Η Αυτοκτονία Ενός Εφήβου Δεν σε Σοκάρει Τόσο Όταν Έχεις Βρεθεί στη Θέση του

Ήμουν άραγε οκτώ χρονών ή είχα κλείσει τα εννιά; Δεν θυμάμαι και δεν έχει σημασία. Αυτό που είναι σχεδόν σκαλισμένο στη μνήμη μου είναι μια χαλασμένη ζωγραφιά μου, που όπως όλα τα υπόλοιπα είχε χαλάσει χωρίς να καταλάβω γιατί. Ο πατέρας μου θα έφευγε πάλι για δουλειά περίπου για έναν μήνα, και το προηγούμενο βράδυ ελπίζοντας πως θα έχω κληρονομήσει κάμποσο από το ταλέντο του στο σχέδιο, με έβαλε να ζωγραφίσω κάτι αποδημητικά πουλιά από ένα παλιό κάδρο που είχαμε κρεμασμένο στο σαλόνι. Δεν είχα πολλές ελπίδες, αλλά τη θυμάμαι ακόμα, διότι η ζωγραφική ήταν από τα ελάχιστα πράγματα που κάναμε μαζί στον λίγο χρόνο που μπορούσε να διαθέσει.

Το επόμενο πρωί όταν ξύπνησα, είχε ήδη φύγει για κάποιο μέρος της Ελλάδας που έπρεπε να πάει κι εγώ πήγα στο σχολείο με τη ζωγραφιά στην τσάντα μου. Όχι ότι θα την έδειχνα σε κανέναν, δεν είχα φίλους τότε πέρα από κάποια παιδιά στη γειτονιά μου. Από παιδική αφέλεια την έβαλα μέσα στο μπλοκ ζωγραφικής και την πήρα μαζί μου. Μόνο που στο δεύτερο διάλλειμα τη βρήκα διαλυμένη και μουτζουρωμένη.

Εντάξει, δεν ήταν κάτι τραγικό. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που θα γυρνούσα σπίτι με κάτι σπασμένο ή χαλασμένο. Κι αν δεν ήταν ένα κατεστραμμένο αντικείμενο, σίγουρα θα ήταν η κατεστραμμένη ψυχολογία μου. Διότι, για κάποιο λόγο, αυτός ο φόβος ότι κάτι θα μου σπάσουν τα παιδιά στο σχολείο, ότι αν μιλήσω θα φάω περισσότερες σπρωξιές από το προβλεπόμενο, είχε γίνει βεβαιότητα. Αυτήν τη φορά ήταν η ζωγραφιά του πατέρα μου, προχθές θα ήταν ένα καινούριο μολύβι που έσπασε, την προηγούμενη εβδομάδα θα ήταν μια καρπαζιά που ήρθε χωρίς να την περιμένω, την επόμενη μέρα θα ήταν ένας παρατεταμένος χλευασμός όταν θα ανέβαινα στον πίνακα, τη μεθεπόμενη ένα πιο μεγαλόσωμο από μένα κορίτσι θα με κόλλαγε σε κάποιο τοίχο και θα μου έλεγε «τράβα στη χώρα σου, κανείς δεν σε θέλει εδώ, βρωμάς, τι δεν καταλαβαίνεις;».

Ούτε θα ήταν και η τελευταία φορά που θα δεχόμουν μια τέτοια κακοποιητική συμπεριφορά. Μέχρι που αυτή η συμπεριφορά έγινε κανόνας, και όσο περνούσαν τα χρόνια, όσο τα παιδιά μάθαιναν καινούριες λέξεις και ρουφούσαν σαν σφουγγάρι τις συνήθειες των ενηλίκων, γινόταν ακόμη πιο επώδυνη. Όχι, δεν μιλάμε για πλάκα που γίνεται ισότιμα μέσα σε μια παρέα παιδιών που πειράζουν το ένα το άλλο, δεν πρόκειται για ευθιξία ή για υπερβολικό συναισθηματισμό. Υπάρχουν παιδιά Δημοτικού που πίνοντας το πρωινό τους γάλα, πριν πλυθούν καλά καλά για να βγάλουν τις τσίμπλες απ’ τα μάτια, σκέφτονται από μέσα τους: «Μαμά δεν θέλω να πάω σχολείο. Δεν θέλω να πάω γιατί εκεί φοβάμαι τόσο που δεν μαθαίνω τίποτα. Δεν θέλω να πάω γιατί εκεί αισθάνομαι ότι κανείς δεν με θέλει, ούτε καν μερικοί δάσκαλοι. Δεν θέλω να πάω γιατί όταν κάθομαι στο θρανίο υποφέρω. Δεν θέλω να πάω γιατί δεν ξέρω αν θα προλάβω να φύγω νωρίς στο σχόλασμα, πριν με βρουν έξω από το σχολείο όταν περιμένω να περάσω το φανάρι. Μη με στέλνεις εκεί γιατί φοβάμαι να πάω να πιω νερό στις βρύσες του σχολείου. Και μη μου βάλεις φαγητό, γιατί θα μου το πάρουν, μη μου σιδερώνεις τα ρούχα γιατί έτσι κι αλλιώς θα μου τα τσαλακώσουν ή θα μου τα σκίσουν, κι εγώ θα γυρίσω σπίτι, δεν θα σου πω τίποτα κι εσύ θα με μαλώσεις που δεν προσέχω τα πράγματα μου. Μη με στέλνεις εκεί».

Είναι τόσο περίεργο, διότι σε όλα τα σχολικά μου χρόνια, δεν είπα ούτε μια φορά στους γονείς μου ότι υποφέρω στο σχολείο. Όταν βλέπεις πως υπάρχουν μέσα στο σπίτι άλλα άγχη, εκείνα των ενηλίκων που αναγνωρίζεις πως είναι πολύ σοβαρά, απλώς δεν θέλεις να προσθέσεις άλλο ένα. Όταν βλέπεις τους γονείς σου να δουλεύουν 15 ώρες την ημέρα για να βγάλουν πέρα, είναι πολύ δύσκολο να τους πεις τι σου συμβαίνει, επειδή νιώθεις αχάριστος και γεμίζεις ενοχές που θα τους στεναχωρήσεις. Ακόμη χειρότερα, υπάρχουν γονείς που δεν ενδιαφέρονται να σκαλίσουν την καθημερινότητα των παιδιών τους, τα ερεθίσματα και τις εικόνες που δέχονται, γονείς που ακούνε ότι το παιδί τους υποφέρει και δεν ασχολούνται ή το αφήνουν να τα βγάλει πέρα μόνο του.

Εγώ θυμάμαι, για παράδειγμα, ότι δεν έλεγα στους γονείς μου πότε έχουμε γιορτή στο σχολείο, ακόμη και όταν συμμετείχα. Αυτό που σκεφτόμουν είναι πως μπορεί να δουν κάποια περίεργη συμπεριφορά, ένα συμμαθητή να με πειράζει ή να με βρίζει και να στεναχωρηθούν. Ακόμη χειρότερα σκεφτόμουν πως μπορεί να παραπονεθούν στη δασκάλα μου και να γίνω «το παιδί που φέρνει τη μαμά του στο σχολείο». Κάπως έτσι οι δικοί μου δεν με είδαν ποτέ να συμμετέχω σε θεατρικό, δεν με άκουσαν ποτέ να λέω ποίημα, ούτε με καμάρωσαν συγκινημένοι σε κάποια σχολική δραστηριότητα. Μέχρι και τους ελέγχους μου, προτιμούσα να παρακαλάω τη δασκάλα να μου τους δώσει χωρίς να χρειαστεί να έρθουν ή έλεγα να στέλνουν τη γιαγιά μου, που ήταν δυσκολότερο να αντιληφθεί τι συνέβαινε.

Είναι τόσο περίεργο, διότι η παραπάνω περιγραφή είναι τόσο οικεία, τόσο γνωστή σε κάποιους και τόσο ξένη και αλλόκοτη σε άλλους που δεν τη βίωσαν. Κι αργότερα, αν ανήκεις σε αυτούς που βρίσκουν τον εαυτό τους στο «δεν θέλω να πάω σχολείο», αυτή η απέχθεια γι’ αυτό το οικοδόμημα που πρέπει να σου παρέχει εκπαίδευση με τη μορφή που το έχεις μάθει, ριζώνει μέσα σου. Όπως και η συμπεριφορά του «ανίσχυρου», του ανασφαλή, του παιδιού που δεν είναι ποτέ σίγουρο για τον εαυτό του και για τους άλλους. Εκείνου που ανέχεται, δεν μιλάει, εκείνου που περιμένει απλώς να τελειώσει αυτό το μαρτυρικό εξάωρο και να φύγει τρέχοντας. Αυτή η συμπεριφορά, αν είσαι άτυχος, συνεχίζεται και στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο. Εκεί που σκάει και η εφηβεία, αυτή η ταραγμένη περίοδος της ζωής που δεν είσαι ούτε μικρός, ούτε μεγάλος, αλλά συμπεριφέρεσαι και σαν να είσαι και το ένα και σαν το άλλο, διότι έχεις τον ψυχισμό ενός παιδιού και πρέπει να διαχειριστείς τις καταστάσεις με την υπευθυνότητα ενός ενήλικα.

Εκεί τα παιδιά μαθαίνουν κι άλλες λέξεις, γεμίζουν περισσότερες προκαταλήψεις, γίνονται ακόμη πιο σκληρά, χωρίς να αντιλαμβάνονται τα όρια ή τι κάνουν ακριβώς. Τότε στο λεξιλόγιο μπαίνει το «πουτάνα», το «κλέφτρα» και «βρομιάρα», εξαιτίας της καταγωγής σου, το «αδερφή» λόγω του σεξουαλικού σου προσανατολισμού, το «χαζός» λόγω της προβληματισμένης φύσης σου.

Αυτή η διαδρομή προς την ενηλικίωση είναι τόσο βίαιη για ένα παιδί που δέχεται εκφοβισμό κάθε είδους. Μπορεί να είσαι μετανάστης ή παιδί μεταναστών, μπορεί να νιώθεις έλξη για τα άτομα του ίδιου φύλου, μπορεί να έχεις παραπάνω κιλά απ’ αυτό που κάποιοι θεωρούν φυσιολογικό, μπορεί να είσαι συνεσταλμένος και να μη μιλάς πολύ. Μπορεί καθετί διαφορετικό που έχεις μέσα σου ή επάνω σου, πράγματα φυσιολογικά για τα οποία δεν ευθύνεσαι, να σου περάσουν πως είναι λάθος, αφύσικο, περίεργο ή άξιο χλευασμού.

VICE Video: Οι Μαθητές που Αντιστέκονται στον Ρατσισμό

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Ακόμη και μεγαλώνοντας, όταν βουτάς στη δεξαμενή των αναμνήσεων σου είναι δύσκολο να καταλάβεις τι σου έχει συμβεί. Συγχωρείς δύσκολα ή και ποτέ, αντιλαμβάνεσαι όμως πια πως όλα εκείνα τα παιδιά, ή τουλάχιστον τα περισσότερα παιδιά που τραμπούκιζαν συμμαθητές τους ήταν κακοποιημένα και τα ίδια. Ένα παιδί κουβαλάει τις εικόνες που βλέπει και μαθαίνει, κι έτσι ενδεχομένως όλος αυτός ο θυμός που έχει σαν τελικό αποδέκτη εσένα, ξεκινάει από την ανάγκη που έχουν τα ίδια για ισχύ, προσοχή, εξουσία και παρέες ή ακόμη και για να εκδηλώσουν απλά την κακή κατάσταση που μπορεί να βιώνουν άλλες ώρες της ημέρας στο σπίτι τους. Ως ενήλικας, νιώθεις θλίψη και για τα ίδια, εξηγείς στον εαυτό σου το γιατί, αλλά δεν συγχωρείς. Ούτε και χρειάζεται. Υπάρχει αυτός ο τόσο αληθινός στίχος του Γιώργου Σαραντάρη, που λέει «Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια / Όπως από μια χώρα». Αυτός ο στίχος που έγινε σύνθημα στους τοίχους για να επιβεβαιώσει και να υπενθυμίσει κάπως ετεροχρονισμένα και σε εμάς τους ενήλικες, ότι η μόνη αληθινή, ακέραιη πατρίδα, είναι η παιδική μας ηλικία. Κι αν κάποιοι έχουν να κουβαλάνε από αυτές τις «παιδικές πατρίδες» κακοποιητικές συμπεριφορές, τι αναμνήσεις μπορεί να έχουν όλοι εκείνοι που τις ασκούσαν;

Δεν ξέρω πόσο έχει αλλάξει ο εκφοβισμός μέσα σε μια δεκαετία. Φαντάζομαι ότι πολλά πράγματα είναι διαφορετικά σήμερα λόγω του Διαδικτύου. Το παρατεταμένο «πείραγμα» θα γίνεται κι από εκεί, ίσως πολύ πιο επιθετικά. Η πηγή και το αποτέλεσμα όμως είναι ίδια. Το συναίσθημα της περιθωριοποίησης που σου γεννιέται είναι παρόμοιο, όπως και η απελπισία ότι ποτέ δεν θα είσαι αρκετός, αποδεκτός και αρεστός για κανένα. Κι αυτό συμβαίνει γιατί σ' αυτή την ηλικία αρχίζεις να ζεις με τις ταμπέλες που σου κολλάνε, γιατί δεν έχεις καταφέρει ακόμα να δεις ποιος είσαι πραγματικά και να κουβαλήσεις εσύ την ταμπέλα που θέλεις στον εαυτό σου. Εκεί μπορεί να πιστεύεις πως είσαι ο χοντρός, ο χαζός, ο άσχημος, ο ανεπιθύμητος, ο περίεργος, η αδερφή, ο αποτυχημένος. Στην εφηβεία και στη μετεφηβική φάση σου, δυστυχώς πιστεύεις πως οι άλλοι γίνονται ο καθρέφτης σου, οπότε έχει σημασία ποιοι είναι οι «άλλοι». Και οι άλλοι μπορούν να γίνουν «η κόλαση», όπως έλεγε και ο Σάρτρ ή ο παράδεισος.

Μεγαλώνοντας δεν θα έλεγα ότι ο κόσμος αλλάζει πολύ. Θα υπάρχουν και ενήλικες που σαν κακομαθημένα παιδιά, με αηδιαστικά και επικίνδυνα όμως κατάλοιπα, θα προσπαθήσουν να σε μειώσουν γι' αυτό που είσαι. Δυστυχώς, ακόμα, στους δρόμους κινδυνεύουν μετανάστες, τρανς άτομα, ομοφυλόφιλοι, ακόμη στις παραλίες κάποιοι θα στραβοκοιτάξουν ένα σώμα που δεν ταιριάζει στις δικές τους αναλογίες και για ορισμένους θα παραμείνεις «προβληματικός».

Ναι, υπάρχουν και στην ενήλικη ζωή τέτοια φαινόμενα, αλλά πλέον θα μπορείς να τα αποφεύγεις, θα μάθεις ότι δεν υπάρχει πεπρωμένο και ότι ορίζεις εσύ την καθημερινότητα σου και τους «καθρέφτες» που θα έχεις στο περιβάλλον σου. Θα αποκτήσεις αυτοεκτίμηση και θα αγαπήσεις αυτό που είσαι. Κυρίως όμως, θα καθησυχάσεις αυτό το τρομαγμένο παιδί μέσα σου ακόμη και αν μερικά πράγματα επιστρέφουν σαν φευγαλέος ενοχλητικός κνησμός.

Ένας τέτοιος κνησμός, αλλά καθόλου φευγαλέος, ξεκίνησε στο μυαλό μου όταν διάβασα πριν από μια εβδομάδα για την αυτοκτονία ενός 15χρονου στην Αθήνα. Δεν σοκαρίστηκα. Ναι, δεν σοκαρίστηκα, αλλά ανατρίχιασα επειδή αυτό το τόσο οικείο συναίσθημα της αυτοκαταστροφής ήρθε πάλι στο μυαλό μου, όπως και η μορφή του εαυτού μου στα 15 να ανοίγει το ντουλάπι με τα χάπια. Ο Νικόλας διάλεξε έναν άλλο τρόπο και κάποιο παιδί σε ένα άλλο διαμέρισμα της Αθήνας θα ψάχνει τον δικό του τρόπο να κάνει κάτι που θεωρεί εκείνη τη στιγμή «λύτρωση».

Ένιωσα μια βαθιά θλίψη που αυτό το παιδί δεν έδωσε λίγο χρόνο στη ζωή του. Λίγο χρόνο για να δει ότι μια μέρα θα επέλεγε ο ίδιος τους ανθρώπους που θα έκανε παρέα, λίγο χρόνο να ερωτευτεί, να γελάσει με την καρδιά του, να δημιουργήσει, να προβληματιστεί, να αγαπήσει, να ταξιδέψει, να βρεθεί ξημερώματα καλοκαιριού σε μια παραλία με τους φίλους του. Λίγο χρόνο για να βρει μια διέξοδο από τη θλίψη που του προκάλεσαν οι άλλοι, για να φτιάξει όνειρα και άμυνες για να τα περιφρουρήσει. Λίγο χρόνο για να διαπιστώσει πως δεν χρειάζεται να δίνουμε τόση σημασία στην ομορφιά που υποτίθεται πως κουβαλούν οι πεταλούδες, γιατί είναι απλώς μεταλλαγμένες κάμπιες. Πως η πραγματική ομορφιά τις περισσότερες φορές βρίσκεται πολύ πιο πέρα απ' την «κανονικότητα». Ελπίζω κάποιο άλλο παιδί που θα φτάσει σε αυτό το μεταίχμιο και αβέβαιο σημείο, να μιλήσει σε κάποιον, αλλά κυρίως να αφήσει τελικά τη ζωή να του αποδείξει πόσο υπέροχη είναι.

Περισσότερα από το VICE

Billy Sio: Ο «Bασιλιάς» της Trap στην Ελλάδα μάς Ξεναγεί στον Μαχαλά του

Η Σεξουαλική Περσόνα που Δημιούργησα για να Προστατεύσω τον Εαυτό μου στην Εφηβεία μου

Κύριε Νικολαΐδη, πώς Είναι να Σώζεις Χιλιάδες Μωρά Κάθε Μέρα;