Πώς το Facetime Έσωσε τον Ερντογάν

Ανάμεσα σε πυροβολισμούς, τραυματισμούς, εκρήξεις, τανκς και όλα όσα

συνέθεσαν τη χθεσινή αποτυχημένη προσπάθεια στρατιωτικού πραξικοπήματος στην Τουρκία, αυτό που θα μείνει έπειτα από καιρό σαν στιγμή-σταθμός αυτής της νύχτας, είναι η ζωντανή σύνδεση του CNN Turk μέσω Facetime με τον Πρόεδρο της χώρας Ρετζεπ Ταγίπ Ερντογάν, τον πολιτικό που μίσησε τα κοινωνικά δίκτυα και το Διαδίκτυο όσο κανένας άλλος στον κόσμο.

Η Τουρκία είναι μέλος του

Συμβουλίου της Ευρώπης, ενώ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για πλήρη ένταξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2005, όντας συνδεδεμένη με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα από το 1963. Ένας από τους λόγους που η ένταξη της είναι προς το παρόν αδύνατη είναι οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων -με τις απαγορεύσεις του Διαδικτύου να συμπεριλαμβάνονται σε αυτές- αφού η Ευρώπη ορίζει αυστηρά τη νομοθεσία που έχει θεσπιστεί για την ελεύθερη πρόσβαση των Ευρωπαίων πολιτών στο Διαδίκτυο με το άρθρο 11, του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης περί ελευθερίας της έκφρασης και της ενημέρωσης.

Στην Τουρκία μια σειρά από γεγονότα αποδεικνύουν πως το δικαίωμα της πρόσβασης των πολιτών στο Διαδίκτυο δεν αποτελεί προαπαιτούμενο για την προάσπιση και άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων όπως η γνώση, η παιδεία η ελευθερία της έκφρασης αλλά και της πολιτικής δράσης.

This is how Gulenist terrorists were surrendered, stripped off their uniforms and dignity .— Vox Türki (@VoxTurki)July 16, 2016

Το 2007 εφαρμόστηκε ο νόμος 5816 της χώρας, που θέλει την απαγόρευση της πρόσβασης στο Διαδίκτυο μετά από εισαγγελική ή δικαστική απόφαση, όταν εντοπίζονται εγκλήματα που αφορούν αυτοκτονίες, κακοποίηση παιδιών, πορνεία, τυχερά παιχνίδια και «εγκλήματα» κατά του Μουσταφά Κεμάλ. Η πρόσβαση στο Youtube απαγορεύτηκε τον Μάρτιο του ίδιου χρόνου όταν ένα δικαστήριο βασίστηκε σε ένα βίντεο που προσέβαλε τον Κεμάλ Ατατούρκ με το δίκτυο να εμφανίζει την ένδειξη «Access to this site has been blocked by a court decision» δηλαδή «Η πρόσβαση απαγορεύτηκε λόγω δικαστικής απόφασης», κάθε φορά που ένας χρήστης επιχειρούσε να μπει στο Youtube, ενώ αποκλείστηκε προσωρινά η πρόσβαση σε ιστότοπους, όπως το Wordpress, αλλά και υπηρεσίες ανάρτησης βίντεο, όπως το DailyMotion.

H τακτική αυτή άρεσε στον πρώην Πρωθυπουργό και νυν Πρόεδρο της χώρας Ερντογάν, αφού τη χρησιμοποίησε πολλάκις έκτοτε. Η απαγόρευση του Youtube κράτησε μέχρι το 2010, ενώ οι εντονότερες απαγορεύσεις ξεκίνησαν με τις μεγάλες κινητοποιήσεις το 2013, όταν άρχισαν να ξεσπούν οι διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ. Αν και σαν σημείο αναφοράς ήταν η αντίδραση στα σχέδια του Ερντογάν να φτιαξει στη θέση του πάρκου Γκεζί ένα εμπορικό κέντρο, γρήγορα απέκτησαν πολιτικό περιεχόμενο με τους πολίτες να αντιδρούν στην πολιτική αυθαιρεσία και τον εντεινόμενο αυταρχισμό του ηγέτη της χώρας με τις διαδηλώσεις αυτές να αποτελούν το μεγαλύτερο κύμα διαμαρτυρίας της σύγχρονης Τουρκίας. Οι πολίτες άρχισαν να οργανώνονται μέσω των Κοινωνικών Δικτύων με καλέσματα σε συγκεντρώσεις και πορείες. Φυσικά το Twitter και το YouTube έκλεισαν ξανά.

Το 2014 και ενώ η Κυβέρνηση είχε πλέον υποχωρήσει από τα σχέδια για το πάρκο Γκέζι, δημοσιεύτηκαν τηλεφωνικές επικοινωνίες που ήθελαν τον Ερντογάν να συνομιλεί με πρόεδρο ομίλου ΜΜΕ και να του επιβάλει να αλλοιωθεί δημοσκόπηση που δημοσίευσε η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Χαμπερτούρκ» στην οποία τα ποσοστά του φιλοκουρδικού Κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας ήταν μειωμένα. Ο Ερντογάν ζήτησε να προστεθούν τρεις μονάδες, που θα αφαιρούνταν από το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος. Αποκαλύφθηκε ακόμη πως ο Ερντογάν είχε τηλεφωνήσει στη διεύθυνση του τηλεοπτικού καναλιού που ανήκει στον ίδιο όμιλο και ζήτησε να αφαιρεθεί δήλωση του Ντεβλέτ Μπαχτσελί (του ηγέτη του Εθνικιστικού Κινήματος) σχετικά με την αστυνομική βία εναντίον των διαδηλωτών στο πάρκο Γκεζί. Ο Ερντογάν φέρεται να είπε: «Είναι ενδιαφέρον… τέτοιες δηλώσεις δεν έχουν θέση στην τηλεόραση», για να λάβει την απάντηση από τον συνομιλητή του: «Θα το τακτοποιήσω αμέσως κύριε». Παράλληλα σκάνδαλα διαπλοκής που ήθελαν τον Ερντογάν, το γιο του και μέλη του κόμματος του να εμπλέκονται σε σενάρια που αφορούσαν μίζες εκατομμυρίων εξαγρίωναν τη χώρα.

— Affan A. Siddiqui (@affan_sidd)July 16, 2016

Η απάντηση από τον Τούρκο πρόεδρο ήταν να περάσει ακόμη ένα νόμο που έδωσε μεγαλύτερη εξουσία στην κρατική επιτροπή ελέγχου τηλεπικοινωνιών και επικοινωνιών, δίνοντας τη δυνατότητα στον εκάστοτε φορέα να ζητάει και να συγκεντρώνει δεδομένα για τις επικοινωνίες και την κίνηση στο Διαδίκτυο από τους παρόχους υπηρεσιών internet χωρίς να απαιτείται δικαστική απόφαση ή σοβαρός λόγος να το πράξει. Επίσης δινόταν η δυνατότητα να διατάξει οποιονδήποτε πάροχο να διακόψει την πρόσβαση σε όποια ιστοσελίδα θέλει αν θεωρήσει πως είναι συκοφαντική ή αν παραβιάζει την ιδιωτικότητα, προκειμένου να «προστατεύσει τη νεολαία». Τα Κοινωνικά Δίκτυα αλλά και άλλες υπηρεσίες ανάρτησης όπως το Vimeo έκλεισαν και πάλι όταν χρήστες ανέβασαν ένα βίντεο που προωθούσε τις αντικυβερνητικές συγκεντρώσεις.

Όπως αναφέρουν Τούρκοι χρήστες του Διαδικτύου ζουν σε μια χώρα που χρησιμοποιεί την αποκοπή πρόσβασης στο Διαδίκτυο όποτε θέλει να αντιδράσει σε πολιτικά γεγονότα. Η πρόσβαση σε ορισμένες ιστοσελίδες μπλοκαρίστηκε τουλάχιστον επτά φορές την περασμένη χρονιά, όπως αναφέρει η Turkish Blocks, μια ομάδα ακτιβιστών που ασχολείται με τη λογοκρισία στην Τουρκία. Ακόμη και φέτος μετά την επίθεση στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολη ςη τουρκική κυβέρνηση εφάρμοσε τον νόμο περί εθνικής ασφάλειας προκειμένου να απαγορεύσει τη δημοσιοποίηση συγκεκριμένου υλικού επηρεάζοντας κατά τον τρόπο αυτό και τη λειτουργία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Για την ακρίβεια η προσπάθεια να μπει κάποιος για παράδειγμα στο Twitter κάθε φορά που υπάρχουν πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία καταλήγει κάπως έτσι:

Φυσικά οι απαγορεύσεις συνοδεύονται με απελάσεις δημοσιογράφων και φυλακίσεις όσων ασκήσουν κριτική μέσω των social media στην κυβέρνηση και τον πρόεδρο Ερντογάν που έχει πλέον συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες στα χέρια του, ανεξάρτητα από το αν είναι Τούρκοι κάτι που έχει επισημανθεί από πλήθος οργανώσεων όπως για παράδειγμα οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα.

Χθες το βράδυ στις 23:58, λίγο αφότου είχε ξεκινήσει η απόπειρα για το πραξικόπημα, η πρόσβαση στο Facebook, το Twitter και το YouTube απαγορεύτηκε ξανά. Αλλά αυτή τη φορά δεν ήταν αμέσως ξεκάθαρο αν το μπλοκάρισμα διατάχθηκε από τον Ερντογάν ή κάποιον άλλο.

Ο Ταγίπ Ερντογάν 20 λεπτά αργότερα χρησιμοποίησε το Twitter που κάποτε φίμωνε, γράφοντας ότι θα γίνουν όλα όσα πρέπει για να αποφευχθεί η απόπειρα πραξικοπημα, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι θα χυθεί αίμα, κάνοντας λόγο για πολιορκίες σε κτίρια, ενώ κάλεσε τους πολίτες να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους.

Λίγο αργότερα ο Πρόεδρος της Τουρκίας, έκανε κάτι για το οποίο έχει φυλακίσει ανθρώπους στο παρελθόν. Κάλεσε του πολίτες της χώρας να βγουν και να διαμαρτυρηθούν ενάντια στο πραξικόπημα μιλώντας σε δημοσιογράφο του CNN Türk μέσω Facetime, ενώ τόνισε πως οι πραξικοπηματίες θα «πάρουν την απάντηση που θα δώσει ο λαός και θα δοθεί η δέουσα απάντηση», ανακοινώνοντας ότι επιστρέφει στην Άγκυρα. Σήμερα με μήνυμά στο Twitter, η τουρκική προεδρία υποστηρίζει πως νέα απόπειρα πραξικοπήματος μπορεί να πραγματοποιηθεί ανά πάσα στιγμή και καλεί τους Τούρκους να παραμείνουν στους δρόμους.

Η αποτυχία του χθεσινού πραξικοπήματος οφείλεται σε ένα τεράστιο βαθμό στην άμεση ανταπόκριση των πολιτών στο κάλεσμα του Ερντογάν να βγουν στους δρόμους, αφού τη στιγμή που οι στρατιωτικοί είχαν συλλάβει την ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων και είχαν καταλάβει τα δημοσιογραφικά δίκτυα στην ουσία μπορούσαν να ελέγξουν τη χώρα. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι θα είχε συμβεί αν ο Ερντογάν δεν είχε τη δυνατότητα να καλέσει τον κόσμο για να ανατρέψει το πραξικόπημα, ούτε αν θα τον περίμενε κάποιος στο αεροδρόμιο Ατατούρκ κατά την επιστροφή του στη χώρα.

Οι υποστηρικτές του βγήκαν στο δρόμο, το πραξικόπημα ανετράπη και σήμερα η βαθιά διχασμένη χώρα δεν βρίσκεται κάτω από στρατιωτική κυριαρχία –που δεν θα διέφερε και πολύ από αυτή του Ερντογάν. Τα κοινωνικά δίκτυα και η δημοσιογραφία ήταν εκεί για να εξυπηρετήσουν τους σκοπούς του δίνοντας για άλλη μια φορά το μήνυμα: Η εξουσία βρίσκεται στα χέρια εκείνου που τα ανοιγο-κλείνει.

Περισσότερα από το VICE

Τουρκία: Η Επόμενη Ημέρα μετά την Αποτυχημένη Απόπειρα Πραξικοπήματος

Οι Έλληνες Διπλωμάτες Είναι Κλεισμένοι στην Πρεσβεία στην Άγκυρα

Όσα Συνέβησαν με το Πραξικόπημα στην Τουρκία