Μια εκ Βαθέων Συζήτηση με τον Kendrick Lamar

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο i-D και στο The Sounding Off Issue (no. 350, Χειμώνας 2017).

«Μιλούσα με τον Obama», λέει, «και το πιο τρελό που είπε ήταν, "Πω-πω, πώς φτάσαμε και οι δύο εδώ;". Τρελάθηκα. Δηλαδή, είναι σουρεαλιστική η στιγμή όταν δυο μαύροι, μορφωμένα άτομα, που όμως προέρχονται από συγκεκριμένο υπόβαθρο, λένε ότι ποτέ δεν θα βρισκόμασταν ποτέ εδώ πέρα». Μια παύση. Θυμάται για λίγο τη γιαγιά του, που πέθανε, όταν ήταν έφηβος. Πόσο εκπληκτικό θα το έβρισκε, ένας μαύρος Πρόεδρος να μιλάει στον εγγονό της. «Αυτό με τρελαίνει. Ήμουν εκεί και του μιλούσα και έβλεπα την εξυπνάδα του και την επιρροή του, όχι μόνο σε μένα, αλλά σε όλη την κοινότητά μου. Με κάνει να σκέφτομαι πάντα πόσο έχουμε προχωρήσει και πόσο μπορούμε να προχωρήσουμε ακόμη. Δημιουργούσε την ιδέα ότι ως λαός μπορούσαμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε - και μόνο που ήταν Πρόεδρος. Αλλά και ότι έχουμε το μυαλό να το κάνουμε».

Τόσο ο Barack όσο και ο Kendrick, ξεκίνησαν από το τίποτα και έφτασαν σε μυθικά επίπεδα με τη δύναμη του λόγου τους και τα ρητορικά χαρίσματά τους. Κάθονταν και μιλούσαν στο Οβάλ Γραφείο για το πόσο απίθανες ήταν οι ζωές τους – πώς φτάσαμε εδώ; Τώρα, για τον Λευκό Οίκο και οι δύο θεωρούνται εχθροί του κράτους. «Είναι τρέλα», λέει ο Lamar για το ότι εκεί που πήγαινε ως επισκέπτης στον Λευκό Οίκο, τώρα νιώθει ότι είναι μισητός.

«Οι βασικές διαφορές ανάμεσα στον Obama και τον Trump είναι η ηθική, η αξιοπρέπεια, οι αρχές, η κοινή λογική», λέει. Ενώ ο Obama αποτελούσε έμπνευση, είναι δύσκολο για τον Lamar να σεβαστεί καν τον Trump. «Πώς μπορείς να υποστηρίζεις κάποιον που δεν ξέρει πώς να προσεγγίσει τους ανθρώπους ή να μιλήσει με καλοσύνη και συμπόνια και ευαισθησία;». Αλλά τελικά, με την άνοδο του Trump, κάτι καινούριο έχει δημιουργηθεί στον Kendrick. «Μια φωτιά ανάβει μέσα μου, που με κάνει να μπορώ να συνεχίζω να πιέζω όσο θέλω».

Η φωτιά μέσα του πρέπει να έχει φουντώσει τώρα, επειδή το τελευταίο άλμπουμ του Kendrick, το Damn, το τέταρτο κατά σειρά, έχει σημειώσει εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία. Έχει πουλήσει πάνω από δύο εκατομμύρια και οι κριτικές ξεπερνούν η μια την άλλη σε έπαινο. Στην κριτική που έγραψε το Pitchfork, το Damn αποκαλείται «ένα πανοραμικό rap αριστούργημα, γεμάτο ακριβά beat, έξαλλους ρυθμούς και απαράμιλλη αφήγηση για το πεπρωμένο του Kendrick στην Αμερική». Για να πραγματοποιήσει ο Lamar το όραμά του για το Damn, ρωτούσε τους παραγωγούς του, «"Τι μπορούμε να κάνουμε, ώστε να υπάρξει σε έναν άλλο χώρο και ταυτόχρονα να είμαστε ο εαυτός μας, αλλά, επίσης, να θέσουμε και μια πρόκληση στον εαυτό μας;". Όσον αφορά τον ήχο του άλμπουμ, θέλαμε να το κάνουμε να ακούγεται σαν να είναι επιστροφή στο μέλλον, κάτι που δεν έχεις ακούσει ξανά, αλλά και που έχεις ξανακούσει. Αν αυτό που λέω, βγάζει νόημα». Σ' αυτήν τη φάση, το hip hop σύμπαν μοιάζει να πιστεύει ότι ο μεγαλύτερος MC αυτήν τη στιγμή στον κόσμο είναι ο Kendrick Lamar. Θα μπορούσε να νικήσει σε μια αναμέτρηση με τους πιο underground MC και θα μπορούσε να πουλήσει περισσότερο από τους περισσότερους pop ράπερ. Είναι ο αδιαμφισβήτητος βασιλιάς του hip hop.

O Kendrick ζει μια ζωή που ευνοεί τον βασιλιά του hip hop, αν νομίζεις ότι αυτό που ευνοεί τον βασιλιά του hip hop είναι το να ζει σχεδόν στο στούντιο, προσπαθώντας να βρει το τέλειο beat και την απόλυτη ρίμα. «Μερικές φορές απομακρύνομαι τελείως από τον κόσμο, για να γράψω έναν στίχο που μου φαίνεται τέλειος», λέει. «Θα μπορούσα να είμαι όλη μέρα στο στούντιο, να κλείνω το κινητό και να απομονώνομαι τελείως, επειδή αισθάνομαι ότι αυτό διάλεξα να κάνω. Δεν μπορώ να αφήσω κανέναν να μπει ανάμεσα σε μένα και σ' αυτό». Σε αντίθεση με πολλούς MC, όταν ο Kendrick δημιουργεί, δεν είναι φτιαγμένος. «Θέλω να γράφω μουσική όσο πιο νηφάλιος γίνεται, ώστε να ξέρω ότι γράφω εγώ και όχι το ποτό». Αν το hip hop είναι παιχνίδι, ο Kendrick θέλει να κερδίσει. «Το hip hop λειτουργεί με δυο τρόπους στο μυαλό μου: Ως άθλημα επαφής, αλλά και ως κάτι με το οποίο συνδέεσαι – η σύνθεση τραγουδιών. Όταν ήμουν μικρός άκουγα τις αναμετρήσεις ανάμεσα στον Nas και τον Jay-Z - αυτό για μένα είναι το άθλημα επαφής. Εκεί γίνεται funky, εκεί μπορώ να πω ό,τι θέλω, όπως θέλω, όποτε θέλω. Ύστερα, υπάρχει και η άλλη όψη, που είναι να κάνεις κάτι με το οποίο μπορούν να ταυτιστούν οι άλλοι και να νιώσουν κάποια σύνδεση. Έχω αυτή την ανταγωνιστική φύση και επίσης έχω τη συμπόνια να μιλήσω για κάτι που είναι αληθινό».

Όταν τον ρώτησα αν έχει γράψει την τέλεια ρίμα, ο Kendrick καταλήγει ότι είναι το 12ο κομμάτι του άλμπουμ, το «Fear», που περιέχει τους καλύτερους στίχους που έχει γράψει. «Είναι απόλυτα ειλικρινές», λέει. «Η πρώτη στροφή μιλάει για ό,τι φοβόμουν, όταν ήμουν επτά χρονών. Η δεύτερη, για ό,τι φοβόμουν στα 17 και η τρίτη για ό,τι φοβόμουν στα 27. Οι στίχοι είναι απόλυτα ειλικρινείς». Έφτασε σ' αυτήν την ειλικρίνεια δουλεύοντας χρόνια με μια «οικογένεια» στο στούντιο, που βοήθησε να παραμείνει ο βασιλιάς ταπεινός. «Δεν είναι γαμάτο ό,τι γράφεις», λέει. «Ακόμη και αν είσαι φοβερός συνθέτης, θα γράψεις ένα σωρό μαλακίες». Αλλά οι περισσότεροι δεν έχουν κάποιον να τους πει, «Τι μαλακία». Ο Kendrick έχει φίλους που έχουν τη δύναμη να του πούνε τι δεν πάει καλά και λέει πως αυτό κάνει μεγάλη διαφορά. «Έχω υπάρξει σ' αυτό το στούντιο γράφοντας απαίσιους στίχους, απαίσια hooks, με κολλητούς, φίλους και άτομα που εμπιστεύεσαι ότι θα σου πουν "Αυτό είναι μαλακία". Έγινα χοντρόπετσος κι ύστερα μπήκα ξανά στο στούντιο και τα έκανα όλα απ' την αρχή. Στο τέλος, μπορείς να το καταλάβεις, όταν κάτι δεν πάει. Έμαθα πώς να βάζω την πρόκληση στον εαυτό μου να φτάσει στο επόμενο επίπεδο».

Αλλά για να ανέβει ο Kendrick στον θρόνο του, είχε να κάνει πολλά περισσότερα από το να μάθει πώς να κάνει ρίμες. Μεγάλωσε στο Κόμπτον της Καλιφόρνια, ένα ζόρικο μέρος που έχει καταπιεί πολλές ψυχές, ένα μέρος με συμμορίες, δολοφόνους και πτώματα στη Rosecrans Avenue, όπου ζούσε μέχρι σχετικά πρόσφατα. Η μουσική δεν ήταν απλώς διαφυγή, τη χρειαζόταν, για να σώσει το πνεύμα του. Μικρός είχε μανία με τους Snoop, Dre, Pac, Public Enemy, KRS-One, Rakim, Jay-Z και Kanye, αλλά και τους Michael Jackson, Quincy Jones, Prince, Marvin Gaye, Isley Brothers, Luther Vandross και τον Malcolm X. «Οι ιδέες του ήταν η βάση της προσέγγισής μου στη μουσική», λέει.

Η Αυτοβιογραφία του Malcolm X που διάβασε όταν ήταν έφηβος, τον διαμόρφωσε ως καλλιτέχνη. «Ήταν η πρώτη ιδέα που με ενέπνευσε για το πώς θα προσεγγίσω τη μουσική μου. Από την απλή ιδέα του να θέλω να βελτιώσω τον εαυτό μου, όντας σ' αυτήν την ψυχική διάθεση, όπως και ο Malcolm». Χωρίς μουσική να του δίνει έναν σκοπό, μπορεί να είχε χαθεί. «Κάποιοι πετυχημένοι άνθρωποι έρχονταν και μας έλεγαν τι είναι καλό και τι κακό στον κόσμο, αλλά, έτσι όπως το βλέπαμε εμείς, δεν σήμαινε τίποτα, επειδή μας λέγανε ένα σωρό θετικά πράγματα, αλλά βγαίναμε έξω και βλέπαμε να τινάζουν τα μυαλά κάποιου στον αέρα κι ό,τι μας έλεγαν πήγαινε περίπατο. Κάπως έτσι χάνονται οι βεβαιότητές σου. Νιώθεις ασήμαντος στον κόσμο. Όσο πιο πολλή βία βλέπεις ως παιδί, τόσο σε φθείρει. Κατά βάση, τα παιδιά με τα οποία γνωριζόμουν τα τσάκισε. Τα τσάκισε, ώστε να πουν, "Χεσ' τα όλα, θα κάνω ό,τι χρειαστεί, για να επιβιώσω"». Πώς τη γλίτωσε ο ίδιος; «Προτού με φθείρει 100%, έκανα τη μετάβασή μου στη μουσική».

[VICE Video] Η Βιομηχανία της Ραπ στην Ελλάδα - Υποχθόνιος

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Αργότερα το ίδιο βράδυ, στο Barclays Center στο Μπρούκλιν, ο Lamar αναδύεται στη σκηνή μπροστά σε ένα πλήθος που ουρλιάζει, σε έναν sold out χώρο. Φοράει κίτρινη φόρμα με μαύρες ρίγες, θυμίζοντας τον Bruce Lee στο Το Παιχνίδι του Θανάτου και κυριαρχεί στη σκηνή, μόνος στο μεγαλύτερο μέρος του live. Το μικροκαμωμένο σώμα του βγάζει ενέργεια, καθώς κινείται πέρα-δώθε. Όπως ο Rakim και ο Nas πριν από εκείνον, δεν χορεύει και είναι τελείως σοβαρός. Το πλήθος δεν μπορεί να πάρει τα μάτια από πάνω του. Ο Lamar εμφανίζεται στη γιγαντοοθόνη σε αποσπάσματα από το The Legend of Kung Fu Kenny, ένα ταινιάκι που έφταιξε εμπνευσμένο από ταινίες με πολεμικές τέχνες, της δεκαετίας του '70. Στην ταινία, ο Lamar μοιάζει σαν να παίζει σε τέτοια ταινία, αλλά δεν είναι μια απλή μίμηση, φτάνει στον πυρήνα του ποιος είναι. Σ' αυτές τις ταινίες, υπήρχε συχνά εμμονή με το να κατακτήσεις μια δεξιότητα και να επιδείξεις τη μαεστρία σου και μια εσωτερική μάχη, για να διακριθείς. Αυτός είναι ο Kendrick ως καλλιτέχνης – έχει εστιάσει στο να τελειοποιήσει την ικανότητά του να επιδεικνύει τη μαεστρία του και να οδηγεί τον εαυτό του στο μεγαλείο. Όταν ρωτήθηκε για την αγαπημένη του λέξη, εκτός από την «προοπτική», ο Lamar λέει «πειθαρχία». «Τη λατρεύω αυτήν τη λέξη», εξηγεί, «επειδή δείχνει ποιος είσαι πραγματικά. Υπάρχουν πολλές προβληματικές συνήθειες, ιδίως στη βιομηχανία του θεάματος. Εκτίθεσαι πολύ ανά πάσα στιγμή. Ό,τι θες, είναι μπροστά σου. Αλλά πόση πειθαρχία έχεις, όταν κλείνουν οι κάμερες και τα φώτα; Αυτό με εμπνέει. Το πώς να το κοντρολάρω. Αυτό δείχνει ποιος είσαι. Η απόλυτη δύναμη είναι να ελέγχεις τον εαυτό σου».

Ο Kendrick μαθαίνει όλο και περισσότερο για το πώς να ελέγχει τον εαυτό του, εν μέρει μέσω συνεδριών διαλογισμού κάθε πρωί. «Χρειάζομαι 30 λεπτά τη μέρα, για να αναλογιστώ τη στιγμή», λέει. «Όταν κάνεις αυτήν τη δουλειά, όλα περνάνε» - χτυπάει τα δάχτυλά του. «Τα χρόνια περνάνε πολύ γρήγορα, επειδή δουλεύεις και σχεδιάζεις για τους επόμενους έξι μήνες, με έναν χρόνο. Έτσι, εγώ χρειάζομαι να καθίσω αυτά τα 30 λεπτά και να σκεφτώ τι γίνεται». Ο διαλογισμός τον βοηθά να αποκτά «προοπτική», που όπως λέει «είναι η αγαπημένη μου λέξη».

Εξακολουθεί, όμως, να ζει στην Αμερική του Trump, όπου ο ρατσισμός γίνεται πιο έκδηλος, πιο ισχυρός και πιο βίαιος. Κάποιοι που αντιστέκονται έχουν υιοθετήσει το To Pimp A Butterfly 's Alright ως ύμνο και ο ίδιος ξέρει τη δύναμή του. «Θα έλεγα ότι είναι από τους καλύτερους δίσκους μου, επειδή έδωσε σ' αυτά τα παιδιά φωνή και δύναμη να βγουν στον κόσμο και να κάνουν τη διαφορά. Βγαίνουν έξω και κάνουν αυτά που πρέπει να κάνουν και λένε αυτά που πρέπει να πουν, είτε μέσα στις κοινότητές τους είτε στα κέντρα ανηλίκων. Θέλουν να φέρουν την αλλαγή». Υπάρχει αίσθηση ευθύνης με κάποιο τρόπο; Ο Kendrick κουβαλάει το βάρος της κοινότητας στους ώμους του; «Είναι σίγουρα ευθύνη», παραδέχεται. «Είμαι άνθρωπος, έχω οικογένεια, έχω τα προσωπικά μου προβλήματα. Αλλά πρέπει να δίνω στον κόσμο. Αυτή είναι η ευθύνη μου, να μάθω από τα λάθη μου και να διαδώσω τη γνώση που έχω, τη σοφία που έχω. Δεν είναι μόνο μια δουλειά ή διασκέδαση για μένα. Αυτό έχω να προσφέρω στον κόσμο».

Εκτός από την επιρροή του στην παγκόσμια ποπ κουλτούρα, και η τοπική κοινότητα του Kendrick επωφελείται από την επιτυχία του. Έχει βοηθήσει δεκάδες συνομήλικούς του να βρουν δουλειά, κάτι που δεν σημαίνει μόνο ότι βγάζουν λεφτά, αλλά ότι κερδίζουν το ψωμί τους. «Βάλε Χριστιανικές Αδελφότητες Νέων (YMCA) στην κοινότητά σου και δώσε δουλειά σ' αυτούς τους μάγκες που δεν μπορούν να προσληφθούν πουθενά αλλού. Εσύ φτιάχνεις τις ευκαιρίες και αυτό κάνω εγώ προσωπικά. Επειδή όταν τους δώσω δύναμη, εκείνοι μπορούν να τη δώσουν στον επόμενο και στον επόμενο. Οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι μπορεί να γίνει έτσι η αλλαγή. Αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσει». Ο Dr Dre και οι Venus και Serena Williams είναι επίσης ενεργοί στο Κόμπτον, ενώ η δήμαρχος, η 35χρονη Aja Brown, επιφέρει πραγματική αλλαγή. «Αυτή η γενιά έχει ευκαιρίες που δεν είχε η γενιά μου», λέει ο Kendrick, συμπληρώνοντας ότι η παρουσία σου σ' αυτές τις κοινότητες κρύβει δύναμη. Δεν αρκεί απλώς να κάνεις δωρεές ή να γράφεις δυνατά τραγούδια ή να τουιτάρεις θετικά μηνύματα. Πρέπει να εμφανίζεσαι και να αποδεικνύεις. «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που φοβούνται τους δικούς τους, την κουλτούρα των συμμοριών που υπάρχει ακόμη. Αλλά δεν γίνεται να φοβάσαι. Πρέπει να είσαι εκεί, επειδή αυτό δείχνει εμπιστοσύνη όχι μόνο στον εαυτό σου, αλλά και στους ανθρώπους της γειτονιάς σου. Οι άλλοι θέλουν απλώς έναν λόγο να σε μισούν. Μην τους δίνεις αυτόν τον λόγο. Τώρα ξεκινούμε να μη φοβόμαστε το μέρος απ' όπου καταγόμαστε και αυτή η ιδέα θα μεταλαμπαδευτεί».

Πολλοί άνθρωποι θέλουν αλλαγή, αλλά πώς γίνεται μια πραγματική εκ βάθρων επανάσταση; Το «Alright» είναι απλώς ένα τραγούδι ή υπάρχει κάτι πίσω του; Ο Lamar υπόσχεται ότι θα είμαστε καλά, αλλά πώς; Πώς θα είμαστε καλά, σε μια τέτοια τρελή χώρα; «Επιστρέφω πάντα στην κοινότητα», λέει ο Lamar. «Τόσο απλό. Επειδή βλέπω αυτά τα παιδιά να μεγαλώνουν χωρίς πατέρα και δεν έχουν τη σιγουριά ότι είναι και πολύ καλύτερα από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται. Έτσι, πρέπει να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση. Να μάθουν ότι και εγώ είμαι από δω και ότι τελικά μπορείς να φέρεις την αλλαγή». Ο Kendrick Lamar ξέρει ότι είναι ένας καλλιτέχνης με τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο και αυτό ακριβώς προσπαθεί να κάνει. «Όταν φύγω», λέει, «αν ξέρω ότι συνέβαλα στην εξέλιξη αυτού εδώ, του μυαλού, μπορώ να αναπαυθώ εν ειρήνη».

Περισσότερα από το VICE

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Κάποιον που Αφαιρεί Τατουάζ (και τον Λένε «Θηρίο»)

«Όπλα, Κλίκες, Μπάφοι» - Η Γλώσσα του Hip Hop και Ποιες Λέξεις Χρησιμοποιούν πιο Συχνά οι Ράπερ

Τα Εξάρχεια Έχουν Λόξιγκα