Σημαίνει για Όλους το Ίδιο η Αλληλεγγύη;

Το VICE Greece δίνει βήμα σε επιλεγμένες ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων με τη δημιουργία της νέας στήλης «Ρισπέκτ», στην οποία κάθε Δευτέρα θα δημοσιεύονται προσωπικές ιστορίες, άρθρα άποψης, φωτογραφίες, ρεπορτάζ ή άλλες υποθέσεις που ενδιαφέρουν την ελληνική κοινωνία. Στόχος μας είναι να ενημερώσουμε το κοινό και να ανοίξουμε διάλογο για ζητήματα, με τα οποία καταπιάνονται οι συγκεκριμένες οργανώσεις και αξίζουν την προσοχή όλων. Το συγκεκριμένο άρθρο των Γιατρών του Κόσμου το υπογράφει o συντονιστής πεδίου στη Λέσβο, Δημήτρης Παπανδέρου.

Το όνομα της παρούσας στήλης είναι «Ρισπέκτ», κατά το ελληνικότερο «σεβασμός»: είναι και ο θεμέλιος λίθος της λειτουργίας του κλιμακίου των Γιατρών του Κόσμου στη Λέσβο, αλλά και καταστατική/ιδρυτική αρχή της οργάνωσης.

Σεβασμός στον οικείο, στον συνάδελφο, σεβασμός και στον άγνωστο. Σεβασμός στο όμοιο, σεβασμός και στο διαφορετικό. Σεβασμός στον ξένο, τον φιλοξενούμενο και τον περαστικό, αλλά σεβασμός και στον ντόπιο. Σεβασμός στον δυνατό, αλλά σεβασμός και στον ευάλωτο. Σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα ανεξαρτήτως υποκειμένου, σεβασμός και στην ευθύνη προάσπισης και διεκδίκησης αυτών. Σεβασμός στους θεσμούς, αλλά και σεβασμός στην αυτενέργεια, στη πρωτοβουλία και στην εποικοδομητική κριτική.

Είναι αυτές οι αντιφάσεις που επιβεβαιώνουν ότι ακόμη και η ανθρωπιστική βοήθεια δεν αποτελεί εξαίρεση σχετικά με τη παραδοχή ότι το νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι ότι την ίδια ώρα που η αλληλεγγύη αναδεικνύεται και βραβεύεται, την ίδια ώρα στοχοποιείται ή/και ποινικοποιείται. Εδώ, ωστόσο, το ζήτημα είναι λίγο πιο σύνθετο και ίσως προϋπόθεση για να απλοποιηθεί είναι να οριστεί εκ νέου η έννοια της «αλληλεγγύης». Σημαίνει άραγε για όλους και όλες το ίδιο; Καλώς ή κακώς, μάλλον όχι.

Είναι σημαντικό, ωστόσο, να υπάρξει μια συζήτηση και συνεννόηση επί των ελαχίστων παραμέτρων επί της νοηματοδότησης του όρου, όπως για παράδειγμα ότι οι νόμοι μπορούν να αμφισβητούνται, αλλά όχι να παρακάμπτονται, οι δράσεις πρέπει να απαντούν στην ανάγκη ικανοποίησης θεμελιωδών δικαιωμάτων και βασικών αναγκών και όχι να είναι απόρροια ανταγωνισμού σε έναν αγώνα για λάθος σκοπό. Ανάληψη ευθύνης σημαίνει και δέσμευση, συνέπεια. Η ποσότητα και η ποιότητα είναι συνιστώσες της αποτελεσματικότητας και όχι αντικρουόμενες έννοιες. Τα πρωτόκολλα λειτουργίας, τα εγχειρίδια, τα σχέδια δράσης, οι καλές πρακτικές, η διαδικασία της αξιολόγησης και αναθεώρησης, η βιωσιμότητα, καθώς και οι κατευθυντήριες οδηγίες δεν είναι πάντα προϊόντα τυπολατρίας ή πολυφορεμένοι επιχειρησιακοί όροι, αλλά απόδειξη της συνειδητοποίησης της ανάγκης για βελτίωση, συνεργασία, τεκμηρίωση, σχεδιασμό, οργάνωση και προγραμματισμό.

Ο πρώτος και σημαντικότερος δρώντας που πρέπει να επαναπροσδιορίσει την έννοια της αλληλεγγύης είναι το ίδιο το κράτος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ευθύνη ξεκινά και σταματά στην Ελλάδα, τουλάχιστον σε επίπεδο Ε.Ε., αλλά επιμερίζεται σε όλα τα κράτη-μέλη, ασχέτως και αν αποποιούνται τις ευθύνες τους, με ή χωρίς τακτ.

Σε μία κατάσταση «μόνιμου επείγοντος», το κράτος εμφανίζεται συστηματικά ασυνεπές να κινηθεί εντός ισχύοντος νομικού και θεσμικού πλαισίου, να θέσει ως προτεραιότητα την ασφαλή και αξιοπρεπή διαβίωση έναντι έωλων συμφωνιών, να σχεδιάσει διδασκόμενο από τα ορθά και λάθη του παρελθόντος, να υπόσχεται με φειδώ, να ελέγχει, αλλά και να ελέγχεται, να προλαμβάνει αντί να καταστέλλει, να γνωρίζει τι μπορεί και τι δεν μπορεί να φέρει εις πέρας - ενδεικτικό παράδειγμα η αδυναμία παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στο μεγαλύτερο hot spot της χώρας. Το κράτος θα πρέπει να μην ψάχνει εξιλαστήρια θύματα δαιμονοποιώντας ΜΚΟ και Οργανισμούς, να ενημερώνει υπεύθυνα, έγκαιρα και έγκυρα, να μην αδικεί, να μην κάνει διακρίσεις, να περιορίζει τις παραδοξότητες όπως το να στηλιτεύει τη στάση των εταίρων κρατών-μελών της Ε.Ε. για τη μη υιοθέτηση της πρότασης αναλογικής κατανομής, όταν παράλληλα αμφισβητεί την ίδια ανάγκη σε εσωτερικό/εθνικό επίπεδο, με τα νησιά του Βορείου Αιγαίου να σηκώνουν διαχρονικά δυσανάλογο βάρος.

Ταυτόχρονα, όμως, το κράτος είναι αυτό που χαράσσει πολιτική (και όλα άπτονται αυτής), δεν μπορεί να υποκατασταθεί, ούτε μπορεί να καλύψει όλα τα κενά, όταν οι ανάγκες παραμένουν αυξημένες, γι’ αυτό είναι ανάγκη να συνεργαστεί, στη λογική της συμπληρωματικότητας, με Οργανισμούς και Οργανώσεις με όρους διαφάνειας και αξιοπιστίας, καθώς και σαφούς οριοθέτησης ρόλων και ευθυνών.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, μπορεί εύκολα να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο χώρος στον οποίο δραστηριοποιούνται και καλούνται να ισορροπήσουν πλέον οι ΜΚΟ δεν είναι πεδίο δόξης λαμπρό, αλλά προσιδιάζει περισσότερο με κινούμενη άμμο. Όσο κινείσαι εναγωνίως, για να βγεις από αυτήν, εξαιτίας της αντιξοότητας και των πολυσύνθετων συνθηκών, τόσο βυθίζεσαι υπό το βάρος της ευθύνης.

Ο δρόμος, λοιπόν, είναι ανηφορικός και δύσκολος, ακριβώς σαν τη μεγάλη ανηφόρα στο βόρειο τμήμα του Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης Μόριας («Γολγοθάς»), την οποία χιλιάδες άνθρωποι διέσχισαν τα προηγούμενα χρόνια προκειμένου να επισκεφθούν το Ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου.

Συμπληρώθηκαν αισίως πέντε χρόνια (2013-2018) παρουσίας της Ελληνικής Αντιπροσωπείας των Γιατρών του Κόσμου στη Λέσβο. Πρόκειται για μια περίοδο τεράστιων προκλήσεων, στο κέντρο του ενδιαφέροντος του προσφυγικού ζητήματος στην Ευρώπη ή κατά πολλούς της προσφυγικής και ανθρωπιστικής κρίσης.

Τα σημαντικότερα ορόσημα αυτής της πενταετίας -οι τεράστιες προσφυγικές ροές το 2015, η Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας το 2016, καθώς και η απόφαση του κράτους να αναλάβει πλήρως την ευθύνη παροχής υπηρεσιών το 2017- βρήκαν το Κλιμάκιο των Γιατρών του Κόσμου στην πρώτη γραμμή.

Για την παροχή της ανθρωπιστικής βοήθειας χρειάστηκε να συνδράμουν δεκάδες επαγγελματίες και εθελοντές από τα νησιά του Β.Α. Αιγαίου, από την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό και κυρίως από χώρες του διεθνούς δικτύου των Γιατρών του Κόσμου. Ο κοινός σκοπός της παροχής ποιοτικών και αποτελεσματικών υπηρεσιών για την ουσιαστική στήριξη της ομάδας-στόχου και κυρίως του πιο ευάλωτου πληθυσμού (παιδιά, γυναίκες, ασυνόδευτοι ανήλικοι, χρονίως πάσχοντες) με όρους σεβασμού και αξιοπρέπειας, αποτέλεσε τη βάση προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πλέγμα ανθρώπινων και επαγγελματικών σχέσεων, συνέργειας και συνεργασίας.

«Φυλακισμένη» στην Αθήνα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Η απάντηση για την υποσκέλιση όλων των προβλημάτων, των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων προκλήσεων, βρίσκεται πάντα στο ίδιο σημείο: Στη δύναμη των προσφύγων να πραγματοποιήσουν το δυσκολότερο ταξίδι διεκδικώντας ζωή, η οποία μεταδίδεται εύκολα σε όσους διαθέτουν όλες τις αισθήσεις τους προκειμένου να την εισπράξουν, αλλά και στην ομαδικότητα.

Με σοβαρότητα, συνέπεια και μεθοδικότητα να συνοδεύουν κάθε δράση του Κλιμακίου, χωρίς υπερβολές και ενέργειες κενές ουσίας, οι Γιατροί του Κόσμου λειτούργησαν συμπληρωματικά στις υπηρεσίες του κράτους, σε τοπικούς φορείς, καθώς και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Για τη παροχή των υπηρεσιών απασχολήθηκαν γιατροί, νοσηλευτές, γυναικολόγος, μαία, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, ψυχίατρος, διερμηνείς και διοικητικό προσωπικό.

Αξιοποιώντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό την εμπειρία, τους διαθέσιμους πόρους, τους εθελοντές και τα στελέχη του Κλιμακίου, οι Γιατροί του Κόσμου βρίσκονται ενεργά δίπλα στους φιλοξενούμενους-πρόσφυγες και τους στηρίζουν εμπράκτως, διασφαλίζοντας τη πρόσβαση προσφύγων και αιτούντων άσυλο σε ποιοτικές υπηρεσίες ιατρικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης που παρέχονται δωρεάν από τους Γιατρούς του Κόσμου, την ανάδειξη θεμάτων που αφορούν τους φιλοξενούμενους για την ενημέρωση/ευαισθητοποίηση των Αρχών και της κοινής γνώμης και τη παραπομπή στις κατάλληλες δομές, όταν απαιτείται, λειτουργώντας συμπληρωματικά στις υπηρεσίες του δημοσίου, συντονισμένα με Οργανώσεις και Οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στο νησί και αποσυμφορίζοντας ταυτόχρονα σε σημαντικό βαθμό κυρίως τις τοπικές δημόσιες δομές υγείας.

Περισσότερα από το VICE

Μιλήσαμε με τους Χούλιγκαν του Στέφανου Τσιτσιπά

Το «Κολαστήριο» του Γεντί Κουλέ Συνεχίζει να Στοιχειώνει τη Θεσσαλονίκη

Απέλλα, HRD, Χρυσή Αυγή: Οι Εξτρεμιστές του Συντάγματος