Τι Σημαίνει Προσβάσιμη Προβολή: Ένας Τυφλός Παρακολουθεί Σινεμά στη Θεσσαλονίκη

Ο Φώτης Μπίμπασης μπαίνει μέσα στην πορφυρή αίθουσα του Ολύμπιον, κρατώντας το λευκό μπαστούνι του. Στον λαιμό του έχει περασμένο ένα ζευγάρι ακουστικά. Κάθεται στο βελούδινο κάθισμα και ετοιμάζεται να παρακολουθήσει μία από τις δύο καθολικά προσβάσιμες προβολές του 60ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για το Ποτάμι (1959) του Νίκου Κούνδουρου, την πρώτη ταινία που διακρίθηκε με το βραβείο σκηνοθεσίας, στο πρώτο Φεστιβάλ πριν 60 χρόνια.

Στην ταινία εκτυλίσσονται τέσσερις διαφορετικές ιστορίες, με συνδετικό κρίκο τις όχθες ενός ποταμού. Τρεις ληστές κλέβουν έναν σταυρό και προσπαθούν να περάσουν το ποτάμι, ένας στρατιώτης λίγες μέρες πριν απολυθεί, συνομιλεί, μέσω της μουσικής του μπουζουκιού και του τραγουδιού, μ’ έναν αντίπαλο της άλλης όχθης, η κόρη ενός στρατιωτικού φεύγει από το σπίτι της και γίνεται φίλη ενός μικρού κτηνοτρόφου, κι ένα ερωτευμένο ζευγάρι δραπετεύει και καταφεύγει στο ποτάμι.

Στο λευκό πανί του σινεμά, πριν ξεκινήσει η ασπρόμαυρη ταινία, προβάλλεται ένα από τα σποτάκια του Φεστιβάλ, τα οποία υπογράφει ο Βασίλης Κεκάτος, σε προσβάσιμη μορφή.

Αυτό δίνει σε όσους είναι στην αίθουσα τη δυνατότητα να καταλάβουν τι σημαίνει η προσβάσιμη προβολή, που θα ακολουθήσει μετά. Υπότιτλοι με διαφορετικά χρώματα για να ξεχωρίζουν οι χαρακτήρες και περιγραφή των ήχων για όσους είναι κωφοί και βαρήκοοι [SDH: Subtitles for the Deaf or Hard of Hearing], μαζί με ακουστική περιγραφή [AD: Audio Description] για τυφλούς και άτομα με προβλήματα όρασης, όλα με την τεχνική και επιστημονική αρτιότητα που προσφέρει η Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών. Μία πρωτοβουλία που την έχει ξεκινήσει εδώ και τέσσερα χρόνια στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και από το 2014 στις Νύχτες Πρεμιέρας.

Η ταινία ξεκινάει και τόσο ο Φώτης Μπίμπασης όσο κι άλλα άτομα με προβλήματα όρασης φοράνε τα ακουστικά τους για να ακούνε την ακουστική περιγραφή. Παράλληλα, η ταινία έχει ειδικούς υπότιτλους για τους κωφούς. Οι υπότιτλοι αυτοί, πέρα από τους διαλόγους, περιγράφουν και τους ήχους που ακούγονται στην ταινία. «Πρώτη φορά που είδα προσβάσιμη ταινία για τυφλούς ήταν στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης», θυμάται ο Φώτης. «Ήταν το Μια Ζωή την Έχουμε. Τη συγκεκριμένη ταινία την είχα δει πάρα πολλές φορές στην τηλεόραση και πράγματα που δεν ήξερα ότι τα δείχνει, στην ακουστική περιγραφή τα ανακάλυψα. Είχα μια ξεχωριστή εμπειρία και είναι σημαντικό, γιατί με την ακουστική περιγραφή ακούς πράγματα που δεν τα λένε οι ηθοποιοί».

Ο Φώτης Μπίμπασης είναι μέλος στο Δ.Σ. του Κέντρου Εκπαίδευσης Αποκατάστασης Τυφλών. Πριν χάσει την όρασή του στα 19 του χρόνια, είχε την εμπειρία του κινηματογράφου. Με τις προσβάσιμες ταινίες όμως κατάφερε να επιστρέψει στις αίθουσες, έχοντας μία ολοκληρωμένη εικόνα για την ταινία που παρακολουθεί. «Από τα 19 μου και μετά είμαι στην κατάσταση που είμαι τώρα και κυκλοφορώ με μπαστούνι. Πριν έβλεπα κινηματογράφο. Και μετά, έχω πάει σινεμά κι ας μην είναι προσβάσιμη η ταινία. Τώρα τελευταία, βέβαια, έχω καιρό να πάω. Βλέπω βέβαια ταινίες ή σειρές στην τηλεόραση, όταν είμαι σπίτι. Όταν έρχονται οι προσβάσιμες ταινίες στο Φεστιβάλ, πηγαίνω. Αν δεν είναι προσβάσιμη η ταινία, και να πας στο σινεμά, θα χάσεις πράγματα όταν δεν θα μιλάει ο ηθοποιός. Με την ακουστική περιγραφή δεν χάνεις καθόλου. Όπως ο βλέπων βλέπει αυτά που δείχνει η ταινία, εσύ ακούς την εικόνα. Αυτό είναι το σημαντικότερο». Αναρωτιέμαι αν μπορεί να τον μπερδέψει η περιγραφή ανάμεσα στους διαλόγους: «Όχι», μου λέει: «Έχει δουλευτεί αρκετά καλά και είναι προσαρμοσμένο στον ήχο και στο ύφος που ακούς στην ταινία. Ο κόσμος που παρακολουθεί προσβάσιμες ταινίες στο Φεστιβάλ αυξάνεται κάθε χρόνο. Πρέπει όμως να γίνονται όλες προσβάσιμες από την αρχή, γιατί εμένα μπορεί να μην μου αρέσει αυτή που έχει γίνει προσβάσιμη αλλά να μου αρέσει κάποια άλλη. Φυσικά βέβαια θα πάω να τη δω για να στηρίξω την προσπάθεια. Όμως όταν είναι όλες οι ταινίες ή το 50% είναι προσβάσιμες, μετά μπαίνεις στη λογική ότι αυτή μου αρέσει αυτή όχι, σε αυτή θα πάω και στην άλλη όχι», καταλήγει.

Όμορφες Όλες

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Μάλιστα, προκειμένου να ενεργοποιήσει όλο και περισσότερους δημιουργούς στο ζήτημα της προσβασιμότητας, η Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών πραγματοποίησε παρουσίαση για την καθολική προσβασιμότητα σε σκηνοθέτες/ιδες και επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου, ενώ βρισκόταν συνεχώς στο Φεστιβάλ για περαιτέρω πληροφορίες και συζήτηση με τις/τους ενδιαφερόμενες/ους, διαθέτοντας έντυπο και οπτικό υλικό με τις σχετικές πληροφορίες.

Βέβαια, το ζητούμενο της καθολικής πρόσβασης δεν αφορά μόνο το περιεχόμενο της κινηματογραφικής τέχνης, αλλά και το δομημένο περιβάλλον. Στοχεύοντας λοιπόν το Φεστιβάλ να γίνει προσβάσιμο, σε συνεργασία με την Κίνηση Ανάπηρων Καλλιτεχνών, το Ολύμπιον, οι αίθουσες του λιμανιού, στο Box της πλατείας Αριστοτέλους και το Μουσείο Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, διαμορφώθηκαν να είναι φιλικά και προσβάσιμα στα κινητικά ανάπηρα άτομα, συμπεριλαμβανομένων των χώρων υγιεινής αλλά και των χώρων στάθμευσης των οχημάτων των αναπήρων. Βελτιώθηκαν οι ράμπες και τα ταμεία, τροποποιήθηκαν οι χώροι υγιεινής (τουαλέτες) για ανάπηρα αλλά και για εμποδιζόμενα πρόσωπα. Παράλληλα, στις αίθουσες ήταν ευπρόσδεκτοι, και οι σκύλοι οδηγοί τυφλών, ενώ το πρόγραμμα του Φεστιβάλ ήταν διαθέσιμο σε γραφή Μπράιγ (Braille), και σε μεγαλογράμματη γραμματοσειρά. Τέλος, οι τελετές έναρξης, λήξης καθώς και οι δυο προβολές καθολικής προσβασιμότητας είχαν διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα. Η ευχή λοιπόν είναι το 61ο Φεστιβάλ να είναι ακόμα πιο προσβάσιμο.

Περισσότερα από το VICE

«Σήμερα Έσπασα Τρία Κεφάλια» - Ο Έλληνας Νεοναζί του Charlottesville

Λένε πως τα Καλά Παιδιά σαν τον Αναστάσιο Ράμμο Δεν Κλαίνε

«Είμαι μια Μητέρα που Πουλάει Χόρτο - Πολλοί Πιστεύουν Ότι Είναι Εύκολο»