Ένας Χρόνος Από την Καταδίκη της Χρυσής Αυγής: Τι Έχει Αλλάξει;

Το πρωί της Τετάρτης 7 Οκτωβρίου, η πρόεδρος του Α’ Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών, Μαρία Λεπενιώτη, έμπαινε στην αίθουσα γνωρίζοντας ότι η απόφαση που θα ανακοίνωνε θα ήταν ιστορική όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη. Η είδηση ότι η Χρυσή Αυγή καταδικάστηκε ως εγκληματική οργάνωση διαδόθηκε αμέσως στο συγκεντρωμένο πλήθος, που είχε κλείσει τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας ξεσπώντας σε πανηγυρισμούς. Η ανακούφιση για το αποτέλεσμα και η συγκίνηση για τη Μάγδα Φύσσα ήταν στοιχεία διάχυτα στη δημοκρατική πλειοψηφία, που περίμενε με αγωνία την ετυμηγορία.

Ένα χρόνο μετά κι αφού ο αρχηγός, τα πρωτοπαλίκαρα και τα μέλη της Χρυσής Αυγής, που είχαν καθίσει στο εδώλιο, εκτίουν την ποινή τους στη φυλακή, είναι ξεκάθαρο ότι δεν έχουμε τελειώσει με τη φασιστική απειλή. Αρκετοί το έλεγαν από τότε. Τα πρόσφατα γεγονότα στα σχολεία της Βόρειας Ελλάδας και η επίθεση σε αντιφασίστες στο Νέο Ηράκλειο, το αποδεικνύουν με τον χειρότερο τρόπο.

Απευθυνθήκαμε σε πρόσωπα που ασχολούνται με το φαινόμενο της ακροδεξιάς στην Ελλάδα, για να δώσουν τη δική τους απάντηση σχετικά με το τι έχει αλλάξει έναν χρόνο μετά την καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης.

Στεύη Κίτσου - Δικηγόρος, μέλος του Golden Dawn Watch, μέλος της Πρωτοβουλίας Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς

Στις 7 Οκτωβρίου του 2020, λίγο πριν τις 12 το πρωί, μετά από 453 συνεδριάσεις, η Μαρία Λεπενιώτη, πρόεδρος του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, έπειτα από κάποια ατελείωτα δευτερόλεπτα εκκωφαντικής ησυχίας, ανακοινώνει την ενοχή της ηγετικής ομάδας της Χρυσής Αυγής ως διευθύνουσας εγκληματική οργάνωση. Την ίδια στιγμή έξω από τη δικαστική αίθουσα, στο άκουσμα της καταδικαστικής απόφασης, η Αθήνα σείεται από τους πανηγυρισμούς 20 χιλιάδων κόσμου που έχει πλημμυρίσει όλους τους δρόμους έξω και γύρω από το Εφετείο. Η Δικαιοσύνη αυτήν τη φορά είναι εκεί, γίνεται δικαίωση για τη Μάγδα Φύσσα, για τον πατέρα του Σαχζάτ Λουκμάν, τον Αμπουζίντ Εμπάρακ, τον Σωτήρη Πουλικόγιαννη, για όλα τα θύματα της φασιστικής βίας των ταγμάτων εφόδου και μια από τις σημαντικότερες και πιο συγκινητικές στιγμές της νεότερης ιστορίας καταγράφεται στη συλλογική μνήμη ως νίκη της Δημοκρατίας. 

Έναν χρόνο μετά, η Χρυσή Αυγή είναι στη φυλακή και οι νοσταλγοί της ιδεολογίας και της δράσης της είναι εκεί έξω, αναζητώντας πολιτική στέγη και καβαλώντας το επόμενο διαθέσιμο κεφάλι μιας Λερναίας Ύδρας από τα σπλάχνα της Ακροδεξιάς. Ένα χρόνο μετά, επανακανονικοποιούνται από θεσμικά χείλη φαινόμενα φασιστικής βίας ως «διαπάλη ιδεών» τοποθετώντας τη στο δημοκρατικό κάδρο, πριμοδοτώντας τους θύλακες της Άκρας Δεξιάς και τις παραφυάδες της στο βαθύ Κράτος. Σε αυτή τη συνθήκη καμία σχετικοποίηση δε μπορεί να είναι ανεκτή και κανένας «ισαποστακισμός» διαπραγματεύσιμος. Ένα χρόνο πριν όλος ο δημοκρατικός κόσμος, έσπευσε να συσπειρωθεί και να συνταχθεί υπέρ της καταδίκης του ναζιστικού μορφώματος ως εγκληματικής οργάνωσης. Αυτά τα αντανακλαστικά οφείλει να επιδείξει και τώρα και κάθε φορά που η μήτρα του φασισμού εγκυμονεί κινδύνους για τη Δημοκρατία με όλες τις μορφές της ακροδεξιάς ιδεοληψίας: τον ρατσισμό, τον σεξισμό, την ομοφοβία. Αν κάτι έχουμε μάθει από την καταδίκη της Χρυσής Αυγής, αν κάτι οφείλουμε να κουβαλάμε ως παρακαταθήκη, είναι η απομόνωση αυτών των ιδεών και πρακτικών εκεί που ανήκουν: στο πολιτικό και κοινωνικό περιθώριο.

Φωτεινή Κοκκινάκη - Γενική Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου 

Πέρασε ένας χρόνος από την ιστορική απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, από το ξέσπασμα χαράς που ήρθε να διαλύσει τον ζόφο που είχε απλώσει η δράση της Χρυσής Αυγής. Διαλύθηκε μεν, όχι όμως για πάντα. Ούτε καν για έναν χρόνο. Ξεμπερδέψαμε με τον φασισμό; Η εμπειρία των τελευταίων εβδομάδων μάς βεβαιώνει πως όχι. Μάθαμε να είμαστε λιγότερο αφελείς; Ναι. Να μην αιφνιδιαζόμαστε από τους ελιγμούς, τα πίσω και τα μπρος, τον τρόπο δράσης των φασιστικών ομάδων; Σίγουρα. 

Η δίκη και η καταδίκη, όπως η συγκέντρωση έξω από το Εφετείο, όπως οι συγκεντρώσεις που ακολούθησαν τις επιθέσεις σε Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο αποτελούν παρακαταθήκη. Όχι για τη δυναμική απάντηση, που πρέπει να θεωρείται δεδομένη σε κάθε αντίστοιχη συγκυρία. Αλλά για την ενότητα στη δράση και στο πρόβλημα. Ενότητα δυνάμεων και ανθρώπων με διαφορετικές αντιλήψεις και από διαφορετικά πολιτικά πεδία, που όμως είναι αποφασισμένοι να μην δώσουν χώρο στον φασισμό. 

Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά. Τα πολιτικά «συντρίμμια» του ναζιστικού μορφώματος που βλέπουν σε κάθε δύσκολη περίσταση, όπως η πανδημία, μια ευκαιρία να κερδίσουν χώρο και να βρουν ξανά επαφή με ευρύτερα ακροατήρια για να χύσουν το «δηλητήριό» τους. Χρέος του δημοκρατικού κόσμου είναι να ανακόψει τα σχέδιά τους και να διατηρήσει αυτή την παρακαταθήκη. 

Ξένια Κουναλάκη - Δημοσιογράφος (Καθημερινή)

Η καταδίκη της ΧΑ ήταν μια είδηση που σκόρπισε ικανοποίηση για το κράτος δικαίου και αποκατέστησε το κύρος της δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Ένα κόμμα που λειτούργησε με όρους συμμορίας και κινήθηκε εκτός συνταγματικού τόξου τιμωρήθηκε και απαξιώθηκε στα μάτια της κοινής γνώμης, ακόμη και σε εκείνα των ψηφοφόρων της. Έχει ενδιαφέρον και πρέπει να τονιστεί ότι η σύλληψη και η καταδίκη των στελεχών του κόμματος έγιναν την ώρα που τη χώρα κυβερνούσαν συντηρητικές κυβερνήσεις.

Βλέπουμε τώρα τα πρώτα σκιρτήματα ανασυγκρότησης ενός διάδοχου σχηματισμού; Θέλω να είμαι αισιόδοξη και θα απαντήσω αρνητικά. Τα αποσπασματικά επεισόδια που παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες σε σχολεία της Βόρειας Ελλάδας με ανησυχούν, αλλά δεν πιστεύω ότι το φαινόμενο, προς το παρόν τουλάχιστον, είναι ιδιαίτερα εκτεταμένο. Μεγάλωσα στους Αμπελοκήπους και κάθε Σαββατοκύριακο γίνονταν επιδρομές από skinheads εναντίον αριστερών ή πανκ στεκιών στη δεκαετία του ‘80, ενώ τότε οι νεοναζί ούτε μπορούσαν να διανοηθούν ότι θα εξασφάλιζαν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.

Περισσότερο με φοβίζει η κανονικοποίηση ακραία ρατσιστικών, ομοφοβικών ή μισογυνικών απόψεων μέσα από την υπουργοποίηση και αναβάθμιση ιδεολόγων αντισημιτών στην κυβέρνηση, την δημοσιοποίηση ονομάτων παιδιών με μεταναστευτικό background από βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, την παρολίγον διενέργεια συνεδρίων για την υπογονιμότητα με μαζική υπουργική εκπροσώπηση και την αμφισβήτηση στοιχειωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (γκέι γάμοι) με την επίκληση «του σεβασμού των ελληνικών παραδόσεων». Για μένα αυτό είναι το πιο τρομακτικό, ότι δηλαδή ένα κεντροδεξιό κόμμα όπως η ΝΔ, με ευρωπαϊκή καταγωγή και προσανατολισμό, θεωρεί δεδομένη την ύπαρξη μίας ορφανής δεξαμενής ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής και ψαρεύει σε αυτήν, για να καλύψει το δεξιό άκρο της. Η στρατηγική αυτή, όπου δοκιμάστηκε απέτυχε. Απλώς διευκόλυνε τη νομιμοποίηση της ακροδεξιάς, εξωθώντας την αντισυστημική ψήφο στο τέρμα του ιδεολογικού φάσματος.

Γιάννης Μπασκάκης - Δημοσιογράφος (Εφημερίδα των Συντακτών)

Καταρχάς να ξεκινήσω από αυτά που δεν έχουν αλλάξει. Παρότι δεν διαθέτουμε ακόμα το ακριβές σκεπτικό της καταδίκης της ναζιστικής οργάνωσης, έχουμε πλέον εδώ και ένα χρόνο, μία τεράστιας σημασίας δικαστική απόφαση. Έχουμε ένα καθαρό μήνυμα της Πολιτείας απέναντι στην εγκληματική δράση των Ταγμάτων Εφόδου και της Δημοκρατίας απέναντι στους φανατικούς υπονομευτές της. Έχουμε επίσης τη Χρυσή Αυγή να κείτεται διαλυμένη στα εξ ων συνετέθη, δηλαδή στις ναζιστικές γκρούπες των -κατάδικων πια- Μιχαλολιάκου, Κασιδιάρη και Λαγού.

Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι βλέπουμε σήμερα μια έντονη προσπάθεια αναζωπύρωσης του ναζιστικού φαινομένου από τα απομεινάρια, τα ορφανά και τις παραφυάδες της Χρυσής Αυγής. Το είδαμε στη Θεσσαλονίκη, το βλέπουμε και στην Αθήνα. Η φασιστική επίθεση στο Ν. Ηράκλειο σε βάρος της ΚΕΕΡΦΑ είχε, για παράδειγμα, όλα τα χαρακτηριστικά του εγκληματικού τρόπου δράσης -του modus operandi- της Χρυσής Αυγής. Και είχε βέβαια επικεφαλής έναν εκπαιδευμένο Χρυσαυγίτη και νυν στέλεχος των ProPatria, μίας σκληρής ναζιστικής οργάνωσης με ευθεία διασύνδεση με το μητρικό καταδικασμένο μόρφωμα. 

Το πολύ επικίνδυνο είναι ότι βλέπουμε σήμερα από την πλευρά της κυβέρνησης, να δημιουργείται, για μικροκομματικούς λόγους και με διάφορους τρόπους, πρόσφορο έδαφος για την αναζωπύρωση αυτή του φαινομένου. Αυτό συνέβη με την επιλογή της κυβέρνησης να ανασύρει τη διαβόητη θεωρία των δύο άκρων, επιχειρώντας να εξισώσει το αντιφασιστικό κίνημα με τους φασίστες και τα θύματα με τους θύτες τους. Το αποτέλεσμα ήταν οι ναζιστές να αισθανθούν στο απυρόβλητο και η εγκληματική τους δράση να κλιμακωθεί. Αλλά βλέπουμε και μια σειρά κυβερνητικών κινήσεων που σκοπό έχουν το κλείσιμο του ματιού στην Ακροδεξιά και τη συσπείρωση του ακροδεξιού ακροατηρίου. Από την τοποθέτηση καθαρόαιμων ακροδεξιών στελεχών σε καίρια υπουργικά πόστα, μέχρι την όψιμη διαγραφή Μπογδάνου με ταυτόχρονο ανοιχτό παράθυρο για την επιστροφή του. Και την ίδια ώρα, πέραν των κατάδικων Κασιδιάρηδων και των Λαγών, βλέπουμε και άλλους εκπροσώπους της Ακροδεξιάς (Βελόπουλος, Τράγκας, Τζήμερος, Κρανιδιώτης κλπ.) να συνωστίζονται για το ποιος θα πρωτοδιεκδικήσει ψήφους από το κουφάρι της Χρυσής Αυγής. 

Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα, για το αντιφασιστικό κίνημα και τον δημοκρατικό κόσμο, η καταδίκη της Χρυσής Αυγής ήταν μια τεράστια νίκη, όμως οι μάχες είναι ακόμα μπροστά.  

Λευτέρης Παπαγιαννάκης - Μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου 

Έναν χρόνο μετά την απόφαση η Χρυσή Αυγή δεν είναι στη Βουλή, είναι όμως παρούσα σε δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια.

Έναν χρόνο μετά τα αρχηγικά μέλη της εγκληματικής οργάνωσης είναι στη φυλακή, αλλά κάποιοι που ενστερνίζονται τις βίαιες και εξτρεμιστικές πρακτικές της άρχισαν εκ νέου τις επιθέσεις εναντίον των εχθρών της (κομμουνιστές και αντιφασίστες).

Έναν χρόνο μετά αυτό που είναι σαφές είναι ότι η ήττα της Χρυσής Αυγής δεν σημαίνει ήττα του φασισμού. Άλλωστε δεν υπάρχει ζήτημα ήττας αλλά συνεχούς αγώνα ενάντια στο φασισμό.

Επιπλέον, η νέα ακροδεξιά κινείται με διαφορετικό τρόπο και χρησιμοποιεί τα νέα μέσα για να επηρεάσει και να ριζοσπαστικοποιείσει την κοινωνία. Το είδαμε πολύ καθαρά με την πανδημία και το αντιεμβολιαστικό κίνημα.

Η επανεμφάνιση των ταγμάτων εφόδου στη βόρεια Ελλάδα μέσα από σχολικές κοινότητες πρέπει να ανησυχεί την πολιτεία και την κοινωνία, αφού η διασύνδεση αυτή είναι πολύ επικίνδυνη. Η θεσμική παρέμβαση πρέπει να γίνει γρήγορα και αποφασιστικά.

Έχουμε την εμπειρία των προηγούμενων ετών με την εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής και τα γεγονότα που οδήγησαν στις δολοφονίες του Λουκμάν και του Φύσσα και ξέρουμε πως η λογική του σκοπού που αγιάζει τα μέσα έδωσε χρόνο και χώρο στην εγκληματική οργάνωση.

Το πολιτικό σύστημα και τα μέσα ενημέρωσης ξέρουν πλέον ότι η λογική των δύο άκρων και οι ίσες αποστάσεις δεν έχουν θέση στη συζήτηση γύρω από το φασισμό και τη ναζιστική βία. Το ξέπλυμα τούς σκοτώνει. Το είδαμε.

Έναν χρόνο μετά και για να μην επαναληφθεί η ιστορία πρέπει να κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι η μάχη με τον φασισμό και την ακροδεξιά δεν τελειώνει, είναι συνεχής και απαιτεί κοινωνική εγρήγορση και συσπείρωση και πιστεύω ότι αυτό ήταν ένα από τα σημαντικά που ανέδειξε η δίκη.

Περισσότερα από το VICE

Σεξισμός και Τεχνολογία: Γιατί η Siri, η Alexa και η Cortana Έχουν Γυναικεία Ονόματα και Φωνές;

«Ο Θεός μού Είπε να το Κάνω» - Έκθεση Αποκαλύπτει Περίπου 3.000 Παιδεραστές στην Καθολική Εκκλησία

Οι Επικρατέστερες Θεωρίες για την Προέλευση της Λέξης «Σκυλάδικο»

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.