Η Ελένη Ανεβαίνει στη Σκηνή Ζωντανεύοντας την Ιστορία του Brandon Teena

Ήταν τον Δεκέμβριο του 1993 στη Νεμπράσκα της Αμερικής, όταν ο Brandon Teena οδηγήθηκε στις γυναίκειες φυλακές μετά τη σύλληψή του και αποκαλύφθηκε ότι ήταν τρανς άνδρας. Ακολούθησε ο βιασμός και η δολοφονία του, που συγκλόνισαν την παγκόσμια κοινότητα, όταν έγιναν ευρέως γνωστά μέσω της βραβευμένης με Όσκαρ ταινίας του 1999 Boys Don’t Cry, η οποία βασίστηκε εν μέρει στο ντοκιμαντέρ του 1998 με τίτλο The Brandon Teena Story, αναδεικνύοντας πέρα από το έγκλημα μίσους και τις θεσμικές διακρίσεις σε βάρος του.

Με ένα θέμα που δυστυχώς παραμένει επίκαιρο στην Ελλάδα του 2018, η ιστορία του Brandon Teena ανεβαίνει στο VAULT Theatre Plus σε σκηνοθεσία Στέλιου Καλαϊτζή. «Θέλω να είμαι εγώ», είναι το κεντρικό μότο του ήρωα, που ζει εγκλωβισμένος, καθώς δεν έχει αποκαλύψει στους γύρω του την ταυτότητα φύλου του. Η Ελένη Φαλατάκη υποδύεται τον Brandon Teena και όπως λέει, «Κανένας δεν μπορεί να μας πει και να μας ορίσει αυτό που προσπαθούμε εμείς να βρούμε για τον εαυτό μας».

VICE: Πες μας λίγα πράγματα για σένα. Ποια είναι η πορεία σου μέχρι τον σημερινό ρόλο;
Ελένη Φαλατάκη: Μου έδωσαν το όνομα Ελένη Φαλατάκη. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ηράκλειο Κρήτης. Συμμετέχω από νεαρή ηλικία σε θεατρικές ομάδες. Με την ομάδα στην Κρήτη ήταν η πρώτη μου επαφή με τη σκηνή και κάπως έτσι κατάλαβα ότι θέλω να γίνω ηθοποιός. Οπότε, έτσι αποφάσισα και ήρθα στην Αθήνα, όπου και σπούδασα στον Ίασμο με υποτροφία. Μέχρι τη συνάντησή μου με τον Brandon Teena, εργάστηκα σε μια παράσταση παιδικού θεάτρου και είχα συμμετοχές σε άλλες τρεις παραστάσεις. Ουσιαστικά η υποκριτική μου έναρξη είναι με τον Brandon Teena.

Οι περισσότεροι ξέρουμε την ιστορία του Brandon Teena από την ταινία Boys Don’t Cry, ενώ είχε προηγηθεί το ντοκιμαντέρ The Brandon Teena Story. Πώς έγινε η επιλογή να ανέβει η συγκεκριμένη παράσταση και πώς επιλέχθηκες για τον συγκεκριμένο ρόλο;
Η επιλογή για τη συγκεκριμένη παράσταση ήταν στην πραγματικότητα μια πρόταση που έφερε ένα μέλος της ομάδας που δημιουργήσαμε με μια παρέα συμμαθητών από τη σχολή. Επειδή το συγκεκριμένο παιδί είχε παίξει τη συγκεκριμένη παράσταση στην Κύπρο, μάς πρότεινε το θέμα, μάς είπε ότι είναι πάρα πολύ δυνατό και αμέσως συμφωνήσαμε όλοι, επειδή ήμασταν ήδη ομάδα και είχαμε πάνω-κάτω κοινή αισθητική και μας αφορούσαν τα ίδια θέματα. Σκοπός μας ήταν να πούμε ένα μεγάλο «όχι» στη βία, επειδή αυτό ήταν ένα πραγματικό γεγονός και είπαμε ένα δυνατό «ναι» να το κάνουμε. Το παιδί που πρότεινε το έργο πρότεινε και σε εμένα να κάνω τον Brandon. Παρόλο που μετά άλλαξε η σύσταση της ομάδας με διάφορες αφίξεις και αποχωρήσεις, το πιάσαμε ξανά πέρυσι το έργο και το προτείναμε στον σκηνοθέτη μας, ο οποίος έκανε και την επιμέλεια στο κείμενο.

Ακούμε τον Brandon να λέει ότι «Θέλω να είμαι εγώ». Πόσο σημαντική είναι αυτή η φράση και τι μήνυμα θέλει να περάσει;
Η φράση αυτή είναι η συμπύκνωση της κραυγής του Brandon Teena, έτσι όπως επιλέχθηκε να αποτυπωθεί στη συγκεκριμένη παράσταση. Είναι άκρως σημαντική και για τον ίδιο τον χαρακτήρα, μιας που αποτυπώνει αυτό που ονειρευόταν ο ίδιος να καταφέρει κάποια στιγμή, παρόλο που δεν πρόλαβε. Να μπορεί να σταθεί κοινωνικά, πολιτικά και με οποιονδήποτε τρόπο και να πει ότι εγώ είμαι αυτός ο άνθρωπος, αυτοπροσδιορίζομαι όπως θέλω. Έχει να κάνει με την ταυτότητά του συνολικότερα, ασχέτως του πώς προσδιόριζε το φύλο του. Ήθελε να είναι ένας άνθρωπος όπως έβλεπε ο ίδιος τον εαυτό του. Αυτό που θέλουμε να πούμε κατ' επέκταση με το «θέλω να είμαι εγώ», είναι ότι κανένας δεν μπορεί να μας πει και να μας ορίσει αυτό που προσπαθούμε εμείς να βρούμε για τον εαυτό μας.

Πώς κατάφερες να προσεγγίσεις τον χαρακτήρα του Brandon Teena; Ήρθες και σε επαφή με τρανς άτομα; Μελέτησες γύρω από ζητήματα ταυτότητας φύλου;
Η αλήθεια είναι ότι με την queer κοινότητα είχα πάντα μiα εξοικείωση. Πάντα με ενδιέφερε, έχω πολλούς φίλους γκέι, οπότε, ναι, σαφέστατα μπήκα σε μια διαδικασία να μελετήσω και να γνωρίσω τρανς ανθρώπους. Πέρα από αυτό, διάβασα εκτεταμένη βιβλιογραφία, ξένη και ελληνική. Διάβασα και το φυλλάδιο του Συλλόγου Διεμφυλικών, διάβασα το Αναταραχή Φύλου της Judith Butler, Το Φύλο σαν Δόλωμα της Χλόης Κολύρη και πολλά άλλα. Δεν γινόταν διαφορετικά. Έπρεπε να μπω πολύ βαθιά. Πέρα από τη μελέτη που έκανα, προσπάθησα να τον πλησιάσω ως άνθρωπο. Ως έναν άνθρωπο που ψάχνει την ταυτότητά του, όχι μόνο απαραίτητα την ταυτότητα φύλου του, επειδή ψάχνοντας την ταυτότητά μας, ψάχνουμε και την ταυτότητα φύλου μας. Θυμάμαι και εγώ μικρότερη να ψάχνω τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό. Όμως δεν είναι αυτό το θέμα: Το θέμα είναι να μπορούμε να είμαστε αυτό που νιώθουμε ότι είμαστε.

Το VICE Συναντά τη «Μάντισσα» Σάττι

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Υπάρχει μία κριτική από την τρανς κοινότητα, όταν τους ρόλους τρανς ατόμων δεν τους παίζουν τρανς ηθοποιοί. Πρόσφατα, μάλιστα, έπειτα από αντιδράσεις, η Scarlett Johansson απέσυρε τη συμμετοχή της από την ταινία του Rupert Sanders με τίτλο Rub and Tug, στην οποία θα υποδυόταν έναν τρανς άνδρα. Ποια είναι η άποψή σου πάνω στο θέμα, δεδομένου ότι υποδύεσαι ένα τρανς αγόρι στη συγκεκριμένη παράσταση;
Κατανοώ οποιοδήποτε προβληματισμό και κριτική πάνω στο θέμα από τους ανθρώπους της τρανς κοινότητας - άλλωστε ο καθένας χρειάζεται να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του. Προέκταση αυτού είναι πως ο καθένας επιλέγει να μιλήσει ελεύθερα μέσα από την τέχνη του, αρκεί αυτό να γίνεται με σεβασμό, αλήθεια και φροντίδα. Για το συγκεκριμένο παράδειγμα, εφόσον η συγκεκριμένη ηθοποιός έκρινε ότι έπρεπε να αποσύρει τη συμμετοχή της, ορθά έπραξε, ορθά θα είχε πράξει και αν ένιωθε ότι έπρεπε να παραμείνει. Επίσης, η τρανς κοινότητα θα μπορούσε να ασκήσει σε εμάς κριτική, αν έκρινε ότι αυτό έπρεπε, απλά αυτό που έχω να πω εγώ είναι ότι όταν ανεβαίνεις πάνω στη σκηνή, πρέπει να είσαι έτοιμος να ακούσεις οποιαδήποτε κριτική. Αλλά όταν καλείσαι να είσαι ηθοποιός, μπορεί να σου τύχουν πολλοί διαφορετικοί ρόλοι, με μεγάλη αναντιστοιχία με το ποιος είσαι κάποιες φορές.

Στην παράσταση υπάρχει μια πολύ σκληρή σκηνή βιασμού. Πού μπαίνουν τα όρια της τέχνης και του θεάτρου σε τέτοιες περιπτώσεις;
Η αλήθεια είναι ότι στην παράσταση η σκηνή του βιασμού δίνεται ρεαλιστικά και με πολύ μεγάλη αληθοφάνεια. Αλλά σε τέτοιες εξωφρενικές πράξεις, όπως είναι το έγκλημα του βιασμού, όταν καλείσαι να τις μετουσιώσεις σε θέατρο, αυτό που καλείσαι να κάνεις είναι ένα είδους προσομοίωση. Καταπιανόμαστε με ένα ακραία βίαιο γεγονός, όπως είναι ο βιασμός - δεν θα μπορούσε να ειπωθεί ως κάτι λιγότερο, επειδή από μόνο του είναι συγκλονιστικό γεγονός. Η σκηνή του βιασμού προσεγγίστηκε, κατά τη δική μου γνώμη, πολύ προσεκτικά και προστατευμένα -και από τον σκηνοθέτη και από τους συναδέλφους μου και από εμένα-, μετά από πολλές ώρες δουλειάς. Ναι, είναι μια πολύ έντονη σκηνή, όμως μιλάμε για έναν διπλό βιασμό που επιλέξαμε να αποτυπωθεί με αληθοφάνεια, επειδή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο θα έχανε τη δύναμή του. Να μην ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε σε ένα αληθινό γεγονός. Οφείλουμε να είμαστε όσο πιο συγκεκριμένοι γίνεται.

Εσύ πώς το βιώνεις όλο αυτό πάνω στη σκηνή;
Θα πω ότι ο Brandon βιάστηκε σωματικά και ψυχικά. Βίωσε τη βία στον απόλυτο και ακραίο βαθμό και βρήκε το θάρρος μετά να πάει να το καταγγείλει. Οπότε, μπροστά σε αυτό που βίωσε ο Brandon, αυτό που βιώνω εγώ ως ηθοποιός είναι μη συγκρίσιμο. Αυτό που βιώνω είναι τελείως διαφορετικό. Το γεγονός, όμως, ότι ήταν ένα πραγματικό γεγονός, είναι η πηγή για τη δική μου ώθηση να βγω κάθε βράδυ και να το κάνω. Λέω ότι αυτός ο άνθρωπος βιάστηκε πραγματικά δύο φορές. Εγώ οφείλω να το κάνω στη σκηνή, όσο δύσκολο και αν είναι.

Ακολουθεί μια επίσης σκληρή σκηνή, η οποία δείχνει ποια είναι η αντιμετώπιση μιας καταγγελίας βιασμού θεσμικά, κάτι που δυστυχώς μπορεί να συμβαίνει ακόμη, μέχρι και στην Ελλάδα του 2018.
Αυτοί οι άνθρωποι βιάζονται ξανά κοινωνικά - και με το πρόσφατο περιστατικό με την Ελένη, η κοινωνία τη διέσυρε στην πραγματικότητα την κοπέλα. Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται αυτό. Η τελευταία σκηνή του έργου, μάλιστα, είναι η πραγματική κατάθεση που έδωσε ο Brandon Teena μετά τον βιασμό του και οι ερωτήσεις που ακούγονται είναι οι πραγματικές που έκανε ο σερίφης.

Εγώ έβλεπα στις αντιδράσεις του κοινού ότι οι άνθρωποι είχαν εκνευριστεί με τη σκληρότητα των ερωτήσεων του σερίφη, σαν να μην ήμασταν στον θέατρο και να ήθελαν να σηκωθούν και να του χιμήξουν.
Μα, στην παράσταση αυτό θέλουμε, να βάλουμε και τον θεατή σε μια διαδικασία να κοιτάξει λίγο μέσα του και να δει πώς έχει σκεφτεί ο ίδιος σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Να πάει παραπέρα και να ψάξει για όλο αυτό και μέσα και έξω του.

Εσύ πώς έχεις δει μέχρι στιγμής τις αντιδράσεις του κοινού;
Το κοινό δυσανασχετεί πάρα πολύ και νιώθει ένα πνίξιμο, ένα σφίξιμο, μια γροθιά στο στομάχι. Φεύγει μαγκωμένο. Άλλοι κλαίνε, άλλοι έχουν μετά πολλή ένταση, αλλά αυτός είναι και ο στόχος. Το θέατρο προσπαθεί να αφυπνίσει και λίγο. Ακούγεται λίγο κάπως η λέξη «αφυπνίζω», αλλά είναι μέσα στους στόχους του θεάτρου και αυτός και γι’ αυτό επιλέξαμε ένα τόσο δύσκολο έργο. Μας αφορά. Μας αφορά πάρα πολύ. Το ότι δεν κοιτάμε τι γίνεται δίπλα, επειδή λέμε «δεν είναι δική μου υπόθεση», οδηγεί μετά σε τέτοιες ακραίες καταστάσεις, φόνων, δολοφονιών, βιασμών - γίνονται κάθε μέρα αυτά και το ζήτημα είναι να μειώνονται όλο και περισσότερο αυτά τα εγκλήματα.

*Η παράσταση ανεβαίνει κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00. Περισσότερα εδώ.

Περισσότερα από το VICE

«Εκτός Υπηρεσίας» - Γιατί τα Λεωφορεία στην Αθήνα Παίρνουν Φωτιά

Ο Λευτέρης Πανταζής Πιστεύει ότι θα τον Πεθάνουν οι Γυναίκες και το Τραγούδι

Γιατροί και Νοσοκόμοι της Εντατικής Μιλούν για Περιπτώσεις Θυμάτων Πυροβολισμών