Η «Καρφίτσα» Είναι Ένα Έργο Φτιαγμένο για τη Φυλακή που Έχουμε Όλοι Μέσα μας

Αν κάτι λείπει σήμερα από το θέατρο είναι το «σήμερα». Παραστάσεις, λέξεις και νοήματα παρμένα από το πεζοδρόμιο του παρόντος, φτιαγμένα έτσι ώστε να κάνουν αυτό που νομοτελειακά είναι φτιαγμένη η τέχνη να κάνει: Να σε αναγκάσει να πας παραπέρα, να αναζητήσεις τη δική σου ουτοπία. Στην «Καρφίτσα» (ή απλά μαθήματα επιβίωσης), το έργο που παίζεται στην κεντρική σκηνή του Bios, σου δίνεται ακριβώς αυτή η ευκαιρία.

Περιμένοντας την παράσταση να ξεκινήσει, ο νοσταλγικός ήχος ενός μουσικού παιδικού κουτιού ακούγεται στην ακόμη σκοτεινή αίθουσα. Ένας ήχος βγαλμένος από την αθωότητα των ηρώων του έργου, εκείνων των τεσσάρων πρωταγωνιστών που επί σκηνής και εντός μιάμισης ώρας περίπου, σκοπό έχουν να σου αποδείξουν πως η λύτρωση στη ζωή, φτιάχνεται από υλικά όπως η ατέρμονη αγάπη, το άκρατο μίσος και η ενστικτώδης άναρχη τρέλα της επιβίωσης.

Το έργο γραμμένο από την Ελένη Ζιώγα, της οποίας δείγματα γραφής έχουμε δει ξανά στο παρελθόν σε παραστάσεις όπως «Το μυστικό της κυρίας Έλεν», περιλαμβάνει τέσσερις χαρακτήρες: Μια κυρία, μια άνεργη ηθοποιό που έχει προσληφθεί ως υπηρέτρια από την κυρία, μια ζητιάνα και έναν δολοφόνο. Πρωταγωνιστούν οι Υβόννη Μαλτέζου, Λουκία Πιστιόλα, Ελένη Ζιώγα και Έκτορας Λιάτσος. Μέσα από μια αστυνομική πλοκή, η παράσταση ξεδιπλώνεται με αλληλένδετους μονολόγους συνδυάζοντας εντέχνως μια αστυνομική ιστορία, πινελιές μαύρης κωμωδίας και βαθιά υπαρξιακά νοήματα. Κυρίως καλύπτει τη σημερινή μας ανάγκη από το θέατρο. Ερμηνείες καθαρές και κείμενα που να μεταφέρουν τη ζοφερότητα που ζούμε στο επίπεδο της τέχνης, ώστε να μπορέσουμε να την αντικρύσουμε κατάματα και να βρούμε τρόπους να την αντιμετωπίσουμε. Πάνω απ΄ όλα είναι ένα έργο ζωντανό, βγαλμένο από το ψηφιδωτό του σήμερα. Χωρίς να υπάρχει σαφής και εμφανής χρονικός προσδιορισμός, κάτι που δίνει στο έργο τη διαχρονικότητα που χρειάζεται, τα στοιχεία που δίνονται παραπέμπουν στον εξαθλιωμένο Ευρωπαϊκό Νότο και στις επιπτώσεις των μνημονιακών πολιτικών.

Η καρφίτσα που έδωσε το όνομά της στο έργο, εκείνο το ακριβό κόσμημα με το πολύτιμο πετράδι του, περνάει από χέρι σε χέρι ανάμεσα στους ήρωες της ιστορίας. Σημειολογικά κουβαλάει μαζί της και το μικρόβιο της διάσπασης, συμβολίζοντας την εξάρτηση του ανθρώπου από την ύλη αλλά και τη μιζέρια που αναβλύζει από την ιδιοκτησία. Γίνεται καταλύτης για όλους τους χαρακτήρες, μεταφέροντας το «Φαινόμενο της Πεταλούδας» στη σκηνή, αφού ανήκει στην κυρία, γίνεται αντικείμενο κλοπής από την άνεργη ηθοποιό-υπηρέτρια της, χάνεται, βρίσκεται τυχαία από τη ζητιάνα, περνάει από την τραγικότερη φιγούρα του έργου -τον δολοφόνο- και βρίσκει ξανά τη «θέση» της. Ένα από τα άπλετα διπλά νοήματα της δεύτερης ανάγνωσης του έργου αποτελεί και το αντίκτυπο που μπορεί να έχουμε ηθελημένα ή κατά λάθος στις ζωές των άλλων. Το πώς η ατομική ευθύνη μετατρέπεται σε συλλογική συνέπεια. Είναι η καρφίτσα που σου δείχνει πως τελικά η κόλαση και ο παράδεισος είναι «οι άλλοι». Είναι εκείνη που σου λέει πως ζούμε σε συνάρτηση με το σύνολο τριγύρω μας, ακόμη και αν αυτό το σύνολο μας είναι άγνωστο.

[VICE Video] Ο Τάκης Σπυριδάκης Κόντεψε να Πάει Φυλακή για μια Ταινία

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η σκηνή αποτελείται από ελάχιστα σκηνικά και η αλήθεια είναι ότι δεν τα χρειάζεται. Οι δυνατές ερμηνείες των ηθοποιών, ο φωτισμός που θα ενέκρινε ο Χίτσκοκ, τα ηχητικά εφέ και η αλήθεια του κειμένου, δημιουργούν τον απαραίτητο συνδυασμό στη βιομηχανική σκηνή του Bios. Για την ακρίβεια, μια σκηνή μέσα στην απλότητά της είναι ιδανική για να αναδείξει αυτό που επιδιώκει το έργο και να σε αναγκάσει να αφοσιωθείς στην ύπαρξη, με τη φύση του ανθρώπου, που τη μια τον αποθεώνει και την άλλη στιγμή μπορεί να τον συντρίψει με δύναμη στο πάτωμα. Αυτό άλλωστε έχει σκοπό και το έργο. Να σου υπενθυμίσει πως συνυπάρχει μέσα μας ένας μικρός θεός μαζί με έναν ανθρωπάκο και πως τελικά σημασία έχει πως καταφέρνεις να διαχειριστείς ένα παρελθόν που δεν επέλεξες σε ένα παρόν που συνειδητοποιείς πως καλείσαι να επιλέξεις. Έτσι, σε μια άδεια σκηνή μέσα από τα βλέμματα των ηθοποιών αντιλαμβάνεσαι πως δυνητικά είμαστε όλοι αθώοι και όλοι ένοχοι.

Το θεατρικό κείμενο της Ελένης Ζιώγα (κυκλοφορεί και από τις εκδόσεις Πορφύρα) είναι ένα κείμενο για τον φυλακισμένο άνθρωπο, για εκείνον που φτάνει στη συνειδητοποίηση της ανάγκης για ελευθερία, για εκείνον που βρέθηκε εγκλωβισμένος ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του, μη γνωρίζοντας τι πρέπει να κουβαλήσει πρώτο. Σου εξηγεί πώς μυστηριωδώς η αγάπη, η φυλακή, το μίσος, η λύτρωση, είναι πράγματα που ο καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά. Έννοιες που είναι κατανοητές από όλους, όμως μπορούν να εξηγηθούν μόνο διαφορετικά από το κάθε άτομο. Μιλάει για την ελευθερία εκείνη που συνειδητοποιούμε πως χάσαμε μόνο όταν βρεθήκαμε εγκλωβισμένοι στην απώλεια της. Δεν είναι διόλου τυχαίο πως το θεατρικό έργο προτού παρουσιαστεί στο ευρύ κοινό και σε κάποια θεατρική σκηνή, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Ψυχιατρείο των Φυλακών Κορυδαλλού τον Απρίλιο του 2017, με την ισότιμη συνεργασία μιας ομάδας επαγγελματιών ηθοποιών και του θεατρικού εργαστηρίου του Ψ.Κ.Κ., ενώ στον ρόλο του δολοφόνου εναλλάσσονταν κρατούμενοι.

«Η φυλακή είναι μια έννοια γενική και υπαρξιακή για τον κάθε άνθρωπο που γεννιέται στη ζωή μέσα σε συνθήκες διάσπασης, μοναξιάς και αδυναμίας συνύπαρξης με το «όλον» και κυρίως με τον «άλλον». Πρόκειται για τη συνθήκη μέσα στην οποία παραδέρνουμε όλοι νιώθοντας ξένοι και διαρκώς απειλούμενοι από τους ανθρώπους γύρω μας, χωρίς να καταλαβαίνουμε τι πραγματικά μας φταίει, έχοντας όμως στο βάθος της ύπαρξής μας το αίσθημα της ανάγκης για απόδραση απ’ αυτό το μαρτύριο σαν κινητήρια δύναμη για την επιβίωσή μας», περιγράφει η δημιουργός.

Και είναι στ’ αλήθεια ο ρους της ζωής που δεν διάλεξες, εκείνος που μπορεί να σε κάνει εν δυνάμει κύριο, υπηρέτη, ζητιάνο, δολοφόνο. Διότι γεννιόμαστε με μπαγκάζια κάπως προδιαγεγραμμένα. Η «Καρφίτσα» σού υπενθυμίζει ότι έχεις ευθύνη για το πώς θα τα αξιοποιήσεις, και ίσως σε κάνει να αναρωτηθείς περπατώντας αργότερα στην Πειραιώς «Ποια είναι η δική σου φυλακή και πως θα βρεις τη λύτρωση».

Πληροφορίες παράστασης
Bios – Κεντρική Σκηνή Πειραιώς 84, Αθήνα τηλ | 2103425335
Παραστάσεις από 21/12 Πέμπτη – Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή στις 20:30
Τιμές εισιτηρίων Κανονικό: 12 ευρώ Μειωμένο (φοιτητών, ανέργων, ΑμΕΑ): 10 ευρώ

Περισσότερα από το VICE

Δέκα Ερωτήσεις σε Έναν Καθηγητή Διεθνούς Δικαίου για το «Μακεδονικό»

Το Αφόρητο Κιτς των «Πολιτικών» Αγαλμάτων σε Σκόπια και Βόρεια Ελλάδα

Παραλλαγή Χωρίς Λούφα για Όσους Κατατάσσονται στον Στρατό από τον Μάρτιο