O Κομίστας που Σκιτσάρει τον Ζαμπέτα και τη Χαμένη Αλεξάνδρεια

Είναι η εποχή που όλοι οι σχεδιαστές κόμικς στην Ελλάδα βρίσκονται σε οργασμό δημιουργικότητας και εκτυπώσεων: Με τα δύο μεγάλα φεστιβάλ κόμικς της χώρας προ των πυλών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (Comicdom Con και The Comic Con Thessaloniki), όλοι παίρνουν σιγά-σιγά τις θέσεις τους πίσω από τους πάγκους των καλλιτεχνών. Δεκάδες χιλιάδες επισκεπτών θα περάσουν από αυτά τα φεστιβάλ, νούμερο ασύλληπτο μέχρι και πριν από λίγα χρόνια και δεν χρειάζεται να πούμε γιατί είναι τόσο σημαντικό για έναν σχεδιαστή κόμικς να βρίσκεται εκεί. Ο Νικόλας Στεφαδούρος μάς «φορτώνει» εδώ και κάμποσα χρόνια με πολλές και ενδιαφέρουσες εκδόσεις (π.χ., η ζωή του Γιώργου Ζαμπέτα σε κόμικς), αλλά η ποσότητα δεν σημαίνει αυτόματα και χαμηλότερη ποιότητα - το αντίθετο στην περίπτωσή του. Μαζί με το νέο COMedICS κόμικ, σε σενάριο του Διονύση Ατζαράκη, περιμένουμε και την επίσημη κυκλοφορία του graphic novel Αλεξάνδρεια, ένα τίτλο που πρωτογνωρίσαμε μέσα από το Διαδίκτυο. Ο Νικόλας Στεφαδούρος εικονογραφεί ιστορίες που του αφηγείται ο πατέρας του, Γιώργος Στεφαδούρος, για τη ζωή της ελληνικής παροικίας στην Αλεξάνδρεια και τα έθιμα και τις πολιτισμικές επιρροές των Ελλήνων της Αιγύπτου. Σίγουρα κάτι διαφορετικό, που έρχεται να συμπληρώσει διάφορες εξαιρετικές εκδόσεις τα τελευταία χρόνια από Έλληνες δημιουργούς, όπως τα Ερωτόκριτος και Στα Μυστικά του Βάλτου.

VICE: Αλεξάνδρεια είναι ο τίτλος του νέου σου graphic novel. Είναι σίγουρα από τις πιο προσωπικές σου δουλειές, πες μας μερικά πράγματα για αυτό.
Νικόλας Στεφαδούρος: Είναι σίγουρα μια πολύ προσωπική ιστορία, αφού ουσιαστικά αφηγείται τη ζωή του πατέρα μου, Γιώργου. Αυτό που πολύς κόσμος δεν γνωρίζει είναι ότι ξεκίνησα να το γράφω το 2013, έναν χρόνο αφότου έχασα τη μητέρα μου. Ήμουν φορτισμένος συναισθηματικά και ήθελα να γράψω μια ιστορία που να αφηγείται τη ζωή της και το πώς τα έφερε η μοίρα και δεν κατάφερε ποτέ να επιστρέψει στην Αλεξάνδρεια. Το βιβλίο ξεκίνησε με τίτλο «Η Δική μου Αλεξάνδρεια», ήταν ό,τι πιο μελαγχολικό και θλιβερό έχω γράψει και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, επειδή, ενώ έκανα προσχέδια για τις πρώτες σελίδες, διαπίστωσα ότι όλες οι ιστορίες που είχα από την Αίγυπτο ήταν ιστορίες του πατέρα μου και όχι της μάνας μου. Η μητέρα μου έφυγε πολύ μικρή από ’κει και οι αναμνήσεις της από την Αλεξάνδρεια ήταν ελάχιστες, οπότε προσπαθούσα μέσα από τις ιστορίες του πατέρα μου να χωρέσω κάπου τις ανύπαρκτες δικές της. Δεν έβγαινε. Ξαφνικά, λοιπόν, συνειδητοποίησα ότι το βιβλίο έπρεπε να αναφέρεται στον πατέρα μου και μέσα από αυτόν θα τιμούσα και τη μνήμη της μητέρας μου, που τόσο αγαπούσε.

Έτσι γεννήθηκε η Αλεξάνδρεια και χαίρομαι πολύ που άλλαξε στην πορεία, επειδή έγινε ένα έργο πιο αισιόδοξο, πιο ελπιδοφόρο και μια αφορμή να κάτσουμε με τον πατέρα μου να θυμηθούμε όλες αυτές τις ωραίες ιστορίες που μας έλεγε, όταν ήμασταν μικροί με τον αδερφό μου. Ιστορίες που, αν εξαιρέσουμε το τέλος του βιβλίου και τη σκηνή με το λουλούδι -δεν κάνω spoilers!-, είναι όλες πέρα για πέρα αληθινές. Στην πορεία, μάλιστα, έμαθα από συγγενείς της μητέρας μου και ιστορίες που αφορούσαν τη δική της πλευρά και τις ενσωμάτωσα στο βιβλίο. Ιστορίες ανατριχιαστικές, από την καταστροφή της Σμύρνης. Το βιβλίο στο σύνολό του έχει εναλλαγές από γλυκές και πικρές αναμνήσεις, λίγη δόση χιούμορ, δράμα, λίγο από όλα, όπως και η ζωή.

Ποια η ανάγκη για τη δημιουργία αυτού του graphic novel; Ο πατέρας σου αφηγείται πράγματα που ίσως είναι κοινά βιώματα για κάθε Έλληνα της Αλεξάνδρειας;
Προσωπική μου ανάγκη ήταν, ίσως για να βάλω σε μια τάξη το μυαλό μου. Από ’κει και πέρα, νομίζω ότι ναι, οι αφηγήσεις του πατέρα μου πρέπει να είναι πολύ οικείες για τον μέσο Αιγυπτιώτη. Ειδικά για τις φτωχές ελληνικές οικογένειες, που προσπαθούσαν κάπως να τα βγάλουν πέρα. Το ενδιαφέρον είναι ότι υπάρχουν πολλοί Αιγυπτιώτες που μου έχουν στείλει μηνύματα χαράς, σχολιάζοντας ότι τους θύμισα την πατρίδα τους, μέσα από τις εικόνες μου και τις αφηγήσεις του πατέρα μου. Λέω ενδιαφέρον, επειδή εγώ δεν έχω πάει ποτέ στην Αίγυπτο. Ήταν, όμως, τόσο ζωντανές οι αφηγήσεις του και έκανα τόσο μεγάλη έρευνα όσον αφορά τις εικόνες, τα ρούχα της εποχής, τις εκφράσεις που χρησιμοποιούσαν κτλ, που τελικά είναι σαν να έχω ήδη πάει εκεί. Ακόμη και ο ίδιος ο πατέρας μου, μού έχει πει επανειλημμένα ότι οι εικόνες του συγκεκριμένου βιβλίου του θυμίζουν την Αλεξάνδρεια που εκείνος έζησε. Είναι κάτι που με γεμίζει και εμένα χαρά, επειδή θεωρώ ότι αυτό το βιβλίο του ανήκει και ότι πρέπει να ανταποκρίνεται στις εικόνες που έχει στο μυαλό του. Το γεγονός, λοιπόν, ότι εκπλήσσονται, όταν μαθαίνουν ότι δεν έχω πατήσει το πόδι μου στην Αίγυπτο, με κάνει περήφανο, επειδή σημαίνει ότι έκανα καλή δουλειά. Μακάρι, όμως, να καταφέρω να πάω κιόλας, για να δω και ο ίδιος όλες αυτές τις εικόνες.

Πέρσι, μας χάρισες και στιγμές μέσα από τη ζωή του Γιώργου Ζαμπέτα. Βρίσκεις ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις κόμικς βιογραφίες; Μια διαφορετική γλώσσα επικοινωνίας;
Νομίζω ότι ο κόσμος δένεται περισσότερο με χαρακτήρες, όταν αυτοί είναι υπαρκτά πρόσωπα και νιώθει πιο οικείες τις καταστάσεις που θα μπορούσε να ζήσει και ο ίδιος. Ειδικά διαβάζοντας τη βιογραφία μιας γνωστής προσωπικότητας που αγαπάς, μαθαίνεις λεπτομέρειες που ενδεχομένως δεν γνώριζες, πτυχές του χαρακτήρα του που σε κάνουν να τον συμπαθήσεις ακόμη περισσότερο ή λιγότερο και να νιώσεις ότι είσαι και εσύ μέρος της ιστορίας του. Ειδικά όταν αυτή η βιογραφία γίνεται κόμικς, οι εικόνες ζωντανεύουν και ο αναγνώστης ταξιδεύει σε εποχές που είτε έχει ζήσει ως παιδί, είτε θα ήθελε να έχει ζήσει. Από την άλλη, τα κόμικς από μόνα τους, ως μορφή τέχνης, είναι πιο εύπεπτα στο κοινό, ακόμη και σε δύσκολους αναγνώστες, οπότε είναι και πιο εύκολο να διαβάσεις μια βιογραφία σε μορφή κόμικς.

Ποιο άλλο πρόσωπο θα ήθελες να δεις τη ζωή του να περνάει μέσα από κόμικς;
Είναι πολλές οι προσωπικότητες που θα ήθελα να δω σε κόμικς, ειδικά σε δικά μου κόμικς. Από Έλληνες, για παράδειγμα, θα ήθελα να δω/σχεδιάσω τον Ντίνο Ηλιόπουλο, την Τζένη Καρέζη, τον Ζαννίνο. Θεωρώ ότι θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να τους δούμε να ζωντανεύουν στο χαρτί. Από ξένους, ίσως τους Oasis, με την ταραχώδη σχέση των αδερφών Gallagher ή τον Alice Cooper. Ναι, ξέρω, είναι πολύ διαφορετικοί όλοι αυτοί μεταξύ τους, αλλά μου αρέσουν οι εναλλαγές στην τέχνη, π.χ. μπορώ να ακούσω από jazz μέχρι heavy metal.

Βέβαια, σε έχουμε πρωτογνωρίσει μέσα από πιο fun, αν μπορώ να τους πω έτσι, τίτλους, όπως τα κόμικς OMG, Zombie! και COMedICS με τον Διονύση Ατζαράκη. Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον τελευταίο;
Όπως είπα, μου αρέσουν πολύ οι εναλλαγές, ακόμη και στο προσωπικό μου ύφος και παρότι μου έχουν πει ότι το στιλ του Αλεξάνδρεια μου ταιριάζει περισσότερο, νομίζω ότι το σχέδιο μου είναι πιο καρτουνίστικο, στα όρια του παιδικού και κολλάει γάντι στο κωμικό στοιχείο. Το COMedICS το διάβαζα ανελλιπώς και μου άρεσε πάρα πολύ το σχέδιο του Δημήτρη Καμένου. Μια φορά μάλιστα, μου ζήτησε να τον αντικαταστήσω σε ένα επεισόδιο, αυτό με την ατάκα «είμαι όλος αυτιά» και τον τύπο που είναι πραγματικά γεμάτος αυτιά στο πρόσωπο, το οποίο περιλαμβάνεται στο νέο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει στο Comicdom. Όταν, λοιπόν, ο Διονύσης ξεκίνησε να ψάχνει για τον επόμενο σχεδιαστή, μου έστειλε μήνυμα να δει αν ενδιαφέρομαι και πραγματικά ενθουσιάστηκα με την ιδέα. Μου αρέσει γενικά να δουλεύω πάνω σε σενάριο άλλου, νιώθω ότι φεύγει ένα βάρος από πάνω μου και η μέχρι τώρα συνεργασία μας με τον Διονύση είναι άψογη.

Πες μας μερικά πράγματα για το νέο COMedICS.
Συγκεντρώθηκαν αρκετά επεισόδια, για να γεμίσουν ένα τρίτο βιβλίο -Reloaded, όπως ονομάστηκε- και το κάναμε! Είναι η δεύτερη φορά που θα δω βιβλίο COMedICS με δικό μου εξώφυλλο (σ.σ. βλέπε COMedICS Origins), αλλά η πρώτη που θα περιλαμβάνει μόνο ιστορίες που έχω σχεδιάσει εγώ, οπότε ανυπομονώ. Είναι όλες ιστορίες που έχετε διαβάσει στο Socomic.gr, με μερικές προσθήκες και είναι το κλασικό «ατζαράκειο» χιούμορ με τις μονοσέλιδες αυτοτελείς ιστορίες - όποιος έχει διαβάσει Comedics ξέρει. Είναι μια πολύ όμορφη συνεργασία αυτή που έχουμε με τον Διονύση και πιστεύω ότι έχουμε βρει σιγά-σιγά έναν τρόπο επικοινωνίας μεταξύ μας και αυτό φαίνεται και στο τελικό αποτέλεσμα. Μακάρι η έμπνευσή του να παραμείνει αστείρευτη και θα χαρώ πολύ να συνεχίσω να σχεδιάζω για κείνον τις ιστορίες του, μέχρι να βαρεθούμε και οι δύο.

Μεγάλο βήμα να αφήσεις τη δουλειά και τις σπουδές σου ως μηχανικός και να ακολουθήσεις καριέρα ως comic artist και illustrator;
Κοίτα, το έχω συζητήσει άπειρες φορές με φίλους και γνωστούς που με έχουν χαρακτηρίσει κατά καιρούς ως «θαρραλέο», «μάγκα» κτλ - χαρακτηρισμοί που δεν μου ταιριάζουν καθόλου, επειδή είμαι δειλός όσο δεν πάει. Ήταν οι συγκυρίες, δυστυχώς, τέτοιες που με ώθησαν σε αυτήν την αλλαγή καριέρας. Πέραν του ότι δούλευα σε ένα αντικείμενο που τελικά δεν μου κολλούσε καθόλου, έτυχε και αυτό με τη μητέρα μου, το οποίο έγινε τόσο γρήγορα και απρόσμενα, που ήταν σαν μετωπική με τον τοίχο. Πάντοτε σκεφτόμουν ότι θα είχα τα κόμικς ως χόμπι και ότι ίσως κάποτε στο μέλλον να κατάφερνα να γίνω και επαγγελματίας. Όταν, όμως, προσγειώνεσαι απότομα στην πραγματικότητα και χάνεις έναν άνθρωπο ηλικίας μόλις 55 ετών, συνειδητοποιείς ότι όλοι κάνουμε πλάνα για το μέλλον, ένα μέλλον το οποίο θεωρούμε δεδομένο, αλλά είναι;

Ενώ, λοιπόν, ήμουν σε μια πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση, αποφάσισα ότι ή τώρα ή ποτέ. Ήμουν, όμως και πολύ τυχερός, επειδή την περίοδο που το αποφάσισα, προέκυψε θέση εικονογράφου στα παιχνίδια «Δεσύλλας», όπου και με προσέλαβαν και παράλληλα το Teesney.com, με το οποίο συνεργαζόμουν ερασιτεχνικά, είχε ξεκινήσει να ανεβαίνει κατακόρυφα. Νομίζω ότι ο μόνος λόγος, για να με χαρακτηρίσει κανείς «μάγκα», είναι ότι δεν επαναπαύτηκα, κυνήγησα και άλλες δουλειές, δούλεψα 24/7 και έφτασα σε ένα σημείο πλέον που μου έρχονται δουλειές και καμιά φορά τις μοιράζομαι και με φίλους, όταν δεν έχω χρόνο. Αλλά και πάλι, δεν νομίζω ότι είναι θέμα μαγκιάς, επειδή όταν αγαπάς ένα επάγγελμα, όποιο και αν είναι αυτό, δίνεσαι ολοκληρωτικά, προσπαθείς να εξελιχθείς και ποτέ δεν επαναπαύεσαι.

VICE Video: Οι Chickn και Baby Guru Γουστάρουν να Αυτοσχεδιάζουν

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Μπορεί ένας comic artist να ζήσει αξιοπρεπώς στην Ελλάδα του σήμερα;
Θα απαντήσω με ένα τεράστιο «ΟΧΙ», που θα το ακολουθήσει, όμως, ένα επίσης τεράστιο «ΑΛΛΑ». Όχι, δεν μπορείς να ζήσεις αξιοπρεπώς μόνο ως comic artist στην Ελλάδα. Εκτός αν οι πελάτες σου είναι στο εξωτερικό ή εκτός αν δουλεύεις παράλληλα και ως illustrator. Τι εννοώ; Πόσα έντυπα/site ξέρεις στην Ελλάδα που να πληρώνουν comic artist; Είναι ελάχιστα, δυστυχώς. Οπότε, αν δουλεύεις μόνο με τα κόμικς, δύσκολα θα επιβιώσεις. Αν πάλι φτιάχνεις κόμικς για εταιρείες του εξωτερικού -Marvel, DC, Image κτλ-, τότε τα ποσά αλλάζουν και είναι σίγουρα πιο εύκολο να επιβιώσεις. Επίσης, αν κάνεις και εικονογραφήσεις σίγουρα μεγαλώνει η πιθανότητα να μπορείς να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου. Προσωπικά, για παράδειγμα, αυτήν τη στιγμή σχεδιάζω παράλληλα πέντε κόμικς, μια εικονογράφηση για ένα μεγάλο ίδρυμα, κάνω μάθημα σε ένα εργαστήρι τέχνης στο Ηράκλειο και σχεδόν ανά δύο μήνες κάνω εικονογραφήσεις για ένα με δύο browser games για μια εταιρεία. Δουλεύω έξι μέρες την εβδομάδα -αφήνω και μία για την κόρη μου-, σχεδόν όλες τις αργίες και καταφέρνω να ζω σχεδόν αξιοπρεπώς. Οπότε, η σωστή απάντηση μάλλον είναι «ναι, αλλά». Πάντως, δεν παραπονιέμαι καθόλου, κάνω αυτό που αγαπώ, στο σπίτι μου, στη βολή μου, βλέπω την κόρη μου όλη μέρα και δεν έχω και κανέναν πάνω από το κεφάλι μου. Τι άλλο να ζητήσεις;

Ο Νικόλας Στεφαδούρος θα βρίσκεται μαζί με όλες τις εκδόσεις του στο artists alley του φετινού Comicdom Con φεστιβάλ κόμικς στην Ελληνοαμερικανική Ένωση της Αθήνας, από τις 20 μέχρι 22 Απριλίου.

Περισσότερα από το VICE

Τα Καλύτερα Video Games που Περιμένουμε Μέσα στο 2018

Tέχνη που Εξερευνά την Ομορφιά και την Κοινοτοπία της Περιόδου

Αλήθεια, τι Προκαλεί Περισσότερο Έναν Φασίστα;