Τα Άθλια Χαρακτηριστικά που Διέθετε ο Γκάντι

Τον Αύγουστο του 2012, λίγο πριν από την 65η Ημέρα Ανεξαρτησίας της Ινδίας, το Outlook India, μία από τις μεγαλύτερες εφημερίδας ευρείας κυκλοφορίας στη χώρα, δημοσίευσε τα αποτελέσματα μίας δημοσκόπησης που έγινε με τη συμμετοχή του αναγνωστικού κοινού της. Ποιος, μετά τον Μαχάτμα, ήταν η μεγαλύτερη ινδική προσωπικότητα που περπάτησε στο έδαφος της χώρας; Ο Μαχάτμα, στο επίκεντρο αυτού του υποκριτικού ερωτήματος, ήταν φυσικά ο Mohandas Karamchand Gandhi (Μοχάντας Καραμτσάντ Γκάντι).

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι το Outlook πέρασε αυτήν την εικασία ως αλήθεια. Ο Γκάντι έχει γίνει το προφανές βαρόμετρο του ινδικού μεγαλείου, εάν όχι του μεγαλείου γενικά. Εξάλλου, σε ποιον δεν αρέσει ο Γκάντι; Τον γνωρίζουμε ως εκείνον τον εύθραυστο, ευγενικό, υποσιτισμένο άνδρα, με την αγνά ηθική, ευσεβή ψυχή. Είναι ένας τύπος που εισήγαγε τη ρητορική της μη βίαιης αντίστασης στην Ινδία, μιας χώρας την οποία βοήθησε να δραπετεύσει από τους περιορισμούς της βρετανικής κυριαρχίας. Έκανε με επιμονή και γενναιότητα απεργίες πείνας, μέχρι που ένας Ινδουιστής εθνικιστής τον πυροβόλησε, τον σκότωσε και τελικά τον έκανε μάρτυρα.

Ο παππούς, από την πλευρά του πατέρα μου, μπήκε στη φυλακή με τον Γκάντι το 1933, οπότε μεγάλωσα γνωρίζοντας ότι αυτός ο μύθος κατασκευάστηκε από μισές αλήθειες. Ο παππούς μου αξιοποίησε τα μαθήματα που είχε πάρει στη φυλακή για να ξεκινήσει ένα άσραμ στα σπλάχνα της Δυτικής Βεγγάλης.

Συνέπεια αυτού ήταν οι γονείς μου να με μεγαλώσουν με μια εγκωμιαστική εικόνα του Γκάντι. Η οικογένειά μου τον λάτρευε, αν και στην πραγματικότητα δεν πιστέψαμε ποτέ ότι ενορχήστρωσε μόνος του το κίνημα για την ανεξαρτησία της Ινδίας.

Τις δεκαετίες που ακολούθησαν της δολοφονίας του, το 1948, η εικόνα του Γκάντι κατασκευάστηκε τόσο προσεκτικά, καθαρίστηκε από τις ρυπαρές λεπτομέρειές της, ώστε είναι εύκολο να ξεχάσει κανείς ότι στήριξε τη ρητορική του στο λόγο κατά των μαύρων, έδειχνε σφοδρή αλλεργία στη γυναικεία σεξουαλικότητα και μια γενική απροθυμία να βοηθήσει να ελευθερωθεί η κάστα των Dalit (Nτάλιτ) ή των «Ανέγγιχτων».

Ο Γκάντι ζούσε στη Νότια Αφρική για πάνω από δυο δεκαετίες, από το 1893 έως το 1914, όπου εργαζόταν ως δικηγόρος και πάλευε για τα δικαιώματα των Ινδών και μόνο των Ινδών. Για εκείνον, όπως το είχε εκφράσει ξεκάθαρα, οι μαύροι Νοτιοαφρικανοί μόλις που ήταν άνθρωποι. Αναφερόταν σ' αυτούς χρησιμοποιώντας τον ρατσιστικό νοτιοαφρικανικό όρο kaffir. Θλιβόταν που οι Ινδοί θεωρούνταν «ελάχιστα, εάν όχι καθόλου, καλύτεροι από τους άγριους ή τους ιθαγενείς της Αφρικής». Το 1903, δήλωσε ότι «η λευκή φυλή θα έπρεπε να είναι η κυρίαρχη στη Νότια Αφρική». Όταν τον πέταξαν στη φυλακή το 1908, χλεύαζε το ότι οι Ινδοί έμπαιναν στην ίδια κατηγορία με τους μαύρους και όχι τους λευκούς κρατουμένους. Αυτές τις απόψεις του Γκάντι φέρνουν ξανά στο προσκήνιο Νοτιοαφρικανοί ακτιβιστές. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι βιβλίο που εκδόθηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο από δυο Νοτιοαφρικανούς ακαδημαϊκούς, το οποίος όμως μόλις που άγγιξε την αμερικανική πολιτιστική συνείδηση.

Περίπου την ίδια περίοδο, ο Γκάντι άρχισε να καλλιεργεί τον μισογυνισμό που έφερε μαζί του για το υπόλοιπο της ζωής του. Στη διάρκεια παραμονής του στη Νότια Αφρική, για να αντιμετωπίσει τη σεξουαλική παρενόχληση ενός νεαρού άνδρα σε βάρος δύο γυναικών που τον ακολουθούσαν πιστά, τους έκοψε με το ζόρι τα μαλλιά κοντά για να διασφαλίσει ότι δεν θα προκαλούσαν κανέναν σεξουαλικά. (Ο Michael Connellan, γράφοντας στον Guardian, εξήγησε με προσεκτικό τρόπο ότι ο Γκάντι ένιωθε ότι οι γυναίκες έχαναν την ανθρωπιά τους τη στιγμή που τις βίαζαν). Είχε ως βάση τη θεωρία ότι οι άνδρες δεν μπορούσαν να ελέγξουν τις βασικές παρορμήσεις του αρπακτικού που διέθεταν, ενώ την ίδια στιγμή οι γυναίκες ήταν υπεύθυνες -και εντελώς στο έλεός τους- για αυτές τις παρορμήσεις. Εξίσου απαράδεκτες ήταν οι απόψεις του για τη γυναικεία σεξουαλικότητα. Σύμφωνα με τη Rita Banerji, που γράφει στο Sex and Power, ο Γκάντι θεωρούσε την εμμηνόρροια ως «εκδήλωση της παραμόρφωσης της ψυχής μιας γυναίκας από την σεξουαλικότητά της». Επίσης, πίστευε ότι η χρήση αντισυλληπτικών ήταν δείγμα πορνείας.

Αντιμετώπισε αυτήν την αδυναμία να ελέγξει την ανδρική λίμπιντο κατά μέτωπο όταν επέστρεψε στην Ινδία και ορκίστηκε αγαμία (χωρίς να το συζητήσει με τη σύζυγό του), χρησιμοποιώντας μάλιστα γυναίκες -συμπεριλαμβανομένων μερικών ανήλικων κοριτσιών, όπως την εγγονή του αδερφού του- για να δοκιμάσει τη σεξουαλική εγκράτειά του. Κοιμόταν γυμνός δίπλα τους στο κρεβάτι χωρίς τις αγγίζει, φροντίζοντας να μην ερεθιστεί. Αυτές οι γυναίκες ήταν κάτι σαν πείραμα προκειμένου να επιλέξει την οδό της αγαμίας.

Η Kasturba, η σύζυγος του Γκάντι, ήταν ίσως ο σάκος του μποξ που χρησιμοποιούσε συχνότερα. «Απλώς δεν αντέχω να βλέπω το πρόσωπο της Ba» είπε κάποτε θυμωμένα για αυτήν, επειδή ενδιαφερόταν για εκείνον ενώ ήταν άρρωστος. «Η έκφραση που έχει, μοιάζει συχνά με εκείνη μιας ήρεμης αγελάδας που σε κάνει να νιώθεις ότι με τον δικό της ηλίθιο τρόπο κάτι σου λέει». Κάποιος που θα ήθελε να δικαιολογήσει το παραπάνω, θα έλεγε φυσικά ότι στον Ινδουισμό οι αγελάδες είναι ιερά πλάσματα, οπότε το ότι ο Γκάντι παρομοίασε την σύζυγό του με αγελάδα ήταν στην πραγματικότητα κοπλιμέντο. Ή θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε σε απλή συζυγική ενόχληση. Όταν η Kasturba αρρώστησε με πνευμονία, ο Γκάντι αρνήθηκε να της χορηγήσουν πενικιλίνη, έστω κι αν οι γιατροί του είπαν ότι θα θεραπευόταν. Επέμεινε ότι το νέο φάρμακο ήταν μια ξένη ουσία που δεν έπρεπε να μπει στο σώμα της. Η Kasturba υπέκυψε στην ασθένεια και πέθανε το 1944. Λίγα χρόνια αργότερα, έχοντας ίσως συνειδητοποιήσει το σοβαρό λάθος που έκανε, ακολούθησε με συνέπεια τη φαρμακευτική αγωγή που του έδωσαν για να θεραπευτεί από τη μαλάρια. Εκείνος επέζησε.

Υπάρχει μια εσωτερική παρόρμηση για να δει κανείς τον Γκάντι ως ήρεμο «εξολοθρευτή» της κάστας, ένας χαρακτηρισμός που κατηγορηματικά είναι ψευδής. Έβλεπε τη χειραφέτηση των Dalit (Ντάλιτ) ως μη εκπληρώσιμο στόχο και ένιωθε ότι δεν άξιζαν να είναι ένα ξεχωριστό εκλογικό σώμα. Αντί αυτού, επέμεινε ότι οι Ντάλιτ παραμένουν αδιάφοροι, περιμένοντας την σειρά που η ιστορία δεν τους έδωσε ποτέ. Οι Ντάλιτ εξακολουθούν να υποφέρουν από τις άμεσες συνέπειες των αποτελεσμάτων των προκαταλήψεων που είναι βαθιά ριζωμένες στον πολιτιστικό ιστό της Ινδίας.

Η ιστορία, όπως έγραψε πέρυσι η Arundhati Roy στο σημαντικό δοκίμιο «The Doctor and the Saint», ήταν απίστευτα ευγενική με τον Γκάντι. Αυτή μας έδωσε το περιθώριο να βάλουμε στην άκρη της προκαταλήψεις του θεωρώντας τις απλές ατέλειες, μικρά ψεγάδια σε ένα γενικά άψογο σύνολο. Οι υποστηρικτές του θα επιμείνουν ότι ο Γκάντι ήταν άνθρωπος και είχε ελαττώματα. Ίσως μάλιστα «βαφτίσουν» τις προκαταλήψεις του ως κάτι θετικό, απόδειξη ότι ήταν σαν κι εμάς. Ή ως ένα άλλο είδος ρητορικής αποστασίας. Το επιχείρημα που φωτίζει τις προκαταλήψεις του Γκάντι δείχνει πώς οι Αμερικανοί θρέφουν μια αρρωστημένη γοητεία για τα προβλήματα της Ινδίας, όπως οι δυτικοί συγγραφείς έχουν εμμονή με το να επινοούν κοινωνικά δεινά για την υποήπειρο από το πουθενά.

Αυτές είναι οι νοητικές ασκήσεις στις οποίες εμπλεκόμαστε όταν είμαστε πρόθυμοι να μυθοποιήσουμε κάποιον. Τα άθλια χαρακτηριστικά που διέθετε ο Γκάντι επιμένουν να υπάρχουν στην ινδική κοινωνία σε μεγάλο βαθμό σήμερα - ρητορική κατά των μαύρων, μια μπλαζέ αδιαφορία για τα σώματα των γυναικών, μια προσεκτική μυωπία γύρω από την κακομεταχείριση των Ντάλιτ. Δεν είναι σύμπτωση που αυτά τα στοιχεία της ρητορικής του Γκάντι έχουν τεθεί εκτός της κληρονομίας που έχει αφήσει στις νεότερες γενιές.

Ναι, αλλά πώς φτάνεις σε αξία έναν γελοίο χαρακτηρισμό όπως είναι αυτός «της μεγαλύτερης ινδικής προσωπικότητας»; Πρόκειται για ένα τεράστιο βάρος για τον οποιονδήποτε· να τον αποκαλείς τη σπουδαιότερη προσωπικότητα μιας χώρας όπου ζουν δισεκατομμύρια άνθρωποι. Η δημιουργία ενός ψεύτικου ειδώλου προϋποθέτει να ξεχαστούν πολλά πράγματα. Είναι εύκολο να κάνεις είδωλο έναν άνθρωπο που στην πραγματικότητα δεν υπήρξε.

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly.

Περισσότερα από το VICE

Ο Αρχηγός της Αστυνομίας που Έφτασε να Γίνει Μέχρι και Σύνθημα των Αναρχικών

Ποια Είναι τα Αίτια της Αυξανόμενης Χρήσης Στεροειδών στη Βρετανία;

Έρευνα Λέει ότι οι «Εμπνευσμένες» Φράσεις που Ανεβάζεις στο Facebook Δείχνουν πως Είσαι Χαζός

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.