Ο Εικαστικός Poka-Yio Πήρε την Επιμέλεια στα Χέρια του

​

Αυτή η συνέντευξη έχει τις ρίζες της στον Ιούνιο του 2012, όταν περάσαμε ένα μεσημέρι με τον Poka-Yio πίνοντας παγωμένο τσάι και συζητώντας για την δουλειά του. Λίγες μέρες μετά βρέθηκα να αντιμετωπίζω βασικά θέματα ενηλικίωσης -από αυτά που εμφανίζονται όταν πεθαίνει η μαμά σου- και έτσι η συνέντευξη έπρεπε να περιμένει. Στο μεταξύ πέρασαν εκθέσεις, ταξίδια, δύο Μπιενάλε της Αθήνας και όλα έδειχναν ότι είχε έρθει ώρα να ξαναδούμε την συνέντευξη του '12, να την δουλέψουμε από την αρχή, και επιτέλους να την δημοσιεύσουμε.

VICE: Γεια σου Poka-Yio, πως ξεκίνησε η σχέση σου με την τέχνη;
​Poka-Yio: Στα έξι μου χρόνια είχα φτιάξει τη βασική ιστορία της ζωής μου. Είχα πει πως θέλω να γίνω διάσημος ζωγράφος. Έτσι ξεκίνησαν όλα.

Έχω δει μια ποικιλομορφία στη δουλειά σου, από performance, γλυπτά, λάδια, γλυκά, θα ήθελες να μου μιλήσεις γι' αυτό;
​Για χρόνια είχα χάσει την πίστη μου στη ζωγραφική. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι νόημα έχει ένα ζωγραφικό έργο στην εποχή των ψηφιακών μέσων και της κινούμενης εικόνας. Χρειάστηκε να «γειωθώ» μέσω της υλικότητας των γλυπτών και της σωματικότητας των δράσεων για να πιστέψω πάλι το αυτονόητο, πως η ζωγραφική είναι περισσότερο σημάδια και υλικά απομεινάρια που αφήνουμε πίσω μας παρά ένας υπερβατικός χώρος. Με αυτό τον τρόπο ξεπέρασα από τη μία την εσωτερική αναστολή και από την άλλη το συντριπτικό βάρος της ιστορίας της ζωγραφικής που με οδηγεί μεν αλλά δεν με συνθλίβει πια. Το έργο μου χρησιμοποιεί διάφορα μέσα. Κάποτε ένιωθα ενοχές γι' αυτό μιας και μου έπεφτε βαριά η ευχή και κατάρα της «συνέπειας» που έχουν στείλει πάνω μας οι πιο μίζεροι από τους ακαδημαϊκούς και τεχνοκριτικούς και από την άλλη η αγορά της τέχνης. Τώρα παίζω και δημιουργώ πιο ελεύθερα και ελπίζω όσα κάνω να συνδέονται, να έχουν νόημα, να λένε μια ιστορία στον θεατή.

Είσαι ένας καλλιτέχνης που εδώ και πολλά χρόνια συμμετέχει σε αυτό που λέμε «Ελληνική Σκηνή» και ως ένα βαθμό έχεις συμβάλλει στην εξέλιξη της. Θα ήθελα να μου διηγηθείς ένα μικρό χρονικό από το ξεκίνημα σου.
​Ξεκίνησα στη δεκαετία του '90. Ελάχιστα πράγματα γίνονταν τότε στην Ελλάδα. Αποφάσισα να μην εκθέτω για μερικά χρόνια, να παγώσω την καλλιτεχνική μου ενηλικίωση, κάτι σαν τον μικρό τυμπανιστή του Gunter Grass που επέλεξε να μην μεγαλώσει. Βγήκα από τον πάγο στα μέσα της δεκαετίας του 2000 όταν το έργο μιας ομάδας από εμάς άρχισε να προσελκύει το ενδιαφέρον αλλά και όταν άνοιξαν νέοι χώροι και φάνηκε φως στον ορίζοντα.

Δε σε ενδιέφερε ποτέ να φύγεις από την Ελλάδα;
​Πως, ναι, πάντα με ενδιέφερε και με ενδιαφέρει. Κώλωσα, ήμουν κότα. Βέβαια αυτό σημαίνει και κάτι καλό γιατί ο ζωγράφος, όπως και ο μάγειρας, έχουν πάντα εστία. Όσο για το αν έκανα καλή χρήση αυτής της εστίας; Μπα, περισσότερο ασχολήθηκα με την αρχιτεκτονική της, ξανασχεδιάζοντας την κουζίνα, παρά με την ίδια τη μαγειρική.

Θεώρησα πιο δημιουργικό και προκλητικό το να φτιάξω δομές, και επειδή σνόμπαρα τη συντεχνία και ταυτόχρονα δεν ήθελα να κριθώ από αυτήν, προτίμησα να τα βάλω με τους ανεμόμυλους και τους γίγαντες, παρά να κοιτάξω την κουζίνα μου.

Η εντοπιότητα δεν είναι κάτι εμφανές. Οι σύγχρονοι καλλιτέχνες είμαστε κάτι σαν μάνατζερ σε μια πολυεθνική, ταξιδεύουμε συνεχώς και περνάμε τον περισσότερο χρόνο μας στέλνοντας email και οργανώνοντας ένα πολύπλοκο πρόγραμμα που αποτελείται από προσωπικές επαφές, διαχείριση των έργων μας, διαδικαστικά των συμμετοχών μας σε εκθέσεις, τη χρηματοδότησή των παραγωγών μας. Αυτή η ζωή είναι σχεδόν αντίθετη με την καθημερινή πρακτική σε φυσικό χώρο και τόπο, την τοπολογία του εργαστηρίου και της χώρας προέλευσης.

Σε ποιο βαθμό η ενασχόληση σου με την επιμέλεια έχει επηρεάσει την καλλιτεχνική σου πρακτική;
​Απλά αντιμετώπισα και κυρίως απομυθοποίησα πολλούς φόβους και μύθους που είχα. Βασικά απελευθερώθηκα από τη συστολή μου. Η επιμέλεια είναι με διαφορά το πιο εύκολο δημιουργικό επάγγελμα, αν δουλεύεις σχετικά καλά με χρονοδιαγράμματα και ανθρώπους. Συμβουλή για νέους εικαστικούς: πάρτε την επιμέλεια στα χέρια σας, το κάνετε εξίσου καλά αν όχι καλύτερα, και έχετε μεγαλύτερη οπτική -και όχι μόνο- ευαισθησία. Απλά κάντε το.

Πρόσφατα ανακοινώθηκε πως τον Απρίλιο του 2017, η Αθήνα θα φιλοξενήσει την Documenta παράλληλα με τη γενέτειρα πόλη της, το Κάσσελ. Πως το βλέπεις αυτό;
​Είναι ότι καλύτερο για τα εικαστικά και τον σύγχρονο πολιτισμό της Ελλάδας. Νιώθω πια πως μετά και από αυτό είμαι έτοιμος να προχωρήσω πέρα από τη Μπιενάλε και να κάνω άλλα πράγματα. Ο στόχος που είχαμε βάλει σιωπηλά δέκα χρόνια πριν, ήταν να μπει η Αθήνα στο διεθνή χάρτη της σύγχρονης τέχνης, ένας τρελός στόχος. Τώρα που αυτό έχει γίνει πραγματικότητα και ανεξάρτητα από τη μικρή ή μεγαλύτερη συνδρομή μας σε αυτό, μπορούμε να κοιτάξουμε και να κοιτάξω τη δουλειά μου. Άρα νέες προκλήσεις.

Δεδομένου ότι η Documenta και η Μπιενάλε πρόκειται να συμπέσουν την ίδια περίοδο, θα ήθελα να μου πεις αν προβλέπεται συνεργασία ανάμεσα στις δυο οργανώσεις.
​Ναι αυτό είναι το σχέδιο και ο προγραμματισμός μας, σε συνεργασία με τον διευθυντή της Documenta Adam Szymczyk, για τα επόμενα χρόνια.

Πάνω που η Αθήνα πήγε να αποκτήσει Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το τοπίο συννέφιασε. Τι πιστεύεις γι' αυτή την κατάσταση και πως φαντάζεσαι το ελληνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης;
​Ουδείς προφήτης στον τόπο του. Είναι άσχημο να πετροβολούν όσους προσπαθούν να κάνουν κάτι σημαντικό αλλάζοντας τον τόπο τους. Η Άννα Καφέτση είναι ιδεαλίστρια και έχει όραμα. Τώρα ήρθε η τραγική στιγμή που ζητάμε να θυσιαστεί για να ξεκινήσουμε προς την Τροία.

Από το 2007, όταν οργανώσατε την πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας μέχρι σήμερα, τι θεωρείς πως έχει αλλάξει στο εικαστικό γίγνεσθαι της Αθήνας και τι έχει μείνει ίδιο;
​Αναδρομικά, κοιτώντας όσα έχουν συμβεί στην ελληνική εικαστική σκηνή, θεωρώ πως έχουν αλλάξει τα πάντα. Αν η ερώτηση σου περιλαμβάνει και το τι ρόλο έχει παίξει, αν έχει παίξει, η Μπιενάλε της Αθήνας σε αυτό, θα ήταν καλύτερα να το απαντήσει κάποιος άλλος για να είμαστε και εμείς μέσα στην εικόνα. Φυσικά δημοσίως κάποιος δύσκολα αναλαμβάνει να αναλύσει επιτυχίες, οι περισσότεροι αρεσκόμαστε στο να επισημαίνουμε αποτυχίες.

Πριν από μερικές μέρες η Μπιενάλε της Αθήνας τιμήθηκε με το βραβείο Princess Margriet του European Cultural Foundation. Τι σημαίνει αυτό για τον οργανισμό και τι για την Ελλάδα;
​Το βραβείο Princess Margriet ήρθε σαν από μηχανής θεός για να ενισχύσει την πίστη μας, που δοκιμάζεται έντονα και συνέχεια, σε αυτό που κάνουμε.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.