Έρχονται Δύσκολες Μέρες για τον «Σουλτάνο» Ερντογάν

Η επόμενη μέρα για τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, το πολιτικό του έρεισμα και τα νέα δεδομένα που καλείται ο ίδιος να αντιμετωπίσει ως αξιόπιστος συνομιλητής σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο, είναι μερικά από τα κρίσιμα ερωτήματα που ανακύπτουν, λίγες ώρες μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στη γειτονική Τουρκία. Επικοινωνήσαμε με τον επίκουρο καθηγητή Διεθνούς Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κ. Μιλτιάδη Σαρηγιαννίδη, ώστε να κατανοήσουμε τι ξημερώνει για τον μέχρι πρότινος θεωρούμενο ως «παντοδύναμο σουλτάνο».

VICE: Κύριε καθηγητά, ήθελα αρχικά να ζητήσω ένα γενικό σχόλιο για την επόμενη μέρα στην Τουρκία;

Μιλτιάδης Σαρηγιαννίδης: Ξημερώνει μια δύσκολη περίοδος για την Τουρκία. Σε πολιτικό επίπεδο, βαθαίνει φυσικά το χάσμα ανάμεσα στον Ερντογάν και τον τρόπο της "πολιτικής ισλαμικής διακυβέρνησης" που έχει υιοθετήσει με το προσωποπαγές του στυλ, σε σχέση με αυτό που εκπροσωπεί το κεμαλικό παραδοσιακό καθεστώς.

Ποια είναι η άποψή σας για τα σενάρια περί «στημένου σκηνικού»;

Ο,τιδήποτε ακούγεται για στημένο πραξικόπημα είναι μάλλον λάθος. Τα πραξικοπήματα δεν γίνονται ως άλλοθι, αλλά για να μην υπάρχει άλλοθι. Θα απέρριπτα τη συνωμοσία. Αντίθετα, θα αποδεχόμουν την πιθανότητα όντως να υπήρχε ένα σχέδιο ανατροπής του Ερντογάν και αυτό να αποκαλύφθηκε. Αυτό θα μου φαινόταν πιο αληθοφανές, παρά να υποστηρίξω ότι το έστησε ο Ερντογάν για να δικαιολογήσει τον εαυτό του και να ενισχυθεί απέναντι στον λαό.

Προσβάλλεται το προφίλ του Ερντογάν ως παντοδύναμου ηγέτη;

Νομίζω πολύ. Αντιμετώπιζαν στο εσωτερικό και κυρίως στο εξωτερικό τον Ερντογάν ως έναν πανίσχυρο ηγέτη, ο οποίος απολαμβάνει τη λαϊκή νομιμοποίηση με ένα ποσοστό 50-52%. Αυτό το προφίλ ράγισε, δεν υφίσταται πλέον. Ο άνθρωπος που μετά την «επιχείρηση Βαριοπούλα» υποτίθεται ότι είχε καταφέρει συντριπτικά χτυπήματα στο στρατιωτικό κεμαλικό καθεστώς και το βαθύ κράτος, προφανώς και δεν το κατάφερε. Ήρθε αντιμέτωπος με ένα πραξικόπημα, κι αυτό δείχνει ότι δεν ελέγχει τα πάντα και δεν είναι τόσο ισχυρός απέναντι στο στρατιωτικό κατεστημένο. Από την άλλη πλευρά, εκτιμώ ότι αυτό θα το εισπράξει και σε επίπεδο διεθνών σχέσεων, διότι δεν νομίζω ότι θα εξακολουθούν να τον αντιμετωπίζουν ως έναν ηγέτη που απολαμβάνει ευρεία πολιτική νομιμοποίηση και μπορεί να είναι αξιόπιστος σύμμαχος για όλους.

Ποιες εκτιμάτε ότι θα είναι οι επόμενες κινήσεις του;

Εκτιμώ ότι θα επιχειρήσει ακριβώς να κεφαλαιοποιήσει αυτή τη λαϊκή νομιμοποίηση. Με βάση τα φοβερά ποσοστά που λαμβάνει στις εκλογές και τον χειρισμό της πρόκλησης ενός πραξικοπήματος, προφανώς και θα εμφανίσει τον εαυτό του ως αναβαπτισμένο, ηγέτη του λαού και υπερασπιστή της δημοκρατίας. Με αυτόν τρόπο θα επιχειρήσει να ισχυροποιήσει τα λαϊκά ερείσματα, γιατί τα διαθέτει. Ωστόσο, όλο αυτά που γράφονται περί της συμβολής των ΜΜΕ και του λαού που κατέβηκε στον δρόμο για να τον στηρίξει, είναι ως έναν βαθμό υπερβολές.

Ποιοι ήταν επομένως αυτοί που βγήκαν στον δρόμο;

Υποστηρικτές του κόμματός του, του AKP. Μέχρι τις 3 τα ξημερώματα καλούσαν από τους μιναρέδες τους υποστηρικτές του Ερντογάν να κατέβουν στους δρόμους και να αντισταθούν. Φυσικά, μπορεί οποιοσδήποτε να έχει δημοκρατικές ευαισθησίες και αντανακλαστικά απέναντι σε ένα εν εξελίξει πραξικόπημα. Ωστόσο, ούτε ο Ερντογάν εκπροσωπεί τη δημοκρατική διακυβέρνηση, ασχέτως αν εκλέγεται με δημοκρατικές διαδικασίες, ούτε οι πραξικοπηματίες μπορούν να προβάλουν ως πρόταγμα την υπεράσπιση της δημοκρατίας, εφόσον ανατρέπουν έναν ηγέτη που εκλέγεται με μεγάλα ποσοστά. Συνεπώς, θα σας έλεγα ότι κατέβηκαν οι οπαδοί του για να υπερασπιστούν τον ηγέτη τους. Θυμίζω ότι αυτό έγινε κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Ερντογάν ήταν δήμαρχος κι έχει σαφέστατα διευρυμένο έρεισμα· γι' αυτό και επέλεξε να πάει στην Κωνσταντινούπολη. Σε άλλες πόλεις όμως δεν ακούσαμε για τον λαό που κατέβηκε στους δρόμους. Για παράδειγμα στη Σμύρνη, που είναι προπύργιο των Ρεπουμπλικάνων.

Παρά το αρχικό μούδιασμα, υπήρξαν πάντως δηλώσεις στήριξης ξένων ηγετών.

Ήταν απολύτως φυσιολογικό. Δεν νομίζω πως θα περίμενε κάποιος ότι θα βγει ένας αρχηγός κράτους να κάνει δήλωση υπέρ των πραξικοπηματιών. Αυτό έγινε για λόγους καθαρά τυπικούς, ως όφειλαν να πράξουν όλες οι ξένες κυβερνήσεις. Το θέμα είναι ότι το διπλωματικό γόητρο του Ερντογάν έχει υποστεί ένα σοβαρό πλήγμα.

Η επόμενη μέρα για τον ίδιο, όσον αφορά τις σχέσεις του με τη Συρία ή τη Ρωσία;

Ο Ερντογάν έρχεται να συμμετάσχει πλέον σε διμερείς σχέσεις με διπλωματικό γόητρο που έχει τρωθεί και σίγουρα δεν μπορεί να κοιτάζει με αλαζονεία τους συνομιλητές τους. Φανταστείτε για παράδειγμα πώς θα τον αντιμετώπιζε ο Άσσαντ στη Συρία. Ο Ερντογάν εγκαλεί τον Άσσαντ ότι δεν έχει λαϊκά ερείσματα, προφανώς και ο Άσσαντ θα μπορούσε τώρα να ισχυριστεί το ίδιο.

Μπορεί να αναζητήσει νέους «εχθρούς»;

Το αποτυχημένο πραξικόπημα δεν νομίζω ότι θα δώσει την ευκαιρία στον Ερντογάν να κεφαλαιοποιήσει πολιτική υπεραξία ώστε να ηγεμονεύσει στο πολιτικό τοπίο της Τουρκίας. Απομένει βέβαια να δούμε τις επόμενες κινήσεις του. Δεν θα μου προκαλέσει καθόλου εντύπωση αν προσπαθήσει να μεταφέρει το βάρος του πραξικοπήματος από τον Στρατό κάπου αλλού. Φυσικά και θέλει να ελέγχει τον Στρατό, κι έτσι θα προτιμούσε να κατηγορήσει για παράδειγμα τον πολιτικό του αντίπαλο, Γκιουλέν, ακόμη και το κουρδικό PKK κοκ.

Περισσότερα από το VICE

Τουρκία: Η Επόμενη Ημέρα μετά την Αποτυχημένη Απόπειρα Πραξικοπήματος

Οι Έλληνες Διπλωμάτες Είναι Κλεισμένοι στην Πρεσβεία στην Άγκυρα

Όσα Συνέβησαν με το Πραξικόπημα στην Τουρκία