monaksia
Εικονογράφηση: Glenn August

FYI.

This story is over 5 years old.

Ψυχική Υγεία

Γιατί η Μοναξιά Επηρεάζει Τόσο τους Νέους;

Όταν είσαι νέος, υποτίθεται ότι δεν νιώθεις μόνος, όμως η αλήθεια είναι ότι η μοναξιά απασχολεί τους νέους περισσότερο από κάθε άλλη ηλικιακή ομάδα.
Eleanor Morgan
Κείμενο Eleanor Morgan

Το 2010, το Ίδρυμα Ψυχικής Υγείας της Μεγάλης Βρετανίας διαπίστωσε ότι η μοναξιά ήταν ένα πρόβλημα που απασχολούσε περισσότερο τις ηλικίες μεταξύ 18 έως 34 ετών σε σχέση με τους ανθρώπους άνω των 55 ετών. Πέρυσι, η εκπομπή UK Census του VICELAND αποκάλυψε ότι ο μεγαλύτερος φόβος του 42% των ερωτηθέντων ήταν ότι θα μείνουν μόνοι στη ζωή. Τα στοιχεία αυτά ήταν ανησυχητικά.

Έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τη μοναξιά σαν ένα τέρας που θα μας τυλίξει στον ιστό του, όταν γεράσουμε. Όταν πεθαίνουν οι σύντροφοι, οι καθημερινές δουλειές γίνονται μέχρι τις 8:45 το πρωί και τα διαλείμματα της ημέρας δεν γεμίζουν με συζητήσεις, αλλά με διαφημίσεις της τηλεόρασης. Τότε που ο χρόνος χάνει την αίσθηση του χρόνου. Τα γηρατειά είναι αυτά που μας τρομάζουν όσο τίποτα άλλο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Όταν είσαι μικρός, η μοναξιά είναι μια αφηρημένη έννοια. Ο νους ενός παιδιού δυσκολεύεται με την αφηρημένη σκέψη. Θυμάμαι να κάθομαι στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου του πατέρα μου και να τραγουδάω το Eleanor Rigby που έπαιζε από την κασέτα του Revolver, αυτό το παράξενο τραγούδι που μοιάζει με πένθιμο διαλογισμό πάνω στην ανθρώπινη απομόνωση. Από αυτό το τραγούδι πήρα το όνομά μου.

All the lonely people / Where do they all belong? (Όλοι οι μοναχικοί άνθρωποι/ Πού ανήκουν;)

Είχα καταλάβει τι ήθελε να πει ο Paul McCartney; Σε καμία περίπτωση. Στα έξι μου, η έννοια της μοναξιάς άρχιζε και τελείωνε με τη φράση «κανείς δεν με παίζει».

Έμελλε όμως να γνωρίσω καλά τι θα πει μοναξιά. Θα καταλάβαινα σύντομα πόσο μεγάλο φαντάζει ένα διπλό κρεβάτι, όταν το μοιραζόσουν για πέντε χρόνια, αλλά η αγάπη δεν ήταν αρκετή. Πώς το να ζεις μόνη για πρώτη φορά σημαίνει ότι πρέπει διαρκώς να πολεμάς την απόγνωση. Πώς το να αφήνεις τη δουλειά σου σε κάποιο πολύβουο γραφείο, για να γίνεις αυτό-απασχολούμενη, μπορεί να κάνει τις κουβέντες που ανταλλάσσεις στο περίπτερο να μοιάζουν παραδεισένιες. Θα γνώριζα τι σημαίνει να νιώθεις ντροπή και να ανακατεύεσαι στο άκουσμα της φράσης «νιώθω μόνη». Αυτό, επειδή όταν είσαι «νέος» (ακόμη και αν στα 30 σου δεν νιώθεις έτσι), με τις δυνατότητες να απλώνονται μπροστά σου, δεν θα έπρεπε να νιώθεις μοναξιά - έτσι δεν είναι;

Η μοναξιά στους ηλικιωμένους βελτιώνεται σταδιακά, καθώς φιλανθρωπικά ιδρύματα όπως το Age UK, βοηθούν τους ανθρώπους να επανασυνδεθούν με τον κόσμο. Τι γίνεται όμως με εμάς τους υπόλοιπους; Τι είναι αυτό που δεν έχουμε δει και δεν έχουμε συζητήσει; Για να μπορέσουμε να εξετάσουμε τη μοναξιά σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα –τη δική μου– πρέπει να δούμε τη συνολική εικόνα. Να κοιτάξουμε τριγύρω.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η κατάθλιψη και το άγχος αυξάνουν τις πιθανότητες να νιώσουμε μοναξιά.

«Η μοναξιά είναι μια επιδημία που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κατάσταση της εκάστοτε κοινωνίας», λέει η Δρ Jay Watts, κλινική ψυχολόγος. «Η νεοφιλελεύθερη ατζέντα -η οποία εφαρμόζεται από όλες τις κυβερνήσεις μετά τη Θάτσερ- αναπαράγει τον ατομικισμό και στρέφεται κατά των χαλαρών σχέσεων». Αυτές οι χαλαρές σχέσεις –ο γιατρός που μας ξέρει για χρόνια, ο δάσκαλος που έχει τον χρόνο να μας μάθει προσωπικά– «θυσιάζονται στον βωμό της αποτελεσματικότητας και της απόδοσης», όπως λέει η ίδια.

Η έμφαση που δίνεται στην αυτάρκεια στην κοινωνία μας, είναι τεράστια. «Παντού μας λένε ότι θα τα καταφέρουμε μέσω του ανταγωνισμού, της ιδιοτέλειας και του ακραίου ατομικισμού», ισχυρίστηκε ο συγγραφέας George Monbiot πέρυσι. Πιστεύει ότι ο νεοφιλελευθερισμός έχει γεννήσει τη μοναξιά και είναι δύσκολο να διαφωνήσουμε με αυτό.

Τα μέλη της Generation Υ είναι δέσμια των επισφαλών μισθωτηρίων και συχνά συγκατοικούν με αγνώστους. Είναι ένας φριχτός φαύλος κύκλος. «Οι millennials αναγκάζονται να μετακομίζουν συχνά υπό την τυραννία των ιδιοκτητών, οι οποίοι αδιαφορούν για το γεγονός ότι η δημιουργία δεσμών ενός ατόμου με την τοπική κοινότητα, προάγει τις καθημερινές κοινωνικές σχέσεις που είναι απαραίτητες για να νιώσουμε ότι ανήκουμε κάπου και ως εκ τούτου να μην αισθανόμαστε μοναξιά», λέει η Watts. Δεν έχουμε την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουμε σπίτια και να κάνουμε παιδιά και, αν δεν είμαστε άνεργοι, βρισκόμαστε σε μια αγορά εργασίας που έχει στηθεί εις βάρος μας, παίρνοντας πολύ χαμηλότερους μισθούς από τους προκατόχους μας. Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Μια κατάσταση αέναης εφηβείας - συχνά, ενώ έχουμε κλείσει τα 30. Μερικοί αναγκάζονται να επιστρέψουν στο σπίτι των γονιών τους. Η κοινωνία μας υποχρεώνει να επιδιώκουμε την αυτάρκεια, όμως αυτή ακριβώς η κοινωνία στην οποία μεγαλώσαμε μας κόβει τα φτερά. Μας κρατά μακριά τον έναν από τον άλλο. Έχουμε ξεχάσει πώς να κάνουμε φίλους, όμως υπάρχουν εφαρμογές γι' αυτό. Αν έχουμε ανάγκη από μια αγκαλιά, μπορούμε να πληρώσουμε έναν άγνωστο για να το κάνει.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαβάστε: Oι Νέοι που Ζουν με τους Γονείς τους μας Δείχνουν το Δωμάτιό τους

Τα χρήματα είναι ένα τεράστιο εμπόδιο, όμως. Αν δεν έχεις μια υψηλόμισθη δουλειά, πλούσια οικογένεια ή έναν ευκατάστατο σύντροφο, η ζωή σου μπορεί να είναι απλώς οριακή επιβίωση. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί τρυπώνει η μοναξιά στη ζωή μας. Αν γίνεις γονέας, το διακύβευμα είναι ακόμη μεγαλύτερο. Οι συζητήσεις στα φόρουμ του Mumsnet και η πληθώρα ομάδων του Facebook με νέες μαμάδες αποκαλύπτουν την απέραντη μοναξιά που μαστίζει τη χώρα. Οι καταναλωτικές εικόνες με τις οποίες βομβαρδιζόμαστε, μας λένε ότι ένα μωρό σημαίνει μόνο κουδουνίστρες και γλυκές φωνούλες. Η πραγματικότητα είναι συχνά πολύ πιο σκληρή, δύσκολη και απίστευτα μοναχική και έρχεσαι αντιμέτωπος μαζί της μέσα σε ένα δωμάτιο με ένα μικρό ανθρωπάκι στο κέντρο, για το οποίο θέλεις να κάνεις ό,τι καλύτερο. Ειδικά αν μεγαλώνεις το παιδί μόνος ή ζεις με επίδομα ανεργίας, αδυνατώντας να έχεις πρόσβαση σε όσα έχουν οι πλούσιοι.

Διαβάστε ακόμη: Πώς Είναι να Εργάζεσαι σε Site για Μαμάδες Λίγο Μετά τα 20 σου;

Η έμφαση στη σημασία του «εγώ» είναι συχνά η ρίζα του προβλήματος. Οι έρευνες δείχνουν ότι η μοναξιά μας πονάει στα κύτταρά μας. Πολλά μοντέλα ψυχολογίας συμφωνούν ότι γεννιόμαστε μια προδιάθεση να δημιουργούμε δεσμούς. Η κοινωνική επαφή μπορεί να ελαττώσει τον σωματικό πόνο, όμως ο κοινωνικός πόνος αποτελεί επίσης μια εξελικτική λειτουργία, που μας κάνει να αναζητάμε την επαφή. Η επιβίωση των κοινωνικών θηλαστικών εξαρτάται από τη σύναψη ισχυρών δεσμών με την αγέλη. Η περιθωριοποίηση και η απομόνωση ενός ζώου, το κάνει εύκολη λεία για τον θηρευτή του.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Αν και πηγαίνει κόντρα στη φύση του είδους μας, το να παραδέχεσαι ότι δεν σου αρέσει να είσαι μόνος, έχει γίνει αξιολύπητο. Ειδικά όταν είσαι νέος,τότε που κανονικά θα έπρεπε να ήσουν «εκεί έξω» - ό,τι και αν σημαίνει αυτό το «εκεί έξω». Αν όμως δεχτούμε την πεποίθηση του Σαρτρ, ότι η μοναξιά είναι ένα θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης (εισάγετε emoticon που κλαίει από τα γέλια εδώ), τότε –έλεος– γιατί να μην νιώθουμε την ανάγκη να μειώσουμε αυτόν τον πόνο και να τον μοιραστούμε με κάποιον; Με το να έχουμε τέτοια εμμονή με τον ατομικισμό, μήπως τελικά αγνοούμε ένα βασικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό;

Ο κοινωνιολόγος Robert S Weiss αναγνώρισε έξι κοινωνικές ανάγκες, η μη ικανοποίηση των οποίων συμβάλλει στη δημιουργία του αισθήματος της μοναξιάς: ανάγκη για δεσμό, ανάγκη για κοινωνική ενσωμάτωση, ανάγκη παροχής φροντίδας, ανάγκη για επιβεβαίωση της προσωπικής αξίας, ανάγκη για αξιόπιστη συμμαχία και ανάγκη για καθοδήγηση σε αγχώδεις καταστάσεις. Ο Weiss επηρεάστηκε από τη θεωρία της προσκόλλησης και το έργο του ψυχολόγου John Bowlby στα τέλη της δεκαετίας του '50. Ο Bowlby πίστευε ότι οι σχέσεις προσκόλλησης παίζουν καθοριστικό ρόλο στον άνθρωπο, από «την κούνια έως τον τάφο». Οι σχέσεις προσκόλλησης που δημιουργούμε ως βρέφη, λοιπόν, επηρεάζουν και τις μετέπειτα σχέσεις που έχουμε –ή που δεν έχουμε– ως ενήλικες. Αν δεν μοιραζόμαστε τα βάρη της ζωής, η μοναξιά είναι αναπόφευκτη. Ο κοινωνικός στιγματισμός για τα άτομα που το παραδέχονται ανοιχτά αυτό, είναι τεράστιος.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Ο στιγματισμός είναι προσάναμμα για τη μοναξιά. Παρ' όλο που από μόνη της δεν αποτελεί ψυχική διαταραχή, ξέρουμε ότι η κατάθλιψη και το άγχος αυξάνουν τις πιθανότητες να νιώσουμε μοναξιά και αυτό με τη σειρά του μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία. Γνωρίζουμε ότι ο αυτοτραυματισμός είναι η κυριότερη αιτία θανάτου των ανθρώπων που είναι κοντά στην ηλικία των 20 στη Μεγάλη Βρετανία, όπως και ότι η μοναξιά παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην απόφαση ενός ανθρώπου να χρησιμοποιήσει το σώμα του, για να εκφράσει τον συναισθηματικό πόνο. Ο στιγματισμός εμποδίζει τους ανθρώπους από το να μιλάνε για την ψυχική οδύνη και αυτό έχει συχνά μοιραίες συνέπειες.

Είναι εύκολο να κατηγορήσει κανείς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την επιδημία μοναξιάς στους νέους. Μπορούμε να επανεφεύρουμε τους εαυτούς μας ξανά και ξανά, προωθώντας ολογράμματα που δεν αντικατοπτρίζουν τη μοναξιά που βιώνουμε. Η Generation Υ έχουμε μεγαλώσει με το Ίντερνετ στην καθημερινότητά μας, όμως δεν γνωρίζουμε αρκετά για το πώς επηρεάζει αυτό την ψυχική μας υγεία. Δεν υπάρχουν στοιχεία ακόμη. Η ψηφιακή επανάσταση σημαίνει ότι οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά μπορούν να έρθουν σε επαφή ο ένας με τον άλλο διατηρώντας την ανωνυμία τους. Για αυτούς που πάσχουν από κάποια ψυχική ασθένεια, αυτό μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα προς την αναζήτηση βοήθειας. Όταν έγραφα ένα βιβλίο για το άγχος, ανακάλυψα τα ποδοσφαιρικά φόρουμ και είδα πώς, σε αυτά τα ανώνυμα κουτιά μηνυμάτων, οι άνδρες ένιωθαν ότι μπορούν να συζητήσουν για την κατάθλιψή τους με άλλους άνδρες που έχουν τον ίδιο τρόπο σκέψης. Ενθάρρυναν ο ένας τον άλλο να αναζητήσουν βοήθεια στον πραγματικό κόσμο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Διαβάστε ακόμηH Γενιά του 2000 Δεν Γουστάρει Αλκοόλ και Ναρκωτικά

Τα social media, ισχυρίζεται η Watts, «δυσκολεύουν όλο και περισσότερο τους ανθρώπους να ανεχτούν τον συμβιβασμό και την απογοήτευση που συνοδεύουν τις μακροχρόνιες καθημερινές σχέσεις, πράγμα που μας παρασύρει έξω από το σταθερό περιβάλλον που μας παρέχουν οι κοινωνικοί δεσμοί». Αυτή η μετατόπιση, όπως λέει, εντείνεται ακόμη περισσότερο με τη συχνή εναλλαγή  μοτίβων. Το Tinder, για παράδειγμα: «Η ευκολία του να "σαρώνεις προς τα αριστερά" και η πεποίθηση ότι δεν πρέπει να συμβιβαζόμαστε, δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη ανασφάλεια σε αυτές τις σχέσεις». Φυσικά. Από πότε έγινε άκομψο να παραδέχεσαι ότι θέλεις έναν αξιόπιστο σύντροφο;

Το να μην έχεις σύντροφο σημαίνει συχνά ότι θα σου κάνουν κήρυγμα για το ότι «πρέπει να μάθουμε να μένουμε μόνοι μας», ειδικά αν ένας χωρισμός είναι πρόσφατος. Η αναζήτηση συντρόφου τη στιγμή που θα έπρεπε να «φροντίζεις τον εαυτό σου», αποδοκιμάζεται. Οι ελεύθεροι που γνωρίζω δεν θέλουν να ζουν υπό το καθεστώς των «πρέπει». Μία φίλη μου μού είπε ότι κάνει γυμναστική μέχρι τελικής πτώσης, έτσι ώστε να εξουθενώνεται τόσο, ώστε να ξεχνάει τη μοναξιά της. Ταυτίζομαι απόλυτα.

«Όταν συζούμε όλοι, χωρίς όμως να συνδεόμαστε κατ' ανάγκη ερωτικά, είναι πιθανό να νιώθουμε βαθιά μοναξιά, ακόμη και όταν το σπίτι είναι γεμάτο κόσμο και βγαίνουμε συνέχεια έξω», λέει η 28χρονη Rachel, η οποία εργάζεται στον χώρο της διαφήμισης στο Λονδίνο – το οποίο σύμφωνα με τις έρευνες είναι μία από τις περιοχές με τα υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς της Μεγάλης Βρετανίας. «Το σεξ με ανθρώπους που δεν αγαπάς σε κάνει να νιώθεις μοναξιά», συμπληρώνει η Rachel. «Τα dating apps είναι θλιβερά. Το να παραδέχεσαι ότι είσαι μια ελεύθερη γυναίκα που νιώθει μοναξιά, είναι ό,τι χειρότερο. Καμία γυναίκα δεν θέλει να φανεί μια απελπισμένη γεροντοκόρη, οπότε προσποιούμαστε ότι δεν νιώθουμε μοναξιά».

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Προσποιούμαστε

Το στίγμα της μοναξιάς είναι τόσο βαθιά χαραγμένο μέσα μας, που λέμε ψέματα ο ένας στον άλλο. Όμως, όπως έμαθα πρόσφατα, το να λες, «Νιώθω μοναξιά» λειτουργεί σαν ντόμινο. Αρχίζουν να το λένε και οι άλλοι. Η επιτυχία της σειράς Fleabag οφείλεται αναμφίβολα στην ξεδιάντροπη εξερεύνηση της μοναξιάς και της οργής που νιώθει μια ελεύθερη γυναίκα. Ήταν μια αναγνώριση των συναισθημάτων που νιώθουμε εμείς οι ομοιοπαθούσες της Fleabag πίσω από τις οθόνες των laptop μας. «Σιχαίνομαι να είμαι μόνη», λέει η Rachel, ζητώντας μου να μην χρησιμοποιήσω το πραγματικό της όνομα.

Τι κάνουμε λοιπόν; Ο Monbiot λέει ότι, για να αντιμετωπιστεί η μοναξιά, απαιτείται «η επανεκτίμηση μιας ολόκληρης κοσμοθεωρίας». Τίποτα το σπουδαίο, δηλαδή. Όμως έχει δίκιο, όταν λέει ότι, από όλες τις φαντασιώσεις των ανθρώπων, «η ιδέα ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε μόνοι, είναι η πιο παράλογη και ίσως η πιο επικίνδυνη».

Η βουλευτής Jo Cox ήταν γνωστή στα Ανάκτορα του Ουέστμινστερ για τις προσπάθειές της να συνάψει συμμαχίες με άλλα κόμματα. Η Seema Kennedy, βουλευτής του Συντηρητικού Κόμματος, ήθελε το ίδιο. Οι δυο τους, συνέστησαν μια επιτροπή κατά της μοναξιάς, η οποία θα ξεκινούσε να λειτουργεί στο τέλος του 2016 – πράγμα που θα ήταν μια πραγματική δράση, σε αντίθεση με τα κούφια λόγια άλλων πολιτικών. Στις 16 Ιουνίου του 2016, τα σχέδια της Cox διακόπηκαν απότομα. Δολοφονήθηκε στην εκλογική της περιφέρεια, στο δυτικό Γιόρκσαϊρ. Ο δολοφόνος της, Thomas Mair, ήταν ακροδεξιός τρομοκράτης. Ένας μοναχικός άνθρωπος.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Στον απόηχο του θανάτου της Cox, η Kennedy και άλλοι ετοιμάζονται να εφαρμόσουν τα σχέδιά της. Έχουν αποκαλύψει τη σπουδαία δουλειά που έκανε η Cox συλλέγοντας στοιχεία για τη μοναξιά, ώστε να αποδείξει κατηγορηματικά ότι δεν είναι κάτι που επηρεάζει μόνο τους ηλικιωμένους. Τα στοιχεία που συλλέχθηκαν από 13 φιλανθρωπικούς οργανισμούς δείχνουν ότι περισσότεροι από εννέα εκατομμύρια άνθρωποι στη Μεγάλη Βρετανία –σχεδόν ένα πέμπτο του πληθυσμού– λένε ότι νιώθουν συχνά ή πάντα μοναξιά. Τα δύο τρίτα αισθάνονται άβολα να το παραδεχτούν. Η Cox ήξερε ότι η αυτοκτονία αποτελεί τη βασικότερη αιτία θανάτου των ανδρών κάτω των 45 ετών στη Μεγάλη Βρετανία. «Αποκαλούσε τη μοναξιά "σιωπηλή επιδημία"», λέει η Rachel Wicks, η οποία είναι υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων της επιτροπής. «Θέλουμε να αρχίσουμε τον διάλογο», λέει.

Ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο δεν πρόκειται να αλλάξει εν μία νυκτί. Ενδεχομένως, αυτό δεν θα γίνει μέσα σε μία γενιά. Επομένως, πρέπει να σκεφτόμαστε σε μικρότερη κλίμακα, στην καθημερινότητά μας. Πρέπει να εκφράζουμε τη μοναξιά μας, να έχουμε επίγνωση των καταστάσεων που βιώνουν οι υπόλοιποι και του τρόπου με τον οποίο καλλιεργείται η μοναξιά. Πρέπει να ξεπερνάμε την αμηχανία μας και να τηλεφωνούμε σε ανθρώπους που ξέρουμε ότι θέλουν να μας ακούσουν. Στις ρίζες της μοναξιάς μας βρίσκεται αυτό που η Watts αποκαλεί «το χαμένο βασικό κίνητρο» - με άλλα λόγια, η αίσθηση του να ανήκουμε σε μια κοινότητα που μας αναγνωρίζει ως μέλη της και νοιάζεται για εμάς. Αυτό είναι που πρέπει να θυμόμαστε.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Περισσότερα από το VICE

Ναι, Χρειαζόμαστε τη Μαίρη Συνατσάκη, την Τατιάνα Στεφανίδου και την Κατερίνα Καινούριου να Λένε τα Αυτονόητα

Κανείς δεν Γιορτάζει πια στην Πλατεία Ομονοίας

Πίπες Νταϊάνα: Cult Ελληνικές Διαφημίσεις από το Ένδοξο Τηλεοπτικό μας Παρελθόν

Ακολουθήστε το VICE στο  Twitter ,   Facebook  και  Instagram.