Συχνά αναγκάζομαι να κάνω «ζογλερικά» ή να μοιάζω αδέξια, καθώς χρησιμοποιώ κάποια αντικείμενα φτιαγμένα για έναν κόσμο δεξιόχειρων. Μουτζουρώνομαι γράφοντας, χύνω τον ελληνικό καφέ επειδή το στόμιο στο μπρίκι είναι από την αριστερή πλευρά, δυσκολεύομαι στα αμφιθέατρα με τα καθίσματα που έχουν ενσωματωμένα τραπεζάκια φτιαγμένα για δεξιόχειρες, ενώ διαβάζω περιοδικά και ρολόγια τοίχου ανάποδα.

Οι αριστερόχειρες αποτελούν το 1/10 του πληθυσμού, ενώ αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχουν εδώ και 500.000 χιλιάδες χρόνια. Βρέθηκαν διαφορές σε σκελετούς στο μήκος των χεριών και την πυκνότητα των οστών που μαρτυρούν πως σε ένα ποσοστό, μορφολογικά κυρίαρχο χέρι ήταν το αριστερό, ενώ αρχαία εργαλεία ήταν κατασκευασμένα με τρόπο που απευθύνονταν στην χρήση αριστερόχειρα.

Υπάρχουν αμέτρητες θεωρίες για την διαφορετικότητά μας. Έχω ακούσει πως είμαστε multitaskers, πιο έξυπνοι, διαισθητικοί και ότι έχουμε ταλέντο στο τένις ή ότι πεθαίνουμε κατά 9 χρόνια νωρίτερα απο τους δεξιόχειρες. Ότι υποφέρουμε απο αϋπνίες, αυτοάνοσα νοσήματα, σχιζοφρένεια, μεθάμε πιο εύκολα, είμαστε αναποφάσιστοι ή ότι είμαστε καλοί στην ξιφασκία πράγμα που θα ήταν πολύ χρήσιμο στον Τζέιμι Λάνιστερ στο Games of Thrones.

Τα τελευταία χρόνια συμβαίνει το αντίθετο με ό,τι παλιότερα. Τους αριστερόχειρες τούς θεωρούν κελεπούρια και όχι προβληματικούς. Ειδικά αν παρουσιάζουν δυσλεξία, τότε δεν χρειάζονται βιογραφικό με τρανούς τίτλους, διότι κάποιες εταιρίες ψάχνουν αυτόν τον «εκρηκτικό» συνδυασμό, για στελέχη μάρκετινγκ. Να πάρουμε όμως τα πράγματα με την σειρά, να δούμε τι ισχύει.

Ας το δούμε ιατρικά πρώτα. Στους αριστερόχειρες υπερισχύει ο δεξιός λοβός του εγκεφάλου έναντι του αριστερού. Το σώμα δέχεται εντολές από τον εγκέφαλο «χιαστί». Η δεξιά πλευρά του σώματος από το αριστερό ημισφαίριο, ενώ η αριστερή από το δεξί. Μέχρι εδώ κανένα παράδοξο, αλλά ο όρος «δεξιόχειρας» ή «αριστερόχειρας» χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει το χέρι με το οποίο γράφει ο καθένας. Όμως, ο συγκεκριμένος ορισμός είναι αρκετά ασαφής διότι μπορεί να υπάρχει η προτίμηση στην αριστερή ή δεξιά μεριά στο μάτι που κατευθύνεις, ή στο πόδι, ανεξάρτητα με ποιό χέρι γράφεις. Για παράδειγμα. πολλοί ποδοσφαιριστές είναι αριστεροπόδαροι ενώ είναι δεξιόχειρες. Σύμφωνα με την νευρολογία, υπάρχει μία αμφιδεξιότητα στους ανθρώπους ενώ οι κλίμακες της προτίμησης του χεριού, του ποδιού και του ματιού διαμορφώνονται μέσα από 100 ερωτήσεις.

Πολλές φορές με ρωτάνε, όταν βλέπουν ότι είμαι αριστερόχειρη, ποιός ήταν αριστερόχειρας από τους γονείς μου και προσπαθούν να καταλάβουν απο πού το «κληρονόμησα». Είναι και οι δύο δεξιόχειρες και μιλώντας με την Αθηνά Χ. Μπαλάσκα, Νεογνολόγο-Παιδίατρο, μου είπε ότι βρίσκομαι στο 2% των περιπτώσεων.

«Τα δίδυμα εμφανίζουν συχνότερα αριστεροχειρία, τόσο τα μονοζυγωτικά όσο και τα ετεροζυγωτικά. Η αιτία για την αριστεροχειρία δεν είναι μόνο γενετική, αλλά εν μέρει και περιβαλλοντική. Όταν και οι δύο γονείς είναι αριστερόχειρες, ένα παιδί έχει 45% πιθανότητες να γεννηθεί αριστερόχειρας, 18% όταν είναι μόνο ο ένας και μόλις 2% στην περίπτωση που δεν είναι κανένας, ενώ δεν υπάρχει σταθερό ποσοστό αν παρουσιάζεται σε αγόρια ή κορίτσια. Σε άτομα που επιβλήθηκε αλλαγή σε χρήση του δεξιού χεριού στη γραφή, όπου αυτό δεν είχε επιτυχία, διαπιστώθηκαν διαταραχές στην ποιότητα ζωής με επιπτώσεις στην ψυχολογική και φυσική τους κατάσταση. Οι αριστερόχειρες υποστηρίζεται ότι πιέζονται να χρησιμοποιούν και τις δύο πλευρές του εγκεφάλου τους, με αποτέλεσμα να κάνουν πιο εύκολη επεξεργασία μεγάλου όγκου πληροφοριών. Έτσι, τους επιτρέπεται να καταπιάνονται ταυτόχρονα με πολλές δραστηριότητες, να σκέφτονται και να αντιδρούν γρηγορότερα από τους δεξιόχειρες.»

Πολλές απαντήσεις μου δόθηκαν στο νευρολογικό κομμάτι για τις καλές ή κακές θεωρίες, από τον κύριο Κωνσταντίνο Πόταγα, Επίκουρο Καθηγητή Νευρολογίας, στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών:

«Δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι πιο έξυπνοι, ούτε ότι πεθαίνουν νωρίτερα, αυτά είναι απλές παρατηρήσεις. Αν αλλάξουν τον αριστερόχειρα σε παιδική ηλικία, νευρολογικά δεν παθαίνει κάτι, διότι μαθαίνει μεν να γράφει με το άλλο χέρι αλλά συνεχίζει να παραμένει εξίσου αριστερόχειρας. Υπάρχουν δύο τύποι αριστεροχειρίας: ο φυσιολογικός, δηλαδή εκ γεννετής αριστερόχειρας και ο παθολογικός, που έχει προκληθεί από εξωγενή παράγοντα, για παράδειγμα ότι θα γίνω αριστερόχειρας αν το δεξί χέρι μου είναι κομμένο. Από άποψη παθολογίας οι θεωρίες που συνδέουν τους αριστερόχειρες, με δυσλεξία και διάφορες παθήσεις, είναι μύθοι. Παρατηρούμε κάποιες ιδιομορφίες τους σε άλλα πράγματα, όπως ότι έχουν καλό διαχειρισμό του χώρου και ικανότητες που δεν έχουν οι δεξιόχειρες. Βρίσκουμε ανθρώπους που γράφουν ή πολλαπλασιάζουν ανάποδα και κυριαρχούν στα σπορ. Αλλά αυτό δεν ξέρουμε αν έχει να κάνει με το ότι οι ίδιοι είναι καλύτεροι ή ότι οι δεξιόχειρες δεν ξέρουν πώς να τους αντιμετωπίσουν. Είναι καλύτεροι με σπορ που έχουν μεγάλο αγωνιστικό χώρο, όπως το τένις και η ξιφασκία, αλλά όχι στην πάλη, επειδή έχει επαφή σώματος. Τα ζώα, από την άλλη, δεν εμφανίζουν το ποσοστό των ανθρώπων, είναι μισά-μισά. Είναι σχεδόν τυχαίο αν θα γεννηθούν αριστερόχειρα ή δεξιόχειρα».

Με ενδιέφερε όμως αν ο αριστερόχειρας παρουσιάζει κάτι διαφορετικό στην συμπεριφορά του. Συνέχισα τις ερωτήσεις με τον κύριο Φίλιππο Βλάχο, Καθηγητή Ψυχοβιολογίας του αναπτυσσόμενου ανθρώπου στο Πανεπιστήμιο Θεσσσαλίας και Πρόεδρο του Παιδαγωγικού Τμήματος Ειδικής Αγωγής, ο οποίος έχει ειδικευτεί στη μελέτη των αριστερόχειρων και θέλησα να μάθω τι αποτελέσματα είχε με τις έρευνες του.

«Η έκθεση σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης, κατά την κύηση, μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση αριστεροχειρίας στο έμβρυο. Η τεστοστερόνη εμποδίζει την ανάπτυξη του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου και ως αποτέλεσμα περισσότεροι νευρώνες μεταναστεύουν στο δεξί ημισφαίριο. Οι αριστερόχειρες έχουν κάποιες γνωστικές ικανότητες που δείχνουν ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις, αλλά αυτές εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η ηλικία και το εκπαιδευτικό επίπεδο που βρίσκονται.

Δεν μπορούμε να έχουμε συμπέρασμα αν είναι πιο έξυπνοι. Το IQ αμφισβητείται από πολλούς ότι είναι μετρήσιμο. Επίσης, με τα μέχρι τώρα κριτήρια υπάρχουν πολλών ειδών νοημοσύνες: η μουσική, η συναισθηματική, η μαθηματική. Στη γραφή και στο σχέδιο, που είναι πολυσυζητημένα, δεν βρήκαμε σημαντικές αναπτυξιακές διαφορές, αν και φαίνεται να είναι πιο πλήρες, αισθητικά, το σχέδιο των αριστερόχειρων. Τους συσχετίζουν με αϋπνίες, θυμό και αναποφασιστικότητα, αλλά δεν ισχύει συνολικά, διότι όλοι οι αριστερόχειρες δεν είναι ίδιοι, έχουν ατομικές διαφορές. Αντιλαμβάνονται ίσως καλύτερα μία τρισδιάστατη εικόνα. Ένα ποσοστό αυτών εμπλέκει περισσότερο το δεξί ημισφαίριο στις γνωστικές του λειτουργίες, αλλά θέλει διερεύνηση επειδή μπορεί να ισχύει στους ενήλικες, όχι όμως στα παιδιά. Ο εγκέφαλος έχει ευπλαστότητα και πολύ γρήγορα προσαρμόζονται οι αριστερόχειρες στην κοινωνία των δεξιόχειρων».

Κράτησα για τελευταία ερώτηση την πιο αμφιλεγόμενη, αν τελικά οι αριστερόχειρες είναι πιο διαισθητικοί και διορατικοί, όπου μου απάντησε:

«Για να ορίσεις την ύπαρξη της διαίσθησης, λειτουργικά, στην επιστήμη, πέρα από τον εννοιολογικό ορισμό, πρέπει να ορίσεις και πώς θα την μετρήσεις. Φαίνεται λογικοφανές, μέσα από τις έρευνες, να είναι καλύτεροι οι αριστερόχειρες στη διαίσθηση, δεδομένου ότι κάποιοι, όταν συγκρίνουμε δύο ομάδες, χρησιμοποιούν λίγο περισσότερο το δεξί ημισφαίριο απ' ότι οι δεξιόχειρες. Άρα, σε κάποια λογικού τύπου έργα, οι αριστερόχειρες έχουν λιγότερη επίδοση, ενώ σε διαισθητικού, καλύτερη. Πάντα υπάρχει συνεργασία στον εγκέφαλό μας, αλλά ίσως επειδή εδρεύει η λογική στο αριστερό ημισφαίριο. Από την άλλη, το δεξί είναι πιο πνευματικό, της διαίσθησης, του συναισθήματος. Ίσως για αυτό, ξεχωρίζουν αυτά τα χαρακτηριστικά σύμφωνα με την προτίμηση του χεριού».

Κλείνοντας, τόνισε ο κύριος Φ. Βλάχος, «οι υπερβολές των θεωριών γύρω από το προφίλ των αριστερόχειρων δεν έχουν αντέξει την επιστημονική έρευνα αλλά σίγουρα είναι πεδίο συνεχής διερεύνησης».

Δεν θα μπορούσα να παραβλέψω ότι μας συνδέουν, ακόμα και σήμερα, με τα (αριστερά) κακά της μοίρας. Τι σχέση έχει λοιπόν ο αριστερόχειρας με τη μαγεία και τη γκαντεμιά; Συμβολικά πολύ στενή, καθώς σε πολλά μέρη του κόσμου υποχρεώνουν ακόμα και σήμερα τα παιδιά να χρησιμοποιούν «σωστό» χέρι και όχι το «ζερβοχέρι-ανάποδο», για να είναι αποδεκτά και να έχουν καλή ψυχή. Η λέξη «δεξιά», σε διάφορες γλώσσες, είναι συνυφασμένη με το καλό, την αλήθεια, τη δικαιοσύνη ή την επιδεξιότητα. Ενώ το αριστερό με το κακό, την κατάρα, την αδεξιότητα και το δυσοίωνο, όπως στα λατινικά το «αριστερά», που μεταφράζεται «sinister», δηλαδή καταχθόνιο, ολέθριο.

Η ελληνική φράση-ευχή «όλα δεξιά να σου πάνε», η ειρωνική αγγλική έκφραση «to have two left feet» (έχω δύο αριστερά πόδια) χρησιμοποιείται για να δηλώσει αδεξιότητα στον χορό ή στο ποδόσφαιρο, η ισπανική «levantarse con el pie izquierdo» (με το λάθος πόδι) και η γαλλική «s'être levé du pied gauche» (σηκώθηκα με το αριστερό πόδι), δηλώνουν ότι κάποιος τα κάνει όλα ανεπιτυχώς ή έχει κακή μέρα. Σε κάποιες κοινωνίες, όπως οι μουσουλμανικές ή η ινδική, συνηθίζεται ο καθαρισμός μετά την αφόδευση να γίνεται με το αριστερό χέρι, ώστε να μη μαγαριστεί το καλό-δεξί χέρι. Στη Νότια Ινδία, δεν πρέπει να αγγίξεις το πιάτο με το αριστερό όταν τρως, ούτε να παραδώσεις σημαντικό έγγραφο με το αριστερό-«βρώμικο» χέρι.

Το κοινωνικό σαμποτάζ για τους αριστερόχειρες έχει πολλά πεδία, όπως εθιμοτυπικά η χειραψία στο savoir vivre με το αριστερό φανερώνει έλλειψη σεβασμού επίσης συμβόλιζε την ταπείνωση, την κακοτυχία, το κακό. Συναντάμε τον στιγματισμό και στην αρχαία Κίνα, που η αριστερή πλευρά ήταν η «κακή-αρνητική» στα σύμβολά τους. Αυτή η δαιμονοποιημένη χρήση ενσωματώθηκε στον Χριστιανισμό και στους Καθολικούς που κάνουν τον σταυρό τους με το δεξί χέρι, ενώ υπάρχουν εικόνες που παρουσιάζουν τον Χριστό ως δίκαιο κριτή της αιωνιότητας, να χωρίζει την ανθρωπότητα σε δυο κατευθύνσεις. Στα δεξιά του οι ευλογημένοι, στα αριστερά του οι καταραμένοι. Συναντάμε απο την άλλη, τις καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του Σατανά που τον παρουσιάζουν να ευλογεί και να χρήζει τους ακόλουθους του με το αριστερό χέρι.

Λένε ότι η αρνητική διαφήμιση πολλές φορές είναι η καλύτερη και η αριστεροχειρία οφείλει την φήμη της στην μη αποδεκτικότητα της, συνήθως απο τους θρησκόληπτους. Δεισιδαιμονικές παραδόσεις που μέχρι σήμερα υπάρχουν, δίνουν συμβουλές-οιωνούς για το αριστερό και το δεξί. Αν έχετε φαγούρα στη δεξιά παλάμη να παίξετε καζίνο, διότι συμβολίζει ότι θα πάρετε λεφτά. Αντίθετα όταν είναι στο αριστερό θα πληρώσετε πολλά. Αν δεν είστε ο εξορκιστής Konstantin μην πάτε βράδυ σε σταυροδρόμι γιατί αν στρίψετε αριστερά, θα σας επιτεθούν δαιμόνια. Επίσης, το ανεπαίσθητο τικ στο μάτι είναι οιωνός, αν είναι στο δεξί προμηνύει ευχάριστη είδηση, ενώ στο αριστερού δυσάρεστη το ίδιο αν βουίζει αντίστοιχα ένα απο τα αυτιά μας.

Ίσως, όπως λένε οι έρευνες μέχρι τώρα (που ακόμα τα ψάχνουν) να μην είμαστε οι ήρωες που θα μας ζήλευε η Μάρβελ, ούτε οι σχιζοφρενείς με το αριστερόχειρο πριόνι, ούτε οι συνεχιστές του Άλιστερ Κρόουλι και σίγουρα δεν είμαστε κάποιο καταραμένο ιατρικό λάθος. Τους αριστερόχειρες φαίνεται να τους θεωρεί η φύση απαραίτητους. Ζούμε ανάμεσά σας λοιπόν.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.