Ο Βασιλιάς του Ελληνικού Graffiti Γουστάρει Ακόμα τους Τοίχους

Ήταν ένας από τους παιδικούς μου ήρωες, αν και μόλις μια δεκαετία μεγαλύτερος από εμένα, αόρατος «superhero» και ταυτόχρονα μία επίμονη αστική υπογραφή παντού, σε μάντρες σχολείων και γέφυρες, μεγάλα φεστιβάλ και ταράτσες.

Και τώρα ο graffiti writer Jasone, μέλος των θρυλικών Skra Getto Boys από την Καλαμαριά της Θεσσαλονίκης, κάθεται απέναντί μου. Μικρόσωμος, με έξυπνα μάτια, δεν στέκεται ούτε στιγμή ακίνητος ακόμη και πάνω στο σκαμπό του, στο tattoo studio που άνοιξε το 2011 στη Μητροπόλεως και ονομάστηκε, πώς αλλιώς, Style Matters.

«Ό,τι έχω βάψει, είτε μέρα είτε νύχτα, είναι παράνομο. Μέχρι σήμερα δεν έπιασα ποτέ άδεια στα χέρια. Έβαφα μέρα γιατί δεν είχα άλλο χρόνο. Τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν φορές που άφηνα τα παιδιά μου στις 8:30 στο σχολείο και καπάκι πήγαινα μετά να βάψω.

Πάμε λίγο πίσω στους SGB.
Ναι, στην αρχή ονομάζονταν Crazy Boys που βγαίναμε σε γειτονιές και γράφαμε ονόματα - tags. Υπήρχαν και οι Bad Boys, οι Nasty Boys και άλλοι. Κοντινές γειτονιές, με όλες τις κόντρες μας, σε μπάλα – μπάσκετ, σε χορούς με σχολεία που πολλές φορές τελείωναν με πολύ ξύλο ακόμα και πετροπόλεμο. Στην Καλαμαριά υπήρχε βέβαια και η μεγάλη κόντρα, που ίσχυε και από την εποχή των γονιών μας, της Κρήνης με την Αρετσού. Ομάδες υπήρχαν και στο κέντρο και δυτικά, όμως ήταν ταξίδι τότε να κατεβούμε στο κέντρο. Εμείς για να κάνουμε την κίνηση από τη γειτονιά του Αγίου Νικολάου και να πάμε στην Πλατεία Σκρα, ήταν «υπόθεση» εκεί γύρω στο Γυμνάσιο. Μεγαλώναμε και κερδίζαμε νέο έδαφος, σαν τον Μεγαλέξανδρο. Τότε ήταν και το μπάσκετ στα φόρτε του και φύγαμε από την αλάνα και το ποδόσφαιρο και πήγαμε στο μπάσκετ. Άρχισε και η τηλεόραση να δείχνει λίγο από NBA και Τζόρνταν και δημιουργήθηκε μια πιο αμερικάνικη κουλτούρα.

Ποιες άλλες ομάδες εκτός από τους SGB υπήρχαν τότε;
Ήμασταν οι πρώτοι που κωδικοποιήσαμε το όνομα της ομάδας σε τρία γράμματα. Βγήκαν μετά οι NBC, PTA, SCS, POSE X, MNC, wIll team, rap CLAN, GSA, SMA, ABC, sKETCH CREW. Από την Καλαμαριά όμως ξεκίνησαν τα πάντα. Σου θυμίζω SGB με graffiti και ραπ, όπως και το πρώτο breakdance crew, οι Freak Style Rockers από το Πάρκο Χαμένων Πατρίδων στην Καλαμαριά, στο οποίο είχα πάλι ανάμιξη. Από εκεί βγήκε και ο Winte η και 12ος Πίθηκος της Ελλάδας. Η Καλαμαριά ήταν η πρωτεύουσα του graffiti. Το πρώτο φεστιβάλ γίνεται εδώ το 1995 το οποίο είναι επίσημα καταγεγραμμένο ως διοργάνωση – σταθμός. Ανεβαίνουν στη Θεσσαλονίκη μέλη των TXC και στο τέλος της επόμενης χρονιάς κάνουν εδώ το πρώτο live στο ALONE, ένα μεταλλάδικο στη οδό Γιαννιτσών.

Τι θυμάσαι πιο έντονα από την πρώτη εποχή;
Την παρέα μου, τους SGB, τους ζω μέχρι σήμερα. Από εκείνη την εποχή όμως θυμάμαι τα πάντα. Σπρέι και αγοράζαμε και κλέβαμε, τα κάναμε όλα, είχαμε καταντήσει άρρωστοι με το graffiti.

Ποιος πουλούσε σπρέι τότε;
Μόνο τα μαγαζιά με σιδηρικά και χρώματα. Δεν υπήρχαν εξειδικευμένα καταστήματα ή μεγάλες φίρμες που βλέπουμε σήμερα. Κάναμε συνέχεια πειραματισμούς, μπουκώναμε οι βαλβίδες και τις κρατούσαμε γιατί έβγαζαν πιο λεπτή γραμμή, ή τις ανοίγαμε με καρφίτσες για πιο χοντρή γραμμή. Μιξάραμε χρώματα γιατί υπήρχαν μόνο τα βασικά. Αυτό λείπει σήμερα.

Δηλαδή;
Το ψάξιμο και όχι μόνο στο graffiti, αλλά στα πάντα. Για εμάς ήταν τότε ιεροτελεστία, από την Πέμπτη μπαίναμε στην ψυχολογία ότι το Σάββατο θα κατέβουμε στο κέντρο να ψαχτούμε για μουσικές κι ας μην αγοράζαμε τελικά. Σήμερα αν ρωτήσεις στον δρόμο 100 άτομα τι μουσική ακούνε, όλοι θα σου πουν λίγο από όλα. Δεν υπάρχει ο μεταλλάς, ο ράπερ, ο ροκάς κοκ.

Πότε αρχίζουν οι SGB να βάφουν συστηματικά;
Το 1990-91. Βάφαμε στην Καλαμαριά, σε σχολεία και πλατείες. Κυρίως δημόσιους χώρους και εννοείται μόνο βράδυ κι αυτό ήταν που κρατούσε την παρέα δεμένη. Η αδρεναλίνη του παράνομου και της νύχτας.

Σε έχουν ποτέ συλλάβει;
Ναι, τα μετέπειτα χρόνια. Τις περισσότερες φορές είχαν πιάσει κάποιον από την παρέα και δεν θέλαμε να τον αφήσουμε μόνο. Αυτόφωρο με κατηγορία για φθορά δημόσιας περιουσίας, γιατί συνήθως βάφαμε σε σχολεία.

Όμως, έχω το «χάρισμα» να κάνω το παράνομο να φαίνεται νόμιμο. Άπειρες φορές με σταμάτησε η Αστυνομία μέρα μεσημέρι να βάφω σε κεντρικό σημείο και τους είπα ότι έχω πάρει άδεια. Γι αυτούς είναι μεγάλος μπελάς να μπλέξουν με αναφορές και μηνύσεις. Το κάρφωμά σου είναι το καλύτερο ξεκάρφωμα. Στο σχολείο, αν έπαιρνε φωτιά και την είχα βάλει εγώ, θα ήμουν ο πρώτος που θα απαλλασσόταν.

Στο δικαστήριο δήλωνες καλλιτέχνης;
(Γέλια) Ναι, έλεγα ότι ζωγραφίζω. Να τα σχέδια, να τα χρώματα, όλα τα στοιχεία του «εγκλήματος». Κι αν χρειάζεται, πάμε να ασπρίσουμε τον τοίχο που βάψαμε, δεν τρέχει τίποτα.

Το graffiti είναι παρανομία;
Δεν υπάρχει μέρα και νύχτα, παράνομο και νόμιμο graffiti. Είναι ένα και ομοούσιο. Υπάρχει η Παλιά και Καινή Διαθήκη, αλλά είσαι χριστιανός. Παράνομο είναι είτε μέρα είτε νύχτα. Στα 40 μου δεν έπιασα ποτέ άδεια στα χέρια μου. Ακόμη και το φεστιβάλ το 1995 μαζευτήκαμε 500 άτομα χωρίς άδεια. Η Αστυνομία ήταν σίγουρη ότι είχαμε άδεια. Με τον ίδιο τρόπο δημιουργήθηκαν τα μεγαλύτερα spot και hall of fame στη πόλη τη δεκαετία του '90, που πολλά ισχύουν ακόμα και σήμερα. Κάποιοι έδωσαν «αίμα» που λέμε για να μπορεί να γίνει η αρχή.

Υπήρξε περίοδος που έγινε μόδα και εκφυλίστηκε;
Κάποιοι writers έβαφαν μόνο με άδεια ή με λεφτά. Αυτό είναι για μένα ο εκφυλισμός που λες. Έχω κάνει και 'γω δουλειές με άδεια, κυρίως σπίτια φίλων μου ή εξωτερικούς τοίχους μαγαζιών, αλλά το έκανα γιατί το γούσταρα και δεν ξεφτίλιζε αυτό που ήθελα να κάνω. Τις περισσότερες φορές μου πλήρωναν μόνο τα σπρέι.

Να μιλήσουμε για το κεφάλαιο τρένα;
Το να βάψεις ένα τρένο είναι τρελή εμπειρία όσα χρόνια κι αν βάφεις, γιατί συνδέεται με το subway της Νέας Υόρκης από όπου ξεκίνησαν όλα. Στην Αθήνα υπάρχει ο ηλεκτρικός κι έτσι το κομμάτι σου ταξιδεύει σε όλη την πόλη και μπορεί να το ξαναδείς να τρέχει. Στη Θεσσαλονίκη είχαμε μόνο τα τρένα του ΟΣΕ αλλά OK, δεν κάτσαμε πίσω.

Πότε βάψατε το πρώτο τρένο;
Οι SGB το 1993 βάφουν τρένο του ΟΣΕ και το 1997 ήταν το πρώτο ολόκληρο βαγόνι στην Ελλάδα από οργανωμένο crew. Ο άνθρωπος που με μύησε στο graffiti μου είχε πει τη βραδιά του τελικού του Ευρωμπάσκετ '87 ότι σήμερα είναι η ευκαιρία να πάμε, γιατί είναι όλοι καρφωμένοι στις τηλεοράσεις. Έτσι σε μεγάλες διοργανώσεις, για παράδειγμα τελικό Μουντιάλ, δεν υπάρχει περίπτωση ο φύλακας στα τρένα να μη βλέπει τηλεόραση. Τέτοιες βραδιές έχουμε κάνει ορισμένες χοντρές ζημιές σε τρένα. Στον τελευταίο τελικό Μουντιάλ κάναμε ένα μεγάλο κομμάτι σε επιβατικό βαγόνι, που από εκείνη τη μέρα βγήκε από την κυκλοφορία και εκτίθεται πλέον στον σταθμό.

Κυνηγητά στα τρένα;
Πολλά, αλλά πάντα επέστρεφα για να ολοκληρώσω το κομμάτι. Με έτρωγε, δεν μπορούσα να κοιμηθώ. Το 97 θυμάμαι μας είχαν πιάσει απέναντι από το Μακεδονία Παλλάς, περάσαμε αυτόφωρο το και την επόμενη μέρα πήγα και τελείωσα το κομμάτι. Και αντί για υπογραφή, έγραψα τον αριθμό που κρατούσα στη φωτογραφία στη Σήμανση.

Σήμερα παραμένει underground το graffiti;
Όσοι θέλουν να το κρατήσουν, το κάνουν. Όμως πια υπάρχει πολύ ποσότητα και λιγότερο ποιότητα. Θες επειδή υπάρχει το ίντερνετ, επειδή όλοι βιάζονται; Από τη μια μέρα στην άλλη οι πιτσιρικάδες θέλουν να γίνουν γνωστοί-καλοί-cool-μεσα στη «φαση» που λέμε, αλλά όλα είναι κατά κάποιο τρόπο fast food. Δεν υπάρχει υπομονή.

Τι ρόλο παίζει το εφήμερο;
Χρειάζονται χρόνια να το χωνέψεις, ακόμη και για μένα που ανήκω στην παλιά γενιά. Στεναχωριέμαι, αλλά ξέρω ότι είναι πάντα ανοιχτό το ενδεχόμενο να περάσεις την επόμενη μέρα και ο Δήμος να έχει βάψει τον τοίχο.

Έχεις απωθημένο κάποιον τοίχο;
Στη Θεσσαλονίκη ό,τι ήθελα να βάψω το έβαψα. Ωστόσο, δεν μπορείς να πεις ότι αυτό σταματά. Παλιά βλέπαμε τους άσπρους τοίχους σαν γυναίκες που έπρεπε να κατακτήσουμε. Έχω γεμίσει λίγο πολύ το παλμαρέ μου, αλλά σήμερα δεν έχω πολύ ελεύθερο χρόνο. Μία φορά μπορώ να πω ότι ζήλεψα καλοπροαίρετα όταν είδα ένα μεγάλο κομμάτι των Yakuza στον κόμβο Πανοράματος. Ήταν ένα spot που δεν σκεφτόσουν να βάψεις, ήταν πολύ ταμπέλα. Έχω έναν χάρτη της Ελλάδας κι έχω σβήσει τις περιοχές που έβαψα. Είναι γεμάτος, μόνο η Κρήτη λείπει, κι αυτό επειδή δεν έχω πατήσει το πόδι μου.

Τον Λευκό Πύργο θα τον έβαφες;
Ποτέ, υπάρχεις σεβασμός. Το Δημαρχείο όμως, άνετα γιατί δε μου λέει κάτι. Εκτός αν πάει κάποιος και γράψει στον Λευκό Πύργο και τον γεμίσουν ποτέ με χαζά πολιτικά συνθήματα. Τότε θα πάω να το καλύψω με χρώμα δικό μου, όχι συνθήματα όμως. Εφόσον μένει ανέπαφος, τον σέβομαι και 'γω.

Αν ήσουν δήμαρχος για μέρα, τι θα άλλαζες στον αστικό σχεδιασμό;
Δεν θα 'θελα να είμαι δήμαρχος ούτε για μέρα μέρα. Η Θεσσαλονίκη είναι έρωτας. Τώρα ό,τι μήνυμα θέλω το περνάω, δεν χρειάζεται να γίνω δήμαρχος. Βάφαμε τρεις ώρες για να γράψουμε στο τέλος το μήνυμα.

Οι SGB συνεχίζουν σήμερα;
Η παρέα θα υπάρχει μια ζωή και ήδη ξεκινά η δεύτερη περίοδος, γιατί κάποιοι παντρεύτηκαν και έκαναν παιδιά. Φυσικά βγήκαν πολλές κόρες οπότε οι SGBoys ίσως αποκτήσουν και θυγατρική SGGirls… Η σημερινή σκηνή graffiti διανύει μια ιδιαίτερη περίοδο λόγω της κρίσης. Πάντα όμως η κρίση θα γεννά τέχνη.

Πώς θα ήθελες να σε θυμούνται;
Δεν θα θελα κάτι από 'μενα συγκεκριμένα. Εγώ απλώς έκανα αυτό που λάτρεψα, να κάνω graffiti, οπότε να με θυμούνται σαν έναν graffiti writer. Αλλά την παρέα μου σαν τον ορισμό της φιλίας. Αυτό σημαίνει SGB.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.