Η Ιστορία Αυτής της Φωτογραφίας

Φωτογραφία: Graham Phillips

Οι πρόσφατες διαδηλώσεις του Euromaidan έχουν φέρει τα πάνω κάτω στην πολιτική σκηνή της Ουκρανίας, όπου κηρύχθηκε έκπτωτος ο μέχρι πρότινος πρόεδρος, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος διέφυγε στη Ρωσία.

Ο νέος κυβερνητικός σχηματισμός περιλαμβάνει τα κόμματα που ήταν προηγουμένως στην αντιπολίτευση. Ένα από αυτά τα κόμματα είναι η Σβομπόντα («ελευθερία» στα Ουκρανικά) με ηγέτη τον Όλεγκ Τιάχνιμποκ. Ο κ. Τιάχνιμποκ είναι ένας από τους τρεις ηγέτες που εμφανίζονταν στις διαδηλώσεις μαζί με τον πλέον υπηρεσιακό πρωθυπουργό Αρσένι Γιάτσενιουκ και τον πρώην πυγμάχο Βιτάλι Κλίτσκο. Στελέχη της Σβομπόντα κατέχουν πέντε θέσεις στο υπηρεσιακό υπουργικό συμβούλιο.

Σε μια προσπάθεια να μάθω περισσότερα για τη Σβομπόντα μίλησα με τον Άγγλο δημοσιογράφο Graham Phillips που ζει και εργάζεται στην Ουκρανία από το 2010. Ο Phillips έχει παρακολουθήσει εδώ και αρκετό καιρό από κοντά την άνοδο της ουκρανικής ακροδεξιάς, πολύ πριν έρθει στο προσκήνιο με τις διαδηλώσεις του Euromaidan.

Φωτογραφία: Graham Phillips

Αυτή είναι μια φωτογραφία του αρχηγού της Σβομπόντα, Όλεγκ Τιάχνιμποκ που τράβηξες στο συνέδριο του κόμματος το Δεκέμβριο του 2012. Τελευταία κυκλοφορεί αρκετά στο διαδίκτυο λόγω των πρόσφατων γεγoνότων. Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι πρόκειται για ναζιστικό χαιρετισμό. Ισχύει;

Τα μέλη της Σβομπόντα και άλλοι Ουκρανοί εθνικιστές φωνάζουν συχνά το σύνθημα «Σλάβα Νάτσιι». Hφράση κυριολεκτικά σημαίνει «ζήτω η πατρίδα» στα ουκρανικά. Όμως στην περίπτωση της Σβομπόντα, γνωρίζουν πολύ καλά τι κάνουν όταν το «ψέλνουν» αυτό. Αυτή η φωτογραφία του Όλεγκ ήταν τραβηγμένη αμέσως μετά από έναν από αυτούς τους «ψαλμούς».

Άρα λοιπόν φώναζε ναζιστικό σύνθημα σε αυτή τη φωτογραφία; Ναι και όχι. Δεν έχω δηλώσει ποτέ ότι ίσχυε κάτι τέτοιο. Είναι όμως νεοναζί; Χωρίς αμφιβολία.

Ποιοί είναι οι λόγοι που θεωρείς ότι η Σβομπόντα είναι νεοναζιστικό κόμμα;

Η πολιτική τους είναι ολοκληρωτικά βασισμένη στην εθνοτική διαίρεση και τους διωγμούς. Βέβαια, υπάρχουν οι πολυάριθμες και καταγεγραμμένες αντισημιτικές δηλώσεις του Τιάχνιμποκ. Το κόμμα έχει κάνει προσπάθειες να «μαλακώσει», αλλά συνεχώς τους ξεφεύγουν πράγματα. Για παράδειγμα, το υψηλόβαθμο στέλεχος Ιρίνα Φάριον, πρώην μέλος μάλιστα του κομμουνιστικού κόμματος, πρόσφατα δήλωσε ότι όσοι άνθρωποι μιλάνε ρωσικά, σε μια χώρα όπου είναι η γλώσσα επιλογής για περίπου τον μισό πληθυσμό, είναι άτομα «εκφυλισμένα που πρέπει να φυλακιστούν».

(ΣτΣ: Σύμφωνα με την εβδομαδιαία εφημερίδα της ουκρανικής διασποράς Ukrainian Weekly και την ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, η κα. Φάριον αναφερόταν στους πέντε εκατομμύρια Ουκρανούς (14% του πληθυσμού) που ισχυρίζεται ότι δήλωσαν τα ρωσικά ως πρώτη γλώσσα).

Φωτογραφία: Graham Phillips

Στο συνέδριο της Σβομπόντα τράβηξες μια φωτογραφία που δείχνει ναζιστικά αναμνηστικά να πωλούνται δίπλα σε βιβλία για παιδιά. Αντέδρασε κανείς;

Ήταν εκεί, σβάστικες δίπλα σε μεγάλο αριθμό ναζιστικών βιβλίων και κειμένων, εκτεθειμένα σε ανοιχτή θέα στο φουαγιέ. Έτσι είναι όμως με τη Σβομπόντα, δεν είναι ανάγκη να ψάξει κανείς πολύ για να δει ποιοί είναι. Ένα από τα παλιότερα μέλη, ο Γιούρι Μιχάλκισιν, διατηρεί ένα ιστολόγιο όπου ενστερνίζεται το μεγαλείο του Γκέμπελς. Στις πρόσφατες διαμαρτυρίες το κόμμα έκανε κατάληψη του δημαρχείου του Κιέβου και ζωγράφισαν ναζιστικά σύμβολα παντού, συμπεριλαμβανομένου και ενός «Wolfsangel» («λυκοπαγίδα»- ναζιστικό σύμβολο) έξω από τη κεντρική πύλη. Η Σβόμποντα παίρνει αποστάσεις από αυτά όταν τους ρωτάνε, αλλά τι περιμένει κανείς να κάνουν;

Ως ξένος και ρωσόφωνος, ένιωθες ασφαλής στο συνέδριο της Σβομπόντα;

Αν έχω ένα συγκεκριμένο προφίλ αυτές τις μέρες ως κάποιος που έχει καταδικάσει τη Σβομπόντα -και μάλιστα αν ψάξει κανείς στο Googleτο όνομα του κόμματος μαζί με τις λέξεις «fascism», «Nazism» κτλ, θα βρει τα δικά μου άρθρα στις υψηλότερες θέσεις των αποτελεσμάτων- δεν ήταν έτσι το 2012. Ήμουν άγνωστος σε αυτούς. Μάλιστα έχω ακόμα το email που έλαβα από τον Γιούρι Συροτιούκ, ένα παλιό μέλος του κόμματος, όπου επιβεβαιώνει τα διαπιστευτήρια μου. Νωρίτερα εκείνη τη χρονιά είχε διαμαρτυρηθεί έντονα επειδή η τραγουδίστρια Γκαϊτάνα θα αντιπροσώπευε την Ουκρανία στον διαγωνισμό μουσικής Eurovision, λόγω του ότι η συγκεκριμένη έχει πατέρα από το Κονγκό. Στις 8 Δεκεμβρίου, ήταν ένα από τα μέλη της Σβομπόντα που επιτέθηκαν βίαια σε γκέι διαδηλωτές οι οποίοι συμμετείχαν σε ειρηνική διαδήλωση. Η Σβομπόντα αργότερα καυχήθηκε στο επίσημο siteτους, χαρακτηρίζοντας τη συγκέντρωση «Σάββατο των Ανωμάλων».

Αναφορικά με το ότι μιλάω ρωσικά,, απλώς κράτησα το στόμα μου κλειστό, τράβηξα φωτογραφίες και έγραψα toρεπορτάζ. Ένιωσα ότι ήταν κάτι που ήθελα να καταγράψω όπως ήταν, χωρίς δική μου εμπλοκή πέραν αυτής του παρατηρητή.

Όταν μιλάς σε ψηφοφόρους της Σβομπόντα, πως δικαιολογούν την επιλογή τους;

Οι ψηφοφόροι της Σβομπόντα έχουν μια σειρά από δικαιολογίες έτοιμες - συνηθέστερα ότι κανένα άλλο κόμμα δεν τους εκφράζει, πως το Σβόμποντα είναι ένα «αυθεντικά Ουκρανικό» κόμμα κλπ. Είναι μάλιστα εντυπωσιακό το πόσο μακριά θα φτάσουν για να δικαιολογήσουν τη Σβομπόντα - έχω λάβει μηνύματα από Ουκρανούς, νοήμονες Ουκρανούς, που μου έλεγαν ότι ακόμα και οι σβάστικες που φωτογράφισα στο συνέδριο του Σβόμποντα το 2012 ήταν «αρχαία βουδιστκά σύμβολα». Ελάτε τώρα.

Φωτογραφία: Graham Phillips

Ας έρθουμε τώρα στο Euromaidan. Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε ένα «Wolfsangel» ζωγραφισμένο σε ένα κτίριο κατά τη διάρκεια του Euromaidan. Στην επόμενη κάποιον στο ίδιο σημείο να κάνει μια χειρονομία. Σε άλλες βλέπουμε ένοπλους με ναζιστικά σύμβολα στα κράνη τους. Ποιες οι σκέψεις σου σχετικά με αυτό και πως τα βλέπουν οι Ουκρανοί;

Η πρώτη φωτογραφία είναι τραβηγμένη τα ξημερώματα, γύρω στις 4 το πρωί αν θυμάμαι καλά, ενώ τριγυρνούσα στο Euromaidan. Αυτοί οι τύποι είναι οι αυτοδιορισμένοι «φύλακες του Euromaidan» και φυλούσαν το δημαρχείο του Κιέβου, το οποίο είχαν καταλάβει. Τους ρώτησα για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις και ο ένας από αυτούς έκρυψε το πρόσωπο του και μου πέταξε ένα «ζιγκ χάιλ». Και το «Wolfsangel» βέβαια. Αλλά οι δημόσιες σχέσεις της Σβομπόντα κατά τη διάρκεια του Euromaidan ήταν καλές, δόθηκε η εντύπωση ότι αντιπαρατέθηκαν στον ακροδεξιό «Δεξιό Τομέα» (Pravy Sector), κάνοντας τους να φαίνονται μετριοπαθείς.

Ομως, παρά το PR τους, νομίζω ότι υπάρχουν αρκετές φωνές που τους καταδικάζουν ώστε οι περισσότεροι νοήμονες Ουκρανοί να είναι αρκετά υποψιασμένοι ώστε να αποκλείουν την ψήφο προς τη Σβομπόντα. Ούτως ή άλλως πάντα υπήρχε ένα όριο στον αριθμό των Ουκρανών που θα τους ψήφιζε. Ας πούμε ότι το ποσοστό είναι 20% (πήρανε λίγο πάνω από 10% το 2012). Μας λέει κάτι αυτό και ίσως όσον αφορά στο γιατί επέμεναν τόσο πολύ το Euromaidanνα πιέσει για μια επαναστατική ανατροπή της κυβέρνησης αντί για δημοκρατικές εκλογές.

Φωτογραφία: Graham Phillips

Σε αυτή τη φωτογραφία βλέπουμε να κρέμονται πανώ της Σβομπόντα στο δημαρχείο του Κιέβου που τελούσε υπό κατάληψη. Ποιος είναι στη φωτογραφία;

Είναι ο Στέπαν Μπαντέρα. Έχω γράψει αρκετά για αυτόν, δημοσιεύοντας το πρώτο άρθρο για αυτόν στο ιστολόγιο μου πέρσι τον Απρίλιο με άλλα που ακολούθησαν. Όσο γίνεται πιο γνωστός τους τελευταίους μήνες, όλο και περισσότεροι έρχονται στο ιστολόγιο μου ψάχνοντας το όνομα του. Μάλιστα στους δρόμους της Ουκρανίας αυτές τις μέρες, τουλάχιστον στην ανατολική Ουκρανία, ακούγεται συχνά το επίθετο ‘Banderite’. Σημαίνει βέβαια «ακόλουθος του Μπαντέρα»  και χρησιμοποιείται ως συνώνυμο του «φασίστα» ή «ναζί». Και ακριβώς αυτό ήταν ο Στέπαν Μπαντέρα, ένας δειλός, αυθάδης, κτηνώδης συνεργάτης των ναζί.

Στην Ελλάδα παρατηρήσαμε ότι τα διεθνή ΜΜΕ πρόβαλλαν αρκετά την νεοναζιστική Χρυσή Αυγή. Γιατί δεν έχει συμβεί αυτό με τη Σβομπόντα;

Έχουν κρατήσει αρκετά χαμηλό προφίλ. Τα διεθνή ΜΜΕ έχουν κινηθεί κάπως επιλεκτικά στο θέμα της Ουκρανίας. Η άνοδος της Σβομπόντα συνέπεσε ταυτόχρονα με την περίοδο του Euro 2012 και με αρκετή δραστηριότητα από τις FEMEN, κι έτσι φαίνεται ότι δεν υπήρχε ενδιαφέρον για αυτήν (τη Σβομπόντα). Θυμάμαι να γράφω άρθρα γι’αυτούς το 2012 και να μην μπορώ να τα πουλήσω γιατί δεν είχαν «διεθνές ενδιαφέρον». Δουλεύοντας τότε σε ειδησεογραφικό σταθμό στο Κίεβο, το JewishNewsOne, θυμάμαι να εκλιπαρώ τον παραγωγό ώστε να στείλει έστω μια κάμερα για την πορεία στην μνήμη του Στέπαν Μπαντέρα που σχεδίαζαν για την 1η Ιανουαρίου 2013 στον δίπλα δρόμο. Μάταια. Τώρα όμως ολόκληρος ο κόσμος θέλει να μάθει για την Ουκρανία, μια Ουκρανία στα πρόθυρα πολέμου, η οποία έχει φτάσει σε αυτό το σημείο λόγω της επιρροής της Σβομπόντα.