Για να Αντιμετωπίσει την Προσφυγική Κρίση, η Ευρώπη Πρέπει να Αντιμετωπίσει τους Δαίμονες της Ιστορίας της

Το 2012 πέταξα στη Βουδαπέστη για λογαριασμό του BBC για να καλύψω το δεξιό πολιτικό δυστύχημα που είναι η Ουγγαρία.

Στο Κοινοβούλιο, ακριβώς δίπλα στον Δούναβη, πήρα συνέντευξη από έναν από τους ηγέτες του Jobbik, ενός ελαφρά κεκαλυμμένου φασιστικού κινήματος που μόλις είχε σταματήσει να έχει ένστολη πολιτοφυλακή.

Εκτός κάμερας, ρώτησα ένα από τα μέλη του κόμματος «ποια είναι η στάση σας έναντι του βρετανικού Εθνικού Κόμματος;» Εκείνος απάντησε «λοιπόν, είναι κατά των μουσουλμάνων, ενώ τα άτομα με τα οποία έχουμε εμείς πρόβλημα είναι Εβραίοι».

Μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω βρίσκεται ο τόπος όπου εκτελέστηκαν και ρίχθηκαν στο ποτάμι οι Εβραίοι της Βουδαπέστης το 1944.

Εκείνη τη νύχτα μείναμε σε ένα πανέμορφο παλιό ξενοδοχείο που λεγόταν Astoria, όπου ο παραγωγός μου ανέφερε ότι κάποτε έμεινε εκεί ο εγκληματίας πολέμου Adolf Eichmann.

Γύρω στις 02.00, προβληματισμένος από τις ιστορικές αντηχήσεις, κάθισα στο δωμάτιο του ξενοδοχείου μου και γκουγκλάρισα τις λέξεις Eichmann και Astoria. Δεν είχε απλώς μείνει εκεί˙ ο τόπος ήταν ναζιστικό κέντρο ανάκρισης.

Στη δίκη του Eichmann το 1961, η μάρτυρας Elisheva Szenes αποκάλυψε τι της συνέβη στο υπόγειο του Astoria, όπου την άφησαν νηστική για τέσσερις μέρες:

Η Szenes μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς, παρακαλώντας τους παρευρισκόμενους να τη σώσουν καθώς την έσερναν στην μπροστινή πόρτα του ξενοδοχείου.

Εκείνη τη νύχτα, με όλους στο ξενοδοχείο να κοιμούνται, προσπάθησα να κατέβω στο υπόγειο. Η artdeco αίθουσα χορού είναι τώρα «κλαμπ κυρίων» και ήταν κλειστή.

Επισήμως, με μια επιτοίχια επιγραφή δύο γραμμών, το ξενοδοχείο αποδέχεται ότι κάποτε ήταν το αρχηγείο του Eichmann. Για να είμαστε δίκαιοι, το ξενοδοχείο έχει υπάρξει μάρτυρας πολλών άλλων τραυμάτων. Έφτασε πολύ κοντά στην καταστροφή κατά τη διάρκεια της σοβιετικής απελευθέρωσης της Ουγγαρίας και έπειτα, το 1956, είδε τα σοβιετικά τανκ να καταστέλλουν μια εξέγερση. Και –δεδομένου του αριθμού των θαυμαστών των ναζί στον κόσμο– το να διαφημίζεις το ξενοδοχείο σου ως μέρος «διαποτισμένο» από το Ολοκαύτωμα δεν είναι μια στρατηγική μάρκετινγκ που θα πρότεινε ο οποιοσδήποτε.

Αλλά το 2015 η συντηρητική εθνικιστική κυβέρνηση της Ουγγαρίας έφερε τη χώρα στο προσκήνιο όταν αρνήθηκε το δικαίωμα των προσφύγων στο άσυλο.

Σήκωσε φράχτη με σύρμα που έχει ξυράφια. Η αστυνομία κατηγορείται από τη Διεθνή Αμνηστία πως κακομεταχειρίζεται και παραμελεί τους μετανάστες, που οδηγούνται σωρηδόν στους καταυλισμούς. Όταν η αστυνομία της Ουγγαρίας έβαλε πρόσφυγες σε ένα τρένο, τους πήγε 30 μίλια μέσα στην ύπαιθρο και τους άφησε εκεί, ο Αυστριακός καγκελάριος έκανε σύγκριση με τη μεταχείριση των Εβραίων από τους ναζί.

Η συντηρητική εθνικιστική κυβέρνηση της Ουγγαρίας, στο μεταξύ, εργάζεται υπερωρίες προκειμένου να δημιουργήσει το αφήγημα ότι η χώρα δεν φέρει καμία ευθύνη για το Ολοκαύτωμα.

Η ταινία μου, Astoria, είναι μια απάντηση στην κατάσταση – τότε και τώρα.

Ως δημοσιογράφοι, προσπαθούμε να εξανθρωπίσουμε και να εξατομικεύσουμε τους πρόσφυγες των οποίων τις ιστορίες καταγράφουμε. Αλλά δεν έχω ποτέ αισθανθεί ότι ακόμα και η καλύτερη δημοσιογραφία φτάνει να αγγίξει τη βαθιά αγωνία και τον φόβο των ανθρώπων που υποφέρουν. Κατά περιόδους, οι ειδήσεις μπορεί να είναι άτομα το ένα μετά το άλλο τα να λένε την ίδια ιστορία ξανά και ξανά.

Οπότε έγραψα το Astoria. Σ' αυτό, μια πρόσφυγας από το Χαλέπι το 2016 συναντά μια Εβραία από τη Βουδαπέστη το 1944, μην έχοντας πού αλλού να τρέξει. Αντιμετωπίζουν το δίλημμα να παλέψουν ή να φύγουν, της ελπίδας και της μνήμης, της απόγνωσης και της πολιτικής αμνησίας.

Η ιστορία των σημερινών προσφύγων ανήκει σε εκείνους. Ευρωπαϊκή τέχνη, σινεμά, λογοτεχνία και θέατρο σύντομα θα βρίθουν από αυτή την ιστορία, την οποία θα διηγούνται εκείνοι που την έζησαν. Το θέατρο YoungVic στο Λονδίνο έχει αναγνωριστεί ως το «Θέατρο του Άσυλου» από την Πόλη του Ασύλου.

Όμως την ιστορία της αντίδρασης της Ευρώπης στην άφιξή τους είναι δική μας δουλειά να την πούμε. Δεν έχουμε μόνο το δικαίωμα, αλλά και το καθήκον να πούμε την ιστορία για την υποκρισία της Ευρώπης όσον αφορά το σημερινό κύμα προσφύγων.

Έχουμε καθήκον να προειδοποιήσουμε ότι εάν δεν μάθουμε να αποδεχόμαστε τους ξένους που χρειάζονται τη βοήθειά μας, θα τους προσδιορίσουμε ως ένα επικίνδυνο «ξένο σώμα». Και ο κίνδυνος είναι ότι μπορούν να γίνουν αλεξικέραυνο για όλες τις άλλες αποτυχίες της κοινωνίας μας.

Επειδή το Astoria είναι πραγματικός τόπος όπου σημειώθηκε το Ολοκαύτωμα, δεν άλλαξα το όνομά του για να δώσω ένα φανταστικό – αν και κινηματογραφήσαμε αλλού. Η Ευρώπη είναι στην πραγματικότητα γεμάτη με μη αναγνωρισμένους τόπους ναζιστικής θηριωδίας˙ σιδηροδρομικούς σταθμούς, ξενοδοχεία, δημαρχεία.

Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε αυτό. Το Ολοκαύτωμα, όχι, δεν συνέβη μόνο στο Άουσβιτς και την Τρεμπλίνκα. Συνέβη στο τέρμα του δρόμου σου και –είναι ανατριχιαστικό– κατά μήκος της πορείας των Σύρων μεταναστών από την Ελλάδα στη Γερμανία.

Ο διαβολικός ναζισμός ήταν κοινότοπος. Συνηθισμένοι άνθρωποι διέπραξαν το Ολοκαύτωμα, όχι μόνο διαβολικοί μανιακοί από την κεντρική σκηνή. Και την περασμένη χρονιά ανακαλύψαμε ότι εντελώς συνηθισμένοι άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη είναι ικανοί να στιγματίσουν και διώξουν εκείνους που έχουν καταφύγει εδώ.

Επειδή η Elisheva Szenes επέζησε, έχουμε μαρτυρία από πρώτο χέρι για το πώς ο δρ Μένγκελε διαχώριζε όλους όσοι έφταναν στο Άουσβιτς «στη γραμμή της ζωής και στη γραμμή των θαλάμων αερίων». Αλλά εάν γκουγκλάρετε τις λέξεις Eichmann και Szenes, το πρώτο αποτέλεσμα που φέρνει η αναζήτηση είναι μια ιστοσελίδα άρνησης του Ολοκαυτώματος που υποστηρίζει ότι όλα όσα εκείνη είπε είναι κατασκευασμένα.

Καθώς η Ευρώπη παραπαίει μπροστά στην εισροή προσφύγων και η ρατσιστική δεξιά αναπτύσσεται, η μνήμη είναι το όπλο μας. Πρέπει να είναι ακριβής, να αντέχει στην κριτική και καλά τεκμηριωμένη. Αλλά μερικές φορές, όπως στην ταινία μου, πρέπει να σου την χώνουν στη μούρη.

Η Astoria του PaulMason –μια ταινία μικρού μήκους του YoungVic – προβάλλεται τώρα.

Περισσότερα από το VICE

Ζω Με Τη Γυναίκα Που Με Απατά

Aπόδραση από το «Κολαστήριο» της Θεσσαλονίκης

Πώς Είναι να Ζεις σε Ένα Σπίτι 19 τ.μ. στο Κέντρο της Αθήνας