Ο 28χρονος Έλληνας Χημικός που Έφτιαξε Ένα Τεστ Τσέπης για Ποτά «Μπόμπες»

Τον Οκτώβριο του 2009, ο Ραφαήλ Κουρμουλάκης ήταν πρωτοετής φοιτητής στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου της Πάτρας. Ένα βράδυ βρισκόταν με παρέα σε κλαμπ και παρήγγειλαν βότκα. Ο μπάρμαν άνοιξε καινούριο σφραγισμένο μπουκάλι και ο νεαρός φοιτητής πρόλαβε να πιει μόλις μισό ποτήρι - μετά άρχισε να ζαλίζεται. Την επόμενη μέρα ξύπνησε κανονικά, όμως το μεσημέρι αισθάνθηκε ίλιγγο και η όρασή του θόλωσε, με αποτέλεσμα να βρεθεί στο νοσοκομείο. Δύο χρόνια αργότερα, ο ίδιος βρισκόταν πάλι σε μπαρ. Το ποτό που είχε στα χέρια του, μια μπλε βότκα, είχε αλλοιωμένο χρώμα και μύριζε χειρότερα από τσίπουρο. Σε λίγα λεπτά παρουσίασε λιποθυμικό επεισόδιο, την επόμενη μέρα είχε ξανά ιλίγγους και θολή όραση.

«Μετά και από αυτό, πείστηκα ότι έπρεπε κάτι να γίνει. Άρχισα να σκέφτομαι ότι θα ήταν πολύτιμο ένα τεστ ανίχνευσης νοθευμένου αλκοόλ - φορητό, φθηνό και εύχρηστο και κυρίως να δείχνει άμεσα το αποτέλεσμα», εξηγεί σήμερα ο 28χρονος κ. Κουρμουλάκης. Από την άνοιξη του 2017, ο ίδιος πέρασε πολλές ώρες στο εργαστήριο, με μετρήσεις, προσομοιώσεις στην υπολογιστή και πειράματα. Και πριν λίγους μήνες, είχε έτοιμο το πρώτο κιτ, που ονόμασε Cleardrink.

«Η ύπουλη ουσία στα αλκοολούχα ποτά είναι η μεθανόλη, τοξική ουσία που επιτρέπεται σε ανώτερη συγκέντρωση 0,75%, βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Ειδικοί με τους οποίους μίλησα κατά τη διάρκεια της έρευνας, μου είπαν ότι στα νοθευμένα ποτά ανιχνεύεται μεθανόλη κατά μέσο όρο στο 4% -στην Ελλάδα έχουν εντοπιστεί και ποτά με 8%- συγκέντρωση που μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση, ακόμη και στον θάνατο», λέει ο κ. Κουρμουλάκης. Οι παραγωγή νοθευμένων ποτών επιλέγουν τη μεθανόλη γιατί ως βιομηχανικό προϊόν είναι φθηνή και δεν εμπίπτει σε υψηλή φορολόγηση. Η χημική ουσία χαρακτηρίζεται «ύπουλη», γιατί τα τρομερά συμπτώματά της εμφανίζονται έως και 24 μετά την κατανάλωση του νοθευμένου ποτού.

Ο τρόπος λειτουργίας του τεστ Cleardrink είναι σχετικά απλός. Το κιτ αποτελείται από δύο μικρά φιαλίδια, στο μέγεθος ενός πακέτου τσιγάρων, τα οποία συνδέονται με ένα σωληνάριο. Σε κάθε φιαλίδιο υπάρχουν αντιδραστήρια, δηλαδή χημικές ουσίες που κάνουν αντίδραση όταν έρθουν σε επαφή με τη μεθανόλη. Αυτή μετατρέπεται σε αέριο διοξείδιο του άνθρακα, περνά στο δεύτερο φιαλίδιο, που περιέχει υγρό αντιδραστήριο, χρώματος ροζ, το οποίο αποχρωματίζεται ανάλογα με το πόσο νοθευμένο είναι το ποτό – αν είναι καθαρό, το χρώμα θα παραμείνει ροζ, αν είναι όμως «μπόμπα», τότε γίνεται διάφανο σαν νεράκι.

VICE Video: Άννα Μαρία "The Gun"

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Το 2018 ο κ. Κουρμουλάκης έλαβε πιστοποίηση πατέντας από τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, ο οποίος απάντησε ότι μόνο για κρασί έχουν φτιαχτεί σχετικά τεστ. Επιπλέον, αποτελέσματα από τη βάση δεδομένων της αντίστοιχης ευρωπαϊκής υπηρεσίας, του European Patent Office, έδειξαν ότι είναι το μοναδικό εξειδικευμένο τεστ για την ανίχνευση νοθευμένων ποτών, ακόμη και κοκτέιλ. «Ο στόχος πλέον ήταν η βιομηχανική παραγωγή του τεστ, ώστε να είναι σύντομα διαθέσιμο σε κάθε πολίτη», λέει ο κ. Κουρμουλάκης. Κάπου εκεί, όμως, ξεκινούν τα δύσκολα.

Η τιμή του τεστ στο φαρμακείο εκτιμάται ότι θα είναι στα δυο-τρία ευρώ, ενώ μετά την πρώτη χρήση, τα αντιδραστήρια θα ανανεώνονται με ένα στοιχειώδες ποσό. «Μια επένδυση 5,5 εκατ. ευρώ, μπορεί να στηρίξει την ετήσια παραγωγή 1-3 εκατομμυρίων τεστ», λέει ο 28χρονος. «Πρόκειται για τον πρώτο υλοποιημένο επιτόπιο στιγμιαίο έλεγχο, κατάλληλο για όλα τα ποτά, που παρέχει τη δυνατότητα στους πολίτες να προστατεύσουν την υγεία τους και στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες να πατάξουν το λαθρεμπόριο. Δυστυχώς, παρά τις βεβαιώσεις, η κυβέρνηση φαίνεται προς το παρόν ότι αδιαφορεί».

Θα μπορούσε το τεστ να είναι η λύση για την πάταξη του λαθρεμπορίου; Κι έπειτα, πόση είναι στην πράξη η απόσταση από το αρμόδιο κρατικό κλιμάκιο που ελέγχει την καθαρότητα των ποτών έως τη μπάρα ενός κέντρου διασκέδασης; Σύμφωνα με στοιχεία από το ΣΔΟΕ, κάθε χρόνο κυκλοφορούν στην Ελλάδα περί τα εννιά εκατομμύρια φιάλες λαθραίων ποτών. Το 2017, από την ίδια υπηρεσία κατασχέθηκαν 11.211 φιάλες και στο Γενικό Χημείο του Κράτους ελέχθηκαν μόλις 1.662 δείγματα. «Η ζημία από το λαθρεμπόριο ποτών, σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, εκτιμάται στα 430 εκατ. ευρώ ετησίως, βάσει μελετών του ΙΟΒΕ», απαντά ο κ. Κουρμουλάκης.

Η μαύρη τρύπα για το λαθρεμπόριο αλκοόλ βρίσκεται στα σύνορα Ελλάδας-Βουλγαρίας, στο τελωνείο του Προμαχώνα, μία ώρα και δέκα λεπτά από τη Θεσσαλονίκη. Τη διακίνηση ελέγχουν συνήθως ομογενείς από την πρώην Σοβιετική Ένωση. «Η γειτνίαση με τη Βουλγαρία, όπου λειτουργούν δεκάδες παράνομες αποθήκες, και ο υψηλός φόρος κατανάλωσης στα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα, εκτοξεύουν αυτή την τόσο προσοδοφόρα παράνομη δραστηριότητα», είπαν στο VICE αρμόδιες πηγές. Για να γίνει αντιληπτό το δέλεαρ, αρκεί να σημειωθεί μόνο η περίφημη περίπτωση του χύμα τσίπουρου: 17 εκατ. λίτρα τσίπουρου διακινούνται αφορολόγητα κάθε χρόνο στην Ελλάδα (αντί για 5 εκατ. λίτρα όπως δηλώνουν οι παραγωγοί) στερώντας φορολογικά έσοδα ύψους 97 εκατ. ευρώ ετησίως από το Δημόσιο.

Στον τελωνείο του Προμαχώνα έχουν κατασχεθεί τα τελευταία χρόνια μεγάλα φορτία καθαρής αλκοόλης, που μεταφέρονται σε παράνομα εργαστήρια στην Ελλάδα. Από εκεί οι «μπόμπες» διακινούνται σε κάβες, μπαρ, ακόμη και σούπερ μάρκετ. Αποκαλυπτική είναι μια παλιότερη έρευνα για τις Μεταφορές στη γειτονική χώρα, που διενεργήθηκε από το ανεξάρτητο βουλγάρικο ίδρυμα Center for the Study of Democracy. Ειδικά για τα κρούσματα διαφθοράς στο τελωνείο Kulata/Προμαχώνας αναφέρεται ότι στις περιπτώσεις που το φορτίο είναι «καθαρό», ο οδηγός πληρώνει 20-25 ευρώ για να μην περιμένει στην ουρά. Σε περιπτώσεις που δεν δηλώνεται η ακριβής ποσότητα/βάρος και το ακριβές περιεχόμενο, τότε η ταρίφα κυμαίνεται σε 100-250 ευρώ ανά φορτηγό. Μία κανονική μέρα από το συνοριακό πέρασμα εκτιμάται ότι περνούν 1.500 φορτηγά. Η Βουλγαρία είναι κράτος-μέλος της ΕΕ από το 2007. Αυτό σημαίνει ότι αυστηροί έλεγχοι δεν γίνονται στα σύνορα.

Περισσότερα από το VICE

Ο Έλληνας «Μastermind» που Βάδιζε για Νόμπελ, τα Πειράματα σε Πιθήκους και ο Βλάσης Μπονάτσος

Ρατσιστικά και Σεξιστικά Σκετς που Προτείνουμε για την Εκπομπή της Καινούργιου

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Έλληνα και μια Ελληνίδα MMAer