Τι Έμαθα Καταργώντας τις Οθόνες από το Σπίτι μου για Έναν Μήνα

Τις τελευταίες 31 μέρες, με το που διάβαινα το κατώφλι της πόρτας του διαμερίσματός μου, έμπαινα σε μια ζώνη χωρίς οθόνες. Ούτε τηλεόραση, ούτε υπολογιστής, ούτε τηλέφωνο, ούτε τίποτα.

Ήταν μια ιδέα που σκέφτηκα με τον σύντροφό μου πέρυσι, προς το τέλος της χρονιάς και ήταν το ψηφιακό ισοδύναμο με τον «στεγνό Γενάρη» - έναν μήνα όπου πολλοί πότες επιλέγουν να κόψουν το αλκοόλ. Είχαμε αποκτήσει κάποιες συνήθειες που ήταν ανθυγιεινές, όπως το να τρώμε μπροστά στην τηλεόραση κάθε βράδυ. Θέλαμε να αναγκάσουμε τους εαυτούς μας να κάνουν ένα διάλειμμα.

Όμως, είμαστε και οι δύο δημοσιογράφοι και -όπως σε πολλούς εργαζόμενους σήμερα- η δουλειά μας, μας απαγορεύει να εγκαταλείψουμε εντελώς τις οθόνες. Όλη μέρα και οι δύο κοιτάμε τους υπολογιστές και τα smartphones μας, για να δουλέψουμε και να μη χάσουμε την επαφή με την επικαιρότητα. Όμως στο σπίτι, στον ελεύθερο χρόνο μας, μπορούσαμε να βάλουμε τους δικούς μας κανόνες - και το κάναμε.

Ήταν απλό, όμως αυστηρό:

• Όχι τηλεόραση
• Όχι υπολογιστές
• Όχι κινητά

Υπήρχαν μικρές εξαιρέσεις: Χρησιμοποιούσαμε ένα από τα κινητά μας για να δούμε κάποια συνταγή ή για να βάλουμε να παίζει μια playlist τραγουδιών στα ηχεία. Αν είχαμε δουλειά που έπρεπε να ολοκληρώσουμε –ένα deadline για κάποιο άρθρο, για παράδειγμα– επιτρεπόταν επίσης. Σε κάθε άλλη περίπτωση, έπρεπε να τα έχουμε όλα κλειστά τα απογεύματα, όπως και τα σαββατοκύριακα, για έναν ολόκληρο μήνα.

«Ήθελα να το κάνω για να ξεφύγω από όλες αυτές τις ανούσιες μορφές διασκέδασης, όπως το Netflix και το Reddit», είπε ο σύντροφός μου, ο Stuart. «Είναι σαν τη ζάχαρη. Είναι ζάχαρη του μυαλού και νομίζω ότι αν ο κόσμος επιχειρούσε να το κόψει μαχαίρι, θα καταλάβαινε ότι είναι ένας εθισμός».

Υπάρχουν πολλές επιστημονικές έρευνες για τα αποτελέσματα που έχει η υπερβολική έκθεση σε οθόνες στα παιδιά, όμως όχι και τόσες για τους ενήλικες. Πάντως, γνωρίζουμε ότι το να κοιτάς μία οθόνη λίγο προτού κοιμηθείς επηρεάζει αρνητικά τον ύπνο, καθώς και την απόδοσή μας στις δουλειές που έχουμε μέσα στην ημέρα – οι εναλλαγές από το μαγείρεμα στο Facebook και στα email εξαντλούν την ενέργεια του εγκεφάλου μας. Αυτά τα προβλήματα, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το να είμαστε συνεχώς μπροστά από μία οθόνη μας έκανε να αισθανόμαστε άσχημα, μας έπεισαν να αποχαιρετήσουμε τις συσκευές προτού περάσουμε την πόρτα του σπιτιού.

Είχαμε αρκετές προσδοκίες και στόχους για αυτόν τον μήνα. Θέλαμε να συζητάμε παραπάνω και να περνάμε περισσότερο χρόνο κοιτάζοντας ο ένας τον άλλο και όχι τα κινητά μας. Επίσης, θέλαμε να ασχοληθούμε με πράγματα για τα οποία ποτέ δεν είχαμε τον χρόνο –να πάμε στο γυμναστήριο, να δούμε μια έκθεση με πίνακες της δεκαετίας του '80, να ασχοληθούμε με δημιουργικά πρότζεκτ που είχαμε παρατήσει.

Πιστεύαμε ότι, χωρίς φασαρία και χωρίς να μας αποσπάται η προσοχή από τα ΜΜΕ που σου πιπιλίζουν τον εγκέφαλο, θα είχαμε ξαφνικά άπειρο χρόνο και ενέργεια, για να επικεντρωθούμε σε αυτούς τους στόχους. Κατά κάποιον τρόπο αυτό αποδείχθηκε αληθινό, όμως υπήρχαν και όρια.

Οι πρώτες μέρες ήταν ονειρικές, για να είμαι ειλικρινής. Γυρίζαμε σπίτι, βάζαμε μουσική, μαγειρεύαμε μαζί και μετά –όσο απίστευτο κι αν ακούγεται– καθόμασταν στο τραπέζι και τρώγαμε. Μετά το φαγητό, ο Stuart έπαιζε κιθάρα όσο εγώ διάβαζα. Οι δουλειές του σπιτιού γινόντουσαν επί τόπου και χωρίς κανέναν δισταγμό. Ήταν η απόλυτη ευτυχία.

«Ένιωσα σαν να ζω στα 50s», είπε ο Stuart. «Οι άνθρωποι καθόντουσαν μέσα στη ζεστασιά του διαμερίσματός τους, άκουγαν δίσκους και μιλούσαν, μιας και αυτές ήταν οι μόνες επιλογές που είχαν. Μου άρεσε που το βίωσα αυτό».

Ύστερα όμως, ήρθε το σαββατοκύριακο.

Όταν απλώς σκοτώνεις μερικές ώρες το απόγευμα, η έλλειψη οθονών δεν είναι μεγάλη πρόκληση. Όμως, όταν ξαφνικά έχεις 48 άδειες ώρες να απλώνονται μπροστά σου, η απουσία του Netflix αρχίζει να γίνεται τρομακτική. Παρ' όλα αυτά, δεν ήταν δύσκολο να βρούμε τρόπους να διασκεδάσουμε – στη Νέα Υόρκη ζούμε, στο κάτω-κάτω. Μερικές φορές καταφέραμε να πάμε στο γυμναστήριο. Πήγαμε όμως και σε νέες γειτονιές (και μια φορά, στο Νιου Τζέρσεϋ!) για να τις εξερευνήσουμε και να τις περπατήσουμε. Κάναμε σχέδια να βρεθούμε με φίλους και τα τηρούσαμε. Επίσης, πήγαμε, κατά έναν ειρωνικό τρόπο, στο Μουσείο Κινούμενης Εικόνας, για να δούμε μια έκθεση για τον Martin Scorsese.

Με πολλούς τρόπους, οι ελπίδες μας για αυτό το πείραμα είχαν ευοδωθεί σε δεκαπλάσιο βαθμό.

«Είναι διαφορετικό από τη γυμναστική και την υγιεινή διατροφή – αυτά απαιτούν πολύ καιρό για να δεις αποτελέσματα – όμως με την τεχνολογία, βλέπεις τα αποτελέσματα πολύ γρήγορα», είπε η Manoush Zomorodi, παρουσιάστρια του Note to Self, ένα podcast των WNYC Studios. «Νιώθεις τρομερή δύναμη, όταν κάνεις κάτι και βλέπεις αμέσως αποτελέσματα».

Το Note to Self θίγει συχνά ζητήματα που έχουν να κάνουν με την εξάντληση που επιφέρει η τεχνολογία και πολλές φορές προτείνει διαρθρωτικές αλλαγές στους ακροατές, ώστε να ξεφύγουν από τις κακές συνήθειες που έχουν σχέση με την τεχνολογία. Ένα πρότζεκτ, με την ονομασία Bored and Brilliant (Βαριεστημένος και Υπέροχος), προκάλεσε τους ακροατές να επιβάλλουν σκόπιμα στον εαυτό τους τη βαρεμάρα, σε μια προσπάθεια να έρθουν και πάλι σε επαφή με τη δημιουργική τους πλευρά.

Η σύνδεση της βαρεμάρας και της δημιουργικότητας ήταν κάτι που εγώ και ο Stu ανακαλύψαμε πολύ γρήγορα. Εκείνος άρχισε να σχεδιάζει ξανά, μετά από πολλά χρόνια. Εγώ, ντρέπομαι λίγο να το παραδεχθώ, αλλά άρχισα να γράφω ποίηση και πάλι, κάτι που είχα να κάνω από το πανεπιστήμιο. Η μούσα είχε επιστρέψει και το μόνο που χρειάστηκε να κάνουμε, ήταν να κλείσουμε τις οθόνες μας για λίγες ώρες.

Μερικά από τα σχέδια του Stu το μήνα χωρίς οθόνες

Επίσης, νιώσαμε να βελτιώνεται και η σχέση μας. Μιλούσαμε περισσότερο, κάποιες φορές κάναμε βαθιές συζητήσεις, άλλες καθημερινή κουβεντούλα. Παρ' όλο που περνούσαμε μαζί τον ίδιο χρόνο με παλιότερα, δεν είχαμε αυτήν την επαφή προηγουμένως.

Ωστόσο, δεν πήγαν όλα έτσι όπως ελπίζαμε. Καταρχάς, το να έχεις πολύ ελεύθερο χρόνο, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχεις και τα χρήματα, για να κάνεις όλα όσα θέλεις – οι εκθέσεις στα μουσεία, οι αναγνώσεις βιβλίων, το φαγητό σε εστιατόρια και τα διάφορα μαθήματα κοστίζουν. Επίσης, υπάρχουν φορές που θέλεις απλώς να χαλαρώσεις και να δεις ένα-δυο επεισόδια από το The Office.

«Μη φανταστείς ότι καθόμασταν κάθε βράδυ και κάναμε σοβαρές συζητήσεις», λέει ο Stu. «Μερικές φορές πρέπει να κάνεις κάτι απλώς για την πλάκα σου και έτσι αντικαταστήσαμε όλη αυτήν την ανούσια ψυχαγωγία με σταυρόλεξα. Λύσαμε πολλά σταυρόλεξα».

Επίσης, προς το τέλος του μήνα, αρχίσαμε και οι δύο να λυγίζουμε. Από εκεί που έψαχνα οδηγίες για το πώς να πάμε σε ένα εστιατόριο, βρέθηκα να τσεκάρω το Facebook. Ο Stu δεν μπορούσε να σταματήσει να ακολουθεί τη ροή ειδήσεων στο Twitter το περασμένο σαββατοκύριακο.

Συνολικά όμως, συμφωνούμε και οι δύο ότι θα θέλαμε να εφαρμόσουμε στην καθημερινότητά μας τα οφέλη που προσκομίσαμε από την αποτοξίνωσή μας. Θέλουμε να έχουμε έναν στόχο όταν κάνουμε «κλικ» και να χρησιμοποιούμε τις οθόνες μας με έναν συγκεκριμένο σκοπό. Το να δούμε ένα επεισόδιο Game of Thrones επειδή μας αρέσει η σειρά και θέλουμε να μη χάσουμε τις εξελίξεις, είναι διαφορετικό από το να περιηγούμαστε άσκοπα στο Reddit για τρεις ώρες, χωρίς να μιλάμε ο ένας στον άλλο.

«Η λέξη-κλειδί είναι ο σκοπός», είπε η Zomorodi. «Το θέμα είναι να χρησιμοποιείς την τεχνολογία έχοντας κάποιον στόχο, διαφορετικά το αδιάκοπο σκρολάρισμα απομυζά τη ζωή μας».

Αυτός είναι και ο λόγος που αυτά τα πειράματα δεν είναι απλώς μια διασκεδαστική πρόκληση. Μας δείχνουν ποια είναι τα όρια που θέλουμε να θέσουμε, τη στιγμή που η τεχνολογία είναι σχεδιασμένη για να υπερβαίνει κάθε όριο και να μας κάνει να θέλουμε και άλλο. Είναι διαφορετικό για το κάθε άτομο, όμως ένας πολύ καλός τρόπος να ανακαλύψεις πόσο λίγος είναι ο χρόνος που σου χρειάζεται μια οθόνη στη ζωή, είναι να κλείσεις τις οθόνες εντελώς. Τουλάχιστον για έναν μήνα.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Motherboard.

Περισσότερα από το VICE

O Σάββας Κωφίδης μάς Μιλάει για Μπάλα και Metal

H Ιστορία του Κωνσταντίνου Πάσσαρη, του πιο Σκληρού Κακοποιού της Ελλάδας

Η Punk Κοινότητα που Αποφάσισε να Μολυνθεί με τον Ιό του HIV