Μιλήσαμε με την Κολεκτίβα που Φτιάχνει Backpacks από τις Bάρκες των Μεταναστών

Μέσα από μια τυχαία περιήγηση στο facebook ανακάλυψα τη σελίδα μιας πολύ ενδιαφέρουσας κολεκτίβας με αρκετά περίεργο και «βαθύ» όνομα. Embassy for the Displaced. Συνεχίζοντας την έρευνα γι' αυτούς, αμέσως βρέθηκα μπροστά στη διαδικτυακή καμπάνια χρηματοδότησης που κάνουν στο Indiegogo. Το κείμενο που συνόδευε την καμπάνια ήταν εξόχως διαφωτιστικό, καθώς διαφαινόταν η ανάγκη και η αγωνία μιας πρωτοβουλίας ανθρώπων, μέσα από το συλλογικό όχημα της κολεκτίβας τους, να κατασκευάσουν κάτι απόλυτα πρακτικό, όπως ένα backpack, από υλικά που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ανθρώπινη δυστυχία.

Εν αντιθέσει με τις κανιβαλικές συμπεριφορές που έχουν υπάρξει στα νησιά πρώτης υποδοχής της Ελλάδας, με περιστατικά πλιάτσικου των φουσκωτών που μεταφέρουν μετανάστες, ο Στέφανος και η Σοφία, που βρίσκονται στον πυρήνα του Embassy for the Displaced, έχουν στο μυαλό τους πως αυτά τα υλικά θα μεταποιηθούν προς όφελος των εκτοπισμένων.

Το σακίδιο NoBorders Backpack είναι ένα μόνο μέρος του όλου οράματος που έχουν, έτσι ώστε να συνδράμουν υλικά στον καθημερινό αγώνα και το μακρόχρονο ταξίδι των μεταναστών προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.

Ήρθα σε επαφή με την Σοφία, η οποία μου ζήτησε να χρησιμοποιήσω μόνο το μικρό της όνομα καθώς η θέση της κολεκτίβας είναι ενάντια στην αυτοπροβολή τους μέσω της προσπάθειάς τους. Η κολεκτίβα, όπως δηλώνουν και οι ίδιοι, δεν δημιουργήθηκε για ίδιον όφελος αλλά ως ένα εργαστήριο που αφουγκράζεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες της προσφυγικής κρίσης.

NoBorders Backpack, EFTD from Embassy for the Displaced on Vimeo.

VICE: Μία «Πρεσβεία για τους Εκτοπισμένους» λοιπόν;
Σοφία: Η επιλογή του ονόματος ήταν πολύ συνειδητή επιλογή. Και έχει και συμβολικό χαρακτήρα καθώς οι άνθρωποι αυτοί θα έρθουν εδώ και δεν θα βρουν καμία πρεσβεία να τους στηρίζει. Το εγχείρημα αφορά την προσφυγική ροή, οπότε αυτός ήταν ο τρόπος μας να απευθυνθούμε στους πρόσφυγες. Μία Πρεσβεία για τους Εκτοπισμένους, ή για τους ανθρώπους που με βίαιο τρόπο έχουν φύγει από το «κέντρο» τους. Είτε αυτή είναι η πατρίδα είτε η οικογένεια και το σπίτι και ο εαυτός τους κατ' επέκταση.

Ποιο είναι το βιογραφικό του Embassy for the Displaced;
Είναι μια κολεκτίβα η οποία τρέχει από έναν πυρήνα δύο ανθρώπων, εμένα και τον Στέφανο, που προέρχονται από τον αρχιτεκτονικό και κινηματογραφικό χώρο. Από εκεί και πέρα υπάρχουν συνεργασίες, όπως αυτή με τον Three Legs and a Model που έφτιαξε το backpack, καθώς και με άλλους ανθρώπους οι οποίοι μπορεί να κάνουν πρακτικά πράγματα με τα οποία εμείς δεν καταπιανόμαστε.

Το εγχείρημα αυτό ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2015. Η αφορμή είναι η προσφυγική ροή καθώς είμαστε η πρώτη χώρα υποδοχής, συνθήκη την οποία δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Ξεκίνησε ως μεταπτυχιακό πρότζεκτ από τον Στέφανο που είναι αρχιτέκτονας και βρίσκεται στο Λονδίνο και πήρε σάρκα και οστά από τους δυο μας, με το σακίδιο NoBorders Backpack. Η βάση μας είναι μεταξύ Αθήνας, Λονδίνου και Λέσβου.

Η ιδέα για το NoBorders Backpack πώς προέκυψε;
Αφορμή για την κατασκευή του σακιδίου ήταν μία επίσκεψή μας στο νησί, όπου διαπιστώσαμε πως ο τόπος πνίγεται από το πλαστικό, το οποίο είτε θάβεται στις παραλίες είτε απλώς μένει εκεί και σαπίζει. Ένα είδος πλαστικού από τις κακοφτιαγμένες βάρκες, που είναι συνδεδεμένο στο μυαλό μας, και ορθά, με μια πολύ άσχημη συνθήκη. Ο Στέφανος λοιπόν σκέφτηκε να φτιαχτεί μια τσάντα από το υλικό των φουσκωτών. Πήραμε μαζί μας υλικό σαν δείγμα, το οποίο όμως τελικά δεν μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε, και η δομή αλληλεγγύης στη Λέσβο, Πλάτανος, μας έστειλε πίσω υλικό από κομμάτι της βάρκας που μπορούσε να ραφτεί. Έπειτα ζητήθηκε από τον Three Legs and a Model να κατασκευάσει το πατρόν, το οποίο θα μπορούσε να φτιαχτεί σχετικά εύκολα και εντέλει σχεδιάστηκε το backpack.

Το όνομά τους τα σακίδια το πήραν από ένα κίνημα αλληλεγγύης που βρίσκεται και δρα στην Αθήνα και λέγεται No Borders, οι οποίοι επίσης μας έχουν βοηθήσει αρκετά. Υπάρχουν αυτόνομα και αυτοοργανωμένα κινήματα με τα οποία έχουμε επαφή και ένα διαρκή διάλογο, χωρίς τη βοήθεια των οποίων τίποτα δεν θα ήταν το ίδιο.

Ποια είναι η διαδικασία από την αρχή μέχρι το τέλος για να φτιαχτεί το σακίδιο;
Έρχεται η βάρκα και κατευθείαν ο δήμος ξεδιαλέγει τα κομμάτια από τα φουσκωτά, αλλά το πλαστικό στην πραγματικότητα δεν το κάνουν κάτι. Δεν έχουμε επικοινωνία με τον δήμο, αλλά ευελπιστούμε να μας βοηθήσει καθώς υπάρχει αρκετό πλαστικό που είναι κρίσιμο για το πρότζεκτ μας. Η συλλογή θα γίνεται από εμάς για αρχή. Είτε θα νοικιάσουμε ένα βανάκι και για αρκετό καιρό θα ασχολούμαστε μόνο με αυτό είτε σε συνεννόηση με τους εθελοντές στο νησί.

Θα θέλαμε να έχουμε ανά εβδομάδα έναν αριθμό κομματιών από βάρκες τα οποία θα μεταφέρονται στο ΠΙΚΠΑ (ξενώνας για οικογένειες προσφύγων). Το πλάνο είναι να στηθεί εκεί το εργαστήριο κατασκευής και να μοιράζονται κατευθείαν οι τσάντες στους πρόσφυγες.

Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει μαζική παραγωγή;
Τώρα που μιλάμε το πατρόν έχει σταλεί στη Λέσβο, αλλά δεν υπάρχει μηχανή η οποία να μπορεί να ράψει αυτό το υλικό. Ένας λόγος που κάνουμε και το crowdfunding είναι η αγορά αυτών των μηχανών. Έχει βρεθεί ένας άνθρωπος που θα το αναλάβει, πρώην τσαγκάρης, που ενθουσιάστηκε με την πρωτοβουλία. Σε αυτόν αναφέρεται και το «monthly pay» μέσα στο κείμενο του indiegogo. Υπάρχουν και εθελοντές οι οποίοι θέλουν να προσφέρουν στο ράψιμο με rotation.

Έχετε προσεγγίσει και μετανάστες για την κατασκευή του σακιδίου;
Στο ΠΙΚΠΑ αυτήν τη στιγμή υπάρχουν πρόσφυγες οι οποίοι έχουν αποφασίσει να μείνουν στο νησί και δουλεύουν ήδη μέσα στη δομή. Ράβουν, ας πούμε τσάντες, από σωσίβια, οι οποίες ωστόσο πωλούνται και τα έσοδα πηγαίνουν για το προσφυγικό. Είναι ανοικτοί λοιπόν στην προοπτική να βοηθήσουν και στο δικό μας πρότζεκτ. Θα θέλαμε ωστόσο να πληρωθούν αυτοί οι άνθρωποι και για αυτό φροντίζουμε.

Όλο το κόστος της διαδικασίας πώς (θα) καλύπτεται;
Από την καμπάνια, καθώς ό,τι κεφάλαια είχαμε, τα έχουμε βάλει ήδη στα δύο μας ταξίδια στο νησί.

Υπάρχει κάποιο πλάνο για την παραγωγή;
Το συντομότερο δυνατό. Εμείς θα ξεκινήσουμε με τον βασικό άνθρωπο που θα πάρει πάνω του –αρχικά τουλάχιστον– την παραγωγή. Ανεξάρτητα από το πόσο καλά θα πάει η καμπάνια χρηματοδότησης, θα βρούμε τον τρόπο για να ξεκινήσουμε. Είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει τώρα.

Ποιο είναι το feedback που παίρνετε από την τοπική κοινωνία;
Τ' αντανακλαστικά της Λέσβου σε μεγάλο βαθμό είναι θετικά, μιας και το νησί έχει σηκώσει τεράστιο βάρος. Και, όσον αφορά ειδικά εμάς, η αντιμετώπισή τους ήταν θετική. Δεν βρήκαμε κάποια δυσκολία, αλλά κρατάμε κάποιες επιφυλάξεις όσον αφορά τον δήμο. Εμείς δεν βρισκόμαστε εκεί με όρους αγοραπωλησίας.

Πώς θα απαντούσες σε κάποιον ο οποίος θα ισχυριζόταν πως χρησιμοποιώντας το λογότυπο του Embassy for the Displaced στις φωτογραφίες και τα βίντεο φτιάχνετε ένα trademark της κίνησης σας;
Η εποχή που ζούμε χρειάζεται ένα οπτικό στοιχείο και ένα στίγμα. Το Embassy for the Displaced δεν είναι μόνο το σακίδιο, αυτό αποτελεί ένα μικρό μέρος του όλου σχεδιασμού που έχουμε στο μυαλό μας. Οπότε πρέπει να υπάρχει συνοχή σε ό,τι κάνουμε, καθώς όλα έχουν μια συνέχεια. Δεν αρχίζει και τελειώνει κάτι με το backpack.

Προσπάθειες σαν τη δική σας μπορούν να αφομοιωθούν ή να χρησιμοποιηθούν από έναν κρατικό μηχανισμό που είναι απών;
Αν ένας κρατικός μηχανισμός λειτουργούσε σωστά και φρόντιζε πραγματικά για το προσφυγικό, οι ίδιοι οι πρόσφυγες δεν θα είχαν ανάγκη κανένα Embassy και καμία δομή αλληλεγγύης. Η απουσία του κράτους δημιουργεί την ανάγκη σε ανθρώπους να πράξουν μόνοι τους. Το να διαχειριζόμαστε την έννοια της αλληλεγγύης είναι σφάλμα. Η αλληλεγγύη δεν μπαίνει σε πλαίσια και λειτουργεί έξω από αυτά. Ανεξάρτητα από το αν τα θεσμικά όργανα είναι παρόντα, η αλληλεγγύη υπήρχε και θα υπάρχει.

Ιδανικά, εσείς με ποιους θα θέλατε να έχετε συνεργασία μέσα σε αυτό το πλαίσιο;
Με αυτούς που ήδη έχουμε. Δομές και κινήματα αλληλεγγύης, καθώς ιδεολογικά είμαστε πολύ κοντά. Μας λυπεί πάρα πολύ το γεγονός πως το κράτος ζητά πιστοποιήσεις από τις δομές αλληλεγγύης. Αν αφαιρέσεις από το κράτος αυτό που του λείπει έτσι και αλλιώς, τη φροντίδα για το προσφυγικό, μένει η βία, τα κάγκελα, τα συρματοπλέγματα, οι φράχτες, η Frontex, το NATO. H αύξηση της κινηματικής αλληλεγγύης ενδεχομένως να ενόχλησε. Είναι στη φύση του κράτους ο έλεγχος. Πολιτικά η θέση μας είναι απέναντι σε τέτοιες λογικές «πιστοποίησης της αλληλεγγύης».

Δύο μήνες μετά την έναρξη του πρότζεκτ, ποια είναι η στόχευσή σας;
Ο βιοπορισμός αποκλείεται από την κουβέντα των στοχεύσεων. Ένας από τους λόγους που ξεκινήσαμε την καμπάνια χρηματοδότησης στο Indiegogo είναι για να ενισχύσουμε την κατασκευή των σακιδίων αλλά να μπει και ένα ταμείο στο Embassy, καθώς αποσκοπούμε να δημιουργήσουμε και άλλα πεδία που αφορούν το προσφυγικό. Γίνεται καταγραφή της προσφυγικής ροής με οπτικοακουστικό υλικό και υπάρχουν κάποια βίντεο που έχουν γυριστεί από εμάς στη Λέσβο έχοντας κάποιες θεματικές, τα οποία μπορείτε να δείτε στο κανάλι μας στο vimeo. Έπειτα υπάρχει το σχεδιαστικό εργαστήρι, το οποίο βγάζει εργαλεία που ενδεχομένως να είναι χρήσιμα στους πρόσφυγες, και κυρίως ψάχνουμε τις πρώτες ύλες που αφήνουν στο νησί ερχόμενοι, είτε βάρκες και σωσίβια είτε οτιδήποτε θα μπορούσε να μεταποιηθεί προς όφελός τους. Το τρίτο κομμάτι είναι το θεωρητικό: μας έχει ζητηθεί να δημοσιεύσουμε υλικό από τις φωτογραφίες μας σε blog ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος.

Τι άλλο έχετε βάλει μπροστά πέραν του σακιδίου;
Αυτήν τη στιγμή υπάρχει ένα υλικό 3d scanning καθώς τη δεύτερη φορά που πήγαμε στη Λέσβο συνεργαστήκαμε με το ScanLAB Projects από το Λονδίνο και σκανάραμε πάρα πολλά μέρη του νησιού. Αφίξεις μεταναστών, δύσβατα σημεία που γίνονται αυτές οι αφίξεις. Το υλικό αυτό θα χρησιμοποιηθεί εν καιρώ.

Επιπρόσθετα έχουμε φτιάξει, από υλικό των φουσκωτών, ένα είδος ιμάντα αναρρίχησης το οποίο σε περιοχές όπως ο Κόρακας (μια εξαιρετικά δύσβατη περιοχή όπου βρίσκεται ο φάρος που είναι το πρώτο φως που βλέπουν οι βάρκες προσεγγίζοντας) θα ήταν μια υποβοήθηση έτσι ώστε να γίνεται η ανάβαση των προσφύγων με μεγαλύτερη ασφάλεια.

Έχει σχεδιαστεί και ένα poncho (κάπα) από τις θερμικές κουβέρτες που έχουν οι πρόσφυγες στο ταξίδι τους και είναι αρκετά εύκολο να κατασκευαστεί αν ευδοκιμήσει η καμπάνια του crowdfunding. Θα μπορούσε αυτό το poncho να τοποθετείται μέσα στα σακίδια και να τους δίνεται ένα ολοκληρωμένο kit.

Τέλος, υπάρχει πολύ υλικό βιντεοσκοπημένο που μπορεί να καταλήξει σε ντοκιμαντέρ.

Περισσότερα από το VICE

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ: Η Φωτογραφία του VICE που Αποδεικνύει τις Σχέσεις του «Αγανακτισμένου Αγρότη» με τη Χρυσή Αυγή

Το Πλοίο που Έχει Διασώσει Πάνω από 1.700 Πρόσφυγες στο Αιγαίο

Αυτά Είναι Τα πιο Φρικιαστικά Εγκλήματα εις Βάρος Ζώων στην Ελλάδα