Η Μέρα που οι Χουντικοί Κάθισαν στο Εδώλιο για τα Αιματηρά Γεγονότα του Πολυτεχνείου

Ήταν 9 το πρωί της 16ης Οκτωβρίου 1975, όταν ο Πρόεδρος του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών εκφωνούσε τα ονόματα των 33 κατηγορουμένων, μεταξύ των οποίων υπήρχαν στρατιωτικοί, αστυνομικοί και πολιτικοί που αντιμετώπιζαν κατηγορίες για ανθρωποκτονίες από πρόθεση και σωρεία άλλων εγκλημάτων που σχετίζονταν με την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973. Στο εδώλιο κάθισαν οι 32, αφού ο πρώην έφεδρος αξιωματικός Ηλίας Τσιαπούρας, φυγοδίκησε.

Η δίκη πραγματοποιούνταν στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού και ήταν μόνο μια από τις δίκες της Επταετίας. Έγινε μετά τη δίκη των πρωταιτίων και ακολούθησε η δίκη των βασανιστών της ΕΑΤ-ΕΣΑ. Καλύφθηκε από όλες τις εφημερίδες, ενώ το οπτικοακουστικό υλικό έχει αποτυπωθεί σε ένα 16άρι φιλμ της ΕΡΤ με μονοφωνικό ήχο. Οι δικάσιμοι κράτησαν περίπου δύο μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων εξετάστηκαν 237 μάρτυρες κατηγορίας και 47 μάρτυρες υπεράσπισης. Παρέστησαν στη δίκη 82 δικηγόροι, μεταξύ των οποίων οι 40 ήταν συνήγοροι υπέρασπισης των 32 χουντικών.

Στην ίδια αίθουσα των γυναικείων φυλακών Κορυδαλλού είχε πραγματοποιηθεί και η πρώτη δίκη που αφορούσε την Επταετία, η γνωστή δίκη των πρωταιτίων της Χούντας που χαρακτηρίστικε από δημοσιογράφους της εποχής η «Ελληνική δίκη της Νυρεμβέργης». Οι περισσότεροι χουντικοί κρατούνταν ήδη στις ανδρικές φυλακές του Κορυδαλλού, γεγονός που διευκόλυνε τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας που έπρεπε να ληφθούν προκειμένου να αποφευχθούν τα επεισόδια. Το κλίμα άλλωστε ήταν έντονο, αφού είχε μόλις συμπληρωθεί ένας χρόνος από την εξέγερση του Πολυτεχνείου που βάφτηκε με αίμα. Με πρωτοφανή μέτρα ασφαλείας, εγκαινίασαν για πρώτη φορά στα ελληνικά χρονικά τον ανιχνευτή μετάλλων, ενώ ο κόσμος βρισκόταν σε απόσταση 50 μέτρων από τις φυλακές που είχαν περικυκλωθεί με σιδερένια κιγκλιδώματα. Αυτήν τη φορά, οι χουντικοί στέκονταν στο εδώλιο ενός Ποινικού Δικαστηρίου, αντιμετωπίζοντας κακουργηματικές ποινές.

Η δίκη μπορεί να ξεκίνησε στις 16 Οκτωβρίου, όμως η αρχή του τέλους για τους πραξικοπηματίες ξεκίνησε τον Ιούλιο του 1974, με την πτώση της δικτατορίας που είχε επιβάλλει ο Ιωαννίδης, ο γνωστός «αόρατος δικτάτορας» που είχε ανατρέψει τον Παπαδόπουλο από την εξουσία «ρίχνοντας» τον πρώην φίλο του, ώστε να αναλάβει ο ίδιος τη Χούντα. Μόλις ενάμιση μήνα μετά την τελειωτική ανατροπή των χουντικών, στις 5 Σεπτεμβρίου 1974, ξεκίνησε με πρωτοβουλία πολιτών η δίωξη για τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου. Ακολούθησε προανάκριση από τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Δημήτριο Τσεβά, ο οποίος παρέδωσε το πόρισμά του στις 14 Οκτωβρίου 1974 στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Αθηνών. Στις 28 Ιουλίου 1975, το Συμβούλιο Εφετών με το βούλευμα υπ’ αριθμόν 677 παρέπεμψε την υπόθεση προς εκδίκαση στο Πενταμελές Εφετείο Αθηνών.

Όπως είχε σημειώσει και ο ίδιος ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών στο παραπεμπτικό βούλευμα για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, που κορυφώθηκαν στις 17 εκείνου του μήνα:

Ο Ιωάννης Κουσουλός, Πρόεδρος του Πενταμελούς Εφετείου Αθηνών που θα εκδίκαζε την υπόθεση, μιλώντας μετά από χρόνια στη Μηχανή του Χρόνου, περιέγραψε για εκείνη τη διαδικασία: «Όλοι οι μάρτυρες που είχαν τα παιδιά τους σκοτωμένα, με συγκίνησαν πάρα πολύ. Έκλαιγαν, δάκρυζαν, με έκαναν κι εμένα να δακρύζω στη δίκη και καλυπτόμουν για να μην με πάρουν χαμπάρι. Ήταν φυσικό όλο αυτό, δεν γινόταν αλλιώς. Χάνεις το παιδί σου, φυσικό είναι να κλαις και να διαμαρτύρεσαι. Αυτό δεν σημαίνει κάτι για το δικαστήριο, το δικαστήριο θα κάνει τη δουλειά του. Άλλο τα δάκρυα και άλλο η απόφαση. Η κρίση είναι κάτι διαφορετικό από την ενδόμυχη ενέργεια. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο να συγκινηθεί και να κρίνει, μπορεί να συγκινείσαι, αλλά το καθήκον σου, σου λέει να κάνεις τη δουλειά σου. Δεν μπορώ να σας πω ότι ήμουν ευχαριστημένος με μια τέτοια δίκη, με τέτοια ένταση, με τέτοιο μέγεθος, με τόσες ζημιές, με τόσους θανάτους και απώλειες ζωών δεν μπορούσα να είμαι βέβαια ευχαριστημένος. Και για πολλά χρόνια μετά, δεν ήμουν ξανά ο ίδιος».

Περιγράφοντας τον Γιώργο Παπαδόπουλο και τον Δημήτρη Ιωάννη, ο πρόεδρος του δικαστηρίου, σχολίασε πως κατά τη διάρκεια της κατάθεσης, ο πρώτος είπε ότι δεν ήξερε ότι γίνονταν αυτά τα πράγματα, «μου ήταν άγνωστο ότι σκοτώθηκαν άνθρωποι». Μιλώντας όμως με τον Ιωαννίδη, επιβεβαίωσε τη φήμη ενός σκοτεινού αψυχολόγητου αόρατου δικτάτορα. Όπως είπε χαρακτηριστικά, ήταν εκείνος που υπόγεια οργάνωνε τα πάντα. «Ένας άνθρωπος πολύ ιδιόρρυθμος. Φαινόταν ότι εάν έλεγε "δεν θα απολογηθούμε στη δίκη", δεν θα απολογούνταν κανένας. Όταν είπε εκείνος ότι "θα απολογηθούμε", έληξε το θέμα. Φαινόταν ότι εξακολουθούσε να έχει ακόμη την αρχηγεία. Από πίσω, από το υπόγειο έκανε τη δουλειά του. Μάλλον αυτός ήταν ο εγκέφαλος, αλλά ο Παπαδόπουλος φαινόταν για αρχηγός», είχε υπογραμμίσει ο Ιωάννης Κουσουλός.

Στη δίκη, οι δύο άσπονδοι εχθροί στέκονταν στην πέμπτη σειρά, δίπλα-δίπλα, αμίλητοι σε κάθε δικάσιμο. Πριν την εξέταση των μαρτύρων, ο Πρόεδρος ρώτησε τους κατηγορούμενους αν αποδέχονται τις κατηγορίες. Εκτός από έναν, όλοι απάντησαν αρνητικά. Χαρακτηριστικά, ο Δημήτρης Ιωαννίδης (αρχηγός της ΕΣΑ κατά τη διάρκεια των γεγονότων) είπε «αρνούμαι την κατηγορία, η οποία είναι ψευδής και ανυπόστατη», ο Γιώργος Παπαδόπουλος ανέφερε «γνωρίζω την κατηγορία, αλλά δεν την αποδέχομαι. Θα απολογηθώ εν καιρώ». Ο μόνος που αποδέχτηκε τις κατηγορίες ήταν ένας πρώην πράκτορας της ΚΥΠ (Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών), ο οποίος παραδέχτηκε πως είχε μπει στο Πολυτεχνείο για να παρακολουθήσει τι κάνουν οι φοιτητές και να ενημερώσει τους ανώτερους του. Ωστόσο, όπως είχε επισημάνει η πολιτική αγωγή, πολλοί ήταν οι φυσικοί αυτουργοί που έλειπαν από το εδώλιο, διότι ούτε είχαν εντοπιστεί, ούτε είχαν κληθεί να καταθέσουν. Την πρώτη μέρα της δίκης, ένας από τους συνηγόρους του Παπαδόπουλου έδωσε στους δημοσιογράφους ένα κείμενο στο οποίο υποστήριζε ότι, ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο πραξικοπηματίας ήταν «ανεύθυνος για τα επεισόδια». Οι συνήγοροί του ισχυρίζονταν πως ο Παπαδόπουλος, ως «ανώτατος άρχων», με βάση αυτήν του την ιδιότητα, δεν είχε ευθύνη για όσα είχαν συμβεί. Κοινώς, έκρινε αναρμόδιο το δικαστήριο που επρόκειτο να τον δικάσει. Το δικαστήριο, αφού αποσύρθηκε για να αποφασίσει επό της ενστάσεως, στη συνέχεια ανακοίνωσε πως την απορρίπτει, διότι αυτή η ιδιότητα ήταν προϊόν ενός πραξικοπήματος.

Σύμφωνα με τη Μηχανή του Χρόνου, κατά τη διάρκεια της δίκης στήθηκαν πέντε οθόνες τηλεόρασης στην αίθουσα του δικαστηρίου για να προβληθούν δύο φιλμ από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Η πρώτη ήταν της ολλανδικής τηλεόρασης που είχε καταγράψει σκηνές από την εξέγερση κατά της χούντας, αλλά και τη βία κατά των φοιτητών. Η δεύτερη ταινία ήταν προπαγανδιστική και γυρίστηκε από το Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως την επόμενη μέρα της εισβολής και περιείχε σκηνές από το λεηλατημένο Πολυτεχνείο - καταστροφές τις οποίες το καθεστώς ήθελε να χρεώσει στους φοιτητές.

Ο πρώτος μάρτυρας της δίκης ήταν ο Κωνσταντίνος Κονοφάγος, Πρύτανης του Μετσόβιου Πολυτεχνείου κατά τη διάρκεια των αιματηρών γεγονότων. Αρχικά είπε πως «το Πολυτεχνείο θα πρέπει να το παρομοιάσουμε με την πολιορκία και την έξοδο του Μεσολογγίου. Οι νέοι μας αγωνίστηκαν για έναν ιερό σκοπό, την αποκατάσταση της ελευθερίας στη χώρα». Ξεκαθάρισε πως δεν υπήρχε καμιά πρόκληση από τους φοιτητές, τίποτα το εγκληματικό που να δικαιολογεί την ένοπλη βίαιη καταστολή τους. Δεν δίστασε να επισημάνει πως εντός του πανεπιστημίου είχαν εισέλθει και προβοκάτορες της ΕΣΑ, άσχετοι με το φοιτητικό κίνημα - κατάθεση που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τους ισχυρισμούς των χουντικών που ήθελαν να πείσουν το δικαστήριο πως οι φοιτητές βανδάλιζαν το πανεπιστήμιο. Τις επόμενες ημέρες στις καταθέσεις τους οι καθηγητές του Πολυτεχνείου βρέθηκαν στο πλευρό των φοιτητών και επιβεβαίωσαν την κατάθεση του πρύτανη. Έξι μέρες μετά την έναρξη της δίκης, κατέθεσε και ο πρώτος φοιτητής-μέλος της συντονιστικής επιτροπής που είχε συσταθεί εντός του Πολυτεχνείου από τους φοιτητές. Ο Θοδωρής Καλούδης, στην ανατριχιαστική περιγραφή του, περιέγραψε πως άνδρες με πολιτικά πυροβολούσαν στο ψαχνό με μακρύκανα όπλα φωνάζοντας «κομμουνιστές θα σας σκοτώσουμε», ενώ τριγύρω από το Πολυτεχνείο είχαν τοποθετηθεί και ελεύθεροι σκοπευτές σε ταράτσες, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από οπτικοακουστικό υλικό που κατέθεσε ένας από τους καθηγητές του Μετσοβίου στη δίκη. Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι ασφαλίτες έκαναν τη μεγαλύτερη ζημιά, με την αρωγή όμως του Στρατού ο οποίος βρισκόταν στο σημείο. Καταθέσεις, ωστόσο, χωρίς να ακυρώνουν την εγκληματική δράση του Στρατού, ανέφεραν πως οι δολοφονικές επιθέσεις έγιναν κυρίως από τους άνδρες της ΕΣΑ, τους ελεύθερους σκοπευτές και τους ασφαλίτες που πυροβολούσαν και έδερναν αδιακρίτως. Επίσημα, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών κάνει λόγο για 24 νεκρούς.

• Δημήτριος Ιωαννίδης, υποστράτηγος εν αποστρατεία (ε.α.), αρχηγός τότε της ΕΣΑ, επτά φορές ισόβια κάθειρξη για ηθική αυτουργία σε επτά ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως, 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση για 38 απόπειρες ανθρωποκτονιών και πρόκληση προς διάπραξη κακουργημάτων και πλημμελημάτων και διαρκής στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
• Γεώργιος Παπαδόπουλος, πρώην δικτάτορας, 25 χρόνια κάθειρξη για απλή συνέργεια σε ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως και απόπειρες ανθρωποκτονιών και δέκα χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
• Σταύρος Βαρνάβας, αντιστράτηγος ε.α., τρεις φορές ισόβια κάθειρξη, 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση και διαρκή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, για ηθική συναυτουργία τριών ανθρωποκτονιών εκ προθέσεως, μεταξύ των οποίων και του νεαρού Διομήδη Κομνηνού και 17 άλλων ανθρωποκτόνων αποπειρών.
• Νικόλαος Ντερτιλής, ταξίαρχος ε.α., ισόβια κάθειρξη και διαρκή στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων για την ανθρωποκτονία εκ προθέσεως σε βάρος τού νεαρού Μυρογιάννη.
• Κωνσταντίνος Μαυροειδής, αντιστράτηγος ε.α., τότε αρχηγός της ΑΣΔΕΝ, 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση και επτά χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, για απλή συνέργεια σε έξι ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως και απόπειρες ανθρωποκτονιών. Το δικαστήριο του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου.
• Δημήτριος Ζαγοριαννάκος, στρατηγός ε.α., τότε αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, σε 25 χρόνια κάθειρξη και επτά χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, για απλή συνέργεια ανθρωποκτονιών και αποπειρών ανθρωποκτονιών. Το δικαστήριο του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου.
• Παντελής Καραγιάννης, υποστράτηγος ε.α., πρώην υπαρχηγό της Χωροφυλακής, 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση και δέκα χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, για απλή συνέργεια σε τρεις ανθρωποκτονίες και 17 απόπειρες ανθρωποκτονιών.
• Ιωάννης Λυμπέρης, πρώην έφεδρος ανθυπολοχαγός, 25 χρόνια κάθειρξη κατά συγχώνευση και οκτώ χρόνια στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων για δύο ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως και μία απόπειρα ανθρωποκτονίας.
• Αθανάσιος Σταυράκης, αστυφύλακας, δέκα χρόνια κάθειρξη και 5 χρόνια στέρηση των πολιτικών του δικαιωμάτων, για απόπειρα ανθρωποκτονίας. Στον καταδικασθέντα αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου.
• Λουκάς Χριστολουκάς, πρώην αστυνομικός διευθυντής Αθηνών, τρία χρόνια, έξι μήνες και 15 ημέρες φυλάκιση κατά συγχώνευση, για απλή συνέργεια δια παραλείψεως σε 25 επικίνδυνες σωματικές βλάβες ισαρίθμων παθόντων. Του αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό του προτέρου εντίμου βίου.
• Μιχαήλ Ρουφογάλης, υποστράτηγος ε.α., τότε διοικητής ΚΥΠ, τρία χρόνια φυλάκιση για πρόκληση προς διάπραξη κακουργημάτων και πλημμελημάτων.
• Δημήτριος Κατσούλης, ταγματάρχης Χωροφυλακής ε.α., δύο χρόνια φυλάκιση για πρόκληση προς διάπραξη κακουργημάτων και πλημμελημάτων.
• Βασίλειος Μπουκλάκος, ταγματάρχης ε.α., πρώην διοικητικός διευθυντής του Ρυθμιστικού Κέντρου (νυν ΕΚΑΒ), 20 μήνες και 15 ημέρες φυλάκιση κατά συγχώνευση, για ηθική αυτουργία σε επικίνδυνες σωματικές βλάβες διαπραχθείσες από αγνώστους, παράνομη οπλοφορία και βλασφημίες.
• Ιωάννης Καλύβας, υπαστυνόμος, δέκα μήνες φυλάκιση για ηθική αυτουργία σε εννιά περιπτώσεις σωματικών βλαβών.
• Μιχαήλ Γουνελάς, υπίλαρχος ε.α., επικεφαλής του άρματος που εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, 18 μήνες φυλάκιση κατά συγχώνευση για αυτουργία στη σωματική βλάβη σε βάρος της φοιτήτριας Πέπης Ρηγοπούλου, καθώς και της φθοράς πραγμάτων χρησιμευόντων στο κοινό όφελος.
• Θρασύβουλος Γιοβάννης, ταξίαρχος ε.α., επικεφαλής της επιχείρησης εκκένωσης του Πολυτεχνείου, 18 μήνες φυλάκιση κατά συγχώνευση για αυτουργία στη σωματική βλάβη σε βάρος της φοιτήτριας Πέπης Ρηγοπούλου, καθώς και της φθοράς πραγμάτων χρησιμευόντων στο κοινό όφελος.
• Νικόλαος Ραφαηλάκης, αντιστράτηγος ε.α., πρώην στρατιωτικός διοικητής Αθηνών, 12 μήνες φυλάκιση για απλή συνέργεια στις πράξεις των Γουνελά και Γιοβάνη
• Δημήτριος Πίμπας, ίδιωτικός υπάλληλος, πρώην πράκτορας της ΚΥΠ, δέκα μήνες φυλάκιση για πρόκληση προς διάπραξη κακουργημάτων και πλημμελημάτων. Στον καταδικασθέντα αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας.
• Ηλίας Καραδήμας, αστυφύλακας, που υπηρετούσε κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στο Ρυθμιστικό Κέντρο, δέκα μήνες φυλάκιση για επικίνδυνη σωματική βλάβη σε βάρος αγνώστου.
• Νικόλαος Νηστικάκης, αστυφύλακας, που υπηρετούσε κατά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στο Ρυθμιστικό Κέντρο, πέντε μήνες φυλάκιση για σωματική βλάβη σε βάρος άγνωστου δικηγόρου.

VICE Video: Μακεδονικό για Αρχάριους

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

• Νικόλαος Εφέσιος, υπουργός κατά τη δικτατορία, για απλή συνέργεια σε απόπειρες ανθρωποκτονιών.
• Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος, αδελφός του πρώην δικτάτορα και πρώην γενικός γραμματέας του Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως, για ηθική αυτουργία και συνέργεια σε εκτέλεση ανθρωποκτονιών εκ προθέσεως
• Νικόλαος Δασκαλόπουλος, πρώην αστυνομικός διευθυντής, πρώην αρχηγός Αστυνομίας Πόλεων, για ηθική αυτουργία σε ανθρωποκτονία εκ προθέσεως για απόπειρες ανθρωποκτονιών, για επικίνδυνες σωματικές βλάβες και παράνομες κατακρατήσεις.
• Δημήτριος Καραγιαννόπουλος, πρώην αστυνομικός διευθυντής Αθηνών, για παράνομες κατακρατήσεις.
• Λάμπρος Κωνσταντέλος, ανθυπασπιστής, ο οδηγός του τανκ που μπήκε στο Πολυτεχνείο, για απόπειρες ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως και φθορά ξένης ιδιοκτησίας σε βάρος πραγμάτων χρησίμων στο κοινό όφελος.
• Θωμάς Μυλωνάς, ενωμοτάρχης Χωροφυλακής, για απόπειρες ανθρωποκτονιών
• Νικόλαος Κέφης, μοίραρχος Χωροφυλακής, για ηθική αυτουργία σε απόπειρες ανθρωποκτονιών.
• Αναστάσιος Αναστασίου, λοχαγός, για ηθική αυτουργία σε ανθρωποκτονίες εκ προθέσεως και απόπειρες ανθρωποκτονιών.
• Κωνσταντίνος Λαδιάς, αστυνομικός διευθυντής, για παράνομες κατακρατήσεις.
• Νικόλαος Κατσάρας, δόκιμος υπαστυνόμος, για επικίνδυνες σωματικές βλάβε
• Αντώνιος Λαζαράκος, αστυφύλακας, για επικίνδυνες σωματικές βλάβες
• Ευάγγελος Μαντζώρος, οδηγός αυτοκινήτου, για απόπειρες ανθρωποκτονιών.

Περισσότερα από το VICE

Ο Άγνωστος Κόσμος των Κυνομαχιών στην Ελλάδα

Ίσως το Μεγαλύτερο Κατόρθωμα του Γιώργου Σαμαρά Είναι πως Έγινε ο Ήρωας Ενός Παιδιού

To Εdging το Σωστό: Τεχνικές για Περισσότερη Διάρκεια στο Σεξ