Ο Κυρίαρχος Τύπος Ψηφοφόρου της Χρυσής Αυγής

Όσο η δίκη της Χρυσής Αυγής βρίσκεται στην πολύ σημαντική φάση των απολογιών, η οργάνωση βαδίζει προς τις εθνικές εκλογές με εσωκομματικές κόντρες, σημάδια διάλυσης και αίσθημα ήττας από τις Ευρωκλογές. Εκεί, η οργάνωση σημείωσε τα χαμηλότερα ποσοστά από το 2012, με την ήττα της όμως να μην προσφέρεται για εφησυχασμό. Η Βασιλική Γεωργιάδου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο της «Η Άκρα Δεξιά στην Ελλάδα (1965-2018)», από τις Εκδόσεις Καστανιώτη, στο οποίο εξετάζει τα χαρακτηριστικά της άκρας δεξιάς στην Ελλάδα και αποκωδικοποιεί την ιδεολογία και την οργανωτική φυσιογνωμία στην πολιτική σκηνή, από τα μέσα της δεκαετίας του '60 έως την εποχή της οικονομικής κρίσης και των μνημονίων. Ένα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο αφιερώνεται στον δεσπόζοντα τύπο ψηφοφόρου της Χρυσής Αυγής. To VICE το εξασφάλισε και το παρουσιάζει αυτούσιο:

Τρεις θεωρούνται, σε αδρές γραμμές, οι δεσπόζοντες τύποι εκλογέων που ψηφίζουν κόμματα της Άκρας Δεξιάς: α) εκλογείς με αυταρχικές δομές προσωπικότητας· β) οι «χαμένοι του εκσυγχρονισμού»· και γ) εκείνοι που διαθέτουν αντιμεταναστευτικό/νατιβιστικό προσανατολισμό. Οι Kitschelt & McGann (1995) θεωρούσαν ότι «φόρμουλα επιτυχίας» για την προσέλκυση ψηφοφόρων από τα κόμματα προπάντων της νέας ριζοσπαστικής Άκρας Δεξιάς ήταν η σύμπτωση στους ψηφοφόρους αυτούς, των χαρακτηριστικών του πολιτικού και πολιτισμικού αυταρχισμού και της προτίμησής τους στον οικονομικό φιλελευθερισμό. Στην πορεία η φόρμουλα αυτή επιτυχίας τροποποιήθηκε, καθώς, αντί σε υπέρμαχους της αγοράς, τα κόμματα της λαϊκιστικής ριζοσπαστικής Δεξιάς στρέφονται σε υπέρμαχους μιας «εθνικοσοβινιστικής» εκδοχής του κοινωνικού κράτους (welfare state chauvinism). Με το επιχείρημα ότι οι κοινωνικές παροχές διοχετεύονται περισσότερο σε «ξένους» αντί στους γηγενείς που τις έχουν ανάγκη, τα κόμματα της Άκρας Δεξιάς στοχεύουν να προσελκύσουν τα «μπλε κολάρα», αλλά και τα στρώματα εκείνα που θεωρούν ότι αδικούνται, καθώς αισθάνονται ότι με τους φόρους τους συντηρούν το κοινωνικό κράτος προς όφελος όσων καταφεύγουν στη μαύρη εργασία (οι μετανάστες ενοχοποιούνται περισσότερο γι’ αυτό) και φοροδιαφεύγουν. Σε ό,τι αφορά την εκλογική υποστήριξη κομματικών μορφωμάτων της παλιάς εξτρεμιστικής Δεξιάς, τη «φόρμουλα επιτυχίας» για την προσέλκυση ψηφοφόρων στις τάξεις των κομμάτων αυτών συνθέτει ένα μείγμα προτίμησης στις αυταρχικές δομές εξουσίας και εκδοχών ενός αποκλείοντος (exclusionary) εθνικισμού. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά, ποια είναι η περιγραφή του δεσπόζοντος τύπου εκλογέα ενός «κόμματος-πολιτοφυλακής», όπως είναι η Χ.Α.;

Παρατηρώντας τους ψηφοφόρους της Χ.Α. υπό την παραπάνω οπτική γωνία, διαπιστώνουμε ότι την ψηφίζει ένα πιο νεανικό κοινό, παρότι μετά το 2012 η Χρυσή Αυγή έχει βελτιώσει τις εκλογικές επιδόσεις της και στις μεσαίες ηλικίες (έως 44 ετών). Eπίσης οι ψηφοφόροι της διαθέτουν χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο (είναι κυρίως απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης) και ανήκουν στο ενεργό εργατικό δυναμικό· επιπλέον πρόκειται για λαϊκά στρώματα που δραστηριοποιούνται στον δευτερογενή τομέα. Ακόμη ενδιαφέρον είναι το εύρημα ότι το ποσοστό της είναι υψηλότερο στους ανύπαντρους άνδρες απ’ ό,τι στις γυναίκες ανεξαρτήτως οικογενειακής κατάστασης, γεγονός που σημαίνει ότι υπό ορισμένες συνθήκες ο παράγοντας του φύλου είναι/παραμένει σημαντικός στον εκλογικό προσανατολισμό στη Χ.Α.

Σκύλοι που Αλλάζουν Ζωές

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Σχετικά με τις διαθέσεις και τα συναισθήματά τους, οι εκλογείς της Χ.Α. ανήκουν κυρίως στους απογοητευμένους όσον αφορά το πώς αισθάνονται τόσο για την προσωπική τους κατάσταση όσο και για την κατάσταση της χώρας, ενώ επικροτούν έναν ισχυρό ηγέτη αντί μιας κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που γι’ αυτούς δεν αποτελεί παρά ένα «καμουφλαρισμένο αυταρχικό καθεστώς».

Προβάλλοντας συστηματικά η Χ.Α. το προφίλ μιας «αντισυστημικής» οργάνωσης, που όχι μόνο στρέφεται εναντίον όλων των κομμάτων και των θεσμών της δημοκρατίας, αλλά αμφισβητεί και το κρατικό μονοπώλιο της έννομης βίας, αυξάνει την πιθανότητα να την ψηφίσουν εκλογείς στους οποίους ανιχνεύονται αντιδημοκρατικές αντιλήψεις και ανοχή ή και αποδοχή της χρήσης βίας. Πολιτικά και θεσμικά «παράπονα» δημιουργούν ένα ισχυρό υπόβαθρο για την εκλογική υποστήριξη της Χ.Α.

Επίμαχο παραμένει το ζήτημα αν οι αντιμεταναστευτικές απόψεις επενεργούν υπέρ της εκλογικής υποστήριξης της Χ.Α. Αναμφισβήτητα η Χ.Α. είναι το πιο σκληρό αντιμεταναστευτικό κόμμα στην ελληνική κομματική αρένα και υποστηρίζει την άμεση απέλαση όλων των μεταναστών από τη χώρα χωρίς να κάνει διάκριση στο στάτους που διαθέτουν, εφόσον για τη Χ.Α. δεν υφίσταται νόμιμη μετανάστευση και όλοι συλλήβδην οι μετανάστες, μη εξαιρουμένων ακόμη και εκείνων που έχουν αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια, λογίζονται «λαθρομετανάστες». Το ζήτημα της μετανάστευσης είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που επηρεάζουν την πρόθεση ψήφου υπέρ της Χ.Α. Καθώς μάλιστα οι αντιμεταναστευτικές στάσεις των ψηφοφόρων διασυνδέονται με αντιδημοκρατικές τοποθετήσεις, η εκλογική προθετικότητα υπέρ της Χρυσής Αυγής εδραιώνεται όταν οι στάσεις αυτές συμπίπτουν. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το ζήτημα της μετανάστευσης ως παράγοντα εκλογικής υποστήριξης της Χ.Α., έρευνες έχουν δείξει ότι η πιθανότητα να ψηφιστεί η Χ.Α. αυξάνεται μεταξύ των ψηφοφόρων εκείνων που ιεραρχούν σε υψηλή θέση το ζήτημα της μετανάστευσης ή/και της ασφάλειας («νόμος και τάξη») και κατοικούν σε περιοχές όπου τα ζητήματα αυτά εμφανίζονται ως πραγματικά τοπικά προβλήματα.

Όσον αφορά τις εξηγήσεις που προέρχονται από τη σκοπιά της «προσφοράς», έχει διερευνηθεί η ιδεολογία της Χ.Α. και έχουν αναζητηθεί συνδέσεις μεταξύ των φιλοναζιστικών και εθνοφυλετικών αντιλήψεων που η οργάνωση συστηματικά πρεσβεύει, και ιδεών όπως η ξενοφοβία, ο ρατσισμός ή ο αντισημιτισμός, που εμπεριέχουν εχθρότητα και παραπέμπουν σε στερεότυπα και προκαταλήψεις με αυξανόμενη απήχηση στον πληθυσμό. Όπως εύστοχα υποστηρίζει η Φραγκουδάκη, η Χ.Α. και η Ακροδεξιά γενικότερα δεν βρήκαν «ιδεολογική αντίσταση» στην ελληνική κοινωνία, ο επί χρόνια «ιδεολογικός βομβαρδισμός» της οποίας με ιδέες που απέπνεαν πολιτισμική κλειστότητα και δημιουργούσαν ανασφάλεια «καλλιέργησε ανοχή» και διάβρωσε τις κοινωνικές αντιστάσεις, με αποτέλεσμα ο λόγος της Ακροδεξιάς «να ακούγεται κοινότοπος και αληθοφανής». To γεγονός αυτό της προβολής της Ακροδεξιάς ως ενός ασήμαντου φαινομένου διευκολύνει την «αθώα» διείσδυση της Χρυσής Αυγής στον πληθυσμό: Φωνές όπως της Χ.Α. ακούγονται ακόμα και μέσα από τους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, μερίδας των ΜΜΕ (η εφημερίδα Αυριανή είναι η πρώτη διδάξασα), ενώ ακόμη και πολιτικοί θεσμοί ή και πολιτικοί παρουσιάζουν κάποιες φορές ομοφωνία με τη συγκεκριμένη οργάνωση. Το έδαφος γίνεται εύφορο λοιπόν, με αποτέλεσμα οι ακραίες απόψεις της Χ.Α. σε κομβικής σημασίας θέματα (όπως π.χ. το μεταναστευτικό ή το ζήτημα της εγκληματικότητας/ασφάλειας, ή ζητήματα κατοχύρωσης κοινωνικών δικαιωμάτων) να μην απέχουν και πολύ από τα «σταράτα λόγια» που άκριτα αναπαράγει ο λαϊκιστικός λόγος, κινητοποιώντας ελλοχεύουσες προκαταλήψεις, φαντασιώσεις και προλήψεις. H εκλογική επιτυχία της Χ.Α. οφείλεται στο γεγονός ότι συνέδεσε το όνομά της με συγκεκριμένες θεματικές στις οποίες οι ιδέες ή και οι πρακτικές της συνέκλιναν με την ελλοχεύουσα κοινωνική δυσφορία όσον αφορά την –πραγματική ή φαντασιακή– θεσμική απραξία πάνω στις συγκεκριμένες θεματικές. Η αναγνώριση από μέρους των εκλογέων της «θεματικής κυριότητας» (issue ownership) της Χ.Α. στα ζητήματα της μετανάστευσης και της ασφάλειας/εγκληματικότητας, σε συνδυασμό με τις βίαιες πρακτικές της γύρω από αυτά τα ζητήματα, ενίσχυσε την «αρμοδιότητά» της στα συγκεκριμένα διακυβεύματα και την εκτόξευσε εκλογικά.

Περισσότερα από το VICE

Tο Μεγαλύτερο Φεστιβάλ Χαίτης στην Ευρώπη

Noizy: Ο Αλβανός Ράπερ που Έπαιζε Ξύλο στον Δρόμο και Αγαπάει τον SNIK

Mente Fuerte: «Έχουμε Ρίξει Χρόνια Δουλειάς και Αξίζουμε τα Λεφτά που Βγάζουμε»