Ένας Οδηγός για το πώς να Προχωρήσεις σε Διαρροή Κυβερνητικών Μυστικών

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Είσαι, λοιπόν, κυβερνητικός υπάλληλος ή δημοσιογράφος και σκέφτεσαι να αποκαλύψεις μυστικά του κράτους στον Τύπο; Συγχαρητήρια. Ωστόσο, το «αφεντικό» σου -για παράδειγμα, ο πρόεδρος Donald Trump, αν είσαι Αμερικανός- ίσως βρίσκεται σε «πόλεμο με τα μέσα ενημέρωσης».

Κάποιες διαρροές φαίνεται να προέρχονται από συγκεκριμένες φατρίες που θέλουν να θάψουν άλλες φατρίες. Άλλες ζουμερές λεπτομέρειες μοιάζουν να είναι απλώς κουτσομπολιά, όπως η υποτιθέμενη συνήθεια του Trump να περιφέρεται στον Λευκό Οίκο με το μπουρνούζι ή οργή του για το σκετσάκι για τον Sean Spicer στο Saturday Night Live. Όμως, κάποιες διαρροές είναι σοβαρές, όπως τα έγγραφα που φέρονται να αποτελούν προσχέδια πιθανών εκτελεστικών διαταγμάτων.

Οι διαρροές που αποκαλύπτουν πραγματικές παρατυπίες της κυβέρνησης αποτελούν συνταγματικά προστατευόμενο λόγο, όμως δεν αντιμετωπίζονται ως τέτοιες, σύμφωνα με την Bhandari. «Το σύστημα με τη σημερινή του μορφή μεταθέτει μεγάλο μέρος της ευθύνης στους κυβερνητικούς υπαλλήλους, έτσι ώστε να έρχονται αντιμέτωποι με τις νομικές συνέπειες και αυτό φυσικά λειτουργεί κατασταλτικά», λέει. «Αυτό είναι μια απώλεια για τον λαό». Αν λοιπόν σκέφτεσαι να ξεσκεπάσεις πληροφορίες, αλλά δεν ξέρεις αν είναι σωστό ή πώς να το κάνεις, αυτά είναι όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις:

Λαμβάνω συχνά email από ανθρώπους που θέλουν να διαρρεύσουν πληροφορίες -κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα– και μπορώ να πω εκ πείρας ότι οι πληροφορίες αυτές δεν είναι πάντα είδηση. Μερικές φορές, ο κόσμος κάνει αποκαλύψεις για να τη φέρει στους αντιπάλους του στη δουλειά ή για κάποιον άλλο λόγο. Ίσως θα πρέπει λοιπόν να αναρωτηθείς, αν το υλικό που προσπαθείς να στείλεις στον Τύπο θα ενδιαφέρει τον οποιονδήποτε. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί το εξής: Αν ο Οργανισμός όπου εργάζεσαι κάνει κάτι φριχτό και η θέση σου, σου επιτρέπει να εκφράσεις τις ανησυχίες σου στο εσωτερικό, αυτή είναι η καλύτερη επιλογή, βραχυπρόθεσμα. Η κυβέρνηση Obama αμύνθηκε μετά τις αποκαλύψεις του Edward Snowden, ισχυριζόμενη ότι ο Snowden δεν είχε εκφράσει τις ανησυχίες του προτού στραφεί στον Τύπο – υπονοώντας ότι ο ίδιος διέρρεε πληροφορίες προς ίδιον όφελος. Όμως μια έρευνα που έκανε το VICE News πέρυσι, αποκάλυψε ότι ο Snowden έκανε σκληρές προσπάθειες για εσωτερική αλλαγή, προτού αποφασίσει να κάνει τις διαρροές. «Υπάρχουν επίσημα κανάλια, για να μιλήσει κάποιος στα θεσμικά όργανα», είπε ο Tom Devine, νομικός σύμβουλος του Προγράμματος Λογοδοσίας της Κυβέρνησης. «Μπορείς να απευθυνθείς στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριοδοτών, στο Γραφείο Ειδικού Συμβουλίου, σε υπηρεσίες γενικής επιθεώρησης ή τον επικεφαλής του οργανισμού στον οποίο εργάζεσαι. Όμως, οι επιλογές σου περιορίζονται σε αυτά τα κανάλια».

Σύμφωνα με την Bhandari, η διαρροή στις ΗΠΑ είναι συνταγματικό δικαίωμα. «Σύμφωνα με την Πρώτη Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος, η κυβέρνηση δεν μπορεί να αποτρέψει τους ανθρώπους που θέλουν να αποκαλύψουν πληροφορίες για παράνομες ενέργειες, σπατάλη, απάτη ή κατάχρηση εξουσίας, καθώς είναι εξαιρετικά σημαντικό να γνωρίζει η κυβέρνηση αυτά τα πράγματα». Επομένως, ναι, το Σύνταγμα είναι με το μέρος σου, όμως δυστυχώς, προσέθεσε η Bhandari, «Ο ισχύων νόμος δεν το λαμβάνει επαρκώς υπ' όψιν αυτό». Αντ' αυτού, είπε, «η εξέταση των αντιποίνων περνά μέσα από μια διοικητική διαδικασία, η οποία ευνοεί σε μεγάλο βαθμό την κυβέρνηση» και αυτή η διαδικασία μπορεί να «λειτουργήσει αποθαρρυντικά για τους κρατικούς υπαλλήλους που θέλουν να ξεσκεπάσουν τις παρανομίες και τις καταχρήσεις που βλέπουν».

Ο Νόμος για την Προστασία των Πληροφοριοδοτών του 1989 υποτίθεται ότι αποτρέπει τα αντίποινα εναντίον των κυβερνητικών υπαλλήλων που ξεσκεπάζουν εγκλήματα, κατάφορες παραβιάσεις, κακοδιαχείριση κεφαλαίων ή απειλές για τη δημόσια ασφάλεια, είπε η Bhandari, όμως σημείωσε ότι, «δεν καλύπτονται όλοι οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι από αυτό. Αυτοί που δεν καλύπτονται, κυρίως, είναι οι αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών».

Πολύ συχνά, όταν αποκαλύπτεις κάποιο αδίκημα παρέχοντας ευαίσθητες πληροφορίες στον Τύπο, «λειτουργείς με δική σου ευθύνη», είπε ο Devine.

Υπάρχουν μόνο μερικές δεκάδες οργανισμοί που δέχονται ανώνυμες διαρροές. Ο ευκολότερος τρόπος να μεταφέρεις τα έγγραφά σου ανώνυμα είναι με ένα εργαλείο που ονομάζεται SecureDrop (θα εξηγήσω παρακάτω πώς λειτουργεί), το οποίο διατηρεί έναν κατάλογο μέσων ενημέρωσης και ΜΚΟ που το χρησιμοποιούν. Προσωπικά προτιμώ το VICE Media, αλλά ίσως είμαι προκατειλημμένος. Οι διαρροές σε πολλούς οργανισμούς είναι μια καλή ιδέα, όπως μου είπε ο Devine. Αν κάποιος αγνοήσει τις πληροφορίες που παρέχεις ή δημοσιεύσει κάτι που δεν καλύπτει συνολικά το πρόβλημα που προσπαθείς να εκθέσεις, αυτό μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό. «Θα μπορούσε να αποτελέσει μια προειδοποίηση που θα δώσει στον διεφθαρμένο οργανισμό την ευκαιρία να καλυφθεί, να καταστρέψει έγγραφα και να χτίσει μια γραμμή υπεράσπισης. Αυτό θα ήταν ένα καταστροφικό λάθος». Ενώ, λοιπόν, δημοσιογράφοι, όπως εγώ, λατρεύουν τις αποκλειστικές ειδήσεις, πιθανώς έχεις πολλά να κερδίσεις με το να στείλεις τις πληροφορίες σου στο SecureDrop, μια ακτιβιστική οργάνωση όπως το Πρότζεκτ Εποπτείας της Κυβέρνησης, το ACLU και η Greenpeace, η οποία ίσως έχει ήδη τις απαραίτητες γνώσεις για να διαχειριστεί τα στοιχεία σου. «Αν συμβεί αυτό, τότε η κοινωνία βάζει σε κλοιό τη διεφθαρμένη γραφειοκρατία και όχι η διεφθαρμένη γραφειοκρατία τον πληροφοριοδότη», είπε ο Devine.

Προφανώς, θα πρέπει να αποσπάσεις τα σχετικά έγγραφα από τον χώρο εργασίας σου με ασφάλεια και δεν ξέρω πώς να σε βοηθήσω σ' αυτό. Όμως σύμφωνα με τον Devine, ίσως να μην πρέπει να πάρεις τα αυθεντικά – με αυτόν τον τρόπο, δεν θα έχεις κλέψει τίποτα. Αυτό είναι μια πολύ χρήσιμη στρατηγική, αν οι διαρροές σου οδηγήσουν στον έλεγχο των εγγράφων από κάποια υπηρεσία ασφαλείας. «Λέω στον κόσμο να βγάλει φωτογραφίες των αρχείων, ώστε να μπορεί να πει στη συνέχεια ότι δεν πήρε ποτέ τα έγγραφα από την υπηρεσία του», μου είπε. Μια φωτογραφία στο κινητό που δείχνει την οθόνη του υπολογιστή σου είναι επίσης μια καλή ιδέα, μιας και το έγγραφο μεταφέρεται απευθείας σε μια συσκευή που είναι δικής σου ιδιοκτησίας. Προκειμένου να κατευθύνεις τους υπεύθυνους οι οποίοι θα έρθουν τελικά, για να βρουν τις αδιάσειστες αποδείξεις, ο Devine είπε, «Φτιάξε έναν φάκελο με ένα παραπλανητικό όνομα. Βάλε τον στα αρχεία και δώσε τους οδηγίες για το πώς να τον βρουν». Όμως, είναι πολύ καλύτερο να έχεις τα πρωτότυπα, επομένως, αν είναι δυνατόν, προσπάθησε να μεταφέρεις τα αρχεία σε usb stick ή εξωτερικό δίσκο και πάρε τα σπίτι.

Αν δεν ακολουθήσεις την οδό του 20ού αιώνα και δεν αφήσεις τα έγγραφα να διαρρεύσουν μέσω της Ταχυδρομικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ (πράγμα που σίγουρα είναι μια καλή ιδέα, μιας και αποφεύγεις τα ηλεκτρονικά ίχνη των εγγράφων), τότε θα το κάνεις ψηφιακά. Σε αυτήν την περίπτωση, «διαρροή» σημαίνει αποστολή λεπτομερούς σημειώματος ή κάποιων αρχείων –ή και των δύο– ανώνυμα στο Ίντερνετ και αυτό περιλαμβάνει πολύ περισσότερα πράγματα από το να στείλεις ένα γρήγορο email σε έναν δημοσιογράφο. Είναι πολύ σημαντικό να μη χρησιμοποιήσεις το laptop της δουλειάς σου, για οποιαδήποτε δραστηριότητα αφορά τη διαρροή. Αντ' αυτού, διάλεξε ένα laptop που δεν χρησιμοποιείς για περιήγηση στον ιστό και αποστολή email. Ίσως είναι καλό να πάρεις ένα παλιό laptop που δεν χρησιμοποιείς πλέον, να κάνεις format στον σκληρό δίσκο και να ξεκινήσεις από την αρχή. Ή, ακόμη καλύτερα: Μπορείς να εγκαταστήσεις το λειτουργικό σύστημα Tails, το οποίο είναι προγραμματισμένο να «ξεχνάει» ό,τι κάνεις την ώρα που το χρησιμοποιείς.

Μπορείς να διαρρεύσεις τα έγγραφα από το σπίτι, όμως δεν το συνιστώ. Αντί γι' αυτό, όταν έχεις λίγο χρόνο, βρες κάποιο WiFi που δεν χρησιμοποιείς συνήθως - μια βιβλιοθήκη ή ένα καφέ μερικές πόλεις μακριά. Το κινητό σου είναι συσκευή εντοπισμού, επομένως έχε το κλειστό ή καλύτερα άστο στο σπίτι. Μόλις συνδεθεί το μηχάνημα διαρροής σου με το WiFi, θα μπεις στο dark web. Μη φοβάσαι.

Αν χρησιμοποιείς το λειτουργικό Tails, έχεις ήδη έναν browser που λέγεται Tor (αν όχι, πρέπει να τον εγκαταστήσεις στο μηχάνημα διαρροής, προτού φύγεις από το σπίτι). Κατευθείαν, θα δεις ότι ο Tor είναι χάλια. Είναι ο πιο αργός browser του πλανήτη, όμως αυτό συμβαίνει, επειδή τα πάντα τρέχουν περνώντας από πολλαπλά επίπεδα κρυπτογράφησης. Εκτός από ότι κρυπτογραφεί τη διαδικτυακή σου δραστηριότητα, ο Tor είναι ο μοναδικός τρόπος να αποκτήσεις πρόσβαση σε διευθύνσεις ιστοσελίδων στο dark web που τελειώνουν σε .onion, όπως η ιστοσελίδα του VICE στο SecureDrop: cxoqh6bd23xa6yiz.onion. Μια συμβουλή: Μην κάνεις τίποτα άλλο μέσω Tor πέρα από τη διαρροή των εγγράφων. Αν μπεις στο email σου ή σε λογαριασμούς social media, κινδυνεύεις να συσχετιστούν με τον Tor και, ως εκ τούτου, με τις δραστηριότητές σου σ' αυτόν. Συγκεντρώσου λοιπόν.

Το SecureDrop θα σε καθοδηγήσει από μόνο του, δείχνοντάς σου την πολύ απλή διαδικασία μεταφόρτωσης αρχείων και θα σου επιτρέψει να προσθέσεις μια σημείωση – ή μπορείς να στείλεις μόνο μια σημείωση. Ανέβασε ό,τι έχεις και στη συνέχεια πρόσθεσε ένα αναλυτικό σημείωμα που θα βοηθήσει τον παραλήπτη να αποκτήσει μια συνολική εικόνα. Θα ήταν καλό να εξηγήσεις στον δημοσιογράφο τους νόμους, τις τακτικές και άλλους εσωτερικούς κανονισμούς της δουλειάς σου, τα οποία μπορεί να μην γνωρίζει. Με άλλα λόγια: Πες ξεκάθαρα ποια είναι η παράβαση. Μην του φορτώνεις απλώς τα έγγραφα. Αφού κάνεις κλικ στο «Υποβολή Εγγράφου για Πρώτη Φορά», θα εμφανιστεί μια σειρά από άσχετες λέξεις, του τύπου «τζόγος καρχαρίας ενοικίαση αρκετά επαληθεύστε προσωρινό βασιλική» ή κάτι παρόμοιο. Αυτός είναι ένας μυστικός κωδικός που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να επανασυνδεθείς και να ελέγξεις, αν έχεις λάβει απάντηση μετά από μερικές μέρες. Αυτό είναι σημαντικό: Θα θελήσεις να συνδεθείς και πάλι αργότερα, σύμφωνα με τον Devine. «Είναι πολύ σπάνιο απλώς να πετάξεις τις αποδείξεις στα χέρια κάποιου και να λειτουργήσει όλο αυτό», μου είπε. «Πρέπει να υπάρξει μια ανάλυση της σημασίας τους και να δοθούν πολλές εξηγήσεις, για να αποσαφηνιστεί η τεχνική ορολογία». Δεν θεωρεί ότι με τις διαρροές υπάρχει μια «στιγμή αποκάλυψης», αλλά μια «διαδικασία αποκάλυψης». Κάνε υπομονή. Εμείς οι δημοσιογράφοι, συχνά δεν είμαστε τόσο έξυπνοι όσο μας δείχνουν οι ταινίες. Κατά πάσα πιθανότητα, θα έχουμε πολλές ερωτήσεις να σου κάνουμε, προτού δημοσιεύσουμε το θέμα. Μπορεί να χρειαζόμαστε και περισσότερα έγγραφα. Συγγνώμη.

«Είτε το έκανες σωστά είτε όχι, να ξέρεις ότι αν η διαρροή έχει αντίκτυπο, θα γίνουν αποφασιστικές προσπάθειες να βρεθεί η πηγή – μερικές φορές με εμμονή», είπε ο Devine. Εννοείται ότι γίνεσαι στόχος, όμως αυτές οι προσπάθειες μπορούν να επηρεάσουν και τους συναδέλφους σου. Μετά από μια διαρροή που έγινε το 2007, για παράδειγμα, το FBI έκανε έφοδο στα σπίτια υπαλλήλων της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφαλείας (NSA) οι οποίοι δεν εμπλέκονταν, αλλά είχαν επισημάνει εσωτερικά αντίστοιχα προβλήματα, παρ' όλο που είχαν «εργαστεί σχολαστικά στο πλαίσιο του συστήματος», είπε ο Devine. Αν σε πιάσουν, μπορεί να ανακηρυχθείς σε ήρωα ή να καταστραφεί η ζωή σου. Οι δικαστές στο παρελθόν αποφάνθηκαν ότι ορισμένες διαρροές, όπως οι αποκαλύψεις του Daniel Ellsberg  για τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν στον πόλεμο του Βιετνάμ, ήταν δικαιολογημένες και οι κατηγορίες εναντίον του αποσύρθηκαν. Όμως, μην περιμένεις κάτι τέτοιο. Κάποια είδη διαρροών –όπως εκείνες για επιτελικά στελέχη του Λευκού Οίκου που αδυνατούσαν να βρουν τους διακόπτες για τα φώτα– αποδοκιμάζονται, όμως δεν τιμωρούνται. Άλλες διαρροές μπορούν να σε οδηγήσουν για χρόνια στη φυλακή, όπως συνέβη με την Chelsea Manning ή στην εξορία, όπως στην περίπτωση του Edward Snowden.

Όταν λέω μην το πεις ποτέ σε κανέναν, εννοώ μην το πεις ποτέ σε κανέναν. Ούτε καν στον/στη σύντροφό σου και τη γάτα σου.  Σε κανέναν. Είναι ο μόνος τρόπος να έχεις το μυστικό σου υπό έλεγχο. Σε σπάνιες περιπτώσεις, άτομα που αποκαλύπτουν πληροφορίες διατηρούν την ανωνυμία τους για όσο θέλουν. Το «Βαθύ Λαρύγγι», κατά κόσμον Mark Felt, ο οποίος ξεσκέπασε τη συμμετοχή του προέδρου Richard Nixon στο σκάνδαλο Watergate το 1972, κατάφερε να παραμείνει ανώνυμος για 36 χρόνια. Αν αποκαλύψεις σοβαρά αδικήματα και καλύψεις τα νώτα σου, μπορείς να ακολουθήσεις το παράδειγμά του.

Περισσότερα από το VICE

Η Γκάφα της ΕΛ.ΑΣ. με τον Πίνακα του Ελ Γκρέκο, που Τελικά δεν Ήταν του Ελ Γκρέκο

Κάποιοι Έχτισαν Έναν Γιγαντιαίο Καταπέλτη Ναρκωτικών στα Σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού

Τι Έχουμε Μάθει Μετά από 10.000 Έρευνες για το Χόρτο