03
Πρόσωπα

Γιώργος Βέλτσος: Η «Μεταγωγή», οι Καταλήψεις και η Βραδιά με τον Ντεριντά στην Πόλυ Πάνου

«Οι διανοούμενοι δεν είναι νέα και παλιά γενιά. Αυτό είναι για τους ροκάδες. Οι διανοούμενοι είναι διαχρονικοί».

Συναντώ τον Γιώργο Βέλτσο σε μία πολυκατοικία στον περιφερειακό του Λυκαβηττού. Έχω να τον δω περίπου μία δεκαετία, από όταν τον είχα καθηγητή στο Πάντειο. Στο γραφείο του υπάρχουν παντού βιβλία. Στα ράφια, στο πάτωμα, μέχρι και πάνω σε ένα όργανο γυμναστικής. Αφορμή της συνάντησής μας είναι η «Μεταγωγή», το νέο του έργο που ανεβαίνει στη σκηνή του Small Argo full of Art, με τη σκηνοθετική υπογραφή της Χρύσας Καψούλη. Η συζήτησή μας, βέβαια, πέρα από το έργο του, περιστρέφεται γύρω από την επικαιρότητα κι όχι μόνο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Όσο συζητάμε, με παραπέμπει στο κείμενο της παράστασης. Μου το δίνει με τη συμβουλή να το διαβάσω. Αφού φύγω από το σπίτι του, κάθομαι σε ένα παγκάκι και αρχίζω την ανάγνωση. Πρόκειται για ένα πολιτικό κείμενο, το οποίο σου γεννά έντονους προβληματισμούς.

Έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον κι όσα ο ίδιος γράφει στο σημειώμά του για το κείμενο. «Έγραψα τη "Μεταγωγή" για τον "λαό των νεκρών" εμψυχώνοντας κι εγώ με τα κατάλοιπα της ζωής μου το λεγόμενο θέατρο του θανάτου, ώστε να μπορώ να συνεχίσω να οικτίρω το θέατρο μιας ψυχαγωγημένης ζωής που μου πασάρουν οι περισσότερες Σκηνές. Όμως ο μόνος φόρος τιμής, που μπορεί κανείς να αποδώσει σήμερα σε αυτό το θέατρο του θανάτου, είναι παραδόξως ένα εγκώμιο της μαρτυρικής ζωής», σημειώνει και θα καταλήξει λίγο μετά, λέγοντας πως «η "Μεταγωγή" είναι ένα ανοικτό θέατρο, με αποφασισμένη όμως την εκκρεμότητα ενός φινάλε. Και ό,τι θα δει ο θεατής, εγώ προσωπικά μη μπορώντας να το γράψω, δεν θέλω να το μάθω, έτοιμος να υποστώ την ετυμηγορία του θεατή με την έννοια που δίνω στο ρήμα "υφίσταμαι", δηλαδή παθαίνω το έργο».

Ο ίδιος, πάντως, στη συνάντησή μας θα παρουσιάσει την υπόθεση του έργου κάπως έτσι:

VICE: Τι ακριβώς είναι η «Μεταγωγή», κ. Βέλτσο;
Γιώργος Βέλτσος: Το έργο αυτό κυκλοφορεί σε βιβλίο από τις εκδόσεις Σοκόλη. Η «Μεταγωγή» είναι μία μεταγωγή. Δηλαδή, μία μεταφορά κρατουμένων, από τα δικαστήρια στις φυλακές. Αυτή είναι η σημασία της λέξης μεταγωγή στα λεξικά. Την ίδια όμως στιγμή, μεταγωγή είναι η δική μας μεταφορά σε έναν άλλο κόσμο και σε έναν άλλον τόπο από αυτόν που ζούμε. Αυτή η μεταφορά μας προϋποθέτει μία ψυχική διαδικασία και ετοιμότητα, γιατί έτσι όπως την εννοώ εγώ γίνεται μέσα σε ένα κλειστό δωμάτιο. Πρόκειται για το δωμάτιο σπιτιού μας και τη φυλακή μας συγχρόνως. Άρα, είναι μία προετοιμασία για να μεταγούμε, να μεταφερθούμε σε αυτό που βιώνουμε μέσα στο δωμάτιο σε κρίσιμες στιγμές όταν έχουμε κλειστή την τηλεόραση που μας αποσπά, όταν έχουμε ανοίξει τα βιβλία που μας συγκεντρώνουν και δεν μας αποκεντρώνουν και όταν μπορούμε να κάνουμε μία μελέτη του εαυτού μας, μία αυτογνωσία. Αυτό φυσικά δεν μπορεί να περιγραφεί αν δεν ακουμπήσει, αν δεν κάτσει μέσα σε μία ιστορία. Σκέφτηκα λοιπόν μία ιστορία όπου θα μπορεί να «υλοποιηθεί» η μεταγωγή.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1579508177498-Screen-Shot-2020-01-20-at-101549

Τι λέει αυτή η ιστορία;
Η ιστορία αυτή είναι ενός παλιού αριστερού και της γυναίκας του, που είναι κλεισμένοι σε ένα σπιτάκι στον Κολωνό και κάνουν απολογισμό της ζωής τους. Η γυναίκα πάσχει από μία ανίατη αρρώστια και το πράγμα οδηγείται εκεί που ο Αντρέ Γκορζ, ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους πριν καμία δεκαριά χρόνια, κατέληξε κλεισμένος κι αυτός σε ένα σπίτι με τη γυναίκα του ετοιμοθάνατη: τη σκότωσε και αυτοκτόνησε. Αυτό πρόκειται να συμβεί στο ζευγάρι αυτό. Να τη σκοτώσει και να αυτοκτονήσει.

Η πρώτη αφορμή της ιδέας μου ήταν το βιβλίο του Αντρέ Γκορζ, από τις εκδόσεις Ποταμός, που λέγεται «Γράμμα στην Ντ.». Διαβάζοντας αυτό το γράμμα, αποσπάσματα του οποίου υπάρχουν στο έργο μου, σκέφτηκα τι άλλο θα μπορούσε να συμβεί στο ζευγάρι πριν αποφασίσει να φτάσει σε αυτό το τραγικό τέλος. Η ιδέα λοιπόν ήταν ότι εκεί που αυτό το ζευγάρι καθόταν στο σπίτι κι άκουγε μουσική ή σκεφτόταν το τέλος του -γιατί ήξερε η γυναίκα τι πρόκειται να συμβεί, αφού της το είχε πει ο άντρας- περνάει απ' έξω μία κλούβα της αστυνομίας. Γίνεται, δηλαδή, μία πραγματική μεταγωγή κρατουμένων που πάνε από το δικαστήριο στον Κορυδαλλό και ποιητική αδεία ένα νεαρό ζευγάρι αριστερών αντιεξουσιαστών δραπετεύει. Χωρίς όμως να μας ενδιαφέρει το πώς.

Ποιητική αδεία, το ζευγάρι χτυπάει την πόρτα που βρίσκει μπροστά του σε αυτή τη φυγή και βρίσκει το ηλικιωμένο ζευγάρι. Μπαίνουν μέσα και βρίσκονται τέσσερα άτομα μαζί. Ένας άντρας, μία γυναίκα ώριμη κι ένα νέο ζευγάρι -ένα αγόρι κι ένα κορίτσι-, αντιμέτωπα. Από εκεί αρχίζει μία κόντρα, όπου ο μικρός αναγνωρίζει στον μεγάλο έναν παλιό ηγέτη. Η μικρή αναγνωρίζει στη γυναίκα μία αριστερή που γεννήθηκε στην Τασκένδη και η μάνα της είχε φύγει στον Εμφύλιο. Τότε αρχίζουν να προσπαθούν οι μεν με τους δε με επιχειρήματα να υποστηρίξουν τη θέση τους.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Αυτό που ο Γκυ Ντεμπόρ περιγράφει ως κοινωνία του θεάματος, το «εκμεταλλεύονται» και οι αντιεξουσιαστικές κινήσεις.

Ποιες είναι οι θέσεις που θα υποστηρίξουν;
Οι νεαροί τη θέση της εξέγερσης, οι μεγάλοι τη θέση του εσωτερικού αναστοχασμού και της ανάγνωσης των βιβλίων. Το εύρημα στην ιστορία αυτή, για να μην έχει αυτή τη σχετικά απλοϊκή για το δικό μου μυαλό συνάντηση, είναι -και σε αυτό βοηθάει η σκηνοθέτις Χρύσα Καψούλη- ότι τελικά τα δύο αυτά ζευγάρια είναι ένα. Στο τέλος όταν γίνεται η δολοφονία αποκαλύπτεται με ένα σκηνικό εφέ ότι οι μεγάλοι υπήρξαν οι μικροί και οι μικροί γίνονται μεγάλοι. Ένα πρωθύστερο σχήμα χιασματικό που θυμίζει πολύ το θέατρο του Πίντερ. Αυτή είναι συνεισφορά η δική μου και της σκηνοθέτιδος στην αφήγηση μιας ιστορίας αρκετά πιασάρικης, που θα μπορούσε να γίνει και τηλεοπτικό σενάριο και οποιαδήποτε άλλη χαζομάρα τηλεοπτική. Αυτό το φινάλε λοιπόν γίνεται για να μπει ο θεατής ή ο αναγνώστης του βιβλίου σε πιο βαθιά νερά από τα λασπόνερα που τον έχουν συνηθίσει στα κανάλια και τα ευπώλητα βιβλία.

1579273805701-01

Φεύγοντας από τα θεατρικά, αναρωτιόμουν πώς και δεν έχετε υποκύψει στα social media.
Τα έχω στο μυαλό μου.

Δεν θέλετε να έχετε παρουσία;
Δεν με ενδιαφέρει. Αν εξαιρέσεις ορισμένες πλατφόρμες με κάποιο γούστο, τα περισσότερα αναπαράγουν αυτά που διαβάζω στις εφημερίδες. Είμαι υπέρ της εφημερίδας και του χαρτιού ως αρθρογράφος από το '75 στα Νέα, το Βήμα και τώρα στην Εφημερίδα των Συντακτών. Αλλά και με όλα τα άρθρα μου -γύρω στα 5.000- που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πλέθρον. Στο τελευταίο μου βιβλίο, που λέγεται «Σκηνή», έχω μαζέψει τα πιο σημαντικά άρθρα των τελευταίων δύο ετών.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Οι διανοούμενοι δεν είναι νέα και παλιά γενιά. Αυτό είναι για τους ροκάδες. Οι διανοούμενοι είναι διαχρονικοί.

Όταν με είχατε φοιτήτρια, μας είχατε βάλει να απαντήσουμε στην εξεταστική την εξής ερώτηση: «Τι σημαίνει γράφω με ανοιχτά βιβλία; Γράφω; Αντιγράφω; Και τότε τι οφείλει να διαγράψει από το "γραπτό μου" ο εξεταστής; Είναι αυτό το βιβλίο επί του οποίου καλούμαι να εξεταστώ; Είναι αυτό ένα βιβλίο; Τι είναι; Σε ποια προβληματική εγγράφεται η απορία μου;». Τι θα απαντούσατε σήμερα σε αυτό το ερώτημα;
Πιστεύω ότι τα βιβλία πρέπει να είναι ανοιχτά, διότι η απομνημόνευση και η αποστήθιση έχει φέρει την Παιδεία στο σημείο που έχει έρθει. Από τις μετρήσεις που γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τόσο η δευτεροβάθμια όσο και η τριτοβάθμια, είναι η χειρότερη Παιδεία. Το να αντιγράφεις με ανοιχτό βιβλίο αυτό που λέει ο καθηγητής, είναι κάτι που αμέσως το αντιλαμβάνεται αυτός που θα δει την κόλλα, διότι καταλαβαίνει αν εσύ έχεις προχωρήσει πέραν της αντιγραφής σε δικές σου τοποθετήσεις. Άρα με ανοιχτό το βιβλίο γίνεται μία σύνθεση κι αυτή βαθμολογείται. Όχι η απλή αντιγραφή.

Στην ουσία, κάνεις αυτό που κάνει ένας που γράφει ένα διδακτορικό, δηλαδή έχει ανοιχτά βιβλία και γράφει το διδακτορικό του, κάνει υποσημειώσεις από κάτω κι αν κλέβει αυτά τα οποία γράφει και δεν τα αναφέρει στην υποσημείωση, είτε γίνεται αντιληπτός και τον ξεφωνίζει η ακαδημαϊκή κοινότητα είτε τη γλιτώνει και γίνεται καθηγητής πανεπιστημίου και την πατάει ο φοιτητής μετά, γιατί είναι κακός καθηγητής. Όποιος κλέβει και δεν δίνει υποσημείωση την πηγή του, σημαίνει ότι έχει αυτή την τύχη. Είτε αποκαλύπτεται είτε δεν αποκαλύπτεται και προβιβάζεται. Επειδή όμως δύσκολα κάποιος αποκαλύπτεται κι επειδή δεν κινούνται οι διαδικασίες αποκάλυψης, και γιατί έχουν δικαστικό και εισαγγελικό χαρακτήρα και γιατί δεν θέλουν να τα χαλάσουν γενικά, γίνεται καθηγητής.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1579273820940-02

Πώς κρίνετε την κυβέρνηση Μητσοτάκη;
Εγώ, όπως ίσως ξέρεις, ιδεολογικά δεν ανήκω σε αυτόν τον χώρο. Περιμένω να δω. Είναι νωρίς να μιλήσω, δεν μπορώ να εκφέρω άποψη διότι είναι λίγοι μήνες. Αλλά από ορισμένα σημάδια που βλέπω, αντιλαμβάνομαι ότι η κυβέρνηση αυτή θα επαναλάβει τη νοοτροπία και ενδεχομένως και τις πράξεις της Δεξιάς. Όπως η ιστορία Ινδαρέ, με τα αποτυπώματα που δεν βρέθηκαν στην κατάληψη στο Κουκάκι.

Για όλα αυτά αρθρογραφώ καθημερινώς. Αυτό που θα έλεγα στους αναγνώστες του VICE είναι να ψάξουν τι γράφω κάθε μέρα για όλα αυτά και κυρίως για την πολιτική. Γιατί πρέπει να πούμε ότι η «Μεταγωγή» είναι ένα πολιτικό έργο ενός διανοούμενου, ενός ποιητή, ενός θεατρικού συγγραφέα ο οποίος έχει ανεβάσει και του έχουν ανεβάσει έξι έργα στο παρελθόν, άνθρωποι όπως ο Μαρμαρινός, η Πατεράκη, ο Λεοντάρης.

Αναφερθήκατε στην υπόθεση Ινδαρέ. Ποια είναι η δική σας άποψη για τις καταλήψεις; Συμφωνείτε πολιτικά;
Εγώ μίλησα για τον Ινδαρέ. Οι καταλήψεις είναι ένα άλλο ζήτημα, που ανήκει κι αυτό στην κοινωνία του θεάματος, την οποία ευτυχώς ή δυστυχώς μοιράζονται και οι αντιεξουσιαστές. Αυτό που ο Γκυ Ντεμπόρ περιγράφει ως κοινωνία του θεάματος, το «εκμεταλλεύονται» και οι αντιεξουσιαστικές κινήσεις. Αν είναι καλό, αν αυτό αποδίδει, αν σε μία κοινωνία του θεάματος μόνο με θέαμα μπορείς να απαντήσεις, αυτό είναι μία άλλη ιστορία.


VICE Meets: Νατάσσα Μποφίλιου

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Θεωρείτε ότι υπάρχει νέα γενιά διανοούμενων στην Ελλάδα;
Οι διανοούμενοι δεν είναι νέα και παλιά γενιά. Αυτό είναι για τους ροκάδες. Οι διανοούμενοι είναι διαχρονικοί. Είναι ή δεν είναι διανοούμενοι ανάλογα με τη γενιά, δηλαδή με τη εποχή και την χρονολογία. Άρα, ένας διανοούμενος της δικής μου εποχής και της δικής μου χρονολογίας εάν ως διανοούμενος δεν μετέχει των διανοουμένων των παλαιότερων εποχών, ξεκινώντας από τον Πλάτωνα, τότε είναι διανοούμενος για τα media κι όχι για τη διανόηση. Είναι κουλτουριάρης, δηλαδή.

Κάθε κείμενο που γράφω στα media για την εποχή συνομιλεί με τους διανοουμένους, τους κριτικούς και τους αρθρογράφους όλων των εποχών, από τον Ζολά στο «Κατηγορώ» μέχρι τον τελευταίο των διανοουμένων αρθρογράφων συγγραφέων, που ήταν ο Ζαν Πωλ Σαρτρ. Τα δικά μου κείμενα αρέσουν πιο πολύ ως πυροτεχνήματα, παρά ως αναλύσεις. Είμαι κατά των αναλύσεων, γιατί κουράζουν και είναι πάρα πολύ φλύαρες. Το έχω επισημάνει κατ' επανάληψη στα τελευταία μου κείμενα στην Εφημερίδα των Συντακτών. Κάνω ένα μάθημα στους αναλυτές, στους ελέφαντες αναλυτές, περί του τί σημαίνει να γράφω ένα μεγάλο κείμενο και να επεκτείνομαι ανούσια, ενώ μπορώ να πω ό, τι έχω να πω σε πέντε αράδες.

Γυμνάζομαι πολύ, μαγειρεύω πάρα πολύ, διαβάζω όσο πάει και λιγότερο, γιατί βαριέμαι τα πολλά βιβλία.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Από όλα αυτά που έχετε ζήσει και καταφέρει στη ζωή σας, ποιο ξεχωρίζετε ως πιο σημαντικό;
Την ποίηση.

Τι σας προσφέρει εσάς η ποίηση όταν γράφετε;
Μου προσφέρει την ποίηση. Με κάνει και βλέπω τη ζωή ποιητικά. Η ποίηση μου προσφέρει την ποίηση. Οι ταυτολογίες έχουν πολλές φορές μεγαλύτερη σημασία απ' ό,τι μπορεί κανείς να νομίζει. Δηλαδή όντως μέσα στην ποίηση, στην κάμαρα την ποιητική, καταρχήν έχεις μία απόλαυση, που είναι η απόλαυση της ανάγνωσης, η απόλαυση της γραφής. Έχουν γραφτεί τόνοι γι' αυτό, «η απόλαυση του κειμένου» είναι ένα βιβλίο του Μπαρτ που δίδασκα και στο Πανεπιστήμιο. Πέρα από αυτήν την απόλαυση και την ανάγνωση, μία αυτογνωσία. Το τελευταίο μου ποιητικό βιβλίο που βγήκε πριν λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Πατάκη, αναφέρεται σε αυτά.

1579273838465-04

Ήθελα να σας ρωτήσω για έναν αστικό μύθο που υπάρχει για εσάς. Ότι στην επίσκεψη του Ντεριντά στην Αθήνα, τον πήγατε στην Πόλυ Πάνου.
Ναι, είναι γεγονός. Υπάρχει ένα άρθρο ενός φοιτητή μου που ήταν μαζί, του Δημήτρη Γκινοσάτη γι' αυτό. Πήγαμε στα μπουζούκια.

Γιατί επιλέξατε να πάτε τον Ντεριντά εκεί;
Για να ακούσει τα μπουζούκια. Μου άρεσε πολύ η Πάνου. Τη θεωρώ κλασική φωνή.

Τι ακούτε;
Όλα. Από ρεμπέτικο και παλιό ρεμπέτικο μέχρι Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Πάρα πολύ YouTube. Αυτό είναι τα media για εμένα. Πόσες εκτελέσεις υπάρχουν κι αν αυτή η εκτέλεση με την Ελέν Γκριμό είναι καλύτερη από τη Ρωσίδα πουτάνα πιανίστρια που λέγεται Λόλα Αστάνοβα και φοράει κάτι γόβες. Εμένα αυτό με μορφώνει τώρα. Να συγκρίνω τη Λόλα πουτάνα με την Ελέν Γκριμό ή τη Μάρθα Χάκερ στην εκτέλεση του Ραχμάνινοφ το '37, το '50. Γιατί δεν τα εκμεταλλεύονται οι νέοι αυτά;

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η νεολαία αγαπάει πολύ το YouTube. Παράλληλα, περνάει και πάρα πολύ χρόνο…
Σε μαλακίες. Σε σήματα που στέλνει ο ένας στον άλλον. Τα κορίτσια… αν είδες αυτόν, αν έκανε η Μενεγάκη το ένα, το άλλο και το παράλλο. Τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά.

Εσείς, δηλαδή, πώς περνάτε το χρόνο σας;
Γυμνάζομαι πολύ, μαγειρεύω πάρα πολύ, διαβάζω όσο πάει και λιγότερο, γιατί βαριέμαι τα πολλά βιβλία. Τα έχω όλα μέσα μου ήδη. Στο δικό μου δίσκο, τα έχω γράψει όλα. Ξέρω, δηλαδή, κάθε βιβλίο τι λέει και μπορώ να σου πω και τη σελίδα. Έχω φοβερή μνήμη, την οποία εξασκώ και τη γυμνάζω όπως και το ταλαίπωρό μου σώμα. Κι έτσι προσπαθώ να υπάρχω μέσα στη μέρα.

1579273858714-05

Τι ετοιμάζετε μετά τη «Μεταγωγή»;
Πολλά, ένα εκ των οποίων θα φανεί σε λίγες ημέρες στην παράσταση του Μαρμαρινού που λέγεται «Κομμώτριες/Μεταπολίτευση», στο Θησείο. Θα φανεί. Μπορεί να είμαι κι εγώ. Θα δω. Δεν ξέρω.

Αινιγματικός!
Όχι. Το καθήκον μας είναι να λύνουμε αινίγματα.

*Το νέο έργο του Γιώργου Βέλτσου με τίτλο «Μεταγωγή» ανεβαίνει στη σκηνή του Small Argo full of Art (Δεύτερη Σκηνή Θεάτρου ΑΡΓΩ) με τη σκηνοθετική υπογραφή της Χρύσας Καψούλη, από 18 Ιανουαρίου 2020 κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 21:00. Περισσότερα, εδώ.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Το Ποτό, τα Ναρκωτικά και το Κάπνισμα VS Οι Μύες που Χτίζεις στο Γυμναστήριο

Το «Άγνωστο» Σήμα Κινδύνου σε Πτήση Αθήνα-Λονδίνο στις 2 Ιανουαρίου

Μία Φιναλίστ του GNTM, Ένας Droner Γεωτεχνικός, Μία Από τις πιο Cool Μπάντες της Αθήνας

Ακολουθήστε το VICE σε FacebookInstagram και Twitter.