Πώς Θα Διαβάσεις Έναν Ισολογισμό

Και αφού πάρεις λοιπόν στα χέρια του τον ισολογισμό ενός κόμματος, το επόμενο βήμα, είναι μάλλον και το πιο δύσκολο. Όχι επειδή οι ισολογισμοί των κομμάτων εμπεριέχουν πάρα πολλά στοιχεία που σε κάνουν να μπερδεύεσαι αλλά, διότι τα στοιχεία είναι πολύ λίγα με αποτέλεσμα να δυσκολεύεσαι να βγάλεις εύκολα συμπεράσματα.

Οι δύο στήλες στις οποίες χωρίζεται ο ισολογισμός ενός κόμματος είναι η στήλη των «εσόδων» και αυτή των «δαπανών». Η πρώτη στήλη χωρίζεται με τη σειρά της σε δύο ή σε μερικές περιπτώσεις και σε τρία μέρη. Συγκεκριμένα, αναφέρονται τα έσοδα που προκύπτουν για ένα κόμμα από την κρατική χρηματοδότηση, τα έσοδα που προκύπτουν από τις οικονομικές εισφορές μελών, βουλευτών και φίλων καθώς και τα έσοδα από δάνεια που παίρνει το κάθε κόμμα. Στη δεύτερη στήλη που έχει να κάνει με τις δαπάνες ενός κόμματος αναφέρεται το πώς χωρίζονται οι οικονομικές υποχρεώσεις του κόμματος (μισθούς προσωπικού, λογαριασμοι ΔΕΗ και ΕΥΔΑΠ καθώς και η υποκατηγορία των «διάφορων εξόδων»). Στο τέλος των δύο στηλών αναφέρονται τα συνολικά έσοδα και τα συνολικά έξοδα του εκάστοτε κόμματος αντίστοιχα.

Ένα κύριο χαρακτηριστικό των οικονομικών ισολογισμών των κομμάτων είναι ότι δεν τηρείται η ίδια δομή σε όλους τους ισολογισμούς. Χαρακτηριστικότερο και πιο εξόφθαλμο παράδειγμα για αυτό είναι δυο ορολογίες, που αναφέρονται στους ισολογισμούς του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας, αλλά σε κανέναν άλλο ισολογισμό από αυτούς που έχουμε στα χέρια μας: είναι η ορολογία των «χρηματικών διαθέσιμών», που αναφέρονται στην κατηγορία «έσοδα». Συγκεκριμένα, στον ισολογισμό του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρεται: «Χρηματικά διαθέσιμα 01.01.2014 ποσό: 30.946,78 ευρώ». Αντίστοιχα, στον ισολογισμό της Νέας Δημοκρατίας αναφέρεται: «Χρηματικά διαθέσιμα 31.12.2013 Συνολικό ποσό: 327.238,01 ευρώ». Με τον όρο αυτό γίνεται κατανοητό πόσα χρήματα βρίσκονται στα ταμεία του κόμματος την αρχή του έτους, κάτι που είναι και το μοναδικό ψήγμα σύγκρισης σε σχέση με τα οικονομικά παλαιότερων χρόνων. Έτσι, κοιτώντας τον ισολογισμό του ΣΥΡΙΖΑ μπορούμε να καταλάβουμε πως, ενώ τα λεφτά που βρισκόντουσαν στο ταμείο του στις αρχές του 2014 ήταν περίπου 30.000 ευρώ, κατά τη διάρκεια του 2014 τα έσοδα του εκτοξεύτηκαν στα 7.297.978,89 ευρώ. Με την ίδια μέθοδο, καταλαβαίνουμε ότι ενώ η Νέα Δημοκρατία στις αρχές του 2014 είχε στο ταμείο της 3.000.000 ευρώ, έφτασε μέσα στον ίδιο χρόνο να έχει έσοδα της τάξεως των 29.073.146,52. Για κανένα άλλο κόμμα ωστόσο δεν μπορούμε να κάνουμε τις ίδιες συγκρίσεις, διότι σε κανέναν άλλον ισολογισμό δεν αναφέρεται το στοιχείο των «χρηματικών διαθέσιμων».

Ένα άλλο συμπέρασμα που βγάζεις κοιτώντας τους ισολογισμούς των κομμάτων είναι πως το σύνολο εσόδων και το σύνολο εξόδων κάθε κόμματος είναι το ίδιο ποσό. Με άλλα λόγια, εκ πρώτης όψεως, κάθε κόμμα ξοδεύει ακριβώς τα ίδια λεφτά με τα έσοδά του. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς φοβερός οικονομολόγος για να καταλάβει πως, πολύ απλά, αυτό δεν γίνεται. Δεν γίνεται κανένα κόμμα να «μην μπαίνει μέσα» ή αντίστοιχα να μην του περισσεύει και τίποτα. Στην πραγματικότητα, για να βγάλεις άκρη με αυτό το στοιχείο, θα πρέπει να ξέρεις να διαβάζεις έναν ισολογισμό. Η σύγκριση δεν γίνεται ανάμεσα στις κατηγορίες «σύνολο εσόδων» και «σύνολο δαπανών», αλλά στις κατηγορίες «σύνολο εισπραχθέντων εσόδων» και «σύνολο δαπανών».

Για παράδειγμα, ο ισολογισμός της Νέας Δημοκρατίας αναφέρει πως το ποσό των δαπανών της είναι λίγο πάνω από τα 29 εκατομμύρια ευρώ. Στην κατηγορία «σύνολο εισπραχθέντων εσόδων» το ποσό είναι κάτι παραπάνω από 12 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό σημαίνει πως, κανονικά, από τα οικονομικά στοιχεία της Νέας Δημοκρατίας θα έπρεπε να προκύπτει πως το εν λόγω κόμμα πρέπει να «μπαίνει μέσα» γύρω στα 17 εκατομμύρια ευρώ. Πώς γίνεται, λοιπόν, τόσο τα έσοδα όσο και οι δαπάνες να παρουσιάζονται στα 29.073.146,52 ευρώ; Η λογική λέει πως αυτό θα γινόταν μόνο εφόσον η Νέα Δημοκρατία έπαιρνε ένα δάνειο ίσο με το ποσό της πραγματικής διαφοράς εσόδων-δαπανών, ένα δάνειο που να της επιτρέπει να παρουσιάζει ισοσκελισμένα έσοδα και δαπάνες. Από τον ίδιον τον ισολογισμό, γίνεται κατανοητό πως η Νέα Δημοκρατία έχει κάνει ακριβώς αυτό: στην κατηγορία «διαφορά εσόδων δαπανών και αποπληρωμών δανείων» αναφέρεται το ποσό των 16.946.031,25 ευρώ. Με άλλα λόγια, η Νέα Δημοκρατία έχει χρέη προς τράπεζες που προσεγγίζουν τα 17 εκατομμύρια ευρώ. Με την ίδια μέθοδο, μπορεί να καταλάβει κανείς τι ακριβώς χρωστάει το κάθε κόμμα. Για παράδειγμα, το σύνολο των εισπραχθέντων εσόδων του ΣΥΡΙΖΑ είναι κάτι λιγότερο από 6 εκατομμύρια ευρώ και μέσα στο 2014 πήρε ένα δάνειο από την Εθνική Τράπεζα ύψους 1.500.000 ευρώ - αυτό είναι και το ποσό του χρέους του.

Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ. Καταρχάς, το ΠΑΣΟΚ, στις ευρωεκλογές του 2014, δεν συμμετείχε ως τέτοιο αλλά ως Ελιά-Δημοκρατική Παράταξη, δηλαδή μια ευρύτερη συμμαχία δυνάμεων που αυτοπροσδιορίζονται στον χώρο της κεντροαριστεράς, στην οποία συμμετείχε και το ΠΑΣΟΚ. Για το 2014 λοιπόν, έχει δημοσιευτεί τόσο ο ισολογισμός της Ελιάς όσο και του ΠΑΣΟΚ, που θεωρητικά είναι δύο διαφορετικά πολιτικά σχήματα. Τους δύο ισολογισμούς πάντως τους υπογράφουν τα ίδια πρόσωπα: ο κ. Σαλαγιάννης (με τον τίτλο του Διαχειριστή στον ισολογισμό της Ελιάς και τον τίτλο του Γενικού Διευθυντή στον ισολογισμό του ΠΑΣΟΚ) και η κ. Πλαπούτα (ως Προϊσταμένη Λογιστηρίου και στους δύο ισολογισμούς). Και στους δύο ισολογισμούς, λοιπόν, στη στήλη των «Εσόδων» υπάρχει μια κατηγορία που ονομάζεται «διαφορά εσόδων δαπανών», η οποία με πολύ απλά λόγια αναφέρει τα χρέη προς τρίτους. Για την Ελιά λοιπόν, τα χρέη ανέρχονται στα 74.351,04 ευρώ ενώ για το ΠΑΣΟΚ στα 25.682,72 ευρώ. Συνολικά, τα χρέη προς τρίτους ξεπερνάνε τα 100.000 ευρώ και εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως το ΠΑΣΟΚ δεν έχει πολύ μεγάλα χρέση συγκριτικά με αυτα που προκύπτουν από τους ισολογισμούς του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας. Με μια πιο προσεκτική ματιά όμως γίνεται κατανοητό πως δεν είναι ακριβώς έτσι. Διότι, στον ισολογισμό του ΠΑΣΟΚ, στο σημείο όπου αναφέρεται το ποσό που έλαβε ως κρατική χρηματοδότηση και το οποίο ανέρχεται στα 3.095.619,32 ευρώ, υπάρχει η σημείωση που λέει πως «η τακτική χρηματοδότηση για το έτος 2014 ήταν εκχωρημένη στο σύνολό της».

Η «εκχωρημένη» τακτική χρηματοδότηση (υποκατηγορία της κρατικής χρηματοδότησης - στη συνέχεια του κειμένου θα αναφερθεί αναλυτικά πως γίνεται αυτός ο διαχωρισμός) ανέρχεται στα 1.504.878,32 ευρώ. Τι σημαίνει αυτό με απλά ελληνικά; Πως το ελληνικό κράτος πλήρωσε περίπου 1,5 εκατομμύρια ευρώ από τα χρέη του ΠΑΣΟΚ προς τρίτους. Ή, με μια διαφορετική ανάγνωση, πως η κρατική χρηματοδότηση του ΠΑΣΟΚ «κουτσουρεύτηκε» κατά 1,5 εκατομμύρια ευρώ λόγω των χρεών του. Ανάλογα πώς θέλει να το «διαβάσει» κανείς. Γενικά, αν διαβάσουμε τις σημειώσεις του ισολογισμού του ΠΑΣΟΚ, θα δούμε πως έχει διάφορα χρέη προς ΙΚΑ και προς εφορία. Άλλωστε, ο ισολογισμός του ΠΑΣΟΚ συνυπογράφεται από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικού Ελέγχου, τον κ. Λύτρα. Δηλαδή, από τον πρόεδρο του ελεγκτικού μηχανισμού για τα οικονομικά των κομμάτων. Κανένας άλλος ισολογισμός δεν έχει αντίστοιχη υπογραφή, που σημαίνει πως το κράτος ασχολήθηκε έντονα με τα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ για το 2014.

Κατά τα άλλα, ο ισολογισμός του ΚΚΕ φανερώνει πως δεν χρωστάει τίποτα απολύτως. Είναι χαρακτηριστικό πως, αν ρίξει κανείς μια ματιά στον ισολογισμό του, θα δει πως η κατηγορία «Διαφορά Εσόδων - Δαπανών» βρίσκεται στη στήλη των «Δαπανών» και όχι των «Εσόδων», όπως συμβαίνει με την περίπτωση του ΠΑΣΟΚ. Αυτό συμβαίνει επειδή η διαφορά ανάμεσα στα έσοδά του ΚΚΕ και τα δάνεια που έχει πάρει από τράπεζες καλύφθηκε. Βέβαια, στη συγκεκριμένη περίπτωση, σημασία έχει και το είδος του δανείου που έχει πάρει το ΚΚΕ από τράπεζες. Συγκεκριμένα, στο σημείο «Αναλήψεις Δανείων» αναφέρεται «Τράπεζες (Πώληση και επαναμίσθωση)». Αυτό σημαίνει πως το ΚΚΕ πούλησε σε τράπεζες κάποια κτίριά του με τη συμφωνία πως οι τράπεζες θα του τα νοικιάζουν για να συνεχίσει να τα χρησιμοποιεί. Έτσι, τα 6.235.000 ευρώ που αναφέρονται ως δάνειο για το ΚΚΕ δεν λογίζονται ως ένα δάνειο που το ΚΚΕ χρωστάει διότι έχει παραχωρήσει ήδη σε τράπεζες ένα κομμάτι από την περιουσία του (την οποία συνεχίζει να χρησιμοποιεί αλλά νοικιάζοντάς την).

Τέλος, κανένα χρέος δεν έχει το νεοΐδρυθέν «Ποτάμι», όπως γίνεται κατανοητό από τον ισολογισμό του, που είναι δημοσιευμένος στο site του και τον οποίον ακολουθεί μια αναλυτική επεξήγηση, ενώ η νεοναζιστική Χρυσή Αυγή δεν δημοσίευσε ισολογισμό για το 2014 καθώς της κόπηκε η χρηματοδότηση λόγω της δίκης της. Τέλος, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, οι ΑΝΕΛ απέφυγαν να μας δώσουν τον ισολογισμό τους.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.