Γνώρισα τον Αντετοκούνμπο Περίπου Ένα Λεπτό Πριν Γίνει Διάσημος (και Έλληνας)

Οι παλιοί έλεγαν πως οι καλύτερες ειδήσεις κρύβονται στα μονόστηλα των εφημερίδων, εκεί που περισσότερα εννοούνται παρά εξηγούνται. Εκεί που οι ειδήσεις δεν έχουν ερμηνεία, είναι μια απλή αναφορά. Οι παλιοί, συνήθως, έχουν δίκιο.

Στις αρχές του καλοκαιριού του 2013, διάβασα στην εφημερίδα «Τα Νέα» μια μικρή είδηση, χαμένη σε μια γωνιά μιας σελίδας. Έγραφε για δυο αδέρφια με περίεργο επίθετο που υπήρχε περίπτωση να πάρουν κατ' εξαίρεση την ελληνική ιθαγένεια, που εκείνη την περίοδο ήταν μπλοκαρισμένη από την ελληνική Βουλή. Οι λόγοι της εξαίρεσης ήταν αυτοί που κάνουν τις εξουσίες να δημιουργούν εξαιρέσεις: Το ταλέντο, η απειλή και η κατακραυγή.

Το ταλέντο ήταν του Γιάννη και του Θανάση Αντετοκούνμπο, δυο παιδιών που τότε έπαιζαν μπάσκετ στον Φιλαθλητικό, μια ομάδα του Ζωγράφου που το όνομά της διάβασα για πρώτη φορά σε εκείνο το ρεπορτάζ. Η απειλή ήταν οι κινήσεις που έκανε η πρεσβεία της Νιγηρίας, που είχε προτείνει στα παιδιά που δεν είχαν διαβατήριο να τους δώσουν γεωγραφική υπόσταση. Και η κατακραυγή θα ήταν προφανώς αυτά τα παιδιά να χάνονταν. Ακόμα και οι εμμονικοί με τη φυλή, έχουν επίγνωση των πράξεων τους.

Η πρώτη σκέψη μου ήταν πως θα είχε ενδιαφέρον ένα δημοσιογραφικό θέμα που θα προσωποποιούσε το πρόβλημα των παιδιών χωρίς πατρίδα, όλων αυτών που έμοιαζαν εγκλωβισμένα στο συντηρητικό, ξενοφοβικό και ανώριμο ελληνικό κράτος. Λίγους μήνες πριν, τον Φεβρουάριο του 2013, το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε παγώσει τον Ν. 3838/2010 –τον γνωστό και ως νόμο Ραγκούση– για την ιθαγένεια, με τους Έλληνες πολιτευτές να κάνουν διαγωνισμό συντήρησης, πατριδοκαπηλίας και ανοησίας – διότι αν δεν πουλήσεις εθνικοφροσύνη σε καιρούς κρίσης, πότε θα πουλήσεις;

Εκείνη την εποχή δούλευα στο ΒΗmagazino και το θέμα αναφέρθηκε σε μια σύσκεψη. Ανατέθηκε και κανονίστηκε, με τη λογική να γίνει «κάτι μικρό», κάτι που να γεμίζει το πολύ μια σελίδα. Λίγες ημέρες μετά, δυο θεόρατοι χαμογελαστοί τύποι, ο Γιάννης και ο Θανάσης, έμπαιναν κυριολεκτικά σκυφτοί στο στούντιο που βρίσκεται στο υπόγειο της εφημερίδας και φωτογραφίζονταν διστακτικοί αλλά χαμογελαστοί. Ψηλοί, αλλά ταπεινοί. Γελούσαν αμήχανα με τη φωτογραφική μηχανή, διασκέδαζαν, πόζαραν αλλά και ειρωνεύονταν την ξαφνική δημοσιότητα. Οταν περπατούσαν, οι περισσότεροι στην εφημερίδα τούς κοιτούσαν με ενδιαφέρον – δεν έβλεπες συχνά στους διαδρόμους να περπατούν τύποι ντυμένοι με αθλητικές φόρμες, με άνοιγμα χεριών 10,1 εκατοστά περισσότερα από το ύψος τους και, το κυριότερο, με ένα χαμόγελο όλο δόντια. Οι περισσότεροι ρωτούσαν «είναι του Ολυμπιακού;». Όταν τους έλεγαν «του Φιλαθλητικού», συνέχιζαν τη ζωή τους, σχεδόν ενοχλημένοι. Δεν ήξεραν.

Τα δυο παιδιά ήταν χαμογελαστά μεν, δεν είχαν πατρίδα δε. Σε λίγες ημέρες θα έπαιρναν ελληνικό διαβατήριο. Η διαδικασία για τη χορήγηση ιθαγένειας είχε ξεκινήσει για τον Θανάση το 2011 και για τον Γιάννη το 2012. Χωρίς την ελληνική ιθαγένεια δεν θα μπορούσαν να αγωνιστούν στην Α1 κατηγορία και ο Φιλαθλητικός δεν θα είχε δικαίωμα να τους συμπεριλάβει στην ομάδα σε περίπτωση ανόδου. Η πίεση της Νιγηριανής Πρεσβείας, η κινητοποίηση του αθλητικού κόσμου και το επερχόμενο draft του ΝΒΑ, δημιούργησε τις έκτακτες συνθήκες. Κάπως έτσι, ο Γιάννης και ο Θανάσης έγιναν και επίσημα Έλληνες πολίτες, ακόμα κι αν μεγάλωσαν ακούγοντας Θεοδωράκη, όπως έλεγαν στην Κατερίνα Καλού σε αυτήν τη συνέντευξη. Αν δεν είχαν τόσο ταλέντο, θα την έπαιρναν λίγα χρόνια μετά, όταν επιτέλους ο νόμος άλλαξε.

Μια εβδομάδα μετά τη συνέντευξη, ο Γιάννης θα πήγαινε στη Νέα Υόρκη για να περάσει το draft. «Δεν νομίζω να βγω πολύ ψηλά, αλλά μακάρι, ποιος ξέρει;» έλεγε με ένα αμήχανο χαμόγελο σε εκείνη τη συνέντευξη. Τελικά, πήρε την 15η θέση και όταν το έκανε, ξεδίπλωσε μια ελληνική σημαία και ένα μεγαλύτερο χαμόγελο. Καθόταν στις εξέδρες του Madison Square Garden και η ζωή του είχε μόλις αλλάξει.

 Προχθές, στο ίδιο γήπεδο, ο ίδιος άνθρωπος, με άλλο μαλλί, άλλη μυϊκή μάζα και με το όνομά του πλέον γνωστό σε όλο τον πλανήτη, με το πρόσωπό του να βρίσκεται στο εξώφυλλο του Sports Illustrated, πέτυχε το πρώτο του buzzer beater. Προφανώς, δεν θα είναι το τελευταίο.

Αλλά αυτό αφορά την αθλητική αλήθεια, που μεταξύ μας, στην Ελλάδα δεν μας ένοιαξε ποτέ. Εδώ, ζούμε σε μια παράλληλη πραγματικότητα, γεμάτη συμβολισμούς, παραισθήσεις, εμμονές και παραλογισμούς. Και γι' αυτό η είδηση δεν είναι ότι ένα παιδί μιας οικογένειας που έφτασε στην Ελλάδα το 1991, εγκαταστάθηκε στα Σεπόλια ως η πρώτη μαύρη φαμίλια σε μια περιοχή αποκλειστικά λευκών και επιβίωσε κάνοντας κάθε λογής δουλειά, κατακτά τον κόσμο. Το νόημα για εμάς, κλεισμένους στη μιζέρια των συμβολισμών, είναι το πόσο και πώς σέβεται τη σημαία μιας πατρίδας που δεν τον σεβάστηκε ιδιαίτερα.

Η αλήθεια είναι πως τη σέβεται. Αλλά το ζήτημά μας δεν είναι ο Γιάννης, αυτός έφυγε. Το ζήτημα είναι η υποκρισία – η ίδια υποκρισία που είχε επιτρέψει στον τότε πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά να τον καλέσει και να τον τιμήσει στο Μέγαρο Μαξίμου για την επιτυχία του στο draft, αν και την ίδια στιγμή ήταν ο κύριος πολέμιος του νόμου 3838 για την ελληνική ιθαγένεια. Δεν έχει σημασία βέβαια, πλέον ο Γιάννης είναι στο στόμα του Μπαράκ Ομπάμα – αυτός ξέφυγε.

Επειδή όμως εμείς μείναμε, καλό είναι να μην ξεχνάμε. Οι ίδιοι άνθρωποι που κάποτε διαδήλωναν εναντίον του αυτονόητου, της χορήγησης ενός διαβατηρίου σε παιδιά που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και έζησαν στην Ελλάδα, σήμερα νιώθουν ένα υποκριτικό ρίγος συγκίνησης για τον Γιάννη που είπε στη Νέα Υόρκη έξω από το Madison Square Garden πως «δεν υπογράφω πάνω στη σημαία μας». Ποιος ξέρει, ίσως σε λίγο και η Χρυσή Αυγή προσπαθήσει να τον διεκδικήσει ως δικό της – αν και τον ίδιον δεν τον νοιάζει, έφυγε. Ξέφυγε.

Μοιάζουμε με τους συγγενείς στο χωριό που μαλώνουμε σε ποιον ακριβώς ανήκει η επιτυχία του γιου μας στην Αμερική. Στην πραγματικότητα, δεν ανήκει σε κανέναν μας. Ίσως να ανήκει στους γονείς του που, όπως οι περισσότεροι μετανάστες, δούλεψαν διπλά και τριπλά για να επιβιώσουν στις αφιλόξενες πόλεις που τους ξέβρασε η ζωή. Ίσως να ανήκει στα υπόλοιπα παιδιά μεταναστών με λιγότερο ή καθόλου ταλέντο στο μπάσκετ που αξίζουν τα ίδια δικαιώματα με τον Γιάννη.

 Πιθανότατα, ανήκει μόνο στον εαυτό του, ένα παιδί μιας μπερδεμένης πατρίδας που ψάχνει απεγνωσμένα να ταυτιστεί ακόμη και με αυτούς που κάποτε έφτυνε. Ο ίδιος ευτυχώς δεν μιλάει για όλα αυτά. Μερικές φορές, όμως, βλέποντάς τον να υιοθετεί την υπέροχη κουλτούρα επίδειξης του ΝΒΑ, που επιβάλλει στον παίκτη που σκοράρει να χλευάζει επιθετικά -αλλά σχεδόν φιλικά με έναν τελετουργικό τρόπο- τον αντίπαλό του, αναρωτιέμαι αν κάνει το ίδιο και προς τα μούτρα όσων πουλούν φθηνά λόγους για το μεγαλείο της ελληνικής ψυχής, προς όσους γλύφουν εκεί που έφτυναν. Πλάκα θα είχε, αλλά μάλλον δεν τον νοιάζει καν. Καλά κάνει.

Περισσότερα από το VICE

Κάπως Έτσι Ήταν να Μεγαλώνεις σαν Αλβανάκι στην Ελλάδα του 1990

Κάπως Έτσι (Χάλια) Γίνεται η Ζωή σου Όταν το Αγόρι σου Είναι DJ

Εξομολογήσεις: Η Δύσκολη Ζωή μιας Swinger στην Αθήνα