«Πράσινα» Νεκροταφεία: Κάποιες Γυναίκες Θέλουν να Θρέψουν τη Γη με τα Πτώματά τους

Μπαίνοντας στην επιχείρηση της Kerry Potter-Kotecki στο Νάιακ της Νέας Υόρκης, μπορεί να νομίσεις ότι βρίσκεσαι σε spa. Στη μέση κοχλάζει ένα σιντριβάνι καλυμμένο με βότσαλα και από πάνω του δεσπόζουν πολυέλαιοι.

Μετά, όμως, παρατηρείς το φέρετρο από ξύλο λυγαριάς. Αυτό, επειδή δεν βρίσκεσαι σε spa – είσαι σε μια boutique που διαθέτει τεφροδόχους, βιοδιασπώμενα φέρετρα και άλλα αντικείμενα για φυσικές ταφές. Το κίνημα υπέρ της ταφής σε αρμονία με τη φύση, στο οποίο πρωτοστατεί η Potter-Kotecki, χρησιμοποιεί φιλικές προς το περιβάλλον πρακτικές και υλικά, για την ανακύκλωση του σώματος και την επιστροφή του στη γη.

«Είναι πραγματικά σημαντικό για το κατάστημά μου να μη φαίνεται τρομακτικό», λέει η Potter-Kotecki, η οποία άνοιξε την boutique της Dying to Bloom (Πεθαίνοντας να Ανθίσεις) τον Φεβρουάριο. Ένα «πράσινο» νεκροταφείο, το οποίο απαγορεύει τις βαλσαμωμένες σορούς και καθιστά υποχρεωτικά τα βιοδιασπώμενα φέρετρα, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις παραδοσιακές κηδείες. Η Potter-Kotecki θυμάται την κηδεία της μητέρας της, μια εμπειρία που βρήκε εξαιρετικά οδυνηρή.

«[Σήμερα], όταν την επισκέπτομαι, βλέπω παντού πανομοιότυπα μάρμαρα ή γρανίτες. Θέλουν όλοι να έχουν το ίδιο ύψος και βλέπεις γύρω σου έναν τέλεια κουρεμένο πράσινο χλοοτάπητα, ενδεχομένως χημικά επεξεργασμένο», λέει η Potter-Kotecki. «Αντίθετα, ένα “πράσινο” νεκροταφείο σου δίνει την αίσθηση ότι είναι πολύ πιο φυσικό».

Γυναίκες όπως η Potter-Kotecki φυτεύουν τους σπόρους της αλλαγής στον τρόπο που γίνονται οι κηδείες στην Αμερική ή τουλάχιστον τον τρόπο που γινόταν για περισσότερο από έναν αιώνα. Μέχρι πρόσφατα, ο κόσμος θεωρούσε τις κηδείες ως μια γυναικεία υπόθεση που εκτελείται στο σπίτι, λέει η Sarah Chavez, εκτελεστική διευθύντρια της ομάδας αποδοχής θανάτου, Order of the Good Death (Τάγμα του Καλού Θανάτου).

«Πολλοί άνθρωποι μιλούν για το πόσο καινοτόμο είναι να βλέπει κανείς γυναίκες να εργάζονται σε γραφεία τελετών, όμως αυτό δεν ισχύει καθόλου», λέει η Chavez. «Οι γυναίκες που εργάζονται στη βιομηχανία των κηδειών δεν είναι κάτι καινούργιο»,

Όταν ο θάνατος έγινε επαγγελματικός κλάδος και βγήκε έξω από το σπίτι, οι γυναίκες παραγκωνίστηκαν από μορφωμένους άνδρες. Το βαλσάμωμα έγινε δημοφιλές κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και το 1882 ο «πατέρας των αμερικανικών σχολών βαλσαμώματος», Joseph Henry Clarke, δημιούργησε τη Σχολή Βαλσαμώματος του Σινσινάτι, που σήμερα ονομάζεται Κολλέγιο της Επιστήμης της Νεκροτομίας του Σινσινάτι.

Ο αριθμός των γυναικών που απασχολούνταν στη βιομηχανία των κηδειών αυξήθηκε. Το 1996, μόνο το 40% των αποφοίτων από τις σχολές του American Board of Funeral Service Education (Αμερικανική Σχολή Εκπαίδευσης Υπηρεσιών Ταφής - ABFSE) ήταν γυναίκες, σύμφωνα με το ABFSE. Το 2015, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί στο 62%, σύμφωνα με στοιχεία που έλαβε το Broadly από το ABSFE.

Οι γυναίκες δεν είναι μόνο διευθύντριες γραφείων τελετών. Σύμφωνα με πηγές, αποτελούν μεγάλο κομμάτι του ρεύματος που πιέζει τη βιομηχανία των κηδειών να εκσυγχρονιστεί και να γίνει πιο φιλική προς το περιβάλλον.

Για παράδειγμα, το κίνημα υπέρ της φυσικής ταφής ενθαρρύνει, μεταξύ άλλων, την απομάκρυνση από το βαλσάμωμα, στο οποίο συνήθως χρησιμοποιείται φορμαλδεΰδη, μια καρκινογόνος ουσία. Αντ’ αυτού, το κίνημα επικεντρώνεται στη διασφάλιση ότι τίποτα δεν θα εμποδίσει την αποσύνθεση του σώματος: τέλος στο βαλσάμωμα και μόνο βιοδιασπώμενα φέρετρα (όπως, δηλαδή, θάβουν οι Εβραίοι τους νεκρούς τους εδώ και χιλιετίες).

Η Potter-Kotecki άνοιξε το Dying to Bloom με σκοπό η επιχείρησή της να λειτουργήσει ως ένα κέντρο εκπαίδευσης φυσικής ταφής. Όμως δεν προωθούσε πάντα την «πράσινη» ταφή. Στα 20 της, η Potter-Kotecki έχασε τους γονείς της: οι σοροί τους βαλσαμώθηκαν και θάφτηκαν σε τσιμεντένια μνήματα, όπως συνηθίζεται στις κηδείες στην Αμερική.

Μια δεκαετία αργότερα, η Potter-Kotecki επισκέφθηκε το πρώτο της «πράσινο» νεκροταφείο.

«Δεν είναι αυτό που έχεις συνηθίσει να φαντάζεσαι ως νεκροταφείο. Είναι ένα ανοιχτό λιβάδι με πεταλούδες, πουλιά, άγρια ζώα, δέντρα και καθαρό αέρα», λέει. «Σκέφτηκα, "Υπάρχει τόση ζωή εδώ και αυτό είναι υπέροχο. Έτσι πρέπει να είναι τα νεκροταφεία"».

Τα «πράσινα» νεκροταφεία θα μπορούσαν, επίσης, να συμβάλουν στη διατήρηση ελεύθερου εδάφους. Από το 2015, η Sarah Wambold, διευθύντρια γραφείου τελετών στο Ώστιν του Τέξας, έχει αναλάβει την ανάπτυξη του Conversation Burial, ενός project για την ίδρυση «πράσινων» νεκροταφείων κοντά σε πάρκα.

Το σχέδιο είναι να δημιουργηθούν χώροι ταφής σε οικολογικά ευαίσθητες εκτάσεις. Η Υπηρεσία Πάρκων και Άγριας Ζωής του Τέξας, η οποία συνεργάζεται με το Conservation Burial, αναλαμβάνει στη συνέχεια. Αυτό, προστατεύει τη γη από την οικιστική ανάπτυξη και βοηθάει στη διαρκή συντήρηση των νεκροταφείων.

«Τα νεκροταφεία μένουν για πάντα και σκέφτηκα ότι δεν υπήρχε μια καλή επιλογή, για να εξασφαλιστεί η μακροχρόνια φροντίδα τους, μετά την αποχώρηση του ιδιοκτήτη της γης», λέει ηWambold.

Ένα τέτοιο νεκροταφείο δεν υπάρχει ακόμη, αλλά λέει ότι το Τέξας έχει πολλούς διαθέσιμους -και όμορφους- χώρους. Φυσικά, όλα αυτά εξαρτώνται από το αν θα βρεθούν ενδιαφερόμενες οικογένειες.

Στο βασίλειο του θανάτου, η οικογένεια είναι ισχυρή. Η Chavez από το Order of the Good Death, ασχολήθηκε με τις κηδείες, εν μέρει λόγω της γιαγιάς της.

«Μιλούσε πάντα για τον θάνατο και συγκεκριμένα για τον σχεδιασμό της κηδείας της», λέει. «Ήταν αδύνατον να κάνεις μια συζήτηση με τη γιαγιά μου, χωρίς να σου μιλήσει για έναν από τους χώρους ταφής που είχε αγοράσει, μιας και είχε αγοράσει πάρα πολλούς».

Η γιαγιά της Chavez, με τη θετική της στάση απέναντι στον θάνατο, είναι η έμπνευσή της. Το κίνημα υποστηρίζει την αποδοχή του θανάτου ως φυσικού μέρους της ζωής - μια απόκλιση από το τυπικό αμερικανικό ταμπού που θέλει να μην μιλάμε για τον θάνατο. Σήμερα, ως εκτελεστική διευθύντρια του Order of the Good Death, η Chavez ηγείται μιας ομάδας επαγγελματιών στον τομέα των κηδειών, ακαδημαϊκών και καλλιτεχνών, που προσπαθούν να μιλήσουν για τον θάνατο με καθημερινό τρόπο.

VICE Video -:Στο Κυνήγι των Likes: Ο Χάρος των Social Media

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Η Chavez παρατήρησε την αύξηση της απασχόλησης των γυναικών στη βιομηχανία των κηδειών και ήθελε να παρουσιάσει το έργο και την ιστορία τους. Έτσι, μαζί με μια φοιτήτρια που ειδικεύεται στις σπουδές θανάτου, ίδρυσε το Death & The Maiden (Ο Θάνατος και η Κόρη), το οποίο πήρε το όνομά του από ένα μοτίβο στην αναγεννησιακή τέχνη.

Η ιστοσελίδα προωθεί τη φεμινιστική πλευρά στον θάνατο - μια ιδέα που, μεταξύ άλλων, προσπαθεί να ανακτήσει την αφήγηση των γυναικών στη βιομηχανία των κηδειών και να καταπολεμήσει τους έμφυλους τρόπους με τους οποίους βαλσαμώνονται και τοποθετούνται οι σοροί. Η Chavez περιγράφει την κλασική εικόνα της νεκρής Οφηλίας που τα μαλλιά της είναι τοποθετημένα γύρω της σαν φωτοστέφανο, ως παράδειγμα της σεξουαλικοποίησης των πτωμάτων.

«Το body positivity δεν πρέπει να τελειώνει με τον θάνατο του σώματος», λέει η Chavez. «Όλα αυτά τα ιδανικά της ομορφιάς και η συμμόρφωση με τις ιδέες της κοινωνίας περί ομορφιάς χρησιμοποιούνται και στις κηδείες. Έτσι, τιγκάρουν τα πτώματα με υγρά για βαλσάμωμα και τα ρετουσάρουν. Τα παρουσιάζουν με τέλειο φωτισμό, καθιστώντας τα ελκυστικά και τα κάνουν να μοιάζουν σαν να κοιμούνται. Το να παραδίδεις το σώμα σου στη Φύση - με οποιονδήποτε τρόπο σε ευχαριστεί και σε κάνει να νιώθεις άνετα, είτε αυτό σημαίνει ότι θα σταματήσεις να ξυρίζεσαι, είτε ότι δεν θα ντρέπεσαι για την περίοδό σου ή ότι θα αφήσεις το σώμα σου να αποσυντεθεί φυσικά - νομίζω ότι όλα αυτά είναι πολύ φεμινιστικές πράξεις. Αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει ομορφιά σε κάθε στάδιο της ύπαρξής μας, συμπεριλαμβανομένης της γήρανσης και του θανάτου, είναι πραγματικά κάτι πολύ σημαντικό».

Μερικές θεωρίες εξηγούν γιατί οι γυναίκες πρωτοστατούν στην πρόσφατη αλλαγή στη βιομηχανία των κηδειών. Η Wambold λέει ότι η βιομηχανία αυτή μοιάζει να τους ταιριάζει από τη φύση τους, μιας και οι γυναίκες είναι ήδη αναγκασμένες να γνωρίζουν καλά το σώμα τους.

«Αναγκαζόμαστε να ασχολούμαστε με την περίοδο, τις αμβλώσεις, τις εγκυμοσύνες και τις αποβολές μας», λέει και προσθέτει ότι το έργο της παρηγοριάς μετά την απώλεια συγγενών ή φίλων συχνά είναι γυναικεία υπόθεση. «Όλα αυτά δεν είναι παρά ρόλοι που η φύση και η κοινωνία έχουν επιβάλλει στις γυναίκες. Το να θέλουν με τη σειρά τους να το μετατρέψουν αυτό σε επάγγελμα, δεν μοιάζει και με κανένα φοβερό βήμα».

Οι άνθρωποι της βιομηχανίας λένε ότι οι πρακτικές που υποστηρίζουν, όπως η ταφή σε αρμονία με τη φύση, δεν είναι για όλους - ούτε όμως και τα τσιμεντένια μνήματα. Το ζητούμενο είναι να προωθηθεί η ελεύθερη επιλογή στις κηδείες, να επιτραπεί σε κάθε άτομο και οικογένεια να αναλύσουν τις επιλογές τους και να επιλέγουν αυτό με το οποίο αισθάνονται πιο άνετα. Αυτό ξεκινάει με συνομιλία και αποδοχή.

«Μετατοπίζουμε την προοπτική απέναντι στον θάνατο, σπάζοντας αυτό το ταμπού. Αντί να αντιμετωπίζουμε τον θάνατο ως έναν ανείπωτο φόβο, μπορούμε να επιλέξουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι η ζωή είναι προσωρινή», λέει η Potter-Kotecki. «Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτήν τη σκέψη, για να μας εμπνεύσει να ζήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε τη ζωή μας και να παίρνουμε ρίσκα, να συγχωρούμε, να χαμογελάμε και να αξιοποιούμε στο έπακρο κάθε μέρα».

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE New Zealand.

Περισσότερα από το VICE

Αυτά τα Σκίτσα θα μας Θυμίζουν Ανεξίτηλα τι Έγινε στο Μάτι και στην Κινέτα

Μακάρι να Ήσουν στη Φλόριντα του 1960

Φωτογραφίες από την Επέλαση των Οπαδών των Motörhead στην Αθήνα