Ελικόπτερο Χωρίς Καύσιμα και Μισή Ώρα Καθυστέρηση: Τι Γράφει το Πρώτο Πόρισμα για το Μάτι

Εγκληματικά λάθη και παραλείψεις, πανικό και μηδενικό συντονισμό μεταξύ αξιωματούχων που έπρεπε να συνεργαστούν ή να πράξουν έστω τα ελάχιστα δυνατά για την κατάσβεση της πυρκαγιάς στην ανατολική Αττική, αποκαλύπτει το πολυσέλιδο πόρισμα του δικαστικού πραγματογνώμονα που ορίστηκε από τις οικογένειες των θυμάτων. Πρόκειται για την πρώτη επίσημη έκθεση – θα συσχετιστεί με την αντίστοιχη της Πυροσβεστικής και το τελικό εισαγγελικό πόρισμα – και περιγράφει λεπτό προς λεπτό όσα φοβερά φέρεται να συνέβησαν το απόγευμα της Δευτέρας 23 Ιουλίου στην Πεντέλη και το Μάτι. Την έκθεση των 78 σελίδων υπογράφει ο Ανδριανός Γκουρμπάτσης, αντιστράτηγος (εν αποστρατεία), πρώην Υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, ο οποίος ορίστηκε ως τεχνικός σύμβουλος από τον δικηγόρο των οικογενειών των θυμάτων, Αντώνη Φούσα. Ο τελευταίος παρέδωσε το πρωί της Τρίτης το πόρισμα στον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Αθηνών, Ηλία Ζαγοραίο. «Επιβεβαιώνονται οι εκτιμήσεις μας για τα σοβαρά λάθη και τις παραλείψεις που έγιναν στην πρόληψη και την κατάσβεση της φωτιάς, καθώς και στη μη έγκαιρη εκκένωση των οικισμών», δήλωσε στο VICE ο κ. Φούσας.

Στο πόρισμα διαβάζουμε ότι η φωτιά εκδηλώθηκε στην περιοχή Νταού Πεντέλης, σε οικοπεδική-δασική έκταση, σε χωματόδρομο που ονομάζεται οδός Ανδρούτσου. Πρόκειται για το σημείο που φαίνεται στο βίντεο το οποίο αποκάλυψε νωρίτερα σήμερα η Καθημερινή. «Από την πολύωρη και ενδελεχή αυτοψία που διενέργησα, διαπίστωσα ότι η πυρκαγιά, το πιθανότερο, οφείλεται σε αμελή ανθρώπινη συμπεριφορά», γράφει ο πρώην Yπαρχηγός της Πυροσβεστικής. «Όπως μου δήλωσε προφορικά ο πρώτος αυτόπτης μάρτυρας που αντιλήφθηκε το ξεκίνημα της πυρκαγιάς, είδε να βγαίνει από το σημείο της εστίας καπνός και να μεταφέρεται η φωτιά στο διπλανό πεύκο, χωρίς να μπορεί να διακρίνει αν υπήρχε ο υπαίτιος αυτής. Μην έχοντας τηλέφωνο να επικοινωνήσει με το 199, ενημέρωσε σχετικά γείτονά του […] Εκτιμώ ότι στο εν λόγω σημείο έναρξης υπήρξε σε προγενέστερο της πυρκαγιάς χρόνο, καύση υπολειμμάτων ποσότητας κλαδιών και λοιπής καύσιμης ύλης (κούτσουρα), για άγνωστο σε μένα λόγο […] Δυτικά από το σημείο εκκίνησης της πυρκαγιάς υπάρχει κατοικία, έξω από την οποία υπάρχει κολόνα της ΔΕΗ και διέρχονται αγωγοί μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας χαμηλής τάσης, οι οποίοι, όπως διαπιστώθηκε, δεν ευθύνονται για την έναρξη της πυρκαγιάς στο ως άνω σημείο εκκίνησης», διαβάζουμε.

Λόγω του δυνατού ανέμου (έξι-οκτώ μποφόρ), οι φλόγες προχώρησαν με ταχύτητα. Μεταξύ 17:17–17:30, η φωτιά φέρεται να διασπάστηκε σε δύο μέτωπα. Η απόσταση από το σημείο εκκίνησης έως την ακτή στο Μάτι και το Κόκκινο Λιμανάκι, όπου σταμάτησε, είναι περίπου πέντε χιλιόμετρα. Στο πόρισμα σημειώνεται κάτι κρίσιμο για την πραγματική ώρα έναρξης της φωτιάς: «Η ώρα που καταγράφεται στο Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) ως ώρα έναρξης, είναι η ώρα αναγγελίας από τον πρώτο που την αντιλήφθηκε και αυτός είναι ο εθελοντής πυροσβέστης Μανώλης Τσαλιαγκός, του Εθελοντικού Κλιμακίου Ραφήνας, ο οποίος είδε καπνό να εξέρχεται πίσω από λόφους και ειδοποίησε δια ασυρμάτου».

«Η πυρκαγιά καταγράφηκε στις 16:35 από κλειστό κύκλωμα ασφαλείας, σε οικία επί της οδού Ιουστινιανού αρ. 10 στο Νταού Πεντέλης. Αυτό σημαίνει ότι πριν γίνει ορατή από τις συγκεκριμένες κάμερες της ως άνω οικίας (η οποία απέχει μια απόσταση περίπου 80-100 μέτρων από το σημείο έναρξής της, τουλάχιστον πέντε-δέκα λεπτά της ώρας δηλαδή), η πυρκαγιά είχε ξεκινήσει στην πραγματικότητα περί ώρα 16:25 με 16:30. Η ως άνω πυρκαγιά αναγγέλθηκε στο ΕΣΚΕ/ ΣΕΚΥΠΣ-199 στις 16:49:27 και η κινητοποίηση των πρώτων πυροσβεστικών δυνάμεων από το ΕΣΚΕ έγινε καθυστερημένα, περίπου κατά δέκα λεπτά. Πιο συγκεκριμένα, από πληροφορίες που έχω συλλέξει, το πρώτο όχημα με αρ. κυκλοφορίας ΠΣ 1475 (υδροφόρο 2,5 τόννων), πυροσβεστικό όχημα του 12ου ΠΣ Αθηνών (12-30), που αναφέρεται στο έγγραφο του ΕΣΚΕ με στοιχεία περιστατικού Α/Α: 571943, ενημερώθηκε στις 16:57:57». Με δύο λόγια, διαπιστώνεται εγκληματική καθυστέρηση 30 λεπτών.

VICE Video: Το Χρονικό της πιο Φονικής Πυρκαγιάς στην Ελλάδα

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Το πρώτο όχημα, όμως, που εκείνη την ημέρα είχε έδρα στη θέση Πάτημα Βριλησσίων, φέρεται ότι δεν έφθασε ποτέ στο Νταού Πεντέλης, επειδή είχε λάβει εντολή από το ΕΣΚΕ στις 13:50 να μεταβεί για ενίσχυση των πυροσβεστικών δυνάμεων στο άλλο μέτωπο, στην Κινέτα. Την ίδια εντολή είχε λάβει και το περιπολικό όχημα με κωδικό κλήσης (12-15), το οποίο είχε έδρα στη θέση «Ντράφι–Διώνη», δηλαδή το πλησιέστερο σημείο στον τόπο του συμβάντος. Στο πόρισμα διαβάζουμε ότι ακόμη δύο περιπολικά πυροσβεστικά οχήματα δεν κινητοποιήθηκαν άμεσα, λόγω απόστασης, τα οποία «πήραν εντολή από το ΕΣΚΕ να κινητοποιηθούν μετά την καταστροφή και ειδικότερα περί ώρα 22:30» - παραμένει άγνωστο αν είχαν μεταβεί κι αυτά στην Κινέτα.

Από αέρος εκείνη την ώρα επιχειρούσε μόνο ένα ελικόπτερο Ericsson, το οποίο μετέφερε την επικινδυνότητα της κατάστασης στο Κέντρο Επιχειρήσεων. Το Super Puma της Πυροσβεστικής «πήρε εντολή να απογειωθεί από τα Μέγαρα στις 18:45, δηλαδή όταν ήταν σε πλήρη εξέλιξη η καταστροφή και επιχείρησε έως την ώρα 20:50, που ήταν πλέον επιχειρησιακά πολύ αργά». Δόθηκε εντολή να συνδράμουν επίσης τρία Καναντέρ, πλην όμως αυτό έγινε αργά, περίπου στις 18:15 και δεν μπόρεσαν να επιχειρήσουν, λόγω κυματισμού στη θάλασσα. Την ίδια στιγμή, για περίπου 15 λεπτά, από τις 17:15 έως τις 17:30, την πιο κρίσιμη ώρα για την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς, χρησιμοποιήθηκε το ελικόπτερο με τον κωδικό «Φλόγα 10», που δεν κάνει κατάσβεση αλλά συντονίζει τις επίγειες δυνάμεις. Σε αυτό συνήθως επιβιβάζεται ο ίδιος ο αρχηγός της Πυροσβεστικής. Όμως, εκείνο το απόγευμα, άγνωστο γιατί, στη συγκεκριμένη θέση φέρεται να βρέθηκε αξιωματικός νεότερος στην ιεραρχία ακόμη και από τον συντονιστή των δυνάμεων στο έδαφος - κάτι που σημαίνει ότι η διαβίβαση εντολών ήταν εκ των πραγμάτων προβληματική. Ακόμα χειρότερα, διαβάζουμε ότι το ελικόπτερο συντονισμού στις 17:30 «εγκαταλείπει το πεδίο της μάχης και μεταβαίνει προς το Αεροδρόμιο Ελευσίνας για πλήρωση καυσίμων».

Εγκληματική ολιγωρία διαπιστώνεται και στο θέμα της μη έγκαιρης απομάκρυνσης κατοίκων. «Ο χρόνος αυτός (σσ: για την προληπτική εκκένωση) εκτιμώ ότι συντρέχει από τη στιγμή που οι πυροσβεστικές δυνάμεις δεν μπορούσαν πλέον να ελέγξουν την πυρκαγιά στην περιοχή Νταού Πεντέλης και συγκεκριμένα, όταν το μέτωπο αυτής ξέφυγε από την περιοχή που είναι το Μοναστήρι Παντοκράτορος και κατευθύνθηκε ανατολικά προς Νέο Βουτζά και Καλλιτεχνούπολη», σημειώνει ο ειδικός πραγματογνώμονας. Τίποτα δεν φαίνεται να λειτούργησε σωστά, εξαιτίας του πανικού και της θλιβερής αλληλοκάλυψης αρμοδιοτήτων μεταξύ Πυροσβεστικής, Περιφέρειας και Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας για την ευθύνη της τελικής εντολής και τον συντονισμό της επιχείρησης εκκένωσης. Ο αριθμός έκτακτης ανάγκης 112 για τη μαζική αποστολή μηνυμάτων δεν λειτούργησε ποτέ. Το συντονιστικό όργανο Πολιτικής Προστασίας συγκλήθηκε κατόπιν εορτής.

Στο τελευταίο μέρος του δράματος, όταν οι άνθρωποι έτρεχαν να γλιτώσουν, υπήρξε κυκλοφοριακή συμφόρηση. Εκτός από τον πανικό των κατοίκων, προκύπτει ότι οφείλεται και στις λάθος εντολές των αστυνομικών, που οδηγούσαν τον κόσμο από τη λεωφόρο Μαραθώνος μέσα στο Μάτι. Πιο συγκεκριμένα, στο πόρισμα διαπιστώνονται «λάθη σε ενέργειες και παραλείψεις από την Αστυνομία στα μέτρα αποσυμφόρησης των βασικών οδικών αρτηριών, είτε προς τη Νέα Μάκρη Μαραθώνα είτε προς την Αθήνα, με τη μη εκτροπή των οχημάτων προς ασφαλή διαφυγή από την περιοχή, όπου εξελισσόταν ο κίνδυνος και η απειλή της πυρκαγιάς, όπως π.χ. στην οδό Μαραθώνος, όπου η εκτροπή έπρεπε να γίνει με επιστροφή προς την Αθήνα, για τα οχήματα που έρχονταν από αυτή, είτε με επιστροφή προς τη Νέα Μάκρη για τα οχήματα που έρχονταν από αυτή». Το ίδιο «στην πλατεία στο Κόκκινο Λιμανάκι (οδός Δημοκρατίας), όπου εσφαλμένα τα οχήματα εκτρέπονταν στον παραλιακό δρόμο προς Μάτι, με αποτέλεσμα τον εγκλωβισμό μεγάλου αριθμών οδηγών στην πιο επικίνδυνη για την ασφάλεια της ζωής τους περιοχή, όπου εξελισσόταν και κατευθυνόταν η πυρκαγιά».

Αναλυτικά το πόρισμα:

Περισσότερα από το VICE

Τι Γράφει η Πρώτη Μήνυση Συγγενών Θυμάτων της Πυρκαγιάς: «Μας Έλεγαν "Κάντε ό,τι Νομίζετε"»

Καμιά Ζωή Δεν Περισσεύει - Αυτοί που Βοήθησαν τα Ζώα της Πυρκαγιάς

«Άβυζη», «Χοντρή», «Σημαδεμένη» - Γυναίκες στην Ελλάδα Φωτογραφίζονται Μιλώντας για το Body Shaming