Πώς Είναι να Φτάνεις στα 17 σου στην Ελλάδα με Πατερίτσες, Χτυπημένος από Βόμβα

«Μεγάλωσα στην πόλη Ιντλίμπ της Συρίας, σε μια φτωχή οικογένεια που ήμασταν 11 αδέρφια. Τα χρόνια ηρεμίας τελείωσαν γρήγορα και απότομα. Ήμουν εννέα ετών, όταν ξεκίνησε ο πόλεμος και δεν σταμάτησε ούτε μια μέρα. Πρώτα έφυγε ο πατέρας μου, με δύο απ’ τα αδέρφια μου. Εγώ έμεινα πίσω, με τη μητέρα και τους υπόλοιπους. Πριν από περίπου έναν χρόνο, την ώρα που περπατούσα για να αγοράσω ψωμί για το σπίτι, έσκασε μια βόμβα. Δεν θυμάμαι τίποτα απ’ αυτό. Θυμάμαι μόνο που ξύπνησα στο νοσοκομείο, αφού είχα πέσει σε κώμα για επτά ημέρες. Στην αρχή δεν μου εξηγούσαν τι έχω. Κοίταξα την κοιλιά και τα πόδια μου και το συνειδητοποίησα μόνος μου», διηγείται ο Μ.

Είναι μόλις 17 ετών, σε μια ηλικία που είναι συνυφασμένη με την ομορφιά και την ξέγνοιαστη αλητεία της ζωής. Δεν βίωσε έτσι την ηλικία του, όμως. Για τον ίδιο είναι μια εμπειρία πόνου και άγχους και μια μάχη επιβίωσης. Στα καθημαγμένα από τις συγκρούσεις και τις ελλείψεις φαρμάκων και γιατρών νοσοκομεία της Συρίας έγινε η πρώτη επέμβαση που οδήγησε σε κολεοστομία και ακρωτηριασμό του δεξιού ποδιού κάτω από τον αστράγαλο. Δεν μπορούσαν να του προσφέρουν την περίθαλψη που χρειαζόταν και έτσι ξεκίνησε για την Τουρκία. Μέχρι τα σύνορα, τον συνόδευσε ο αδερφός του. Μετά, συνέχισε μόνος του. Στην Τουρκία έγινε ένα ακόμη χειρουργείο, για να αφαιρεθεί η πέτρα στη χολή και από κει πέρασε με βάρκα στη Χίο. «Ήταν πολύ δύσκολο ταξίδι. Περπάτησα πολύ, πόνεσα πολύ. Ποτέ στη ζωή μου δεν έχω πονέσει τόσο. Οι διακινητές, μου πήραν όλα τα λεφτά που είχα μαζί μου. Γενικά, πέρασα άσχημα. Στο νοσοκομείο της Τουρκίας δεν μου φέρθηκαν καλά, αρρώστησα ξανά. Έκανα τρεις φορές προσπάθεια να έρθω στην Ελλάδα. Ούτε να πηδήξω στη βάρκα δεν μπορούσα», λέει.

Μέσα στην ατυχία του υπήρξε και λίγο τυχερός. Στον καταυλισμό της Χίου έμεινε μερικές μέρες μόνο, καθώς στη συνέχεια φιλοξενήθηκε στη δομή Ασυνόδευτων Ανηλίκων της ΑΡΣΙΣ, όπου μένει μέχρι σήμερα. Όταν έφτασε εδώ ο Μ., ήταν αρκετά ταλαιπωρημένος και ως εκ τούτου εσωστρεφής και μοναχικός. Το επιστημονικό προσωπικό της οργάνωσης τον βοήθησε να ανακτήσει την εμπιστοσύνη του στον κόσμο και το ενδιαφέρον του για τη ζωή. Σημαντικό ρόλο σ’ αυτό διαδραμάτισε και η ανιδιοτελής προσφορά του χειρούργου στο Παιδοχειρουργικό Τμήμα του νοσοκομείου «Έλενα Βενιζέλου» Σπύρου Σπυράκου, που ανέλαβε αφιλοκερδώς να αποκαταστήσει κάποιες από τις βλάβες που είχε υποστεί το αγόρι. «Νιώθω μεγάλη ανακούφιση εδώ. Οι επεμβάσεις που έγιναν διόρθωσαν το πρόβλημα στην κοιλιά μου. Η βασική δυσκολία που αντιμετωπίζω τώρα είναι στο πόδι, καθώς το ένα μου πόδι μετά τον ακρωτηριασμό ατρόφησε και σταμάτησε να αναπτύσσεται. Έχω κομμένες φλέβες με αποτέλεσμα να κουράζομαι εύκολα. Ο πατέρας μου βρισκόταν πριν από δέκα χρόνια στην Ελλάδα. Μας είχε μιλήσει πολλές φορές για τη χώρα με καλά λόγια. Εμένα μου φαίνεται ότι η Ελλάδα μοιάζει με τη Συρία και οι Έλληνες με τους Άραβες και αυτό μ’ αρέσει. Αισθάνομαι οικεία. Πρέπει, όμως, να φύγω. Πρέπει να πάω στη Σουηδία, να βρω τον πατέρα μου και να συνεχίσω τη θεραπεία», τονίζει.

Ο Μ. είναι ένα πολλά παιδιά που οι οικογένειες τους έχουν διασκορπιστεί και περιμένουν με αγωνία τη στιγμή που θα ανταμώσουν με τους δικούς τους. Εξαιτίας της ευαλωτότητας που εμφανώς έχει η περίπτωση του, το αίτημα για επανένωση θα έπρεπε να έχει ήδη υλοποιηθεί. Παρά τη θετική απάντηση, αυτό έχει κολλήσει στα απρόθυμα συρτάρια της ελληνικής και ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Μέχρι τότε, ο Μ. δημιουργεί μια νέα και κάπως πιο ανέφελη καθημερινότητα, που περιλαμβάνει μαθήματα αγγλικών, μουσική, σερφάρισμα στο ίντερνετ και μια απροσδόκητη και εντελώς αυθόρμητη ροπή στη ζωγραφική. Αυτό το τελευταίο δεν το πολυλέει. Το ανακάλυψα, όταν κατεβήκαμε να μας δείξει το δωμάτιο του. Εκεί υπήρχαν μερικά σκίτσα, ορισμένα πολύ πρωτότυπα και υπερβατικά. «Ναι, όταν έχω καλή ψυχολογία, ζωγραφίζω», παραδέχτηκε.

Τον ρώτησα πώς ονειρεύεται τον εαυτό του σε λίγα χρόνια. «Πρώτα απ’ όλα, μ’ ενδιαφέρει να βρω ξανά την υγεία μου. Προσπαθώ να μην σκέφτομαι όλα αυτά που έγιναν. Θέλω να γίνω καλά. Έπειτα, θέλω να σπουδάσω και να δουλέψω. Ξέρω ότι δεν θα είμαι σε θέση να κάνω κάποια σκληρή δουλειά. Μ’ αρέσει να ασχολούμαι με τους υπολογιστές, οπότε ίσως μπορώ να γίνω τεχνικός υπολογιστών. Έχω χάσει χρόνο, βέβαια, το ξέρω. Έχω σταματήσει το σχολείο εδώ και επτά χρόνια, εξαιτίας του πολέμου, αλλά έχω τη διάθεση να το παλέψω», απάντησε.

«Έχει μεγάλη δύναμη ψυχής αυτό παιδί, με όσα πέρασε. Όταν ήρθε, δεν μπορούσε καν να πάει τουαλέτα. Είχε μια σακούλα που έπρεπε να τη μεταφέρει και να την αλλάζει μόνος του κάθε μέρα. Αυτό το φτιάξαμε. Τώρα μένει το πόδι. Ελπίζουμε μέσω δωρεάς ή συγκέντρωσης χρημάτων να αγοραστεί το τεχνητό μέλος που χρειάζεται. Προσαρμόστηκε σχετικά γρήγορα. Δεν σ’ αφήνει, βέβαια, να τον βοηθήσεις. Θέλει να τα κάνει όλα μόνος του, να είναι ανεξάρτητος. Μόνος του ξεκίνησε κιόλας να ζωγραφίζει και έχει εξελιχθεί πολύ. Όλα τα παιδιά στη δομή τον αγκάλιασαν από την πρώτη μέρα που ήρθε και ο ίδιος κοινωνικοποιήθηκε ομαλά. Φυσικά, όλη η εξέλιξη ήρθε μέσα από την άψογη συνεργασία μας με την ομάδα επιτροπείας της Μετάδρασης και ειδικότερα την Επίτροπο του παιδιού, Μαρία Νομικού, η οποία στάθηκε δίπλα του τυπικά και ουσιαστικά», επισημαίνει ο Αλβάρο Μπότσης, κοινωνικός λειτουργός στον ξενώνα.

Αυτή, λοιπόν, είναι η ιστορία του Μ. , ενός νέου αγοριού που ψάχνει για ειρήνη και ασφάλεια. Λέγοντας τη δική του ιστορία δίνει υπόσταση και στις ιστορίες χιλιάδων ανήλικων προσφυγόπουλων που δεν έχουν τρόπο να τις αφηγηθούν, που ο δικός τους λόγος δεν βρίσκει πρόσβαση στη δημόσια σφαίρα, ώστε να διαταράξει την εγκληματική ενίοτε νηνεμία που επικρατεί στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης. Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες αποτελούν ένα από τα πιο ευαίσθητα κομμάτια του προσφυγικού πληθυσμού. Νέοι άνθρωποι που στερήθηκαν βίαια την παιδικότητά τους και προσγειώθηκαν με θόρυβο στην πιο αποκρουστική όψη του ενήλικου κόσμου. Αντιμετωπίζουν το τραύμα του πολέμου, την απώλεια της οικογένειας, τη διατάραξη της εκπαιδευτικής κανονικότητας και μαζί μ’ αυτά, εκτίθενται καθημερινά σε πολλαπλούς κινδύνους.

Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει αξιόπιστο σύστημα καταγραφής των ασυνόδευτών ανηλίκων στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ο εκτιμώμενος αριθμός τους για τον Ιανουάριο του 2018 ανέρχεται σε 3.270 άτομα. Ωστόσο, οι θέσεις σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων είναι μόλις 1.083 και είναι καλυμμένες. Αυτό σημαίνει ότι οι υπόλοιποι είτε στοιβάζονται στις εντελώς ακατάλληλες συνθήκες των προσφυγικών καταυλισμών, είτε κρατούνται σε κλειστούς χώρους δομημένους στη λογική της φυλακής, όπως η Αμυγδαλέζα ή απλώς μένουν εντελώς αβοήθητοι στον δρόμο, σε καθεστώς αστεγίας.

Κλιμάκιο του Κέντρου Υποστήριξης Νέων της ΑΡΣΙΣ πραγματοποίησε καθ’ όλη τη διάρκεια του 2017 τακτικές επισκέψεις στα Προαναχωρησιακά Κέντρα Κράτησης της Αμυγδαλέζας και του Ταύρου, παρέχοντας συνδρομή σε 255 κρατούμενους. Οι κύριες ηλικίες τους ήταν από 13 έως 17 ετών, αλλά εντοπίστηκε μέχρι και ένα 10χρονο παιδί να κρατείται στην Αμυγδαλέζα. Προέρχονταν από τη Συρία, το Μαρόκο, το Πακιστάν, την Αλγερία, το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Μιανμάρ. Ο χρόνος κράτησής τους κυμαίνονταν από έναν μέχρι δυόμιση μήνες. Η οργάνωση διαπίστωσε απαράδεκτες συνθήκες, ενώ κατέγραψε διαμαρτυρίες κρατουμένων για απαξιωτική συμπεριφορά εις βάρος τους από αστυνομικά όργανα. Σε μια περίπτωση, τουλάχιστον, υπάρχει αναφορά για ξυλοδαρμό και ξεγύμνωμα ανηλίκων από αστυνομικούς.

Η Δήμητρα Αρβανιτάκη, υπεύθυνη της δομής, σταχυολογεί τα βασικότερα προβλήματα που υπάρχουν στη φροντίδα των ασυνόδευτων ανηλίκων και την προσπάθεια που καταβάλλεται καθημερινά να καλυφθεί το κενό της ανεπάρκειας της κρατικής μέριμνας: «Εδώ φιλοξενούμε 26 παιδιά. Έχουν περάσει όλα το μακρύ και δύσκολο ταξίδι της προσφυγιάς. Άλλα έχουν γονείς στις πατρίδες τους ή σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, άλλα είναι ορφανά. Σε κάποια είναι εμφανείς στα σώματα τους οι αιτίες που τα ώθησαν να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη. Έρχονται σε μας εξουθενωμένα, από τους δρόμους, από καταυλισμούς ή από κρατητήρια. Είναι ντροπή να υπάρχει προστατευτική κράτηση για ανηλίκους στα Αστυνομικά Τμήματα και την Αμυγδαλέζα. Μπορεί ένας ανήλικος να μείνει έως και τρεις μήνες σε συνθήκες που δεν προβλέπουν ούτε προαυλισμό. Είναι χειρότερα και από φυλακή. Ούτως η άλλως, οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν με κυκλώματα σωματεμπορίας, ναρκωτικών, σεξουαλικής κακοποίησης είναι πολλοί. Δεν θέλω να φανταστώ τι συμβαίνει με τα παιδιά που δεν έχουν απολύτως κανέναν να τα προσέχει. Φτάνουν σε μας χαμένα και χωρίς καμία εμπιστοσύνη στους γύρω τους. Εκεί ξεκινάει το δικό μας έργο επανασυναρμολόγησης. Ο Μ., στην αρχή, ήταν πολύ κλειστός, ήθελε να μένει μόνος του στο δωμάτιο. Τώρα, έχει μια πολύ πετυχημένη συγκατοίκηση και έχει αυξηθεί η συμμετοχή του στις συλλογικές δραστηριότητες. Τον στρεσάρει μόνο το ζήτημα της επανένωσης. Θεωρητικά, το αίτημα αυτό είχε τη μορφή του κατεπείγοντος, αλλά με λύπη διαπιστώσαμε ότι προχωρούν αργά αυτές οι διαδικασίες, κυρίως με ευθύνη των χωρών υποδοχής. Εμείς επιδιώκουμε να χαλαρώσουμε τα παιδιά, να ονειρευτούν και να κερδίσουν ξανά κάτι από την παιδικότητά τους».

Δεν ξέρω αν θα κερδίσουν ξανά κάτι από την παιδικότητά τους. Ενδεχομένως, η «παιδικότητα», με την έννοια της ασφάλειας και της θαλπωρής, να έχει διαγραφεί προ πολλού από την αναπτυξιακή διαδικασία των προσφυγόπουλων. Ο Μ. κέρδισε σίγουρα μέσα στον ξενώνα μια διαπεραστική ματιά εξυπνάδας και θέλησης, που θα είναι η πυξίδα του, όταν θολώνει ο δρόμος μπροστά του.

Περισσότερα από το VICE

Η Μέρα που οι Κραυγές Ενός Ζώου με Έκαναν Χορτοφάγο

«Όπλα, Κλίκες, Μπάφοι» - Η Γλώσσα του Hip Hop και Ποιες Λέξεις Χρησιμοποιούν πιο Συχνά οι Ράπερ

Όσα Τρομακτικά και Ομοφοβικά Ακούστηκαν στη Δίκη που Αθωώθηκε ο Αμβρόσιος