«Η Ελλάδα Είναι ο Πρόγονος Όλων Όσων Θεωρούμε Σήμερα Κουλτούρα μας»

Ο Cesar Brie δεν είναι απλώς ένας σκηνοθέτης - είναι ένας άνθρωπος με άποψη, ένας καλλιτέχνης που έχει να πει πράγματα. Είναι από εκείνους που δεν θα κρυφτούν πίσω από το δάχτυλό τους, έστω κι αν όλοι του λένε να σωπάσει. Δηλώνει ότι δεν έχει σπίτι, αλλά σπίτι του είναι ο κόσμος του θεάτρου. Και τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, φτιάχνει σε όλο τον κόσμο μικρά «σπίτια», ικανά για ναε χωρέσουν μέσα τους την τέχνη του.

Φέτος, ήταν η σειρά της Αθήνας να μπει στη λίστα του, καθώς έως τις 7 Μαρτίου ανεβαίνει στο Ξενοδοχείο Μπάγκειον το έργο του Η Θέληση - ένα ταξίδι στις τελευταίες μέρες της Γαλλίδας φιλοσόφου και ακτιβίστριας Simone Weil.

VICE: Πώς αποφασίσατε να γράψετε το έργο Η Θέληση;
Cesar Brie: Από τη μία πλευρά ήθελα να γίνει γνωστή η ζωή αλλά και το έργο της Simone Weil. Από την άλλη, παρουσίαζε μια υψηλή καλλιτεχνική πρόκληση. Έπρεπε στον ίδιο χρόνο να μειώσω τις σκέψεις της στις απαραίτητες και ταυτόχρονα να δημιουργήσω μία σκηνική αποτύπωση που θα επέτρεπε στο κοινό να την καταλάβει. Το να σχετίσω δηλαδή τις σκέψεις της με μία εικόνα που θα λειτουργεί σαν προβολέας της σκέψης της.

Τι εκφράζει για εσάς η ζωή και η πορεία της Simone Weil;
Η ζωή της Simone είναι ένα παράδειγμα συνέπειας, θάρρους και ενσυναίσθησης προς τον κόσμο. Συμπεριφερόταν ακριβώς όπως σκεφτόταν. Έζησε για να κάνει το καλό, για να φροντίσει τους πάντες και τα πάντα, πάντα ευαίσθητη και ανοιχτή. Η σκέψη της με βόηθησε να συμφιλιωθώ με τις δικές μου πηγές κοινωνικής ευαισθησίας. Την ενσυναίσθηση, την ευαισθησία, το να αντιδράει κανείς στο άδικο αλλά και την ιδέα του καλού, ως βασικό στόχο της ανθρώπινης ύπαρξης. Στη μαρξιστική γλώσσα ήξερε από όταν άρχισε να ενδιαφέρεται για κοινωνικά ζητήματα, ότι υπάρχει λίγος χώρος για προβληματισμό σχετικά με αυτά τα θέματα. Είναι κρυμμένα στο νεφέλωμα «των κοινωνικών σχέσεων, των μέσων παραγωγής» και σε διάφορες ορολογίες που έχουν ως στόχο να μετατρέψουν τη μαρξιστική γλώσσα σε μία επιστήμη μέσα από τα γραπτά τριών-τεσσάρων φωτεινών μυαλών (Marx Engels, Lenin σύμφωνα με τις διαφορετικές βερσιόν των διάφορων διερμηνέων, μέχρι κατά συρροή δολοφόνους και μεγάλους στρατηγούς όπως οι Stalin, Μao, Pol Pot αλλά και μεγάλους στοχαστές όπως ο Gramsci στην Ιταλία και ο Mariátegui στο Περού. Η Simone, σε αντίθεση με τον Marx (τον οποίο θαύμαζε) θεωρούσε τη φιλοσοφία ως ένα μονοπάτι που διάφοροι στοχαστές αφήνουν σημάδια ώστε να τα βρουν οι επόμενοι, να τα συγκεντρώσουν και να τα μεταμορφώσουν. Η διάψευση μίας ιδέας για τον Marx είναι σχεδόν ένα άθλημα που γίνεται με συγκεκριμένες δόσεις περιφρόνησης προς τους προκατόχους του. Αυτό παρατηρείται και στη Simone, αλλά ποτέ με ασέβεια αλλά κυρίως με διαλεκτική προσέγγιση και κατανόηση στη δημιουργία της ιδέας με την οποία η ίδια νιώθει να συγκρούεται. Η Simone γνώριζε ότι οι διαφορετικές συνεισφορές των στοχαστών εμπλουτίζουν την πορεία της σκέψης, ακόμη κι όταν είναι αντίθετες μεταξύ τους.

VICE Video: Ανεξίτηλη Ομορφιά

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ποιο είναι το μήνυμα που περνάτε μέσα από το έργο Η Θέληση;
Δεν ξέρω αν θέλω να περάσω κάποιο μήνυμα. Πιστεύω ότι περνάει μια μαρτυρία για το πώς έζησε αυτή η γυναίκα, για τη συνέπειά της, τη θυσία της, τη μοναξιά της και τη λιτότητά της. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ασχοληθείτε με το θέατρο;
Ο ένας λόγος είναι εντελώς προσωπικός. Ως έφηβος ήμουν ένας συνεσταλμένος ποιητής. Όλη αυτή η εσωτερική φλόγα έκαιγε στις λέξεις που έγραφα στο χαρτί, αλλά δεν μπορούσε να με βοηθήσει στην καθημερινή μου ζωή. Ένιωσα ότι το σώμα μου είναι μέρος της προσωπικότητάς μου και ότι το θέατρο με ανάγκαζε να χρησιμοποιήσω το σώμα μου, τη φωνή μου, όπως επίσης και τη σκέψη μου και τις λέξεις μου. Για αυτό και αφιερώθηκα στο θέατρο. Είναι ένας χώρος όπου ό,τι σκέφτεσαι, ό,τι κάνεις και ό,τι γράφεις, χρειάζεται απαραίτητα το σώμα και τη φωνή.

Ποιοι άνθρωποι του θεάτρου έχουν εμπνεύσει την έως τώρα πορεία σας;
Ξεκίνησα να κάνω θέατρο με τρεις αναγνώσεις που με ενθουσίαζαν: «Το Θέατρο και το είδωλό του» του Artaud, «Προς το Φτωχό Θέατρο» του Jerzy Grotowski και Stanislavski. Αυτές ήταν οι μεγάλες επιρροές μου. Στα πρώτα μου χρόνια «σκόνταψα» πάνω σε διάφορους καλλιτέχνες: Kantor, Pina Bausch,Brook, Mnouchkine, Julian Beck, Barba, Iben Nagel Rasmussen (που ήταν και δασκάλα μου). Και πολλοί άγνωστοι καλλιτέχνες που στα έργα τους ανακάλυπτα την εντιμότητα, την επαναστατικότητα, την οργή και την ομορφιά. Το θέατρο είναι μια κοινή τέχνη, από κάθε άποψη, κάθε άτομο που το κάνει με ειλικρίνεια, αφοσίωση και ευσυνειδησία, μας αφήνει ένα μήνυμα, μας καθοδηγεί. Σχετικά με τα θεατρικά κείμενα, θα αναφέρω τον Shakespeare, τον Chekhov, τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη, τον Αριστοφάνη, τον Πλαύτo, τον Calderόn και πολλούς ακόμα, αλλά πιστεύω ότι η βαθιά ιστορία του θεάτρου γίνεται από αγνώστους που με το σώμα και τη φωνή τους έδωσαν φως στη σκηνή, μερικές φορές μέσω κειμένων και άλλες φορές με άλλους τρόπους.

Το 1974, σε ηλικία 20 ετών, αποφασίσατε να εγκαταλείψετε την Αργεντινή και να μετακομίσετε στην Ιταλία. Γιατί;
Το 1974, στην Αργεντινή άρχισαν τη δράση τους οι ομάδες θανάτου με το όνομα La triple A: Alianza Anticomunista Argentina (Τα τρία Α: Αντικομουνιστική Συμμαχία Αργεντινής). Ένας από τους συναδέλφους μου απήχθη και βασανίστηκε. Συνειδητοποιήσαμε ότι ο φασισμός ερχόταν και ότι δεν είχαμε τη δύναμη να το εξουδετερώσουμε. Η εταιρεία μου (Comuna Baires) εξορίστηκε στην Ιταλία. Εγώ έμεινα στην Αργεντινή, αλλά με κάλεσαν από την Ιταλία και μου έστειλαν ένα αεροπορικό εισιτήριο ζητώντας μου να φύγω. Έφτασα στην Ιταλία πριν κλείσω τα 20.

Το 2010 φύγατε κι από τη Βολιβία, έχοντας δεχθεί μέχρι και απειλές κατά τις ζωής σας. Τι οδήγησε σε αυτήν την κατάσταση;
Το 2008 έκανα ένα ντοκιμαντέρ για ένα πογκρόμ ενάντια στους αυτόχθονες αγρότες της πόλης Σούκρε. Αυτή η βίαιη και ρατσιστική πράξη διοργανώθηκε από την τοπική άρχουσα τάξη (μεταξύ των οποίων ο πρύτανης του πανεπιστημίου, ο δήμαρχος της πόλης, οι γερουσιαστές και οι βουλευτές των δεξιών κομμάτων). Τους κατήγγειλα. Σε 24 ώρες έγινα ο νούμερο ένα εχθρός της πόλης Σούκρε. Ενθάρρυναν τον πληθυσμό να με λιντσάρουν μέσω της τηλεόρασης, των ραδιοφώνων και των εφημερίδων. Το 2010 έκανα άλλο ένα ντοκιμαντέρ για τη σφαγή του Pando, η οποία είχε 11 νεκρούς και άγνωστο αριθμό αγνοουμένων. Αλλά σε αυτό το ντοκιμαντέρ ανακάλυψα ότι αν και η σφαγή είχε γίνει από βία προερχόμενη από δεξιά, υπήρξαν συνωμοσίες και βίαιες πράξεις και στην αγροτική πλευρά. Τα κατήγγειλα όλα. Και τότε συνειδητοποίησα ότι αν κάτι μου συνέβαινε όλες οι πλευρές θα ήταν χαρούμενες. Έτσι, μετά από 19 χρόνια, αποφάσισα ότι ήρθε η ώρα να φύγω από τη Βολιβία. Επιπλέον οι κόρες μου και η γυναίκα μου ζούσαν εκτός χώρας και η σχέση με το Θέατρο των Άνδεων (η ομάδα που ίδρυσα στη Βολιβία) είχε καταστραφεί. Ήταν καιρός να αλλάξω ξανά ζωή.

Στην έως τώρα πορεία σας έχετε δουλέψει σε Ιταλία, Αργεντινή, Βολιβία, Δανία και Χιλή. Ποιο μέρος τελικά είναι αυτό που αποκαλείτε «σπίτι» σας;
Όλα και κανένα. Δεν έχω σπίτι. Νιώθω στο σπίτι μου όταν μιλάω τη γλώσσα μου και αναγνωρίζω γεύσεις και μυρωδιές. Από αυτή την άποψη το σπίτι μου είναι η Αργεντινή. Αλλά πάντα νιώθω σαν στο σπίτι μου όταν δουλεύω με νέους ανθρώπους που θέλουν να πουν κάτι σημαντικό για εκείνους μέσω του θεάτρου. Επίσης, νιώθω στο σπίτι μου εδώ στην Ελλάδα αλλά και στην Κίνα.

Υπάρχουν επιλογές που κάνατε και έχετε μετανιώσει για αυτές;
Μόνο προσωπικές που δεν θα ήθελα να μοιραστώ δημόσια.

Αυτήν την περίοδο το έργο Η Θέληση παίζεται στην Αθήνα. Πείτε μας λίγα λόγια για αυτήν την παράσταση.
Ήταν υπέροχο το να δουλεύω με την Αγγελική Πασπαλιάρη και τον Δημήτρη Παπαβασιλείου. Το ότι ανεβαίνει αυτή η παράσταση, το οφείλουμε στο Δημήτρη που επέμεινε, μετέφρασε και έκανε την παραγωγή με προσωπικούς πόρους και κόπο.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που έρχεστε στην Ελλάδα;
Είναι η πρώτη φορά που έρχομαι για να δουλέψω. Έχω έρθει τέσσερις φορές για να επισκεφθώ τη χώρα. Αυτός ο τόπος είναι η γενέτειρα των πάντων. Η Ελλάδα είναι ο πρόγονος όλων όσων θεωρούμε σήμερα κουλτούρα μας.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Στα μελλοντικά μου σχέδια είναι να δουλεύω τη μισή χρονιά στην Αργεντινή και το υπόλοιπο διάστημα στην Ιταλία και όπου άλλου προκύψει. Αυτήν τη στιγμή δουλεύω πάνω σε ένα έργο για τη Μαφία. Θέλω να κάνω ένα έργο για ένα σταθμό στον οποίο δεν πηγαίνουν οι άνθρωποι για να ταξιδέψουν, αλλά να αλλά για να μετρήσουν αγνοούμενους, απουσίες, να βρουν και πάλι τους νεκρούς τους, να πουν σε άλλους όσα δεν είχαν πει στη ζωή τους. Ένας σταθμός επιστροφών. Θέλω να κάνω ένα έργο για τη ζωή και τον θάνατο των Michoels και Zuskin, δύο ηθοποιών και διευθυντών του θεάτρου της Μόσχας, που σκοτώθηκαν από τον Stalin. Και που σύμφωνα με τον Gordon Craig, ανέβασαν τον καλύτερο βασιλιά Lear που είδε σε ολόκληρη τη ζωή του.

Η Θέληση (La Voluntad)
Που: Ξενοδοχείο Μπάγκειον, Πλατεία Ομονοίας 18 (στάση μετρό Ομόνοια), τηλ.: 2107222153, 2107236889, https://bageios.gr/
Πότε: Κάθε Τετάρτη και Πέμπτη, έως τις 7 Μαρτίου
Τιμή εισιτηρίου: 12 € & 5 € (μειωμένο)
Κείμενο - Σκηνοθεσία: Cesar Brie
Βοηθός σκηνοθέτη: Αθηνά Παπαδάκη
Ερμηνευουν: Αγγελική Πασπαλιάρη, Δημήτρης Παπαβασιλείου
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουηλ

Περισσότερα από το VICE

Όσα Θέλεις να Μάθεις από Έναν Σεξολόγο Αλλά Ντρέπεσαι να Ρωτήσεις

Ο 28χρονος Έλληνας Χημικός που Έφτιαξε Ένα Τεστ Τσέπης για Ποτά «Μπόμπες»

Ρατσιστικά και Σεξιστικά Σκετς που Προτείνουμε για την Εκπομπή της Καινούργιου