Η Δυσοσμία στη Θεσσαλονίκη Συνεχίζεται και ο Εισαγγελέας Ζητάει Απαντήσεις

UPDATE 20 Δεκεμβρίου: Νέα δεδομένα προκύπτουν στο θέμα της περιβαλλοντικής ρύπανσης στη Δυτική Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα της μυστηριώδους δυσοσμίας που δηλητηριάζει το Κορδελιό και τον Εύοσμο από τα μέσα του καλοκαιριού, όμως κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει πού οφείλεται. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Θεσσαλονίκης Λάμπρος Τσόγκας κάλεσε τη Δευτέρα στο γραφείο του τους δύο επιθεωρητές περιβάλλοντος, της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Ο εισαγγελικός λειτουργός φέρεται να ζήτησε απτά στοιχεία και αποτελέσματα μετρήσεων έως το τέλος του ερχόμενου Ιανουαρίου, προκειμένου να δοθούν οι πρώτες απαντήσεις όσον αφορά την πηγή της δυσοσμίας. Επιπλέον, φέρεται να ζήτησε από τους επιθεωρητές να αναλάβουν εκείνοι την προκαταρκτική εξέταση που είχε παραγγελθεί από την Εισαγγελία για την ίδια υπόθεση, παίρνοντας έτσι τον φάκελο από το αρμόδιο τμήμα Περιβάλλοντος της Ασφάλειας Θεσσαλονίκης, το οποίο είχε ξεκινήσει την έρευνα χωρίς εντυπωσιακά μέχρι σήμερα αποτελέσματα. Ο κ. Τσόγκας φέρεται να ζήτησε να καταθέσουν εκ νέου στους επιθεωρητές (είχαν καταθέσει στην Αστυνομία) μέλη της Κίνησης Πολιτών Κορδελιού-Ευόσμου, με ζητούμενο να προσδιοριστεί, σε πρώτη φάση εμπειρικά, η περιοχή όπου εντοπίζεται πιο έντονα το πρόβλημα της δυσοσμίας.

Παράλληλα με την εισαγγελική έρευνα, σε εξέλιξη βρίσκονται και οι ενέργειες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας για τη λύση του μυστηρίου της δυσοσμίας. Στις αρχές του μήνα, ο περιφερειάρχης κ. Τζιτζικώστας πραγματοποίησε κοινή συνέντευξη Τύπου ώστε να ανακοινώσει την αποδοχή δωρεάς από τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) ενός μηχανήματος για τον εντοπισμό και την ανάλυση ατμοσφαιρικών ρύπων, τους οποίους δεν μπορούν να εντοπίσουν τα όργανα των υπηρεσιών της Περιφέρειας. Το κόστος αγοράς του ειδικού εξοπλισμού ανέρχεται σε 125.000 ευρώ. Τις μετρήσεις θα κάνει η ερευνητική ομάδα του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ με επικεφαλής την καθηγήτρια Κωνσταντίνα Σαμαρά, ενώ θα χρειαστούν 18 μήνες έως ότου έχουμε τα πρώτα αποτελέσματα.

Στην ερώτηση, εάν με τη χρηματοδότηση των ΕΛΠΕ για την προμήθεια του απαραίτητου μηχανήματος ουσιαστικά ο δυνάμει ελεγχόμενος χρηματοδοτεί τον έλεγχό του, ο κ. Τζιτζικώστας απάντησε ότι η Περιφέρεια απευθύνθηκε σε ιδιώτες, διότι τα οικονομικά των περιφερειών είναι ασφυκτικά και δεν υπήρχε δυνατότητα εξεύρεσης των κονδυλίων. «Σας διαβεβαιώνω πως όποιος βρεθεί ότι έχει την ευθύνη για το πρόβλημα θα βρει άσχημα τον μπελά του. Δεν είναι τα ΕΛΠΕ που θα κάνουν τις αναλύσεις και τις έρευνες, αλλά οι επιστήμονες του ΑΠΘ και ανάλογα με τα αποτελέσματα θα πέσουν οι καμπάνες. Δε χρηματοδοτεί ο ελεγχόμενος τον έλεγχό του και να είστε σίγουροι πως εάν προκύψουν ευθύνες για τα ΕΛΠΕ θα είμαστε πιο αυστηροί στις ποινές μας», είπε.

Πάντως, δικαστικές πηγές που παρακολουθούν την υπόθεση, σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι δεν αποκλείεται να ζητηθεί το επόμενο διάστημα ανεξάρτητη πραγματογνωμοσύνη, καθώς το πόρισμα που θα προκύψει από τους παραπάνω ελέγχους θα μπορούσε να αμφισβητηθεί σε περίπτωση που φθάσει στη δικαιοσύνη, ή σε ενδεχόμενη επιβολή διοικητικών μέτρων και προστίμων. «Αυτό είναι ένα ζήτημα» ήταν η φράση αρμόδιας δικαστικής πηγής. Επιπλέον, εκτός από το ειδικό μηχάνημα, το κόστος του οποίου καλύφθηκε με τη δωρεά, φέρεται ότι δεν έχουν εξασφαλιστεί οι πόροι για το κόστος της εκπόνησης της έρευνας από τους επιστήμονες του ΑΠΘ. Να σημειωθεί ότι την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώθηκε η έγκριση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος χρηματοδότησης ύψους 131.000 ευρώ, μέσω του Πράσινου Ταμείου, για την αναβάθμιση του σταθμού παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που είναι εγκατεστημένος στο Κορδελιό, ο οποίος σήμερα μπορεί να εντοπίσει «συμβατικές» μόνο πηγές ρύπανσης.

Στο μεταξύ, η Περιφέρεια εξέδωσε την Τρίτη ανακοίνωση-σύσταση προς τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού στη Θεσσαλονίκη, λόγω υπερβολικής αύξησης των τιμών στα αιωρούμενα μικροσωματίδια (άνω των 101 μg/κ.μ.), σύμφωνα με τις μετρήσεις των σταθμών στο Κορδελιό και το κέντρο της Θεσσαλονίκης (Αγ. Σοφίας) τα τελευταία 24ωρα. «Άτομα με αναπνευστικό πρόβλημα ή καρδιοπαθείς καθώς επίσης τα παιδιά και τα άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει να περιορίσουν τη σωματική άσκηση − δραστηριότητα και τον χρόνο παραμονής τους σε εξωτερικούς χώρους. Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές ανακουφιστικού φαρμάκου. Επίσης, κάθε άτομο θα πρέπει να περιορίσει τη σωματική άσκηση ιδιαίτερα αν αισθάνεται ενόχληση στα μάτια ή εμφανίζει βήχα, ρινική συμφόρηση ή ενόχληση στο λαιμό», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Από τα μέσα του καλοκαιριού οι κάτοικοι στο Κορδελιό και τον Εύοσμο άρχισαν να παραπονιούνται έντονα για μια πολύ έντονη «δυσοσμία» στον αέρα. Από τον Σεπτέμβριο υπάρχουν μέρες και νύχτες στη Δυτική Θεσσαλονίκη που οι άνθρωποι δεν μπορούν να αναπνεύσουν· τσούζουν πολύ τα μάτια τους και κλείνει ο λαιμός από το κάψιμο. Ωστόσο, μετά από δύο παρεμβάσεις της Εισαγγελίας Θεσσαλονίκης, αυτοψία του ίδιου του πρώην αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και πολλά ευχολόγια όλο το προηγούμενο διάστημα, η «πηγή του κακού» παραμένει άλυτο μυστήριο και περίπου 170.000 κάτοικοι σε Κορδελιό και Εύοσμο κρατούν την αναπνοή τους στον δηλητηριασμένο αέρα.

Οδηγήσαμε από τη Μοναστηρίου, τον κεντρικό οδικό άξονα που ενώνει το κέντρο της Θεσσαλονίκης με τις δυτικές συνοικίες και τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες που λειτουργούν εκεί από τη δεκαετία του ΄60, στρίβοντας δεξιά στην οδό Παπανδρέου στο Κορδελιό. Εκείνη την ημέρα δεν υπήρχε κάποια ιδιαίτερη δυσοσμία. Στις επόμενες επισκέψεις στην περιοχή όμως, η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική. «Κάποιες φορές μυρίζει έντονα σαν γκάζι και άλλες σαν πετρέλαιο. Ανησυχούμε πολύ για εμάς και τα παιδιά μας. Τι πρέπει να κάνουμε; Να τα μαζέψουμε και να φύγουμε», ήταν τα πρώτα λόγια των κατοίκων που συνέστησαν την Κίνηση Πολιτών Κορδελιού-Ευόσμου «Η Αναπνοή είναι Δικαίωμα». Μια βόλτα στην περιοχή αρκεί για να γίνει αντιληπτό ότι οι άνθρωποι εδώ ζουν ακριβώς δίπλα σε φουγάρα που καπνίζουν, έναν πυρσό ύψους δεκάδων μέτρων που ξερνάει φλόγα όλο το 24ωρο, θεόρατες μάντρες εργοστασίων και τόνους χημικών που στραγγίζουν στο υπέδαφος εργοστασίων που έχουν κλείσει τα προηγούμενα χρόνια.

Στις αρχές Οκτωβρίου μέλη της Κίνησης Πολιτών κατέθεσαν μηνυτήρια αναφορά στην Εισαγγελία Θεσσαλονίκης. «Στείλαμε επίσης αναφορά στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και κάναμε καταγγελία στην Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος. Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν μόλις τρεις επιθεωρητές σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα και η προϊσταμένη τους», λέει ο Στέλιος Δημητριάδης, δικηγόρος και μέλος της κίνησης κατοίκων. Στη σελίδα της ομάδας στο Facebook οι κάτοικοι κοινοποιούν αμέτρητες «αναφορές» δυσοσμίας, ανεβάζουν φωτογραφίες με φουγάρα που σκοτεινιάζουν τον ουρανό και μοιράζονται αναθέματα για τη μαύρη τύχη τους να μεγαλώνουν παιδιά στα δυτικά.

Το προηγούμενο διάστημα οι εξελίξεις ήταν πυκνές, έστω σε επίπεδο εντυπώσεων. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας γνωστοποίησε ότι ο Σταθμός Μέτρησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης στο Κορδελιό – ένας από τους επτά που εποπτεύει στο πολεοδομικό συγκρότημα – χρειάζεται 131.000 ευρώ για αναβάθμιση, ώστε να μετρά όλους τους ρύπους, όμως τόσα χρήματα δεν υπάρχουν. Έγινε επίσης γνωστό ότι ζητήθηκε από το Τμήμα Χημείας να αναλάβει για λογαριασμό της Περιφέρειας εκπόνηση ειδικής έρευνας κόστους 140.000 ευρώ, η οποία, εφόσον ξεκινήσει, θα διαρκέσει 18 ολόκληρους μήνες. Τελικά, ο Δήμος ανέθεσε στην ιδιωτική εταιρεία "KartECO" με πεντάμηνη σύμβαση ύψους 8.748 ευρώ να κάνει μετρήσεις και ελέγχους για το «μέγα μυστήριο».

Η συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου στις 23 Νοεμβρίου έγινε σε κλίμα έντασης, παρουσία και πολιτών, πάντως πολύ λιγότερων από το αναμενόμενο. Ο εκπρόσωπος της Κίνησης Πολιτών (έχουν συλλέξει 3.000 υπογραφές), διάβασε ένα κείμενο εννέα σημείων, ζητώντας μεταξύ άλλων να γίνει επιδημιολογική μελέτη, να εντοπιστεί η πηγή της δυσοσμίας από πιστοποιημένο φορέα, να αναζητηθούν όχι μόνο ποινικές ευθύνες, αλλά και αποζημιώσεις κ.α. «Όλοι είναι ύποπτοι ρύπανσης» είπε ο δήμαρχος Πέτρος Σούλας, δηλώνοντας έτοιμος να οργανώσει κινητοποιήσεις. Αυτό προκάλεσε έντονη αντιπαράθεση με τον ανεξάρτητο δημοτικό σύμβουλο, Δημήτρη Αποστόλου, ο οποίος σημείωσε: «Έχουμε πολλά σοβαρά πράγματα να κάνουμε πριν τις πορείες. Δεν πρέπει να ξοδέψουμε ξανά έτσι την ορμή του κόσμου. Κι έπειτα, στο ερώτημα "εργοστάσιο ή περιβάλλον" η απάντηση έχει δοθεί στις αναπτυγμένες χώρες της Δυτικής Ευρώπης και είναι "και τα δύο". Αλλά πρώτα πρέπει να τελειώσουμε με τη χαβούζα που ζούμε».

Την πρώτη ώρα του δημοτικού συμβουλίου, ο «ελέφαντας μέσα στην αίθουσα» ήταν τα Ελληνικά Πετρέλαια (ΕΛΠΕ) η μεγαλύτερη βιομηχανική μονάδα στην περιοχή, ο φράχτης της οποίας υψώνεται λίγα μέτρα από τα τελευταία σπίτια στο Κορδελιό. Με το πέρασμα της ώρας το όνομα της εταιρείας αναφέρθηκε πολλές φορές, τόσο από κατοίκους όσο και από επικεφαλής παρατάξεων και δημοτικούς συμβούλους. Το 1958 εγκαινιάστηκε στον Ασπρόπυργο το πρώτο διυλιστήριο πετρελαίου στην Ελλάδα και το 1966 ο ελληνικής καταγωγής Τομ Πάππας εγκαινίασε το διυλιστήριο της ESSO Pappas στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Σήμερα τα ΕΛΠΕ είναι ένας όμιλος επιχειρήσεων-κολοσσών με ισολογισμούς εκατομμυρίων, δραστηριότητα στην Ελλάδα και την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Το 45% των μετοχών ανήκει στον Όμιλο Λάτση, όμως τη διοίκηση ασκεί το Δημόσιο, αν και το 35% των μετοχών του έχει περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ. Στη Θεσσαλονίκη τα ΕΛΠΕ απασχολούν περί τα 600 άτομα, εκ των οποίων περίπου το 1/4 είναι δημότες των δυτικών συνοικιών. Κάθε χρόνο η εταιρεία, μέσω των δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, δαπανά τεράστια ποσά: Χρηματοδοτεί αναπλάσεις πάρκων και ασφαλτοστρώσεις, δωρίζει πετρέλαιο σε σχολεία, προσφέρει χορηγίες σε τοπικές ομάδες και συλλόγους και υποτροφίες σε μαθητές. Το θέμα των χορηγιών από τα ΕΛΠΕ προς τον Δήμο και τους τοπικούς συλλόγους τέθηκε και στο δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Κορδελιού-Ευόσμου, όμως σαφής απάντηση δεν υπήρξε ούτε κοινή στάση των παρατάξεων.

«Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι ζήτημα ταξικό». Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ Δημοσθένης Σαρηγιάννης, διευθυντής του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής, είχε εκφράσει την παραπάνω άποψη στο ξεκίνημα της κρίσης, όταν οι πολίτες έκαιγαν ο,τιδήποτε για θέρμανση και η πόλη είχε σκεπαστεί από ένα τοξικό νέφος. Την επαναλαμβάνει και με αφορμή την τρέχουσα επικαιρότητα στη δυτική πλευρά της Θεσσαλονίκης, ενόσω συζητάμε στο γραφείο του στο Πανεπιστήμιο. «Στην Ανατολική Θεσσαλονίκη τον χειμώνα ο ημερήσιος μέσος όρος στα σωματίδια PM10 (σσ: με βάση την ελληνική νομοθεσία οι αρμόδιες Αρχές μετράνε τα σωματίδια PM10 και όχι τα πιο λεπτά PM2,5 ή και PM1) είναι γύρω στα 30-40μg ανά κυβικό μέτρο, με όριο τα 50 μg/κυβικό μέτρο. Στα δυτικά είναι 70-75 μg/κυβικό μέτρο. Το όριο δεν πρέπει να ξεπερνιέται 35 μέρες τον χρόνο, όμως στη Θεσσαλονίκη το ξεπερνάμε από 70 ως 90 μέρες. Αυτό σημαίνει ότι πληρώνουμε πρόστιμα στην ΕΕ».

Στην ερώτηση αν το Υπουργείο Περιβάλλοντος στέλνει παραποιημένα στοιχεία στις εκθέσεις προς την ΕΕ, απαντά. «Αυτό δεν το ξέρω. Στις αρχές του 2013, όμως, σε σύσκεψη στην Αθήνα έχω ακούσει προσωπικά τον διευθυντή της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου να λέει μπροστά στη γενική γραμματέα του Υπουργείου και την αναπληρώτρια Υπουργό Υγείας, ότι δεν έχει στη διάθεσή του πολλούς σταθμούς μέτρησης, ότι ο ένας βρίσκεται εκτός λειτουργίας ή ότι στον άλλο γίνεται συντήρηση. Το έχω δει να συμβαίνει και λυπήθηκα τους πολιτικούς».

Η ερευνητική ομάδα του κ. Σαρηγιάννη υπολόγισε το κόστος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη, λαμβάνοντας υπόψη τις δαπάνες της ιατρικής περίθαλψης και μια σειρά άλλων δεδομένων. «Με στοιχεία του 2012-13 που ανακοινώθηκαν το 2015, το κόστος της αυξημένης ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Θεσσαλονίκη υπολογίστηκε στα 200 εκατ. ευρώ». Και πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω: «Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη έχουμε περί τους 1.000 πρόωρους θανάτους, που μπορούν να αποδοθούν στην αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση. Οι αιτίες είναι συνήθως αναπνευστικά και καρδιαγγειακά νοσήματα και σ' ένα βαθμό καρκίνοι, οι οποίοι βέβαια είναι πολύ-παραγοντική ασθένεια και είναι πιο δύσκολο να το πούμε».

Τα προηγούμενα χρόνια στη Θεσσαλονίκη υπήρξε μία επιδημιολογική μελέτη για τη σύνδεση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των αιτίων θανάτου, του ομότιμου καθηγητή Αιματολογίας στο ΑΠΘ, Παντελή Μακρή, την οποία κανείς δεν αμφισβήτησε. «Το 2003 γιορτάζαμε τα 50 χρόνια από την ίδρυση του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ. Με την ομάδα μου, ευτυχώς με πολύ καλούς φοιτητές, ερευνήσαμε σε βάθος 50ετίας τις αιτίες θανάτου στη Θεσσαλονίκη», περιγράφει ο ίδιος. «Πήγαμε στα Ληξιαρχεία, στα αρχεία των νεκροταφείων, και μελετήσαμε τα πιστοποιητικά θανάτου. Το '50 οι θάνατοι από καρκίνο σε Ανατολική και Δυτική Θεσσαλονίκη ήταν στα ίδια επίπεδα, γύρω στο 17-18%. Τη δεκαετία 1993-2003 οι θάνατοι από καρκίνο στα ανατολικά είχαν μείνει στο 18%, ενώ στα δυτικά ήταν 24%. Οι θάνατοι από θρομβοεμβολικά νοσήματα ήταν 23% στα ανατολικά και 33% στα δυτικά. Υπήρχε μια σαφής διαφορά», λέει ο κ. Μακρής. Και συνεχίζει: «Αυτό μας έδωσε μια καινούρια ώθηση και είπαμε να πάμε στην καρδιά της μόλυνσης, στη βιομηχανική ζώνη, τη Σίνδο, τα Διαβατά, τη Νέα Ιωνία και το Καλοχώρι. Μελετήσαμε πιστοποιητικά θανάτου σε βάθος 50 ετών και διαπιστώσαμε έκπληκτοι ότι οι θάνατοι από θρομβοεμβολικά νοσήματα ανέρχονταν στο 47% και από καρκίνο στο 35%. Αυτό σήμαινε ως κύρια αιτία τη μόλυνση του περιβάλλοντος».

Την 28η Οκτωβρίου 2003, ημέρα αργίας, ο ίδιος πέταξε με ελικόπτερο πάνω από τη Θεσσαλονίκη. «Η Ανατολική ήταν ένας παράδεισος, η Δυτική φουλ στην τσιμινιέρα», λέει. Στην ερώτηση αν δέχτηκε πιέσεις κατά τη διάρκεια της έρευνας, απάντησε: «Καμία. Όταν όμως το 2006 αποφάσισα να πάω με την ομάδα μου στην Πτολεμαΐδα, υπήρξαν πιέσεις από τους κατοίκους. Οι άνθρωποι χαλούσαν τον κόσμο ότι θα χάσουν τις δουλειές τους και ότι στα χωριά θα μείνουν πέντε ηλικιωμένοι. Κι έτσι φύγαμε».

Μία τελευταία εξέλιξη είναι η διδακτορική διατριβή την οποία εκπονεί σήμερα ο Βαρδής-Δημήτρης Ανεζάκης, υποψήφιος διδακτορικός φοιτητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και υπότροφος του Ιδρύματος Μποδοσάκη, με θέμα τις επιπτώσεις της αέριας ρύπανσης στη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα των κατοίκων της Θεσσαλονίκης. Σε γραπτή απάντηση προς το VICE για τα πρώτα συμπεράσματα της έρευνας, ο κ. Ανεζάκης επιβεβαιώνει ότι τα καρδιαγγειακά και αναπνευστικά νοσήματα συσχετίζονται τόσο με τις επικρατούσες μετεωρολογικές συνθήκες όσο και με την εκπομπή των αιωρούμενων σωματιδίων PM10 και PM2.5, την εκπομπή όζοντος, οξειδίων του αζώτου, διοξειδίου του θείου και μονοξειδίου του άνθρακα. Επιπρόσθετα, οι εισαγωγές και οι θάνατοι από καρδιαγγειακά νοσήματα το χειμώνα και από αναπνευστικά νοσήματα το καλοκαίρι, συσχετίζονται με τις περιβαλλοντολογικές συνθήκες.

Το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση για το θέμα στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης του Κορδελιού, η οποία αποδείχθηκε αποκαλυπτική. Αρχικά, η εκπρόσωπος του Δήμου περιέγραψε ότι η σύμβαση με την ιδιωτική εταιρεία αποφασίστηκε ώστε να μετρηθούν οι ρύποι που δεν εντοπίζονται από τον σταθμό της Περιφέρειας: Διοξείδιο του θείου (SO₂), Υδρόθειο (H2S), Αμμωνία (NH3), Μεθάνιο (CH4), Υδρογονάνθρακες εκτός CH4 και Πτητικοί Υδρογονάνθρακες (VOC).

Τον λόγο πήρε στη συνέχεια ο Ηρακλής Λάτσιος, προϊστάμενος του Τμήματος Περιβάλλοντος στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. «Οι επτά σταθμοί μέτρησης λειτουργούν αδιάκοπα από το 2000, συνεχώς 24 ώρες το 24ωρο. Ωστόσο, τα όργανα έχουν παλιώσει, πολλά βγαίνουν εκτός λειτουργίας και μετράνε συγκεκριμένους ρύπους. Οι κλωβοί έχουν σαπίσει, δύο υπάλληλοι τρέχουν να συντηρήσουν ό,τι μπορούν. Στο Κορδελιό πάντως, ο σταθμός λειτουργεί σε πλήρη ανάπτυξη, αν χαλάσει κάτι το αντικαθιστάμε πρώτο», υποστήριξε ο κ. Λάτσιος. Ο ίδιος χαρακτήρισε το πρόβλημα της δυσοσμίας ως «προσωπικό του στοίχημα». «Κανείς δεν κοιμάται ήσυχος, κάνουμε επιτόπου αυτοψίες. Ελέγχουμε καταγγελίες, διευθύνσεις, προσπαθούμε να βρούμε την πηγή της οσμής με τη μέθοδο της εις άτοπο απαγωγής», είπε.

Σε εκείνο το σημείο υπήρξαν έντονες αντιδράσεις κατοίκων που βρίσκονταν στο ακροατήριο. «Ήρθα το 2000 στο Κορδελιό και το μετάνιωσα. Αν ήξερα, δεν θα ερχόμουν. Υποφέρω, έχω αναπνευστικά προβλήματα. Τσούξιμο στα μάτια, κάψιμο στον λαιμό», είπε μία γυναίκα. «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι οι επιστήμονες μπορούν σήμερα να αναλύσουν τα χημικά στοιχεία άλλων πλανητών και εμείς δεν μπορούμε να βρούμε την πηγή της οσμής», σχολίασε κάποιος δηκτικά.

Ακολούθησαν ομιλίες καθηγητών Χημείας που δεν φώτισαν περισσότερο την υπόθεση. Κι έπειτα, τον λόγο πήραν οι εκπρόσωποι των ΕΛΠΕ, οι οποίοι εκπροσώπησαν την εταιρεία στο υψηλότερο επίπεδο. «Δεν είμαστε μέρος του προβλήματος, αλλά θέλουμε να είμαστε μέρος της λύσης. Οι εγκαταστάσεις μας, το επιστημονικό μας προσωπικό και η εταιρεία είναι στη διάθεση της επιστημονικής κοινότητας για να διευκολύνει την έρευνα» είπε ο Ιωάννης Κορωναίος, διευθυντής Εταιρικών Σχέσεων του Ομίλου ΕΛΠΕ. «Επιπλέον, από τις 6 Νοεμβρίου έως τις 2 Δεκεμβρίου τα διυλιστήρια της Θεσσαλονίκης δεν λειτουργούν, λόγω της μεγάλης συντήρησης που κάνουμε κάθε τέσσερα χρόνια. Παρ' όλα αυτά, η δυσοσμία παραμένει» σημείωσε.

Στην εκδήλωση μίλησε και ο διευθυντής των βιομηχανικών εγκαταστάσεων των ΕΛΠΕ Θεσσαλονίκης, Χριστόφορος Αντώτσιος, ο οποίος παρουσίασε τις μετρήσεις από τον σταθμό παρακολούθησης της ατμόσφαιρας, που λειτουργεί μέσα στις εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου (μετράει περισσότερους ρύπους από τον σταθμό της Περιφέρειας) σύμφωνα με τις οποίες οι ατμοσφαιρικοί ρύποι βρίσκονται πολύ κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Ο κ. Αντώτσιος δέχτηκε βροχή ερωτημάτων από πολίτες και δημοτικούς συμβούλους. Σταχυολογούμε:

Γιατί δεν βάζετε μετρητές πάνω στα φουγάρα;

Στα τρία μεγαλύτερα φουγάρα έχουμε μετρητές και στέλνουμε τα στοιχεία στα αρμόδια Υπουργεία, όπως προβλέπεται από τους περιβαλλοντικούς όρους.

Τι είναι ο πυρσός ύψους 100 μέτρων που βγάζει φλόγα;

Είναι ένα σύστημα ασφαλείας για το διυλιστήριο, είναι αναμμένος συνέχεια, με στόχο σε οποιαδήποτε δυσλειτουργία να απορροφήσει τα αέρια και να καούν. Είναι θέμα και ασφάλειας και περιβαλλοντικό. Υπάρχει σε όλα τα διυλιστήρια.

Γιατί έγινε αλλαγή περιβαλλοντικών όρων των ΕΛΠΕ στις αρχές Νοεμβρίου;

Για να μειώσουμε την ενεργειακή κατανάλωση. Το μεγαλύτερο μέρος των αερίων που πηγαίνουν στον πυρσό να ανακυκλώνονται με έναν συμπιεστή και να πηγαίνουν στο σύστημα καυσίμων του διυλιστηρίου. Αυτό σημαίνει ότι κάνουμε χρήση των αερίων που πηγαίνουν στον πυρσό για ενεργειακούς λόγους, άρα μειώνουμε τα καύσιμα που καίμε στο διυλιστήριο και έμμεσα βελτιώνουμε την εκπομπή ρύπων.

Έχετε εντοπίσει τις πηγές που προκαλούν οσμές, για παράδειγμα στη μετάγγιση καυσίμων;

Γίνονται τέτοιες μετρήσεις, καταγράφονται με φορητά συνεργεία σε βάνες και αντλίες και δίνουμε στις Αρχές τα στοιχεία για την εκπομπή υδρογονάνθρακα. Σε περίπτωση βλάβης, γίνεται άμεσα επισκευή.

Η οσμή οφείλεται στις μεταφορές ή τον δεξαμενισμό καυσίμων;

Αυτό το διάστημα δεν είχαμε εκφορτώσεις αργού. Οι δεξαμενές αργού είναι πλωτής οροφής, έτσι ώστε να μην είναι δυνατή η "αναπνοή" της δεξαμενής, άρα οι εκπομπές είναι δύσκολο να υφίστανται.

Προς το τέλος της εκδήλωσης, τον λόγο πήρε ο Κλεάνθης Χαϊδευτός, μέλος συλλόγων γονέων και κηδεμόνων της περιοχής και επιτροπών κατοίκων που είχαν παλιότερα δραστηριοποιηθεί σε περιβαλλοντικά ζητήματα στα δυτικά. «Από τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος προκύπτει ότι οι μεγαλύτερες τιμές συγκέντρωσης σωματιδίων PM1O καταγράφονται στους σταθμούς Κορδελιού και Αγίας Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, και στην Αθήνα στη Λυκόβρυση και τον Πειραιά. Στην περιοχή του Κορδελιού – Ευόσμου ένα δωδεκάχρονο παιδί από το 2001 ως το 2012 έχει ζήσει τη μισή του ζωή σε συνθήκες υπέρβασης της ημερήσιας οριακής τιμής των μικροσωματιδίων. Και περίπου δύο χρόνια έχει ζήσει σε συνθήκες αυξημένων τιμών του όζοντος», είπε κ. Χαϊδευτός και πρόσθεσε: «Παρ' όλα αυτά, στην ετήσια έκθεση του ΥΠΕΚΑ για το 2015, το Κορδελιό φαίνεται να έχει σχεδόν τον καθαρότερο ουρανό στην Ελλάδα… Όμως, λείπουν 100 μέρες μετρήσεων σωματιδίων PM10», υποστήριξε. Ο ίδιος είπε ότι το 2013, από τον Ιούλιο έως τον Νοέμβριο, επίσης δεν υπάρχουν μετρήσεις. Και προχώρησε ένα βήμα παρακάτω: «Το 2013 πέρασε στη Βουλή μια φωτογραφική διάταξη για τα ΕΛΠΕ. Αφορούσε τα όρια μετρήσεων και σε μία παράγραφο έγραφε. "Από την εφαρμογή του παραπάνω μέτρου εξαιρούνται οι μονάδες καύσης συνεχούς πυράς και οι μονάδες που χρησιμοποιούν αέρια καύσιμα". Η μοναδική τέτοια περίπτωση είναι τα ΕΛΠΕ (…) Το 2017 λήγει η άδεια των ΕΛΠΕ, αν εμφανιστούν ότι είναι ρυπαντές θα έχουν προβλήματα στην αδειοδότηση».

Στην αίθουσα προκλήθηκε αναστάτωση. «Οι επίσημες μετρήσεις που αφορούν τα ΕΛΠΕ το διαψεύδουν. Αν υπάρχει αύξηση των ρύπων, εμείς λέμε ότι δεν προέρχονται από τα ΕΛΠΕ. Ας το αξιολογήσουν οι επιστήμονες. Επίσης, αν υπάρχει κάποιος που ισχυρίζεται ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες αλλοιώνουν στοιχεία για να πάρουν άδεια τα ΕΛΠΕ, να πάει στον εισαγγελέα» απάντησε ο διευθυντής Εταιρικών Σχέσεων της εταιρείας, Ιωάννης Κορωναίος.

Την επόμενη μέρα τα τοπικά μέσα στη Θεσσαλονίκη και χρήστες στο διαδίκτυο δημοσίευσαν φωτογραφίες και βίντεο μαύρου καπνού να βγαίνει από τον πυρσό της μονάδας παραγωγής πολυπροπυλένιου των ΕΛΠΕ. Η εταιρεία χαρακτήρισε το περιστατικό «μικρής διαρκείας δυσλειτουργία» από την οποία «δεν προκλήθηκε μόλυνση».

Περισσότερα από το VICE

Ένας Δικηγόρος μάς Εξηγεί Γιατί δεν Πρέπει να Καταπίνεις τα Ναρκωτικά σου Ώστε να Αποφύγεις τη Σύλληψη

Αγάπη, Yoga και Ηδονή: Ένας Σύγχρονος Γυμνός Χίπικος Παράδεισος

Μιλήσαμε με Κάποιους από τους «Ήρωες» της Λεωφόρου Συγγρού