BuzzFeed και το Gawker, μέχρι τους New York Times, νέοι συγγραφείς εκδίδουν απευθείας σε τεράστια κοινά που έχουν χτίσει online, αλλά ακόμα και μέσω πλατφορμών που πωλούν βιβλία.

Το πρώτο μου μυθιστόρημα εκδόθηκε μέσω του Thought Catalog, ενός blοg με ιδιαίτερα πιστούς και νεαρούς αναγνώστες, που «έστειλε» το βιβλίο κατευθείαν προς την κατεύθυνση ενός δεδομένου κοινού (βγάζοντας από την μέση τους «δράκους» 2, 4, 5). Η αλήθεια είναι πως τα νούμερα που δείχνουν τις πωλήσεις των βιβλίων, είναι πάντα καταθλιπτικά. Η πώληση μερικών χιλιάδων κομματιών θεωρείται μεγάλη επιτυχία για τους περισσότερους νέους συγγραφείς. Όμως στην δική μου περίπτωση, το μυθιστόρημά μου δεν έχει καν κυκλοφορήσει επίσημα ακόμα, αλλά ήδη έχω «πιάσει» ένα σημαντικό ποσοστό αυτής της αναγνωστικής μερίδας. Δεν κολυμπάω και στις χρυσές λίρες (ακόμα), αλλά συνδέομαι με ένα πραγματικά υπαρκτό αναγνωστικό κοινό και αυτό σημαίνει πολλά για μένα.

Όσο έχει να κάνει με τις ψηφιακές κόπιες, όλα τα e-files τέτοιου είδους, είναι συνδεδεμένα με υπηρεσίες όπως το Oyster που παρέχουν πρόσβαση σε ψηφιακές βιβλιοθήκες με εκατοντάδες χιλιάδες τίτλους και «ζουν» στην τσέπη του αναγνώστη (βγάζοντας από την μέση τους «δράκους» 6, 7 και 9). Υπάρχουν μπουτίκ εκδοτήρια που παρέχουν ήδη την δυνατότητα για τυπωμένες κόπιες των βιβλίων, αν αυτό επιθυμεί ο αναγνώστης και πλέον απέχουμε μόλις ένα τεχνολογικό άλμα μακριά, από το να μπορείς να έχεις ένα βιβλίο, με μια απλή κίνηση στο iphone σου, τυπωμένο και δεμένο στην πόρτα του σπιτιού σου, μέσα σε μια ώρα.

Εκεί βαδίζουμε.

Όλα τα νέα media-κα sites θα αρχίσουν να πουλούν βιβλία μέχρι το τέλος της δεκαετίας, «κλέβοντας» εκδότες από τους παραπαίοντες εκδοτικούς οίκους που δεν έχουν αγοραστεί ακόμα από την Disney. Ένα χρυσό αστέρι από το Random House, σημαίνει ήδη πολύ λιγότερα σε δεδομένα καταναλωτικής δύναμης από τους 3.6 εκατομμύρια followers του WIRED στο twitter ή τους φανατικά πιστούς 220.000 follower του Jezebel, ενώ τώρα η τεχνολογία δίνει την δυνατότητα σε αυτόν που ορίζει τις τάσεις να γίνει και εκδότης.

Δεν υπάρχει πλέον λόγος για να υπάρχει το Random House.

Από την στιγμή που νέα media-κα κανάλια θα αρχίσουν να εκδίδουν μαζικά τους αγαπημένους τους νέους συγγραφείς, οι παραδοσιακοί εκδότες που δεν «φροντίζουν» καθημερινά τους αναγνώστες τους με πιο μαζεμένο και δωρεάν υλικό, δεν θα μπορούν πια να συναγωνίζονται αυτά παντοδύναμα υβρίδια μάρκετινγκ και εκδόσεων.

Εκατό χρόνια από τώρα, το δισέγγονό σας θα αράξει στον αναπαυτικό δερμάτινο καναπέ της εγγονής σας, στην ήσυχη βίλα τους στο Olympus Mons και θα βγάλει τα λασπωμένα του παπούτσια. Εν συνεχεία θα βάλει το ειδικό «καπέλο σκέψης», θα μπει μέσα σε μια ψηφιακή μορφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, όπου συγγραφείς από όλο το ηλιακό σύστημα έχουν «ανεβάσει» τα έργα τους και θα διαλέξει ένα όμορφο μπλε βιβλίο από το αγαπημένο του ράφι. Με το που θα αγγίξει το βιβλίο θα αποκτήσει άμεσα την μνήμη της ανάγνωσης του (πλέον) αγαπημένου του βιβλίου, Citizen Sim: Cradle of the Stars.

Αυτή θα είναι η μελλοντική εικόνα αυτού που σήμερα ξέρουμε σαν «διάβασμα». Αλλά σε ένα πιο βραχυπρόθεσμο πλαίσιο, τα βιβλία θα υποστούν μια μεταμόρφωση και η «παλαιά φρουρά» δεν θα είναι κομμάτι αυτής της νέας λογοτεχνικής εξίσωσης. Η εκδοτική ολιγαρχία τελείωσε φίλες και φίλοι. Η αναρχική λογοτεχνική μας ουτοπία είναι προ των πυλών.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.