Είναι Αρκετοί οι Νόμοι της Ελλάδας για τις Γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ Άτομα​;

Έχουμε κάνει βήματα τα τελευταία χρόνια σε θεσμικό επίπεδο για την εξάλειψη των έμφυλων διακρίσεων; Ναι, αλλά όχι αρκετά. Όπως παρουσιάζεται και σε ειδική έρευνα, τα νομοθετήματα που θεσπίστηκαν τα τελευταία χρόνια, ούτε είναι αρκετά ούτε έχουν προχωρήσει με γρήγορους ρυθμούς. Με τίτλο «Η Νομοθετική Αντιμετώπιση των Έμφυλων Διακρίσεων στην Ελλάδα», που δημοσιεύτηκε από το Ίδρυμα Χάινριχ Μπελ Ελλάδας, οι ερευνήτριες Δέσποινα Νάτση και Θωμαή Παπά, παρουσίασαν το μεσημέρι της Πέμπτης τη μελέτη τους για τα πιο σύγχρονα νομοθετήματα που ισχύουν στην Ελλάδα, για την αντιμετώπιση των έμφυλων διακρίσεων.

Οι συνολικά επτά νόμοι, οι οποίοι θεσπίστηκαν την περίοδο 2015-2019 για τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων εξετάστηκαν από τις ερευνήτριες. Όπως ειπώθηκε στην παρουσίαση συμπερασματικά, «τα τελευταία χρόνια υπήρξε νομοθετικός εκσυγχρονισμός στη χώρα μας. Τόσο σε επίπεδο ενίσχυσης των δικαιωμάτων των γυναικών όσο και σε επίπεδο εξασφάλισης της ίσης μεταχείρισης όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως ερωτικών προτιμήσεων και ταυτότητας φύλου. Ωστόσο, οι περισσότερες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις είναι αποτέλεσμα διεθνών και ευρωπαϊκών δεσμεύσεων και όχι εσωτερική πρωτοβουλία».

«Ο Νόμος από μόνος του δεν είναι δυνατόν να εξαλείψει τα στερεότυπα που βασίζονται στο φύλο, αλλά αποτελεί το ελάχιστο μέτρο που υποχρεούται η Πολιτεία να λάβει για τον δρόμο προς την ουσιαστική ισότητα», σημείωσαν στην παρουσίασή τους οι δύο ερευνήτριες, ενώ από την πλευρά του, ο ψυχολόγος Βαγγέλης Κοσμάτος, από την πρωτοβουλία «Η Συμμαχία των Φύλων» (G-All), είπε χαρακτηριστικά ότι «πρέπει να γίνει πολλή δουλειά σε νομοθετικό, θεσμικό, διοικητικό και κοινωνικό επίπεδο. Όλο το φαινόμενο των διακρίσεων χτίζεται από μια κοινωνική ασθένεια, που είναι ο σεξισμός».

Η έρευνα εντοπίζει μία σειρά από κενά και αστοχίες στη νομοθεσία. Ένα βασικό είναι η χρήση διαφορετικών ορισμών, οι οποίοι αφήνουν περιθώριο ευρείας ερμηνείας που δεν εξασφαλίζει την προστασία του ατόμου. Παράδειγμα τέτοιου είδους ασυνέχειας, εντοπίστηκε ιδίως στο νομοσχέδιο για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας.

Μπορεί να έγιναν προχωρήματα σε σχέση με το σύμφωνο συμβίωσης και για τα ομόφυλα ζευγάρια, όμως η μη αναγνώριση γονεϊκών δικαιωμάτων στα ομόφυλα ζευγάρια αποτελεί άμεση διάκριση με βάση το φύλο και έμμεση με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Επίσης, να σημειώσουμε ότι ούτε ο πολιτικός γάμος έχει θεσμοθετηθεί. Όπως ειπώθηκε κατά την παρουσία, οργανώσεις καταγγέλλουν ότι μία γυναίκα μόνη μπορεί να έχει το δικαίωμα να προχωρήσει σε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, ενώ μία γυναίκα ομόφυλου ζευγαριού όχι, με αποτέλεσμα γιατροί να συστήνουν σε ζευγάρια γυναικών να λύσουν το σύμφωνο συμβίωσης κατά τη διαδικασία. Το μοναδικό δικαίωμα που αναγνωρίζεται στις ομογονεϊκές οικογένειες σήμερα είναι να γίνουν ανάδοχοι γονείς (ν. 4538/2018), ένα φυσικά πρώτο πολύ σημαντικό βήμα, αλλά όχι αρκετό.

Σχετικά με τον νόμο 4491/2017 για την ταυτότητα φύλου, ήταν μεν θετική η ρητή κατάργηση της (άτυπης) προϋπόθεσης των χειρουργικών επεμβάσεων και των ιατρικών πιστοποιητικών. Στα αρνητικά σημεία του νόμου περιλαμβάνονται οι νέες προϋποθέσεις της πλήρους δικαιοπρακτικής ικανότητας, με εξαίρεση τους ανήλικους που έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος –εφόσον υπάρχει ρητή συναίνεση των ασκούντων την γονική μέριμνα- και τους ανήλικους που έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος – εφόσον υπάρχει θετική γνωμάτευση διεπιστημονικής επιτροπής, αλλά και της αγαμίας (δηλ. δεν μπορεί ένα έγγαμο άτομο να προβεί σε διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου του, ακόμα και αν δεν έχει αντίρρηση ο/η σύζυγός του). Παράλληλα, δεν υπήρξε κάποια καινοτομία σε επίπεδο διαδικασίας, δεδομένου ότι διατηρείται η δικαστική διαδικασία της αναγνώρισης. Το νέο στοιχείο είναι η αυτοπρόσωπη δήλωση του προσώπου, η οποία γίνεται σε ιδιαίτερο γραφείο χωρίς δημοσιότητα, ενώ διατηρείται το νομοθετικό κενό σε επίπεδο παροχής ιατρικών υπηρεσιών και ασφαλιστικής κάλυψης αυτών που επιθυμούν να προβούν σε χειρουργικές επεμβάσεις αναπροσδιορισμού του φύλου τους

Το Ταξίδι Ενός Γκέι Πρόσφυγα προς τη Δημοκρατία

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Όσον αφορά τα δικαιώματα των γυναικών, η Ελλάδα με τον ν. 4531/2018 εναρμόνισε το εσωτερικό της δίκαιο με την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, το πιο ολοκληρωμένο νομικό κείμενο για τη βία σε βάρος των γυναικών. Το θετικό στοιχείο είναι ότι έγιναν σημαντικές μεταρρυθμίσεις τόσο στον Ποινικό Κώδικα και στον ν. 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, όσο και σε άλλα νομοθετήματα. Στα αρνητικά του εφαρμοστικού νομοθετήματος όμως είναι η απουσία μέτρων πρόληψης και προστασίας. Τα παραδείγματα που έδωσαν οι ερευνήτριες αφορούν την η εισαγωγή εκπαιδευτικού υλικού στα σχολεία για εξάλειψη των στερεοτύπων με βάση το φύλο και την κατάρτιση επαγγελματιών που ασχολούνται με τα θύματα της βίας δηλ. γιατρών, ψυχολόγων, εκπαιδευτικών, αστυνομικών κλπ. αν και τόνισαν ότι κάποια από τα κενά αυτά καλύπτει ο νόμος 4604/2019 για την ουσιαστική ισότητα.

Σε ό,τι αφορά τον νόμο 4604/2019 για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων, πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας είναι θετικό ότι αποτελεί αυτοτελές θεσμικό πλαίσιο με αντικείμενο την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας, αφού μέχρι σήμερα τα ζητήματα έμφυλων διακρίσεων επιλύονταν με την εφαρμογή διατάξεων του οικογενειακού δικαίου ή του δικαίου κοινωνικής ασφάλισης, και σε συμμόρφωση με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς επιταγές. Όμως και σε αυτή την περίπτωση έχουν εντοπιστεί προβλήματα στους ορισμούς. Όπως ανέφεραν στην παρουσίαση οι ερευνήτριες, για παράδειγμα στον ορισμό της άμεσης διάκρισης γίνεται χρήση του επιρρήματος «εμφανώς» το οποίο είναι δυσαπόδεικτο, ενώ σε πολλές περιπτώσεις δίνεται η εντύπωση ότι πρόκειται για ευχολόγιο, αφού χρησιμοποιείται ο όρος «μπορεί να» (π.χ. άρθρο 10 παρ. 1, άρθρο 11 παρ. 2, άρθρο 18 παρ.3 περ. δ). Φυσικά, ο νόμος είναι αρκετά πρόσφατος και δεν έχει εφαρμοστεί, ενώ αναμένεται η έκδοση υπουργικών αποφάσεων, ενώ προτείνονται πολύ σημαντικές αλλαγές στην παιδεία (π.χ. ισότιμη ενθάρρυνση μη στερεοτυπικών επιλογών σταδιοδρομίας), αλλά δεν καθορίζεται ο τρόπος που θα γίνουν. Όπως σημείωσαν χαρακτηριστικά οι ερευνήτριες «δίνεται η εντύπωση ότι αυτός ο νόμος ψηφίστηκε όχι για να εφαρμοστεί όντως, αλλά προκειμένου να φανεί ότι λαμβάνονται μέτρα κατά των έμφυλων διακρίσεων».

Περισσότερα από το VICE

Μπήκαμε στο Πρώτο Αποτεφρωτήριο της Ελλάδας

Η Σtella Είναι Έτοιμη για «Απογείωση» και ας Φοβάται (Λίγο) τα Αεροπλάνα

Τάφος του Ινδού: Η Πιθανή Εξήγηση Πίσω Από την πιο Επική Ονομασία Γηπέδου