Φραπέ, Che Guevara και Εφοριακοί: Φωτογραφίες που Περιγράφουν την Αναμονή στα Δημόσια Κτίρια

FYI.

This story is over 5 years old.

Φωτογραφίες

Φραπέ, Che Guevara και Εφοριακοί: Φωτογραφίες που Περιγράφουν την Αναμονή στα Δημόσια Κτίρια

Η Ειρήνη Βουρλούμη μιλάει για το «In Waiting», το project που περιγράφει τη σουρεαλιστική ιδιοσυγκρασία μας, μέσα από τον δημόσιο χώρο.

Οι χώροι που μας περιβάλλουν λένε πολλά για εμάς, ακόμη και όταν εμείς είμαστε απόντες. Αυτό δεν ισχύει μόνο για το σπίτι μας, αλλά και για τα δημόσια κτίρια, όπου καθημερινά κρατικοί αξιωματούχοι, δημόσιοι υπάλληλοι και πολίτες συναντώνται, για να «τρέξουν» το κράτος και τις ζωές τους, χάνουν χρόνο από τις ζωές τους σε ουρές και συχνά καταλήγουν να τσακώνονται. Το βιβλίο In Waiting της Ειρήνης Βουρλούμη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Hatje Cantz, θα εκτεθεί στο Μουσείο Μπενάκη από τις 2 μέχρι τις 27 Μαΐου.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ένα φωτογραφικό project αφιερωμένο στον δημόσιο χώρο στην Ελλάδα αποφάσισε να δημιουργήσει η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη, η οποία το 2011 εγκατέλειψε τη Νέα Υόρκη και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, ώστε να καλύψει με φωτορεπορτάζ την οικονομική κρίση για λογαριασμό διεθνών ΜΜΕ, όπως οι New York Times, προσπαθώντας παράλληλα να διηγηθεί με τον δικό της τρόπο τις τεκτονικές αλλαγές που υπέστη η ελληνική κοινωνία μέσα από τη σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή των μνημονίων, τις μακρόσυρτες διαπραγματεύσεις, τα capital controls και τη συνεχή απειλή του Grexit.

Απότοκο των συνεχών επισκέψεων της φωτογράφου σε δημόσιους χώρους για φωτορεπορτάζ ήταν το In Waiting (Σε Αναμονή), ένα φωτογραφικό project που παρουσιάζει τα κτίρια κρατικών υπηρεσιών στα οποία συρρέουμε, για να λύσουμε τα προβλήματά μας, συχνά καταλήγοντας στην αναμονή μέχρι το μακρινό γκισέ. Η ιδιαιτερότητα στις φωτογραφίες του In Waiting, όπου οι άνθρωποι είναι κατά βάση απόντες, αλλά ο ανθρώπινος παράγοντας είναι πανταχού παρών, έγκειται στο ότι σκιαγραφούν με τρόπο απλό, αλλά σαφή ευχάριστες ή δυσάρεστες σκηνές από τις ζωές μας -ποιος δεν έχει πάει σε δημόσιο νοσοκομείο ή στο ληξιαρχείο για τη γέννηση ενός παιδιού;-, αποτυπώνοντας παράλληλα τη γραφειοκρατία του ελληνικού κράτους, που αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πλευρές της ιστορίας του. Το VICE μίλησε με τη φωτογράφο Ειρήνη Βουρλούμη για το project της και για το πώς ο δημόσιος χώρος στην Ελλάδα προδίδει τη σουρεαλιστική ιδιοσυγκρασία μας.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Φωτογραφία από το καφενείο της Βουλής.

VICE: Πώς σου ήρθε η ιδέα να κάνεις το In Waiting;
Ειρήνη Βουρλούμη: Όταν ήμουν 19 ετών, άφησα την Αθήνα και πήγα στη Νέα Υόρκη, όπου έζησα για 11 χρόνια και ασχολήθηκα με το φωτορεπορτάζ. Όταν η Ελλάδα μπήκε για τα καλά στην κρίση, πήρα πολύ συνειδητά την απόφαση να γυρίσω πίσω στην Ελλάδα, για να καλύψω τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις, αφενός ως ανταποκρίτρια διεθνών ΜΜΕ, αφετέρου ως μία Ελληνίδα που ήθελε να καταλάβει τι συμβαίνει στη χώρα της, καταγράφοντας τα γεγονότα με τον δικό της τρόπο. Κάπως έτσι επέστρεψα στην Αθήνα το 2011 και ξεκίνησα να εργάζομαι για διεθνή media. Γρήγορα βαρέθηκα, επειδή όλοι μου ζητούσαν τα ίδια και τα ίδια: φωτογραφίες από άστεγους στο δρόμο, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες κατά των μέτρων λιτότητας, γενικά κρίση, φτώχεια και ανέχεια. Καθώς μπούχτισα με όλα αυτά, ξεκίνησα να αναζητώ ένα διαφορετικό πρίσμα, μέσα από το οποίο θα μπορούσα να διηγηθώ με τον δικό μου τρόπο την Αθήνα και την Ελλάδα. Αυτήν τη διαφορετική οπτική μου έδωσαν τα δημόσια κτίρια της Αθήνας, τα οποία φωτογράφιζα για πάνω από πέντε χρόνια, καταφέρνοντας να φτιάξω το φωτογραφικό project In Waiting.


VICE Video: Είναι η Αθήνα το Νέο Βερολίνο;

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook


Πώς εμπνεύστηκες τον τίτλο;
Στην έμπνευση του τίτλου με βοήθησε ο πατέρας μου, που για χρόνια εργαζόταν στον ΟΤΕ και είχε περάσει μερόνυχτα σε δημόσια κτήρια. Κάποια στιγμή, μιλούσαμε για τον δημόσιο χώρο στην Ελλάδα, όταν ξαφνικά μου είπε: «Η Ελλάδα είναι σαν να είναι συνεχώς σε αναμονή». Αυτή η κουβέντα ήρθε μέσα στα χρόνια της κρίσης, όταν όλοι ήταν σε αναμονή, για να δουν τι θα γίνει με τις διαπραγματεύσεις και το μέλλον της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ. Η αίσθηση ότι μια χώρα είναι συνεχώς «σε αναμονή», σε συνδυασμό με το γεγονός ότι πολλοί Έλληνες συχνά αναμένουν στην ουρά, για να κάνουν τη δουλειά τους σε κάποιο δημόσιο κτίριο, με έκανε να ονομάσω το project In Waiting.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Πώς επέλεξες τα κτίρια που φωτογράφισες;
Στο πλαίσιο των ανταποκρίσεων που έκανα για ξένα ΜΜΕ, επισκέφθηκα πολλά δημόσια κτίρια, όπου κάναμε ρεπορτάζ και συνεντεύξεις με πολιτικούς, συνδικαλιστές και άλλα πρόσωπα της επικαιρότητας. Όσο ήμασταν σε αυτούς τους χώρους, τραβούσα μερικές φωτογραφίες για το αρχείο μου, χωρίς να έχω στο μυαλό μου ότι κάποια στιγμή θα γίνουν κάποιο φωτογραφικό project. Ωστόσο, σταδιακά ξεκίνησα να καταλαβαίνω ότι τα δημόσια κτίρια στην Ελλάδα λένε πολλά για τον τρόπο ζωής μας, την αισθητική μας και τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Με γοήτευσε το ότι σε κάθε κτίριο έβρισκα κάτι ιδιαίτερο να φωτογραφίσω, καθώς και το γεγονός ότι οι φωτογραφίες είχαν πάντα πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Πρώτα μπορούσες να δεις το κτίριο ως τέτοιο, όμως με την παρατήρηση μπορούσες να πας τη σκέψη σου παρακάτω και να καταλάβεις πολλά για την ελληνική κοινωνία του σήμερα.

Μια μέρα, επισκέφθηκα το Υπουργείο Ανάπτυξης, στην πλατεία Κάνιγγος. Εκεί γνώρισα έναν υπάλληλο του υπουργείου, που στο γραφείο του είχε βάλει τη φωτογραφία του Che.

Τι λένε τα δημόσια κτίρια για την ελληνική κοινωνία;
Το σημαντικότερο είναι ότι μιλάμε για έναν σουρεαλιστικό λαό, σε μια σουρεαλιστική χώρα γεμάτη αντιφάσεις. Από τη μια, είναι ξεκάθαρο το μινιμαλιστικό και το βαλκάνιο στοιχείο, με τη γραφειοκρατία, την πανταχού παρούσα χαρτούρα και τη σχεδόν παντελή έλλειψη ψηφιοποίησης, που συνοδεύονται από μια εικόνα εγκατάλειψης, που συχνά κυριαρχεί στα γραφεία. Από την άλλη, βλέπεις εξάρσεις μοντερνισμού, κάτι που δείχνει ότι παρότι εξιδανικεύουμε το παρελθόν και τείνουμε προς τη συντήρηση, ένα κομμάτι μέσα μας θέλει να προχωρήσουμε ως χώρα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ποια φωτογραφία του project σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση;
Είναι η εικόνα που επέλεξα για το εξώφυλλο του βιβλίου, την οποία τράβηξα στη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας. Με εντυπωσίασε ο τρόπος με τον οποίο η γάτα κοιτάζει το ψάρι μέσα στη γυάλα, όπως ακριβώς οι αστυνομικοί κοιτούν τους εγκληματίες. Η σουρεαλιστική αισθητική και η σύνδεση με τον χώρο με γοήτευσε. Είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα, για να δείξουμε την υπερρεαλιστική πλευρά των δημοσίων κτιρίων στην Ελλάδα, αυτό που σε κάνει να γελάς με τα κωμικοτραγικά και ταυτόχρονα να αναλογίζεσαι κάπως παραπάνω τη λίγο τρελή πλευρά της Ελλάδας.

H φωτογραφία από την Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας.

Σε μία από τις φωτογραφίες σου, πέτυχες τον Che Guevara σε ελληνικό υπουργείο.
Ναι, ακριβώς. Μια μέρα, επισκέφθηκα το Υπουργείο Ανάπτυξης, στην πλατεία Κάνιγγος. Εκεί γνώρισα έναν υπάλληλο του υπουργείου, που στο γραφείο του είχε βάλει τη φωτογραφία του Che, ακριβώς δίπλα από τον χάρτη της Ελλάδας. «Αυτός είναι ο ήρωάς μου, τράβα τον φωτογραφία», μου είπε ενθουσιασμένος. Αυτό έγινε επί Νέας Δημοκρατίας και στα μάτια μου δείχνει πως οι δημόσιοι υπάλληλοι στην Ελλάδα απολαμβάνουν μεγάλη ελευθερία στον εργασιακό τους χώρο.

Πλάι στον Che βλέπουμε και τα πόδια ενός εφοριακού.
Μια μέρα κατάφερα να φωτογραφίσω τα πόδια ενός εφοριακού, το είδα σαν ένα αλληγορικό παιχνίδι, σε μια εποχή που οι φόροι παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή μας. Είναι σαν να σε κοιτάζει από ψηλά, έτοιμος να σε ελέγξει, φορώντας τα κακά, μυτερά του παπούτσια.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η φωτογραφία με τα πόδια του «κακού» εφοριακού.

Συχνά λες ότι οι φωτογραφίες αποτυπώνουν μια σουρεαλιστική πλευρά της Ελλάδας και των Ελλήνων. Τι σε κάνει να πιστεύεις ότι είμαστε σουρεάλ;
Το γεγονός ότι μας αρέσει να ζούμε σε περίεργες, δύσκολες ή και οριακές καταστάσεις, όπως φάνηκε και κατά τη διάρκεια της κρίσης, όπου περάσαμε μνημόνια, πολύωρες διαπραγματεύσεις και capital controls, ζώντας για καιρό στο φάσμα του Grexit. Είμαστε κάπως ανάποδοι, δυσλειτουργικοί. Έχοντας ζήσει για πολλά χρόνια στο εξωτερικό, μπορώ να πω ότι βρίσκω σε αυτή την αναποδιά μια πολύ θετική πλευρά.

Σχεδόν σε όλες τις φωτογραφίες, υπάρχει παντελής έλλειψη ανθρώπων. Πού οφείλεται αυτό;
Ήταν κάτι που επεδίωξα από την αρχή, επειδή ο άνθρωπος αφήνει έτσι κι αλλιώς αποτύπωμα στους χώρους όπου ζει και εργάζεται. Άρα, τα δημόσια κτήρια μπορούσαν να μιλήσουν για τους ανθρώπους που τα ζουν καθημερινά, χωρίς απαραίτητα να είναι και αυτοί μέσα στη φωτογραφία. Μπορεί να λείπει ο άνθρωπος, όμως δεν λείπει το ανθρώπινο στοιχείο, που μέσα από την αφαίρεση του πλήθους αποτυπώνεται στην ολότητά του.

Ο δημόσιος χώρος συνεχώς αλλάζει. Άρα, αυτό που απαθανάτισα κατά τη διάρκεια της πενταετούς προετοιμασίας για το In Waiting, μια μέρα θα χαθεί και θα ανήκει στην ιστορία.

Βλέποντας τις φωτογραφίες, παρατήρησα ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν φωτογράφισες τους κεντρικούς χώρους των κτιρίων, όπως τα γραφεία, αλλά πιο «περιθωριακούς», όπως οι κουζίνες. Γιατί;
Αυτό το έκανα, επειδή σε τέτοιους πιο «περιθωριακούς» χώρους φαίνεται η ρουτίνα και το πραγματικό πρόσωπο της καθημερινότητας. Όλοι θα καθίσουν στο φουαγιέ, ενώ τα γραφεία συχνά καθαρίζονται και τακτοποιούνται, για να υποδεχτούν κόσμο. Αντίθετα, η κουζίνα έχει έναν πιο προσωπικό χαρακτήρα, εκεί κατά κανόνα μπαίνουν μόνο οι άνθρωποι που ζουν και δουλεύουν στο κτίριο, γι’ αυτό και εκεί θα βάλουν ένα πιο προσωπικό τους αντικείμενο, όπως ένα μαγνητάκι στο ψυγείο ή μια φωτογραφία. Αυτή η πιο ιδιαίτερη, ιδιωτική πλευρά των κατά κανόνα αχανών δημοσίων κτιρίων με γοήτευσε.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Μια ακόμη ιδιαιτερότητα του project είναι ότι χρησιμοποίησες αναλογική κάμερα με φιλμ. Γιατί έκανες αυτή την επιλογή, στην εποχή της ψηφιακής φωτογραφίας;
Την ώρα που τα φωτορεπορτάζ για την κρίση έτρεχαν και τραβούσα εκατοντάδες ψηφιακές φωτογραφίες, για το project μου ήθελα να πάρω τον χρόνο μου και να επιβραδύνω. Ουσιαστικά, ήθελα να μου επιβάλω να πάω αργά, ώστε να φτάσω σε μεγαλύτερο βάθος. Σε αυτό βοηθάει το φιλμ, επειδή σκέφτεσαι περισσότερο, προτού κάνεις το κλικ. Τελικά, το project πήρε τον χρόνο του, αφού μέχρι να ολοκληρωθεί, πέρασαν πέντε ολόκληρα χρόνια. Ωστόσο, ο χρόνος δεν ήταν ο μόνος λόγος που επέλεξα το φιλμ, έναντι της ψηφιακής φωτογραφίας. Στο τελικό αποτέλεσμα, το φιλμ κάνει τα χρώματα της φωτογραφίας περισσότερο vintage και νομίζω ότι αυτό ταιριάζει στους δημόσιους χώρους στην Ελλάδα, που έχουν από μόνοι τους μια «σεβεντίλα».

Ο φραπέ, το ρόφημα που παραμένει αναπόσπαστο του νεοελληνισμού.

Ποιο αντικείμενο από αυτά που βρίσκονται σε φωτογραφίες νομίζεις ότι αποτυπώνει καλύτερα την ιδιοσυγκρασία μας;
Αυτό που σκέφτηκα από την αρχή είναι ότι δεν θα μπορούσα να κάνω ένα φωτογραφικό project για τον δημόσιο χώρο στην Ελλάδα, χωρίς να υπάρχει μια φωτογραφία με φραπέ. Τελικά, ένα πλαστικό ποτηράκι με τον καφέ-σήμα κατατεθέν της Ελλάδας με περίμενε πάνω σε ένα καλοριφέρ στην Ευελπίδων.

Μετά από τόσες φωτογραφίες τραβηγμένες σε αθηναϊκά κτίρια, τι εντύπωση έχεις σχηματίσει για την Αθήνα;
Η κρίση έκανε την πόλη ένα πολύ ενδιαφέρον μέρος για να ζεις. Αν, μάλιστα, είσαι δημιουργικός άνθρωπος, σε εμπνέει με τις πολλές και διαφορετικές πλευρές της, τις γωνιές της, τις αντιφάσεις της. Έχοντας ζήσει για πάνω από μια δεκαετία στη Νέα Υόρκη, παρατηρώ ότι την ώρα που αυτή γίνεται όλο και πιο εμπορική και ακριβή, η Αθήνα μετατρέπεται σε ένα cult αστικό κέντρο με αυθεντικότητα. Πλέον είναι πολύ εύκολο να βαρεθείς τη Νέα Υόρκη και πολύ εύκολο να γοητευθείς από την Αθήνα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Τι πιστεύεις ότι προσφέρει το In Waiting σε σχέση με το πώς βλέπουμε την Αθήνα μέσα στα χρόνια της κρίσης;
Το σημαντικότερο είναι ότι ο δημόσιος χώρος συνεχώς αλλάζει. Άρα, αυτό που απαθανάτισα κατά τη διάρκεια της πενταετούς προετοιμασίας για το In Waiting, μια μέρα θα χαθεί και θα ανήκει στην ιστορία. Κάποια γραφεία πολιτικών κομμάτων θα κλείσουν, άλλα θα εγκαταλειφθούν, άλλα θα περάσουν στην ιδιωτική οικονομία, με τις ιδιωτικοποιήσεις. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να κρατήσουμε μέσα από τη φωτογραφία ζωντανή αυτήν την πτυχή της Ελλάδας, προτού περάσει για πάντα στην ιστορία.

Το In Waiting είναι ήδη διαθέσιμο στο Amazon, το Μουσείο Μπενάκη και στο Little Tree Books and Coffee στο Κουκάκι. Σύντομα θα είναι διαθέσιμο στα Public, ΜΙΕΤ και Πολιτεία. Ακόμη, στις 2 Μαΐου, θα πραγματοποιηθεί ατομική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με τις φωτογραφίες του In Waiting, όπου η Ειρήνη Βουρλούμη θα υπογράψει βιβλία.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες από το In Waiting παρακάτω.