Είναι η Εθνική Αργεντινής η πιο Πολιτικοποιημένη Ομάδα του Μουντιάλ;

Ο Αργεντινός συγγραφέας Juan José Saer, έχει εξηγήσει το μπλέξιμο της πολιτικής με το ποδόσφαιρο με έναν τρόπο περίεργα οικείο για τους Έλληνες: «Μια αλλαγή κυβέρνησης στην Αργεντινή, μπορεί να αλλάξει τα πάντα στην κοινωνία της χώρας. Οχι μόνο στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας και στις θέσεις των βουλευτών Βουλή. Οταν αλλάζει μια κυβέρνηση στην Αργεντινή, αλλάζουν όλα, από τους σχολικούς τροχονόμους, μέχρι τους βιβλιοθηκάριους, μέχρι ακόμα και τους ποδοσφαιρικούς σχολιαστές». Αν εξαιρέσουμε πόσο μπορεί να ταυτιστεί ένας Ελληνας, ο Saer είχε εξηγήσει άθελά του κι όλα όσα γίνονται αυτές τις μέρες μπροστά στις οθόνες μας στο Μουντιάλ της Ρωσίας. Εξηγεί τον εκνευρισμό του Lionel Messi, εξηγεί το πάθος (και τα δάχτυλα) του Maradona, εξηγεί τις επιθέσεις των δημοσιογράφων στην ομάδα της Αργεντινής, εξηγεί τις παθογένειες μιας χώρας που είναι τόσο μακριά (γεωγραφικά και, δυστυχώς, ποδοσφαιρικά) από την Ελλάδα, αλλά τόσο κοντά στη νοοτροπία της.

Ας πάμε πίσω στο πρόσφατο παρελθόν, στις προεδρικές εκλογές του 2015. Ο Mauricio Macri εκλέγεται Πρόεδρος της Αργεντινής. Πριν από αυτό, ήταν Πρόεδρος της Μπόκα Τζούνιορς. Οι οπαδοί της Μπόκα αποτελούν ένα ποσοστό πάνω από 51% των κατοίκων της χώρας. «Το γήπεδό μας», έλεγε ο Macri πριν από την προεκλογική του εκστρατεία, «είναι μια θεατρική σκηνή υπερβολικά έντονων συναισθημάτων. Αν ο Freud ζούσε και ερχόταν μια φορά στο γήπεδο, θα έλεγε σίγουρα πως "πρέπει να αναθεωρήσω τις θεωρίες μου"».

Ο Macri ήξερε καλά πως σε χώρες όπως η Αργεντινή (και η Ελλάδα) το ποδόσφαιρο είναι ο προθάλαμος της πολιτικής. «Το πρώτο που βοηθάει», έλεγε, μιλώντας σε ένα περίεργο κοινό, «είναι πως δεν χρειάζεται να επενδύσω κεφάλαιο για να με μάθει κάποιος. Έχω αναγνωρισιμότητα κοντά στο 98%, χωρίς να χρειάζομαι διαφημιστή. Αν η ομάδα πάει καλά, αν είναι επιτυχημένη, αν κερδίζει τα ντέρμπι τουλάχιστον, η εικόνα που βγαίνει προς τα έξω είναι ενός ανθρώπου με ικανότητες, ενός επιτυχημένου μάνατζερ. Ακόμη και να με μισούν οι αντίπαλοι οπαδοί, αν κερδίζω την ομάδα τους, κατά βάθος θα με ζηλεύουν, θα θεωρούν πως ένας τύπος σαν και εμένα χρειάζεται για να κάνει τη δουλειά. Και στο ποδόσφαιρο και στη χώρα.

»Βοηθάει, ασφαλώς, η ομάδα να είναι δημοφιλής. Οταν τα πράγματα πάνε στραβά, υπάρχει πάντα μια λύση. Επειδή όλα στο ποδόσφαιρο έχουν να κάνουν με τον έλεγχο του συναισθήματος και της ματαιοδοξίας, όταν σκουρύνουν τα πράγματα πρέπει να απολύσεις τον κάθε προπονητή. Έτσι καλύπτονται και τα δικά σου λάθη. Οι απολύσεις προπονητών είναι σαν την ηλεκτρική ασφάλεια: σε σώζουν από το κακό, πριν αυτό συμβεί». Την εξέλιξή του την είχε προβλέψει δημόσια από το 2001, όταν είπε τα παραπάνω λόγια στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπως αποκάλυψε ο δημοσιογράφος Simon Kuper στους Financial Times.

Και πώς συνδέεται όλο αυτό με το Μουντιάλ; Μια από τις πρώτες αποφάσεις του Macri, τον Δεκέμβριο του 2015, ήταν να αλλάξει τον νόμο που αφορούσε τις επιχειρήσεις Τύπου στην Αργεντινή - άλλη μια οικεία εικόνα για την ελληνική πολιτική σκηνή. Σε αυτήν την αλλαγή εξουσίας, αναδύθηκε το TyC, ένα αθλητικό συνδρομητικό κανάλι, με άμεσες σχέσεις με την κυβέρνηση της χώρας - και την ποδοσφαιρική ομοσπονδία (AfA) που ελέγχεται άμεσα από την κυβέρνηση. Το TyC, το οποίο έχει πάρει -χωρίς διαφανή διαγωνισμό- τα δικαιώματα μετάδοσης των αγώνων της Εθνικής, έχει προχωρήσει σε όλη τη διάρκεια του Μουντιάλ σε προσωπικές επιθέσεις σε όλους τους παίκτες της ομάδας, ρίχνοντάς τους την απόλυτη ευθύνη για τον παραλίγο αποκλεισμό. Οι επιθέσεις είναι τόσο έντονες, τόσο προσωπικές και τόσο κατευθνόμενες που είναι σαφές πως προσπαθώντας να καθαρίσουν το όνομα της ομοσπονδίας και να κατηγορήσουν παίκτες και προπονητή για οτιδήποτε πάει στραβά.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που η πολιτική μπλέχτηκε με την μπάλα στην Αργεντινή.

VICE Video: Ο Έλληνας Rocky

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η διείσδυση της πολιτικής στην ποδοσφαιρική καθημερινότητα της Αργεντινής έχει τις ρίζες στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν στο Μπουένος Άιρες γεννήθηκαν δύο ομάδες: Η Ρίβερ Πλέιτ και η Μπόκα Τζούνιορς, σύλλλογοι που υποστηρίζει το 70% των φιλάθλων της χώρας. Ενώ οι επιτυχίες τους είναι σχεδόν ισάξιες, οι διαφορές ανάμεσα στους φιλάθλους τους είναι ξεκάθαρες. Δεξαμενή άντλησης οπαδών για τη Ρίβερ αποτελεί η πιο εύπορη κοινωνική τάξη της πόλης. Από την άλλη, οπαδική βάση της Μπόκα είναι οι φτωχογειτονιές. Η Αργεντινή δεν έγινε γνωστή μόνο για την κόντρα μεταξύ των «κυριλέδων» της Ρίβερ και των «λαϊκών παιδιών» της Μπόκα. Αντιθέτως, ξεκίνησε ν’ απασχολεί την παγκόσμια ποδοσφαιρική κοινότητα από το πρώτο μόλις Μουντιάλ, το 1930. Τι και αν η οικοδέσποινα Ουρουγουάη τής χάλασε τα σχέδια για κατάκτηση του τροπαίου, κατατροπώνοντάς τη με 4-2 στον μεγάλο τελικό; Το ποδόσφαιρο είχε βρει τον στόχο στην καρδιά της χώρας. Ο επόμενος στόχος ήταν η κατάκτηση του τροπαίου.

Αυτό άργησε να έρθει, αλλά υποκαταστάθηκε από την πρωτοφανή για λατινοαμερικανική χώρα οικονομική ανάπτυξη στην οποία εισήλθε η Αργεντινή με την εκλογή του στρατηγού Juan Perón, το 1946. Σοσιαλιστικά γαλουχημένος, βελτίωσε τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας, με το όνομά του να γίνεται γρήγορα αγαπητό στην εργατική τάξη και σύνθημα στα χείλη των οπαδών της Μπόκα. «Μπόκα, Perón, μια καρδιά», ήταν το σύνθημα που δονούσε το Λα Μπομπονέρα. Παρ’ όλα αυτά, η πολιτική στην Αργεντινή δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο Perón για να διατηρηθεί στην εξουσία, φίμωνε τα ΜΜΕ, τιμωρούσε την ελευθερία του λόγου και φυλάκιζε τους αντιρρησίες, σε μια προσπάθεια να εξολοθρεύσει τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Το 1955 εξορίσθηκε ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα, αλλά είχε προλάβει να γραφτεί στην ιστορία, αφήνοντας ένα δείγμα εξουσίας που κρατάει μέχρι σήμερα: τον «περονισμό». Ένα «εγχειρίδιο» για το πώς μπορείς να χειραγωγήσεις μια μεγάλη μερίδια της εργατικής τάξης που αναπνέει για μια ομάδα, όπως είναι η Μπόκα. Οι επόμενοι πρόεδροι της χώρας ακολούθησαν ευλαβικά το παράδειγμά του Perón μέχρι το 1973, όταν και επέστρεψε από την εξορία για έναν νέο –σύντομο αυτή τη φορά- κύκλο εξουσίας. Ο θάνατός του έναν χρόνο αργότερα άφησε την τρίτη του σύζυγο και διάδοχό του, Isabel, εκτεθειμένη στις ορέξεις ενός νέου πραξικοπήματος.

Η επόμενη φορά που το ποδόσφαιρο επιστρατεύτηκε προς εξυπηρέτηση της βαρβαρότητας ήταν κατά τη χούντα του Jorge Videla. Απόγευμα 25ης Ιουνίου του 1978 και η Αλμπισελέστε ολοκληρώνει ό,τι είχε αφήσει στη μέση πριν από τέσσερις δεκαετίες στην Ουρουγουάη: Σηκώνει το πρώτο της Παγκόσμιο Κύπελλο. Ο στόχος επετεύχθη μέσα στο σπίτι της, στο φαραωνικών διαστάσεων Μονιουμεντάλ της αργεντίνικης πρωτεύουσας, απέναντι στην Ολλανδία, με σκορ 3-1. Η κατάκτηση ενός Μουντιάλ αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα παράσημα για μια χώρα και πολύ περισσότερο για έναν λαό που έχει λατρέψει τη στρογγυλή θέα, εντονότερα, ίσως, από κάθε άλλον. Παρόλα αυτά, το συγκεκριμένο τρόπαιο μόνο βαρύτιμο δεν ήταν, ούτε και γιορτάστηκε. Μέσα σε μια αιματοκυλισμένη χώρα, δεν υπάρχει χώρος για πανηγύρια.

Το κύπελλο κατακτήθηκε στη σκιά ενός βρώμικου πολέμου: Μόλις δύο χρόνια προηγουμένως, ο Videla είχε καταλάβει με πραξικόπημα την εξουσία, απομακρύνοντας από την Προεδρία τη σύζυγο του Juan Perón, Isabel. Η πολιτική που υιοθέτησε βασίστηκε στη συνταγή του άκρατου νεοφιλελευθερισμού και στην αδίστακτη κρατική καταστολή, μέσω και βασανιστηρίων.

Τέτοια εκτυλίσσονταν και κατά τη διάρκεια του τελικού. Οι αντιφρονούντες είχαν συγκεντρωθεί από το καθεστώς στο κτίριο της Ανώτατης Σχολής Μηχανικής του Πολεμικού Ναυτικού (ESMA). Στοιβαγμένοι σαν τα ποντίκια και βρισκόμενοι σε ημιθανή κατάσταση από τις αμέτρητες μολυσμένες πληγές τους, δεν τους καίγονταν καρφί για τον αγώνα - τον οποίο, εν τέλει, υποχρεώθηκαν να παρακολουθήσουν, ύστερα από πρωτοβουλία κάποιων στρατιωτικών. Όποιος έκλεινε, έστω στιγμιαία, τα μάτια του ή δεν πανηγύριζε στα γκολ, θα αντίκρυζε για άλλη μια φορά το πρόσωπο του τέρατος. Άλλωστε, ήταν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας των στρατιωτικών να ασελγούν σεξουαλικά με κάθε λογής αντικείμενο στους κρατουμένους και τις κρατούμενες και να ικανοποιούν τις σαδιστικές φαντασιώσεις τους, διενεργώντας πολύωρες «έρευνες» στα αιδοία ακόμη και εγκύων. Οι φρικαλεότητες, όμως, δεν τελείωναν εκεί. Στη συνέχεια, τα ματωμένα γυναικεία εσώρουχα τα μετέτρεπαν σε λάφυρα και τα επιδείκνυαν με καμάρι στις συζύγους τους.

Ο Videla ήταν και ο ενορχηστρωτής των «πτήσεων θανάτου». Οι δεσμοφύλακες παραμυθιάζοντας τους κρατουμένους πως θα τους μεταφέρουν σε κάποιο άλλο κέντρο, με το πρόσχημα της ανάγκης εμβολιασμού, τους επιβίβαζαν σε αεροπλάνα και τους πετούσαν σε ποτάμια ή τον Ατλαντικό.

Οι λέξεις της Taty Almeida, μιας μητέρας που δεν είδε ποτέ ξανά τον απαχθέντα γιο της, αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα της φρίκης που επικρατούσε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της ESMA: «Ελπίζω να ήταν ήδη νεκρός, έτσι ώστε να μην πέρασε όλο αυτόν τον πόνο» . Η Taty, σιχαίνεται να ακούει τη φράση «Παγκόσμιο Κύπελλο».

Για μεγάλο μέρος των Αργεντίνων, το Μουντιάλ του 1978 έχει αφήσει μια ανεξίτηλη κηλίδα ντροπής στην ιστορία της χώρας και οι θηριωδίες δεν είναι ο μοναδικός λόγος, καθώς διαιωνίζονται και κάποιες θεωρίες συνομωσίας.

Ανάμεσα στα θύματα και τους «desaparecidos» (εξαφανισμένους), υπήρχαν και πολλοί συνδικαλιστές, φοιτητές, δημοσιογράφοι, διανοούμενοι και κληρικοί. Ο αφανισμός των αντιφρονούντων είχε ξεκινήσει ήδη δύο χρόνια πριν από την έναρξη του Κυπέλλου και είχε προκαλέσει οργή στη διεθνή κοινότητα. Ο Videla, βλέποντας πως μαύρα σύννεφα αιωρούνταν πάνω από το κεφάλι του, έψαχνε έναν τρόπο να τ’ απομακρύνει. Αυτό θα το επιτύγχανε, μόνο αν η Αργεντινή κατακτούσε το τρόπαιο. Η διοργάνωση του 1978 είχε φτάσει στη νοκ άουτ φάση και η Αργεντινή αντιμετώπιζε το Περού σ’ ένα ματς που για να προκριθεί έπρεπε να κερδίσει με τέσσερα γκολ διαφορά. Η Αλμπισελέστε δεν έμεινε στα «ντόρτια», αλλά φιλοδώρησε το Περού -μια σκληροτράχηλη ομάδα- με εξάρα, απίστευτα εύκολα. Οι φήμες περί στημένου αγώνα ξεκίνησαν να οργιάζουν, πολύ περισσότερο από τη στιγμή που ακούστηκε πως ο Videla και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Henry Kissinger είχαν επισκεφτεί πριν από την έναρξη του αγώνα τα αποδυτήρια του Περού.

Κάποιοι αναφέρουν πως η Αργεντινή έστειλε ένα τεράστιο φορτίο με σιτηρά στο Περού και ξεπάγωσε πάνω από 50 εκατομμύρια δολάρια Περουβιανών περιουσιακών στοιχείων ως αντάλλαγμα για το αποτέλεσμα του αγώνα. Άλλοι, πως την έσπρωξαν οι διαιτητές, ενώ υπάρχουν και αυτοί που μιλούν για παίκτες που πήραν αμφεταμίνες.

Τέλος, δεν λείπουν και οι φωνές του πρώην Περουβιανού γερουσιαστή, Genaro Ledesma, που κάνουν λόγο για υπόγεια συνεννόηση μεταξύ της δικτατορίας του Videla και των υπολοίπων της Νότιας Αμερικής, έτσι ώστε να δεχτεί ο Αργεντινός πραξικοπηματίας στις φυλακές του 13 πολίτες του Περού, που βρέθηκαν στο στόχαστρο για τα αριστερά τους φρονήματα. Η συμφωνία θα ίσχυε, μόνο εφόσον το Περού άφηνε την Αργεντινή να θριαμβεύσει. Κανένα, ωστόσο, από τα παραπάνω σενάρια δεν αποδείχτηκε.

Η Αλμπισελέστε τελικά πέρασε το εμπόδιο του Περού και νίκησε 3-1 την Ολλανδία στον τελικό, κατακτώντας το κύπελλο. Στο τέλος της διοργάνωσης, οι Αργεντινοί εμφανίστηκαν ενωμένοι, πλέοντας σε πελάγη εθνικής υπερηφάνειας. με τη χούντα να πετυχαίνει την προπαγανδιστική νίκη που έψαχνε.

Φαίνεται πως είναι στη μοίρα της Αλμπισελέστε κάθε της κατάκτηση Παγκοσμίου Κυπέλλου να προκαλεί εξωαγωνιστικό κρότο. Το 1978 αμαυρώθηκε από τις χουντικές φρικαλεότητες, ενώ ο θρίαμβος του 1986 στο Μεξικό αποτελεί προϊόν του «ανταρτοπόλεμου» που ξεκίνησε και ολοκλήρωσε ο μεγάλος Diego Maradona.

Τέσσερα χρόνια νωρίτερα, είχε ξεσπάσει πόλεμος στα νησιά Φώκλαντ, ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία και την Αργεντινή, ο οποίος έληξε στις 14 Ιουνίου. Ο τερματισμός των εχθροπραξιών μεταξύ των δύο αντιπάλων, ουσιαστικά, συνέπεσε με την έναρξη του Μουντιάλ της Ισπανίας του1982. Ο Diegito και η παρέα του, ταξίδευαν στην Ιβηρική χερσόνησο πιστεύοντας πως η χώρα τους κάνει κουμάντο πλέον στα Φώκλαντ - αυτήν την προπαγάνδα είχε καλλιεργήσει η χούντα εντός των συνόρων. Μόλις, όμως, η Αλμπισελέστε πάτησε πόδι σε ισπανικό έδαφος, έμελλε να πιει το πικρό ποτήρι της αλήθειας: τα νησιά επιστρέψανε στον βρετανικό έλεγχο.

Ο Diego δεν ξέχασε. Καιροφυλακτούσε για μια ρεβάνς και η ευκαιρία που αναζητούσε του δόθηκε στο Μουντιάλ του Μεξικού το 1986. Εκεί, η Αργεντινή διασταυρώθηκε στα προημιτελικά με την Αγγλία. Η στιγμή δεν σηκώνει fair play και ο Maradona, με το γνωστό «Χέρι του Θεού» θα ανοίξει το σκορ και θα αποτελειώσει τους Άγγλους μ’ ένα δεύτερο μαγικό γκολ.

Λίγες μέρες πριν από το φετινό Μουντιάλ, η ομοσπονδία ποδοσφαίρου της Αργεντινής ακύρωσε το φιλικό της παιχνίδι με το Ισραήλ, στην Ιερουσαλήμ. Από τη στιγμή που το φιλικό είχε ανακοινωθεί, μια σειρά αντιδράσεων είχε ξεκινήσει. Ο πρεσβευτής της Παλαιστίνης στην Αργεντινή είχε εκφράσει την έντονη δυσαρέσκειά του για τον αγώνα. «Αυτός ο αγώνας θα ήταν σαν να πανηγυρίζουμε εμείς για την κατάληψη των Φώκλαντ», είχε δηλώσει. Επισήμως, η Αργεντινή είχε ακυρώσει τον αγώνα εξ αιτίας «της κλιμακούμενης βίας, των απειλών και της κριτικής». Ο πρόεδρος της παλαιστινιακής ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας, Jibril Rajoub, είχε απευθύνει έκκληση στον Lionel Messi να μη δεχθεί να αγωνιστεί στο συγκεκριμένο φιλικό. «Σε διαφορετική περίπτωση οι Παλαιστίνιοι θα πρέπει να κάψουν τις φανέλες και τις φωτογραφίες σου», είχε δηλώσει.

Περισσότερα από το VICE

Απ' το «Δεν Είναι Δυνατόν» στο «Περήφανη»: Η Ιστορία μιας Μάνας Γκέι Αγοριού από την Κρήτη

Ο Lil Riico Είναι από το Μενίδι, Έχει 27.000.000 Views και τον «Αγαπάει» ο 21 Savage

Το «Δίκτυο με τα Βανάκια» Σκοτώνει Μετανάστες στην Εγνατία - Εννέα Νεκροί σε 20 Μέρες