Μπετόν και Σίδερο: Ο Τοίχος Τριών Μέτρων που Υψώνεται στα Διαβατά και οι Αντιδράσεις

Την ώρα που ο γερανός τοποθετεί τα κομμάτια από μπετόν, βασανιστικά αργά, χτίζοντας κομμάτι-κομμάτι τον τεράστιο τοίχο, παιδιά πρόσφυγες παίζουν με μια μπάλα αμέριμνα στην αυλή του κέντρου φιλοξενίας. Αργά-αργά, όσο ο τοίχος υψώνεται, οι εικόνες και οι φωνές από την ζωντάνια τους εξαφανίζονται. Οι μεγαλύτεροι βολτάρουν γύρω από το νέο δημιούργημα και το βλέπουν προβληματισμένοι. «Είναι σαν φυλακή», λέει ένας Σύρος.

Το κέντρο φιλοξενίας που λειτούργησε πρώτο απ’ όλα στην Ελλάδα υποδεχόμενο πρόσφυγες, ακόμα και όταν αυτοί ζούσαν στην Ειδομένη περιμένοντας να φύγουν για την Ευρώπη, αλλάζει μορφή. Ένας τεράστιος τοίχος ύψους τριών μέτρων, μόνο μπετόν και σίδερο, υψώνεται πλέον γύρω από τις εγκαταστάσεις του και αντικαθιστά τον συρμάτινο φράχτη. Θα ακολουθήσει ελεγχόμενη είσοδος με τουρνικέ και ειδικές ταυτότητες. Άλλες για τους εργαζόμενους, άλλες για τα μέλη των οργανώσεων και άλλες για τους αιτούντες άσυλο. «Οι προδιαγραφές είναι σύμφωνες με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και την Ευρωπαϊκή Ένωση», μας μεταφέρουν από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής.

Σκοπός του τοίχου και της ειδικής εισόδου είναι ο απόλυτος έλεγχος όσων μπαινοβγαίνουν στο κέντρο φιλοξενίας. Το έργο δεν περιορίζεται στα Διαβατά. Είναι επίσης η Ριτσώνα, η Μαλακάσα, η Νέα Καβάλα - υπάρχει πρόγραμμα. «Δεν ξέρουμε πώς θα λειτουργήσει, αν θα μπορούμε να βγούμε. Δεν μας έχουν πει κάτι», λέει ένας Ιρανός στο VICE. Μας μιλάει πριν καλυφτεί ακόμα η μία πλευρά του καμπ και η επικοινωνία είναι εφικτή. «Το καλό είναι ότι δεν θα μπορούν να μπαίνουν κάποιοι απ’ έξω για να μας κλέβουν», συνεχίζει. Είναι ένας από τους λόγους που εκμεταλλεύτηκαν οι δημιουργοί του τεράστιου τοίχου. Η ανεξέλεγκτη είσοδος και έξοδος άλλων μεταναστών, οι «ακατάγραφοι», όπως τους χαρακτηρίζουν. «Είναι οι μόνοι που δημιουργούν προβλήματα σε όσους είναι μέσα στη δομή, κάνουν φασαρίες», λένε άνθρωποι που εργάζονται στο κέντρο φιλοξενίας. Είναι όμως κι αυτοί που φτάνουν από τον Έβρο, αναζητώντας έναν χώρο να νιώσουν πιο ασφαλείς μέχρι να περάσουν τη διαδικασία καταγραφής. Ακόμα και σήμερα, πέραν των περίπου 1.000 κατοίκων του κέντρου, αρκετοί άλλοι «ακατάγραφοι» περιμένουν σε σκηνές να μπουν στη διαδικασία. Τους προσφέρεται, όμως, φαγητό και χώρος. 

 «Οι κλειστές ελεγχόμενες δομές ενισχύουν και το αίσθημα ασφάλειας των διαμενόντων, αλλά και των κατοίκων», είναι η άποψη που έχει το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, για τη διαμόρφωση των δομών.

Με το νέο καθεστώς λειτουργίας, τα κέντρα φιλοξενίας θα είναι ανοιχτά από τις 8 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ. Οποιαδήποτε είσοδος, ακόμη και όσων διαμένουν στο κέντρο, θα απαγορεύεται πέραν αυτού του ωραρίου - εκτός εκτάκτων περιπτώσεων, όπως η διακομιδή στο νοσοκομείο. Το πρόβλημα θα αντιμετωπίσουν οι ίδιοι οι μετανάστες και πρόσφυγες που φιλοξενούνται και κατά καιρούς είτε επισκέπτονται άλλες δομές, επειδή ζουν εκεί συγγενείς τους, είτε προσπαθούν με διάφορους τρόπους να φύγουν από την Ελλάδα και όταν δεν τα καταφέρνουν επιστρέφουν στο κέντρο φιλοξενίας, όπου βρίσκουν τροφή και στέγη. «Αυτή η τακτική που φεύγουν από το ένα camp και πάνε να μείνουν σε άλλο θεωρώντας ότι εκεί θα βγουν πιο γρήγορα τα χαρτιά τους πλέον θα σταματήσει», λένε πηγές στο VICE. Παρότι δεν έχει καθοριστεί απολύτως ακόμα, θα ακολουθηθεί αυστηρό καθεστώς αδειών περιορισμένων ημερών, η παραβίαση των οποίων θα σημαίνει αυτόματα και εκτοπισμό από το κέντρο φιλοξενίας. «Τα καμπ, οι δομές φιλοξενίας είναι για τους  πραγματικά δικαιούχους, τους αιτούντες άσυλο», ξεκαθαρίζουν πηγές από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, δείχνοντας τη στάση που θα ακολουθηθεί.

Η κατασκευή του τεράστιου τοίχου παρακολουθείται και με ανησυχία από τους διαμένοντες στο κέντρο φιλοξενίας των Διαβατών. Δύο Σύροι μιλούν μαζί μας με τη βοήθεια του αδερφού του ενός, που ζει στη Γερμανία. Με ανοιχτή ακρόαση από το κινητό γίνεται η μετάφραση στα αγγλικά. «Δεν είμαστε ευτυχισμένοι από αυτή την εικόνα. Και δεν μας λέει κανένας τίποτα. Φοβάμαι μήπως μας κλείσουν εδώ και δεν μπορούμε να βγούμε». Ανησυχεί και αρχίζει να συζητά ξανά το θέμα του τοίχου με τον ομοεθνή του. Την ίδια ώρα, η άλλη πλευρά του καταυλισμού έχει σφραγιστεί. Τα τελευταία κομμάτια μπετόν έχουν μπει στη θέση τους.

Η κατασκευή έγινε γνωστή όταν ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης ανακοίνωσε τον διαγωνισμό για το έργο. Οι πρώτες αντιδράσεις ήταν έντονες. Περίπου 40 οργανώσεις και πρόσωπα, μεταξύ των οποίων μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχουν ξεκινήσει τη διαδικασία συγκέντρωσης υπογραφών μέσω της πλατφόρμας avaaz με αίτημα να σταματήσουν να χτίζονται οι τοίχοι στα τέσσερα κέντρα φιλοξενίας. Η καμπάνια έχει τίτλο Build schools not walls (Χτίστε σχολεία, όχι τοίχους) και ήδη έχει ξεπεράσει τις 3.300 υπογραφές.

Οι οργανωτές τονίζουν ότι ο τοίχος σε συνδυασμό με τις συνθήκες που επικρατούν στους καταυλισμούς επιτείνουν την ψυχολογική επιβάρυνση των προσφύγων. «Οι κάτοικοι των προσφυγικών καταυλισμών εγκατέλειψαν τις χώρες τους αναζητώντας ασφάλεια. Στην Ευρώπη η ψυχική τους υγεία επιδεινώνεται λόγω των φριχτών συνθηκών στα στρατόπεδα. Η κατασκευή των τοίχων ύστερα από έναν χρόνο αποκλεισμού λόγω της πανδημίας, θα οδηγήσει σε περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασής τους. Πρέπει να σταματήσει», αναφέρουν στο κείμενο προς υπογραφή. Επισημαίνουν, ακόμη, πως ο εγκλωβισμός τους μπορεί να αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ διαφορετικών ομάδων προσφύγων, ότι περιορίζει την πρόσβαση σε μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων και δημοσιογράφους για να είναι γνωστή η κατάσταση που βιώνουν, όπως και ότι σε περίπτωση πυρκαγιάς δεν υπάρχει έξοδος διαφυγής.

Στα Διαβατά, στην ανατολική πλευρά του κέντρου φιλοξενίας, του πρώην στρατοπέδου Αναγνωστοπούλου, έχουν ήδη τοποθετηθεί τα σίδερα για τον σκελετό της γιγαντιαίας κατασκευής. Στον δρόμο, που διασχίζει την εξωτερική πλευρά του, περπατά μία ομάδα από πρόσφυγες. Μπαίνουν στο κέντρο από την τρύπα του συρμάτινου φράχτη. Παραδίπλα ένα αυτοκίνητο με οδηγό και συνοδηγό είναι σταθμευμένο. Οι επιβαίνοντες δείχνουν πως κάτι περιμένουν. Ίσως μία ακόμη μεταφορά προς τα σύνορα. Τα πρώτα πέντε κομμάτια μπετόν έχουν τοποθετηθεί στη γωνία αυτής της πλευράς. Θα ακολουθήσουν άμεσα και τα επόμενα. Μέχρι οι εικόνες και οι φωνές των προσφύγων να κλειστούν μέσα στον τοίχο.

Περισσότερα από το VICE

Ο Φάκελος της Greek Mafia: Πέντε Εκτελέσεις σε 50 Μέρες

Η Marseaux θα Ήθελε να Δει Περισσότερους Συνομήλικούς της να Ψηφίζουν

Το «Τρίτο Μάτι» σε Βοηθάει να Γράφεις Μηνύματα Χωρίς να Σκοντάφτεις

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.