Ρωσικές φυλακές-tattoo.
Όλες οι φωτογραφίες είναι ευγενική παραχώρηση της FUEL.

FYI.

This story is over 5 years old.

Διασκέδαση

Η Βίαιη Σχέση Ανάμεσα στα Τατουάζ των Ρωσικών Φυλακών και την Τράπουλα

Η τιμωρία για ένα τατουάζ, το οποίο δεν είχες κερδίσει με την αξία σου, ήταν ξυλοδαρμός, βιασμός ή ακόμη και θάνατος - η ζωή πίσω από τα κάγκελα στην παλιά ΕΣΣΔ.
Alex Norcia
Κείμενο Alex Norcia

Στο πλαίσιο της έρευνας για τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στην ταινία του David Cronenberg Επικίνδυνες Υποσχέσεις (Eastern Promises - 2007), o Viggo Mortensen έστειλε στον σκηνοθέτη ένα πολύτομο έργο: το βιβλίο Russian Criminal Tattoos, μια συλλογή με τατουάζ φυλακής της λονδρέζικης εταιρείας graphic design και εκδόσεων FUEL. Ο Mortensen το διάβασε, επειδή ήξερε ότι παίζοντας έναν ανερχόμενο γκάνγκστερ ονόματι Nikolai στον υπόκοσμο των ρώσων μεταναστών του Λονδίνου, τα τατουάζ του θα έλεγαν την ιστορία του – σε ποια φυλακή είχε κάνει, τι είδους εγκληματίας ήταν, τι αγώνες είχε κερδίσει και είχε χάσει. Άλλωστε, τα τατουάζ ρωσικών φυλακών είναι μια κρυφή γλώσσα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στην πιο διαβόητη σκηνή της ταινίας, όταν ο Nikolai κάνει μια συνάντηση σε μια σάουνα, ο Κούρδος συνεργάτης του επισημαίνει ότι ο Semyon, ένα ηλικιωμένο αφεντικό της ρωσικής μαφίας, συχνά «προτείνει ένα χαμάμ για επαγγελματικές συναντήσεις, επειδή βλέπεις τι τατουάζ έχει ο άλλος». Όταν δύο δολοφόνοι αποπειρώνται να σκοτώσουν τον Nikolai, τους αντιμετωπίζει τελείως γυμνός και οι αποτυπωμένες στη σάρκα του εικόνες ενισχύουν την ένταση της σκηνής. Ο Mortensen επέμενε να είναι γυμνός: Είχε κάνει την έρευνά του για τα τατουάζ.

Αν τα τατουάζ δεν ανταποκρίνονταν στον βαθμό του, ο φυλακισμένος αναγκαζόταν να τα αφαιρέσει με μαχαίρι, γυαλόχαρτο, ένα κομμάτι γυαλί ή ένα κομμάτι τούβλο. Έπειτα τον έδερναν, τον βίαζαν ή τον σκότωναν.

Τώρα, οι άνθρωποι πίσω από την πηγή έμπνευσης του Mortensen έχουν κυκλοφορήσει ένα καινούργιο λεύκωμα. Το Russian Criminal Tattoos and Playing Cards του Arkady Bronnikov. Όπως υπόσχεται ο τίτλος, εξερευνά τη στενή σχέση των τατουάζ και των παιχνιδιών με τράπουλα στις φυλακές της σοβιετικής εποχής. Επιπλέον, οι φωτογραφίες μάς δίνουν και μια εικόνα χαμένης κουλτούρας και τού πώς ήταν η ζωή πίσω από τα κάγκελα στην παλιά ΕΣΣΔ, όπου ένα απλό παιχνίδι μπορούσε να σε κάνει υπεύθυνο για τον θάνατο κάποιου άλλου – ή να σου στοιχίσει ένα μάτι.

Το VICE μίλησε με τον Damon Murray, έναν από τους ιδρυτές της FUEL, για να μάθει για τη σχέση ανάμεσα σε αυτά τα τατουάζ και τα χαρτιά - πώς παιζόταν το παιχνίδι, τι διακυβεύονταν αν ήσουν Ρώσος εγκληματίας που τζόγαρε μέσα στη φυλακή και γιατί αυτή η κουλτούρα έχει στην ουσία εξαφανιστεί.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1539106919155-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p65

VICE: Πώς και γιατί φτιάχνονταν αυτά τα χαρτιά;
Damon Murray: Ήταν απαγορευμένο να φτιάχνεις και να παίζεις χαρτιά στις σοβιετικές φυλακές και στα αναμορφωτικά στρατόπεδα εργασίας. Αν έβρισκαν ένα χαρτί –ή, ακόμη χειρότερα, μια τράπουλα ολόκληρη- η ποινή ήταν αυστηρή: ήταν σαν να αψηφούσες τη διοίκηση και να κατανάλωνες αλκοόλ ή να έκανες ναρκωτικά και η τιμωρία ήταν έξι μήνες απομόνωση. Όμως, τέτοιες ποινές δεν αποθάρρυναν τους φυλακισμένους.


VICE Video: Τα Πλοία του Κακού

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Τα ίδια τα χαρτιά φτιάχνονταν από το μηδέν. Αυτή η δύσκολη διαδικασία ξεκινούσε κολλώντας δυο κομμάτια χαρτί μαζί, με κόλλα που φτιαχνόταν από μασημένο ψωμί, περασμένο από λινό ύφασμα. Αυτά τα κολλημένα κομμάτια τα έβαζαν κάτω από γυαλί μέχρι ισιώσουν και να στεγνώσουν και τα έκοβαν.

1539107372994-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p223

Έπειτα τα σχεδίαζαν. Αυτή ήταν η πρώτη ευκαιρία να τα σημαδέψουν, ώστε ο κάτοχος της τράπουλας να μπορεί να τα «διαβάζει» και κλέβει. Ο κάτοχος αποφάσιζε τα σχέδια και την μπογιά. Γενικά, χρησιμοποιούσαν στάχτη για το μαύρο και ένα μείγμα αίματος και κόλλας ψωμιού για το κόκκινο. Προτιμούσαν το αίμα, καθώς σκούραινε πιο πολύ, όταν στέγνωνε. Η πρόθεση ήταν να είναι δύσκολο για τον αντίπαλο να καταλάβει τα χαρτιά. Επιπλέον, μπορεί να πρόσθεταν και κάποια υφή, έτσι ο ιδιοκτήτης της τράπουλας να καταλάβαινε ποιο είναι κάθε χαρτί προτού το ανοίξει. Μετά, σχεδίαζαν και το πίσω μέρος των φύλλων. Όταν η τράπουλα στέγνωνε τελείως, άπλωναν τα χαρτιά και λείαιναν τις άκρες με κομμάτια γυαλιού. Έτσι, κάθε χαρτί είχε πια μια καινούργια μικρή περιοχή που μπορούσε να βαφτεί, όπου μπορούσαν να γίνουν περισσότερα, σχεδόν ανεπαίσθητα σημάδια για τον ιδιοκτήτη.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1539107132332-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p113

Τι πράγματα έπαιζαν στα χαρτιά οι κρατούμενοι;
Συνήθως, τα συζητούσαν πριν από το παιχνίδι. Μπορεί να έπαιζαν για τσάι ή τσιγάρα, αλλά και δάχτυλα, αυτιά, μάτια, ακόμη και τη ζωή άλλων κρατούμενων – ή τη ζωή του ίδιου του παίκτη. Εγκληματίες που έπαιζαν μέλη του σώματός τους, το έκαναν για να δείξουν τη δύναμη του πνεύματός τους, την ψευτοπαλικαριά τους και τη σκληράδα τους. Όταν κάποιος έχανε, έπρεπε να δώσει το στοίχημα αμέσως. Αν αθετούσε τον λόγο του, θα τον έλεγαν suka (βρώμα) και θα τον μαχαίρωναν. Σε μια περίπτωση, ένας εγκληματίας έχασε το αριστερό του χέρι, αλλά δεν μπορούσε να το κόψει και προσπάθησε να δραπετεύσει. Οι Αρχές τον έπιασαν και τον μετέφεραν αλλού, αλλά η μοίρα του είχε σφραγιστεί: Όσο απουσίαζε, καταδικάστηκε από μια skhodka (συμβούλιο αρχηγών του εγκλήματος). Βρήκαν πού τον είχαν στείλει και κανόνισαν να εκτελεστεί η ποινή του εκεί.

1539185680715-1539107342872-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p209

Τελικά, τι σήμαιναν αυτά τα τατουάζ για τους Ρώσους στη φυλακή – τη συμμετοχή σε κάποια συμμορία, μια ιστορία, σηματοδοτούσαν σημαντικά γεγονότα; Όλα αυτά μαζί;
Τα τατουάζ που περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο ουσιαστικά δεν υπάρχουν σήμερα με αυτήν τη μορφή. Δηλαδή, δεν έχουν την ίδια σημασία, επειδή οι τιμωρίες που τα έκαναν πολύτιμα δεν εφαρμόζονται πια. Στη σοβιετική εποχή, τα τατουάζ στο σώμα ενός κλέφτη (σ.σ. ο όρος χρησιμοποιούνταν για τα μέλη του οργανωμένου εγκλήματος) έδειχναν τη θέση του στον κόσμο των κλεφτών. Τα τατουάζ ενός vor v zakone (κλέφτης εντός νόμου – η ελίτ του υποκόσμου) λειτουργούσαν με έναν αντίστοιχο τρόπο, ώστε να σχηματίζουν μια ολόσωμη στολή, με εμβλήματα, παράσημα και σήματα βαθμού και διακρίσεων. Στην αργκό των κλεφτών, το παραδοσιακό σύνολο τατουάζ λεγόταν frak s ordenami (φράκο με παράσημα). Αυτά τα τατουάζ μετέφεραν μυστικές, συμβολικές πληροφορίες, ενώ εκ πρώτης φαίνονται γνώριμα – μια γυμνή γυναίκα, ένας διάβολος, ένα κερί κλπ.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1539107153490-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p126

Αυτές οι εικόνες ήταν o πλήρης φάκελος ενός κλέφτη, όλο του το βιογραφικό. Περιέγραφαν τα επιτεύγματα και τις αποτυχίες του, τις προαγωγές και τους υποβιβασμούς. Έλεγαν την αλήθεια για εκείνον τον κρατούμενο. Ήταν το διαβατήριο και ο φάκελός του, το κλειδί για την επιβίωσή του. Μόλις ένας απλός κρατούμενος έμπαινε στα στρατόπεδα εργασίας, αμέσως συνειδητοποιούσε ότι έκαναν κουμάντο οι κλέφτες. Έπειτα, αντέγραφε τα τατουάζ και τους τρόπους τους, σε μια προσπάθεια να ανέβει το στάτους του. Για λόγους αυτοπροστασίας, έπρεπε να φανούν ξεχωριστοί, έμπειροι, γενναίοι και περπατημένοι.

Ένας κλέφτης ικανός στα χαρτιά μπορεί να είχε το μπαστούνι, το σπαθί, το καρό και την κούπα στις αρθρώσεις των δακτύλων του.

Οι κλέφτες εντός νόμου ρωτούσαν όποιον έφτανε, «Τα υποστηρίζεις τα τατουάζ σου;». Αν τα τατουάζ δεν ανταποκρίνονταν στον βαθμό του, ο φυλακισμένος αναγκαζόταν να τα αφαιρέσει με μαχαίρι, γυαλόχαρτο, ένα κομμάτι γυαλί ή ένα κομμάτι τούβλο. Έπειτα τον έδερναν, τον βίαζαν ή τον σκότωναν. Σε έναν κόσμο κλεφτών, ένας άνδρας χωρίς τατουάζ δεν είχε καμία κοινωνική υπόσταση.

Εφόσον ήδη υπήρχε αυτή η σφιχτή δομή συμβόλων, τι πρόσθεταν σε όλο αυτό τα χαρτιά;
Ομάδες κρατουμένων ανήκαν σε διαφορετικά masti (τα χρώματα της τράπουλας) και αυτά τα σύμβολα της τράπουλας φαίνονταν στα αντίστοιχα τατουάζ τους. Οι πιο ευγενικές φιγούρες ήταν ο βασιλιάς σπαθί και ο βασιλιάς μπαστούνι. Τα βασικά σύμβολα ενός κλέφτη εντός νόμου ήταν τα σπαθιά ή τα μπαστούνια, τα κόκκινα χρώματα ήταν λιγότερο ευγενή. Όσοι ήταν καρφιά είχαν τατουάζ φύλλα με καρό, ενώ η κούπα μεταμόρφωνε όποιον την είχε σε «γυναίκα». Φυσικά και τα δύο αυτά σύμβολα τα χτυπούσαν τατουάζ σε κάποιον με το ζόρι, στερώντας αυτό το άτομο από κάθε στάτους και οδηγώντας σε βία εναντίον του. Αυτά τα σύμβολα ενίσχυαν την εξουσία των κλεφτών και λειτουργούσαν ως προειδοποιήσεις για τους υπόλοιπους κρατούμενους. Αν άλλοι κρατούμενοι είχαν σχέσεις μαζί τους, έπεφτε και το δικό τους στάτους.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1539107241103-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p99

Χρησιμοποιούσαν αλληγορικές εικόνες, για να δίνουν κάποιο μήνυμα για αυτόν που έφερε το τατουάζ. Για παράδειγμα, εικόνες συνουσίας γίνονταν τατουάζ στο σώμα ενός κλέφτη που δεν πλήρωνε το χρέος του στο χαρτιά. Αυτά τα τατουάζ ήταν τιμωρία. Στο μεταξύ, ένας κλέφτης ικανός στα χαρτιά μπορεί να είχε το μπαστούνι, το σπαθί, το καρό και την κούπα στις αρθρώσεις των δακτύλων του. Στα ρώσικα, τα πρώτα γράμματα για κάθε χρώμα σχηματίζουν τη φράση Kogda Vyidu Budu Chelovekom («Θα είμαι άνδρας, όταν βγω έξω»), επιβεβαιώνοντας την πρόθεση του ατόμου να ακολουθήσει τον δρόμο του εγκλήματος.

Τότε, η τιμωρία για ένα τατουάζ, το οποίο δεν είχες κερδίσει με την αξία σου, ήταν ξυλοδαρμός, βιασμός ή ακόμη και θάνατος.

Πώς συνέλλεξε τόσες πολλές και ποικίλες φωτογραφίες τατουάζ ο Bronnikov, ειδικός στην εγκληματολογία, που εργαζόταν στο σοβιετικό Υπουργείο Εσωτερικών και συνέγραψε το βιβλίο;
Στα καθήκοντά του περιλαμβανόταν να επισκέπτεται τις φυλακές στα Ουράλια και στη Σιβηρία. Εκεί έκανε συνεντεύξεις, μάζευε πληροφορίες και έβγαζε φωτογραφίες κατάδικους με τα τατουάζ τους, φτιάχνοντας ένα από τα πιο πλήρη αρχεία του φαινομένου. Αυτό το υλικό προοριζόταν για χρήση από την Αστυνομία, για να καταλάβουν τη γλώσσα των τατουάζ και να βοηθήσει στη σύλληψη εγκληματιών.

1539107260364-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p175

Τα χαρτιά, όμως, δεν είναι από τη συλλογή του Bronnikov, αλλά έχουν συλλεχθεί από τη FUEL την τελευταία δεκαετία. Επειδή κατάσχονταν και καταστρέφονταν από τις Αρχές των φυλακών, οι αρχικές τράπουλες ήταν δύσκολο να βρεθούν και μάλιστα πλήρεις. Συνήθως χαρακτηρίζονταν από το μικρό τους μέγεθος, σαν ένα πακέτο φτηνών τσιγάρων Prima. Σε αυτά τα πακέτα έκρυβαν τις τράπουλες, καθώς ήταν τέλειο καμουφλάζ.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1539107278075-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p178

Η κουλτούρα τατουάζ και χαρτιών στις ρώσικες φυλακές άλλαξε μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης; Συμβαίνουν ακόμα τέτοια πράγματα;
Για να απαντήσω πλήρως, πρέπει να πάμε στη δεκαετία του ’50, όταν ο κώδικας των κλεφτών -οι κανόνες ή συμφωνίες βάσει των οποίων ζούσαν- ήταν πιο αυστηρός. Τότε, η τιμωρία για ένα τατουάζ, το οποίο δεν είχες κερδίσει με την αξία σου, ήταν ξυλοδαρμός, βιασμός ή ακόμη και θάνατος. Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, αυτές οι σκληρές τιμωρίες είχαν γίνει μπούμερανγκ. Υπήρχαν τόσοι ντροπιασμένοι κρατούμενοι με μειωμένο στάτους λόγω βιασμού, που οι Αρχές τους χρησιμοποίησαν ως όπλο ενάντια στους κλέφτες εντός νόμου, τους οποίους έβαζαν σε κελιά με πολλά θύματά τους.

Στο τέλος, ένα συμβούλιο κλεφτών εντός νόμου πέρασε τον κανόνα «όχι τιμωρία με το πέος», που απαγόρευε στα μέλη τους να μειώνουν τους κρατούμενους με αυτόν τον τρόπο, δηλαδή με τον βιασμό. Αυτό οδήγησε στη μείωση της έντασης και στη σταδιακή εξαφάνισης των τιμωριών για τα «παράνομα» τατουάζ. Η μόδα των τατουάζ σάρωσε τις φυλακές ανηλίκων, όπου οι κρατούμενοι έκαναν ό,τι σχέδιο βάζει ο νους, ακόμη και χαρακτηριστικά τατουάζ κλεφτών. Συνειδητοποιώντας ότι ήταν αδύνατον να επιβάλουν τους κανόνες τους στους νέους, που τους έβλεπαν με δέος, οι κλέφτες τα παράτησαν – αφήνοντάς τους να κάνουν ό,τι τατουάζ ήθελαν.

1539107294489-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p123

Με την Περεστρόικα, άνοιξαν πολλά tattoo studio στη Ρωσία κι έτσι αυξήθηκε κατά πολύ ο αριθμός των κρατουμένων με τατουάζ. Επίσης, τα ναρκωτικά επηρέασαν την παράδοση των τατουάζ στη φυλακή, επιτρέποντας στους κρατούμενους που έκαναν αυτό το επικερδές εμπόριο να αγοράζουν ό,τι σχέδια τατουάζ ήθελαν.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1539107407968-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p205

Οι σύγχρονοι Ρώσοι εγκληματίες είναι λιγότερο πιθανόν να έχουν τατουάζ. Ενώ παλιά ήταν ένδειξη ότι αυτός που τα είχε ανήκε στην κάστα των κλεφτών και ακολουθούσε τον κώδικά τους, σήμερα είναι μια μέθοδος αναγνώρισης από τις Αρχές και ένα εμπόδιο για την είσοδο στον επιχειρηματικό κόσμο, την πραγματική φιλοδοξία του σύγχρονου Ρώσου εγκληματία. Με τόσα επαγγελματικά τατουατζίδικα, είναι όλο και πιο σπάνιο να δεις αυθεντικά τατουάζ φυλακής. Τα τατουάζ των σημερινών εγκληματιών στη Ρωσία είναι πιο πιθανόν να γίνονται σε ένα επαγγελματικό στούντιο και να έχουν προσωπικά μηνύματα και όχι να είναι στο πλαίσιο ενός αυστηρού κώδικα που καταλαβαίνουν οι άλλοι.

1539107315723-Russian-Criminal-Tattoos-and-Playing-Cards-p153

Ακολουθήστε τον Alex Norcia στο Twitter.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο VICE US.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Ηθικές Θεραπείες για «Υστερικές» Γυναίκες, Όπως η Πηνελόπη Δέλτα

Οι Εισπράξεις της Νέας Ταινίας του Kevin Spacey Θυμίζουν Μισθό στην Ελλάδα

Τα Κινητά Άλλαξαν για Πάντα τον Τρόπο που Γίνεται το Εμπόριο Ναρκωτικών

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.