Η Απίθανη Χαμένη Κληρονομιά των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων

Ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 1960, οι Μαύροι Πάνθηρες -οι πασίγνωστοι οπλοφόροι- προκαλούσαν τρόμο στη λευκή Αμερική, οι Βρετανοί Μαύροι Πάνθηρες (BBP), εκπαίδευαν τις κοινότητές τους και μάχονταν κατά των διακρίσεων. Σαφέστατα, ρατσιστικοί νόμοι, με βάση τους οποίους απειλούνταν με επαναπατρισμό μεγάλες ομάδες του μαύρου πληθυσμού, έπεφταν στο τραπέζι και τμήματα της λευκής μεσαίας τάξης εξέφραζαν αγανάκτηση για τη μαύρη κοινότητα. Όμως, οι Βρετανοί Μαύροι Πάνθηρες (BBP), που είχαν την έδρα τους στο Μπρίξτον του νότιου Λονδίνου, συνέβαλαν στο να αλλάξουν όλα αυτά, διδάσκοντας σε έγχρωμους Βρετανούς την ιστορία τους και δίνοντάς τους φωνή για να μιλήσουν εναντίον των προκαταλήψεων.

Ωστόσο, παρά τις επιτυχίες και την επιρροή τους στις κοινότητες των μαύρων στο Ηνωμένο Βασίλειο, ελάχιστα γνωρίζουμε για τους Βρετανούς Μαύρους Πάνθηρες . Η γνώση για την ομάδα -στην οποία συμμετείχαν προσωπικότητες όπως ο Darcus Howe, ο Linton Kwesi Johnson και ο αποθανών Olive Morris- και για τους στόχους και τα επιτεύγματά της δεν ενισχύεται από το γεγονός ότι, επισήμως, υπήρξε μόνο από το 1968 έως το 1972.  Ευτυχώς , ο Neil Kenlock -ένα από τα μέλη του πυρήνα της ομάδας- ανέλαβε να γίνει ο επίσημος φωτογράφος της, καταγράφοντας εικόνες από τις συναντήσεις, τις εκστρατείες, τις πορείες και την παρουσία στις τοπικές κοινότητες.

Αυτόν τον μήνα, οργανώθηκε μία νέα έκθεση από την «Οργανωμένη Νεολαία» -μια ομάδα ατόμων από 13 έως 25 ετών, η οποία εμπνεύστηκε από τον ακτιβισμό των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων- για να παρουσιάσει τη δουλειά του Neil σε μία γκαλερί στο Μπρίξτον, μαζί με σύγχρονες φωτογραφίες, συνεντεύξεις και ένα ντοκιμαντέρ. Είχα μια συζήτηση με τον Neil ενόψει της έκθεσης, για τους Πάνθηρες και την κληρονομιά τους στη Βρετανία.

VICE: Λοιπόν, καταρχάς, πώς ενεπλάκης στο κίνημα των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων;
Neil Kenlock: Βρέθηκα αντιμέτωπος με τον ρατσισμό όταν ήμουν πολύ νέος -ίσως 16 ή 17. Πήγα σε ένα κλαμπ στο Streatham, και όταν έφτασα μου είπαν ότι ήταν πλήρες και ότι θα έπρεπε να επιστρέψω την επόμενη εβδομάδα. Πράγμα που έκανα, και τότε μου είπαν ότι δεν θα με άφηναν να μπω, επειδή δεν τους άρεσε «ο τύπος μου» εκεί. Διαμαρτυρήθηκα ότι δεν έβλεπα τον λόγο που δεν μου επέτρεπαν να μπω. Δεν υπήρχαν βεβαίως νόμοι κατά των διακρίσεων τότε,  άρα δεν υπήρχε κανείς για να μιλήσει γι 'αυτό.

Και δεν σου επέτρεψαν ποτέ να μπεις;
Ο φίλος μου κι εγώ επισημάναμε ότι ήμασταν καλά ντυμένοι, δεν βρισκόμασταν εκεί για να δημιουργήσουμε πρόβλημα και απλά θέλαμε να διασκεδάσουμε όπως και άλλοι άνθρωποι, άρα πού βρισκόταν το πρόβλημα; Μας είπαν να φύγουμε, ειδάλλως θα καλούσαν την αστυνομία. Εμείς δεν φεύγαμε, έτσι κάλεσαν την αστυνομία , που μας είπε ότι δεν μας ήθελαν στο κλαμπ και  θα έπρεπε να φύγουμε για το σπίτι. Τους ανέφερα ότι δεν παραβιάζαμε νόμους, αλλά η  αστυνομία μας είπε ότι θα μας συλλάμβανε, αν δεν φεύγαμε. Πραγματικά, δεν ήθελα να έρθουν οι  γονείς μου στο αστυνομικό τμήμα του Streatham για να με βγάλουν, κι έτσι έφυγα. Όμως στον δρόμο για το σπίτι, αποφάσισα ότι θα αγωνιζόμουν εναντίον των αδικιών και των διακρίσεων σε αυτή τη χώρα.

Neil Kenlock self-portrait. 1970.

Πώς συνάντησες τους πάνθηρες, τότε;
Λοιπόν, μερικές εβδομάδες αργότερα, είδα έναν Πάνθηρα να μοιράζει φυλλάδια στο Μπρίξτον, για την αστυνομική βία και τις διακρίσεις. Τότε εντάχθηκα.

Είχατε προηγουμένως επαφή με τους Αμερικανούς Μαύρους Πάνθηρες;
Τους είχα δει στην τηλεόραση, αλλά δεν είχα δώσει μεγάλη σημασία. Ίσως να άστραψε κάτι στο μυαλό μου, αλλά δεν ήταν συνειδητό. Είχε να κάνει με ό, τι συνέβη σε μένα, προσωπικά, και ό, τι αισθάνθηκα πως ήταν λάθος. Τους είδα να μοιράζουν αυτά τα φυλλάδια και σκέφτηκα: «Αυτό θέλω να είμαι -θέλω να καταπολεμήσω τις διακρίσεις και τον ρατσισμό και όλα τα άσχημα πράγματα που μας συμβαίνουν». Έτσι μπήκα.

Πότε έγινε αυτό;
Περίπου το 1968, λίγο αφότου έφυγα από το σχολείο.

Και εκείνη την εποχή πόσο καλά οργανωμένο ήταν το κίνημα; Ήταν μια ενωμένη ομάδα ή περισσότερο ad hoc;
Ήταν αρκετά οργανωμένη. Είχαν ένα κτίριο όπου εργάζονταν στην οδό Shakespeare, στο Μπρίξτον, και ένα σπίτι στο βόρειο Λονδίνο. Έκαναν συναντήσεις, μιλώντας για την ιστορία και όλα τα κοινωνικά συστήματα -τον καπιταλισμό, τον σοσιαλισμό και όλα αυτά τα πράγματα. Μας δίδασκαν πράγματα που δεν διδάσκονται στο σχολείο. Τότε, δεν είχαμε διδαχθεί τίποτα για την ιστορία των μαύρων -ξέραμε ότι είχαν υπάρξει σκλάβοι, αλλά δεν υπήρχε καμία πληροφορία για τους αγώνες που είχαν κάνει για την ελευθερία μας. Μας έμαθαν να είμαστε περήφανοι για την ιστορία και το χρώμα μας. Οι μαύροι τότε δεν είχαν ξεκάθαρη εικόνα για τον εαυτό τους. Δεν ήταν δυνατοί, έκαναν υποχωρήσεις, πίστευαν στο σύστημα και στην κοινωνία.

Υπήρχε επίσημη σχέση μεταξύ των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων και των Μαύρων Πανθήρων; Ή το όνομα υιοθετήθηκε ανεπίσημα; Γνωρίζω, για παράδειγμα, ότι εσείς δεν είχατε καμία ανοχή στη χρήση όπλου.
Απλώς υιοθετήθηκε το όνομα. Υπήρχαν ανεπίσημες επαφές, αλλά τίποτα σε επίσημη βάση. Ήταν ένα πολιτικό, ριζοσπαστικό και επαναστατικό κόμμα. Ήμασταν ένα κίνημα -δεν ενδιαφερθήκαμε ποτέ για την απόκτηση εδρών στο Κοινοβούλιο, ούτε συμπεριφερθήκαμε σαν πολιτικό κόμμα. Ήμασταν ένα κίνημα με στόχο την εκπαίδευση των κοινοτήτων μας και την καταπολέμηση της αδικίας και των διακρίσεων. Αυτό ήταν το σκεπτικό μας. Η Αμερική μόλις έβγαινε από το καθεστώς του διαχωρισμού, ενώ εμείς δεν είχαμε κάτι τέτοιο. Έτσι, υπήρχε μια τεράστια διαφορά ανάμεσα στα δικά μας και στα δικά τους προβλήματα.

Ποια ήταν τα θέματα που οι Βρετανοί Μαύροι Πάνθηρες καταπολεμούσαν συγκεκριμένα;
Ενώ ήμασταν ένας μεγάλος μαύρος πληθυσμός, δεν είχαμε διαχωρισμό εδώ. Αλλά ήταν δύσκολο για μας να προσαρμοστούμε σε αυτή τη χώρα, ενώ υπήρχαν και πολιτιστικές συγκρούσεις για μας. Οι γονείς μας δεν είχαν καλές δουλειές, μόνο ταπεινές εργασίες, θέσεις εργασίας σε εργοστάσια -δεν υπήρχαν μαύροι επαγγελματίες στη Βρετανία. Η πρόκληση ήταν να εξασφαλίσουμε μια δίκαιη συμφωνία, για να ανεβούμε στην κλίμακα.

Υπήρχε επίσης ένα πολιτισμικό θέμα, και αν ήταν να κατηγορηθεί κάποιος γι΄ αυτό, θα ήταν η βρετανική μεσαία τάξη και το πολιτικό κατεστημένο, γιατί δεν εκπαίδευσαν την βρετανική εργατική τάξη για την ιστορία των μαύρων. Δεν τους είχαν πει ότι μας ξερίζωσαν από την Αφρική, ότι υπήρξαμε σκλάβοι αυτής της χώρας για περισσότερα από 300 χρόνια. Και με τον τερματισμό της δουλείας, οι ιδιοκτήτες φυτειών αποζημιώθηκαν, ενώ εμείς δεν είχαμε τίποτα, ούτε καν μία συγγνώμη. Έτσι, εκείνες τις ημέρες, πιστεύαμε ότι είχαμε το δικαίωμα να βρισκόμαστε σε αυτή τη χώρα -είχαμε συμβάλει στην οικοδόμησή της και αξίζαμε κάποια οφέλη από αυτό. Εμείς θεωρήσαμε ότι είχαμε το δικαίωμα να μοιραστούμε τα κέρδη, ενώ οι Βρετανοί σκέφτονταν: «Γιατί βρίσκονται εδώ και παίρνουν τις δουλειές μας;».

Ένας διαδηλωτής συλλαμβάνεται απ' την αστυνομία.

Έτσι, οι Πάνθηρες ήταν εκεί για να εκπαιδεύσουν τους ανθρώπους για όλα αυτά;
Ναι, η μεσαία και πολιτική τάξη δεν έκανε τίποτα για να εξηγήσει την κατάσταση. Αυτό ήταν που προσπαθούσαμε να μεταδώσουμε -ότι αξίζαμε να βρισκόμαστε εδώ και χρειαζόμασταν νόμους που να το αντανακλούν αυτό. Εκείνη την εποχή προσπαθούσαν να μας επαναπατρίσουν. Ήταν εξωφρενικό -δεν μπορεί να μας είχαν ξεριζώσει από την Αφρική, να μας έχουν υποδουλώσει, και αφού έχουμε χτίσει τη χώρα μετά τον πόλεμο, να μας λένε να πάμε πίσω.

Πόσο είχατε αλληλεπίδραση με άλλες ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα; Αντιφασίστες, για παράδειγμα; Ή ήσαστε εσωστρεφείς εκείνη την εποχή ;
Είχαμε κάποιους δεσμούς με τους Σοσιαλιστές Εργαζόμενους και άλλες αριστερές ομάδες, ενώ υπήρχαν πολλοί διανοούμενοι που είχαν αναλάβει τη χρηματοδότηση των Πανθήρων, όπως και ηθοποιοί και άλλοι τέτοιοι. Μας υποστήριζαν οι αριστεροί πολίτες. Δεν είμαστε «ρατσιστές» σε αυτά, αλλά είχαμε αποφασίσει ότι όλα τα μέλη μας θα ήταν μαύροι, γιατί έπρεπε να τους εκπαιδεύσουμε και να τους υποστηρίξουμε.

Εμείς θεωρούσαμε ότι έπρεπε να είμαστε σε θέση να καθίσουμε μαζί και να μιλήσουμε για την κατάστασή μας και την ιστορία μας, και να το κάνουμε αυτό εμπιστευτικά και απρόσκοπτα.

Οι Μαύροι Πάνθηρες σταδιακά διαλύθηκαν σε αρκετές άλλες ομάδες -τι το προκάλεσε αυτό; Ήταν σχεδιασμένο;
Οι Βρετανοί Μαύροι Πάνθηρες, κατά τη γνώμη μου, δημιουργήθηκαν ως αποτέλεσμα των διακρίσεων που υφίσταντο πολλοί φοιτητές από την Κοινοπολιτεία. Τότε, οι καλύτεροι φοιτητές από την Κοινοπολιτεία στέλνονταν στη Βρετανία για να μορφωθούν. Πολλοί από εκείνους που συνδέθηκαν με τους Πάνθηρες, ήταν τέτοιοι άνθρωποι. Ποτέ δεν είχαν αντιμετωπίσει διακρίσεις στις δικές τους χώρες, όπου ήταν γιοι και κόρες της μεσαίας τάξης. Έτσι, όταν έφτασαν εδώ για το πανεπιστήμιο, ανακάλυψαν αυτή την ανισότητα και αποφάσισαν να την καταπολεμήσουν, αλλά χρειάζονταν υποστήριξη στις κοινότητές μας, έτσι ήρθαν στο Μπρίξτον και γνώρισαν ανθρώπους σαν κι εμένα, που αντιμετώπιζαν ανάλογες προκλήσεις και συνεργαστήκαμε.

Αφού εκπαιδεύσαμε αυτούς τους φοιτητές και τις κοινότητές μας, πολλοί από τους φοιτητές επέστρεψαν στις χώρες τους - σε πολλές περιπτώσεις σε ηγετικές θέσεις. Πολλά από εκείνα για τα οποία είχαμε αρχίσει να αγωνιζόμαστε είχαν επιτευχθεί.

Το νομοσχέδιο επαναπατρισμού ακυρώθηκε, η ιδέα της απέλασης αποσύρθηκε και το κίνημα απλά διαλύθηκε -όχι με οργανωμένο τρόπο, απλώς άνθρωποι σταμάτησαν να έρχονται και σταματήσαμε τη δράση μας.

Έτσι, η διάλυση των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων ήταν αποτέλεσμα της επιτυχίας τους, σε κάποιο βαθμό;
Ναι. Νομίζω ότι βοηθήσαμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίον μας αντιμετώπιζαν σε αυτή τη χώρα. Και πολλοί από τους φοιτητές που ήταν  να επιστρέψουν στην Κοινοπολιτεία, είχαν καλές θέσεις εργασίας να τους περιμένουν πίσω στο σπίτι, στην κυβέρνηση, τον χώρο της δικαιοσύνης και τα λοιπά. Δεν ήθελαν να θέσουν σε κίνδυνο τις καριέρες τους ασχολούμενοι με εμάς.

Ποια πιστεύεις ότι ήταν η ουσιαστική κληρονομιά των Πανθήρων στη Βρετανία;
Το κίνημα των Μαύρων Πανθήρων ήταν ένα μυστικό κίνημα, αλλά είχε μεγάλο αντίκτυπο στο θέμα των διακρίσεων σε αυτή τη χώρα. Η κληρονομιά βρίσκεται σε όλους τους προτεινόμενους νόμους σχετικά με την απέλαση που ακυρώθηκαν. Διασφαλίσαμε ότι  η κυβέρνηση θα εκπαιδεύει σωστά τα παιδιά μας. Πολλά παιδιά μαύρων τότε, εκπαιδεύονταν σε υποβαθμισμένα σχολεία, αλλά αυτό ακυρώθηκε σε μεγάλο βαθμό. Υπήρξαν πολλές επιτυχίες, αλλά δεν αποδόθηκαν στους Μαύρους Πάνθηρες, ακόμα κι αν ήταν έργο των Πανθήρων. Είναι μια κρυφή ιστορία - γι 'αυτό και είναι σημαντικό που  υπάρχουν αυτές οι φωτογραφίες. Χωρίς αυτές, θα ήταν δύσκολο να διηγηθώ αυτή την ιστορία, ιδιαίτερα στους νέους ανθρώπους. Η κληρονομιά των ίδιων των φωτογραφιών είναι σημαντική.

Γνωρίζατε όταν τραβούσατε αυτές τις φωτογραφίες ότι θα γινόταν σημαντικά ντοκουμέντα για την κοινωνική ιστορία της Βρετανίας;
Το ήξερα πολύ καλά. Όταν εντάχθηκα στους Πάνθηρες, ήταν μία αντίδραση στον τρόπο που μου φέρθηκαν. Αισθάνθηκα ότι αυτό ήταν που μπορούσα να κάνω για τους Πάνθηρες. Θα μπορούσα να καταγράψω τις συναντήσεις τους, τις πορείες τους, τις προσπάθειές τους. Πολλές από τις φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκαν στις συναντήσεις μας και ούτω καθεξής. Ήταν μια συνειδητή συμβολή στο κίνημα .

Τέλεια, σε ευχαριστώ Neil.

Ρατσιστικό graffiti σε κάποιο γραφείο στο Balham, London. 1972.

Ο Eddie Lecointe, μέλος των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων με ένα πλακάτ εναντίον της αστυνομικής βαρβαρότητας.

Ο Clovis Reid, μέλος των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων με τα σκυλιά του στο Brockwell Park, London.

Νεαροί διαδηλωτές.

Η Angela Davis, από τους Μαύρους Πάνθηρες της Αμερικής, ευχαριστεί όσους την στήριξαν ενώ βρισκόταν στη φυλακή. 1974.

Ο Darcus Howe.

Η Olive Morris, μέλος των Βρετανών Πανθήρων.

Ο Danny DaCosta στο αρχηγείο των Βρετανών Μαύρων Πανθήρων, Shakespeare Road, London.