Η Αγένεια Μεταδίδεται σαν Επιδημία σε Όλο τον Κόσμο

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο TONIC

Στεκόμουν στην ουρά του αεροδρομίου της Νέας Ορλεάνης, πριν από μερικές εβδομάδες, περιμένοντας να επιβιβαστώ στην πτήση μου για να επιστρέψω στο σπίτι μου, στη Νέα Υόρκη. Ήταν μια περίεργη σκηνή, που θύμιζε Γαμπρό της Συμφοράς, όπου ο κόσμος που περίμενε ήταν πολύ λίγος, όμως η υπάλληλος της αεροπορικής ήταν κολλημένη με τους κανόνες και ήθελε να βεβαιωθεί ότι όλοι θα επιβιβαστούν σύμφωνα με το που κάθονταν. Μια επιβάτης που δεν άκουσε την αναγγελία από το σύστημα ανακοινώσεων της δεκαετίας του 1920, έφτασε αργοπορημένη και προσπάθησε να επιβιβαστεί. Φυσικά, υπάλληλος και αργοπορημένη ξεκίνησαν να τσακώνονται, με σεβασμό πάνω από όλα, βέβαια.

Ξαφνικά –από το πουθενά– η υπάλληλος είπε: «Μια ζωή τα ίδια με τους Νεοϋορκέζους. Πάντα αγενέστατοι».

Έβγαλα μια κραυγή αγανάκτησης. Πώς τολμάει; Οι Νεοϋορκέζοι είναι από τους πιο ευγενικούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει. Εντάξει, δεν είπαμε και ότι χαμογελάμε σε αγνώστους στον δρόμο. Όμως φημιζόμαστε για τους διαρκείς αγώνες που δίνουμε για τους καταπιεσμένους, για τις καλές οδηγίες που δίνουμε στον δρόμο και για το γεγονός ότι πάντα κάνουμε χώρο για κάποιον άλλο στο μετρό, ακόμη και όταν είναι φίσκα (με εξαίρεση τους βλάκες που δεν προχωράνε μέσα στο βαγόνι). Χέσε μας, λοιπόν, κοπελιά. Το να αποκαλείς δημόσια αγενείς τους ανθρώπους μιας ολόκληρης περιοχής, είναι μεγάλη αγένεια.

Πρέπει να παραπονεθώ για αυτό σε έναν άνδρα που πέρασε ατέλειωτες ώρες πραγματοποιώντας έρευνα πάνω στην αγένεια, κάνοντας ερωτήσεις σε 2.000 τυχαία άτομα, σε συνεργασία με κάποιους από τους πιο εξαιρετικούς ψυχολόγους και νευρολόγους που έριξαν φως στην επιστήμη πίσω από την αγενή συμπεριφορά. Με όλα αυτά και με μια δόση χιούμορ, ο Danny Wallace, συγγραφέας, ηθοποιός και κωμικός, έγραψε το μανιφέστο της αγένειας, το F You Very Much: Understanding the Culture of Rudeness - and What We Can Do About it (εκδ. Tarcher Perigee) το οποίο μόλις κυκλοφόρησε.

Το βιβλίο αναλύει τον τρόπο που η αγένεια είναι συγκρίσιμη με μια νευροτοξίνη. Εξαπλώνεται όπως η γρίπη και μας επηρεάζει πιο βαθιά από όσο συνειδητοποιούμε. Στο πλαίσιο αυτού που ο ίδιος ονομάζει «Έκθεση Wallace», (μια συλλογή ερευνών με έναν τίτλο ο οποίος, όπως μου λέει ο ίδιος, τον κάνει να «ακούγεται σημαντικός»), παρουσιάζει περιπτωσιολογικές μελέτες – παραδείγματα του πώς επηρεάζονται διάφορα σενάρια από το αλαζονικό ύφος. Φυσικά, υπογραμμίζει και τους κοινωνικούς μηχανισμούς που οδήγησαν έναν από τους πιο αγενείς ανθρώπους στην Αμερική στην Προεδρία των ΗΠΑ.

«Η πολιτική ορθότητα έχει γίνει με κάποιον τρόπο μια βρόμικη φράση, ενώ στην πραγματικότητα είναι μια όμορφη φράση που απλώς σου λέει να μην είσαι μαλάκας με τους άλλους», μου λέει o Wallace. Συμφωνώ. Σε συνέντευξη για την ψυχολογία της αγένειας και τον τρόπο που μπορούμε να τη διορθώσουμε, συζητάμε για τους λεπτούς τρόπους του να μην είσαι μαλάκας με τους άλλους.

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

ΤΟΝΙC: Η έρευνά σου λέει ότι η αγένεια είναι μεταδοτική. Επηρεαζόμαστε τόσο εύκολα;
Danny Wallace: Μπορεί να εξαπλωθεί με τον ίδιο τρόπο που μεταδίδεται η γρίπη σε ένα γραφείο και σε κάνει πιο ζοφερό από ό,τι θα έπρεπε. Είναι σαν να σου προκαλεί hangover, ουσιαστικά. Μια μέρα μετά από την έκθεση σε αγένεια, θα είσαι χειρότερος στη δουλειά σου. Ίσως να μην είσαι σε θέση να κάνεις απλές δουλειές εξίσου καλά, σε σχέση με μια φυσιολογική μέρα. Αυτό δεν πειράζει, αν είσαι συγγραφέας, όταν όμως εξαρτάται η ζωή κάποιου από εσένα αλλάζει το πράγμα: αν είσαι χειρουργός, για παράδειγμα, που ετοιμάζεται να κάνει επέμβαση σε ένα βρέφος και κάποιος ήταν αγενής μαζί σου – η επιστήμη έχει δείξει ότι αυτός ο χειρουργός θα είναι πολύ πιο αναποτελεσματικός στη δουλειά του.

Αυτά είναι φριχτά νέα για το βρέφος πάνω στο τραπέζι του χειρουργείου - και καθώς η αγένεια είναι αόρατη, δεν ξέρεις ποιος έχει μολυνθεί από αυτήν. Την παίρνεις, όμως, σπίτι και ξεσπάς στον σύντροφό σου, ο οποίος μολύνεται και αυτός στη συνέχεια.

Μιλάς επίσης για ένα περίεργο φαινόμενο, όπου οι αγενείς άνθρωποι μερικές φορά πάνε μπροστά στη ζωή. Πλασάρουν εξουσία και εμείς οι υπόλοιποι μασάμε. Ποιο έχεις διαπιστώσει ότι είναι το κλειδί του να προβάλλεις τον εαυτό σου ως εξουσία, χωρίς να είσαι μαλάκας;
Μπορείς να έχεις εξουσία, όντας χαμηλών τόνων. Μπορείς να δείξεις ότι έχεις αυτοπεποίθηση, χωρίς να είσαι μαλάκας. Μπορείς να δώσεις την αίσθηση ότι ξέρεις για τι πράγμα μιλάς και ότι έχεις τον έλεγχο, χωρίς να πρέπει να υποβιβάζεις άλλους ανθρώπους.

Το κόλπο που χρησιμοποιούν οι αγενείς άνθρωποι εδώ και πολύ καιρό είναι ότι πλαισιώνονται από όσους περισσότερους ανθρώπους μπορούν, ώστε να νιώθουν καλύτερα. Κάνουν να φαίνεται ότι με το να παραβιάζουν αυτούς τους κανόνες, τους επιτρέπεται τελικά με κάποιον τρόπο να παραβιάζουν αυτούς τους κανόνες. Ξέρουμε όλοι ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι μαλάκες, παρόλα αυτά ψηφίζουμε αυτούς τους μαλάκες ή τους επιτρέπουμε να βγαίνουν στην τηλεόραση ή διαβάζουμε τις στήλες τους, τους πληρώνουμε και τους δίνουμε προσοχή. Νομίζω ότι είμαστε στο μάτι του κυκλώνα αυτήν τη στιγμή, όσον αφορά αυτό το ζήτημα. Δίνουμε την εξουσία σε ανθρώπους δίπλα στους οποίους δεν θα καθόμασταν ούτε για φαγητό.

Σε μια έρευνα που παραθέτεις στο βιβλίο, διαπιστώθηκε ότι η εξουσία χωρίς κύρος μπορεί να οδηγήσει σε «αγένεια, κακομεταχείριση, ακόμη και βία». Ο ερευνητής μιλάει περισσότερα για ανθρώπους που έχουν μικρή εξουσία, όπως πορτιέρηδες και όχι για προέδρους, όμως πιστεύω ότι κάποιοι πρόεδροι δεν έχουν κύρος. Φυσικά, δεν υπονοώ κάποιον συγκεκριμένο, αυτό θα ήταν αγένεια.
Δεν το είχα σκεφτεί έτσι, όμως έχεις δίκιο. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος, τον οποίο δεν κατονομάζουμε, διψάει για σεβασμό – θέλει να εμπνέει τον σεβασμό στις ελίτ, τον Στρατό, το FBI. Πάντα μιλάει για αυτό. Ο σεβασμός είναι κάτι που ανταλλάσσουμε. Οι γκάνγκστερ και η μαφία δεν θα ήθελαν με τίποτα να μην τους σέβονται. Είναι ένα τεράστιο έγκλημα. Προφανώς, συμπεριφέρεται κατά αυτόν τον τρόπο, για να συγκεντρώσει περισσότερη δύναμη, να ασκεί μεγαλύτερο έλεγχο και σχεδόν να σε τιμωρεί, επειδή υποπτεύεται ότι δεν τον σέβεσαι.

Αυτό θα το συναντήσεις σε κάθε γραφείο στη Γη. Θα το βρεις σε κάθε δρόμο στη Γη. Θα συναντήσεις κάποιον που έχει λίγη δύναμη, όμως όχι αρκετή, για να σε αναγκάσει να κάνεις κάτι - και αν νιώσει ότι δεν τον σέβεσαι, θα είναι αγενής μαζί σου, χωρίς να έχεις κάνει τίποτα. Αν το μεταφέρεις αυτό σε εθνικό επίπεδο, τα αποτελέσματα είναι απίστευτα τρομακτικά. Από εκεί που μπορεί να έγραφες ένα οργισμένο tweet για έναν υπάλληλο στην τράπεζα που σε πρόσβαλε, ξαφνικά μιλάμε για οργισμένα tweets που στέλνονται στον ηγέτη του βορειοκορεατικού καθεστώτος.

Όταν μιλάει ο Πρόεδρος, ο κόσμος ακούει. Οι λέξεις του είναι ζυγισμένες και τους δίνεται μεγάλη σημασία. Όταν αυτές οι λέξεις δεν είναι επιλεγμένες σωστά ή αποτελούν έμπνευση της στιγμής –ή απλώς είναι αγενείς–, βλέπεις σιγά-σιγά πώς μια στιγμή αγένειας μπορεί να οδηγήσει στην απόλυτη καταστροφή.

Τελικά, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι αγενείς άνθρωποι έχουν τα δικά τους θέματα –η κλασική δικαιολογία που λέει ότι «οι πληγωμένοι πληγώνουν»-, αντί να πιστέψουμε ότι απλώς κάποιοι άνθρωποι είναι κακοί;
Πρέπει να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Σπάνια συναντάς έναν ανέμελο άνθρωπο που είναι αγενής. Επομένως, ναι, οφείλουμε να βλέπουμε τα πράγματα και από τη σκοπιά του άλλου. Συνήθως όμως, δεν μπορείς να καταλάβεις τίποτα απλώς κοιτώντας τον άλλο. Επομένως εκείνη τη στιγμή, η αγένεια σε εκπλήσσει και σε μπερδεύει. Λειτουργείς στη στιγμή. Αισθάνεσαι ότι δεν σε σέβονται και θέλεις να κερδίσεις πίσω ένα μέρος αυτού του σεβασμού, ίσως με το να γίνεις και εσύ αγενής ή με το να πάρεις εκδίκηση.

Όλοι είμαστε σε ένα παιχνίδι ανταλλαγής – είναι λες και έχουμε μετοχές σεβασμού σε κάθε αλληλεπίδραση. Σε μικρότερες κοινότητες, αυτό θα συνέβαινε λιγότερο, μιας και θα υπήρχαν επιπτώσεις. Το άτομο στο οποίο είσαι αγενής στο ταχυδρομείο, είναι κάποιος που θα δεις στο σχολείο μια ώρα αργότερα. Όμως σε μια πόλη, έχουμε κατά κάποιον τρόπο την ελευθερία να είμαστε μαλάκες.

Η ιδέα του σεβασμού ως συνάλλαγμα μου φέρνει στο μυαλό εκείνο το επεισόδιο του Black Mirror, όπου όλοι αξιολογούν τους πάντες στα social media και αυτός ο αριθμός καθορίζει την αξία του κάθε ανθρώπου. Αν ισχύει αυτό, γιατί εξακολουθούν οι άνθρωποι να είναι αγενείς με τους άλλους;
Ζούμε στην κουλτούρα των like και των retweet, των follow και των αξιολογήσεων στο Uber και το Amazon. Τα πάντα αξιολογούνται. Είναι η κουλτούρα του «Έχω άποψη για τα πάντα» και «Θα ανεβάσω tweets για πράγματα που δεν καταλαβαίνω».

Όλα αυτά μοιάζουν παιδιάστικα, όμως κάποιοι άνθρωποι είναι απλώς αγενείς και χαρακτηρίζονται από μια ελαφριά κοινωνιοπάθεια, με την έννοια ότι δεν τους ενδιαφέρει τι σκέφτεσαι. Πραγματικά, η ζωή τους δεν επηρεάζεται καθόλου, οπότε κάνουν όλα αυτά τα πράγματα - και μπορεί να καταλήξουν να πληρώνονται παραπάνω στη δουλειά τους και να ανελίσσονται λόγω αυτού. Αυτό λειτουργεί για εκείνους. Όμως εμείς οι υπόλοιποι που θέλουμε να δουλέψουμε ο ένας με τον άλλο, έχουμε την τάση να τηρούμε τους άγραφους κανόνες. Δεν νιώθουμε την ανάγκη να τους γράψουμε, επειδή είναι λογικοί.

Περισσότερα από το VICE

«Ήθελα να Αυτοκτονήσω» - Γυναίκες Μοιράζονται τις Τρομακτικές τους Ιστορίες για τις Παράνομες Εκτρώσεις τους

Ο Γιώργος Μαυρίδης τα Έχει Βρει με τον Εαυτό του

H Ζωή Πίσω από την Μεγαλύτερη Βιομηχανία Sexcam της Ευρώπης