Γυναίκες που Ξέρουν να Γράφουν Κώδικα (και Ιστορία)

Δύο γυναίκες που εργάζονται στον χώρο της τεχνολογίας, αλλά σε εντελώς διαφορετικό περιβάλλον, μοιράστηκαν μαζί μας την εμπειρία τους και τις απόψεις τους για την ενίσχυση της θέσης της γυναίκας σε έναν κατεξοχήν «ανδρικό» χώρο. Η πρώτη, η Ειρήνη Γιάννου, είναι σήμερα Global Social Selling Lead στην Philips, με έδρα το Άμστερνταμ, έχοντας περάσει από tech κολοσσούς όπως η Microsoft και η Oracle. Η δεύτερη, η Εβελίνα Παππά, ζει και εργάζεται στη Λάρισα, ως εκπρόσωπος τεχνικής υποστήριξης της Asus, ενώ είναι δραστήριο μέλος του Wordpress Community και στέλεχος της ομάδας διοργάνωσης του Wordcamp Athens, του επίσημου συνεδρίου του Wordpress για την Ελλάδα.

Τα δύο κορίτσια διαπιστώνουν παρόμοιες προκλήσεις, σε ό,τι αφορά τη θέση της γυναίκας στην τεχνολογία. «Στην Ελλάδα», παρατηρεί η Εβελίνα, «η οικονομική κρίση έχει μειώσει την παρουσία εταιρειών στον χώρο -και μαζί τις θέσεις εργασίας- και οι εργοδότες έχουν γίνει λίγο πιο απαιτητικοί, ωστόσο δίνουν πιο εύκολα την ευκαιρία σε κάποιον που φαίνεται ότι θέλει να εργαστεί, ανεξαρτήτως φύλου». Από την πλευρά της, η Ειρήνη διαπιστώνει ότι η εποχή είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τις γυναίκες γενικά και για την ενασχόλησή τους με την τεχνολογία ειδικότερα. Το χάσμα των φύλων εξακολουθεί να υφίσταται, όπως και η μισθολογική ψαλίδα, η οποία -σημειωτέον- στο εξωτερικό είναι αρκετά μεγάλη.

Την ίδια στιγμή, όμως, υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν την έλλειψη σε technical skills και την ανάγκη ενσωμάτωσης περισσότερων γυναικών με τις απαιτούμενες δεξιότητες, για το καλό της «καινοτομίας». Η Ειρήνη μάς έδωσε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποδεικνύει ότι η έλλειψη γυναικών στον τομέα της ανάπτυξης καινοτόμων εφαρμογών μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. «Διάβασα πρόσφατα μια μαρτυρία της Kriti Sarma, που είναι κορυφαία στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης. Έλεγε, λοιπόν, ότι όταν αναπτυσσόταν η τεχνολογία αναγνώρισης φωνής, τα λογισμικά δεν αναγνώριζαν πάντοτε τις γυναικείες φωνές, επειδή όλοι οι developer ήταν άνδρες και κανείς δεν είχε σκεφθεί να τεστάρει την τεχνολογία σε γυναίκες. Σύμφωνα με τη Sarma, η τεχνητή νοημοσύνη έχει τα ίδια μαθησιακά χαρακτηριστικά με ένα μωρό: συλλέγει στοιχεία και γνώση από το περιβάλλον της. Επομένως, εάν το περιβάλλον είναι αποκλειστικά γένους αρσενικού, η γνώση θα είναι αυτόματα περιορισμένη».

Τα τελευταία χρόνια, οι γυναίκες έχουν πιο έντονη παρουσία στον χώρο της τεχνολογίας και το κλίμα στο άμεσο επαγγελματικό περιβάλλον είναι πολύ πιο φιλικό προς εκείνες. Ωστόσο, τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά -ίσως και λίγο κωμικά-, όταν μπαίνουν στο πλάνο πελάτες και υποψήφιοι νέοι εργοδότες. Η Εβελίνα λέει: «Στο περιβάλλον εργασίας μου συμβαίνουν σχεδόν καθημερινά διάφορα “παράξενα”: Οι πελάτες που επικοινωνούν με την εταιρεία επιμένουν να μιλήσουν “με κάποιον τεχνικό”, ενώ τους εξηγώ ότι εγώ είμαι ο τεχνικός. Ακόμη και ο θαυμασμός, όμως, είναι μια μορφή διάκρισης. Δεν κάνω κάτι αξιοθαύμαστο, μόνο και μόνο επειδή είμαι γυναίκα και εργαζόμενη στον τεχνολογικό κλάδο. Δεν χρειάζομαι, ούτε δικαιούμαι βραβείο για αυτό. Η δυσκολία και οι διακρίσεις είναι πιο αισθητές κατά την προσπάθεια εύρεσης εργασίας. Βλέπουμε φωτογραφικές αγγελίες εργασίας μόνο για άνδρες, ενώ ακόμη και αν σε καλέσουν για συνέντευξη, μπορεί να καταλήξεις στην ψυχανάλυση φεύγοντας. Σε συνέντευξη για θέση τεχνικού πεδίου σε μεγάλη εταιρεία τηλεπικοινωνιών της χώρας, συναντήθηκα με στέλεχος που έχει τις μισές μου γνώσεις -αυτό είναι το σημαντικό στην πραγματικότητα-, αλλά δεν δίστασε να με λοιδορήσει για το πώς θα κατέβω σε φρεάτιο ή πώς θα καταφέρω να ανέβω σε κολώνα, ενώ με ρώτησε αν φοβάμαι τα ποντίκια. Όλα αυτά, εν έτει 2013».

Η εμπειρία της Ειρήνης είναι διαφορετική, καθώς δεν έχει αντιμετωπίσει άμεσα διακρίσεις λόγω φύλου. Ωστόσο, αναγνωρίζει ότι η εξέλιξή της έχει επηρεαστεί από κοινωνικά πρότυπα που έχουν να κάνουν με τις «ικανότητες» των γυναικών. Η ίδια σημειώνει: «Εξακολουθεί να υπάρχει σύγκριση ανάμεσα σε αυτά που θεωρούνται γυναικεία χαρακτηριστικά και στις απαιτούμενες ηγετικές ικανότητες, που εξακολουθούν να θεωρούνται χαρακτηριστικά των ανδρών. Έχω αισθανθεί πολλή πίεση –όχι μόνο από το εργασιακό περιβάλλον, αλλά και από τον εαυτό μου– όσον αφορά την ανάγκη να αποδεικνύω συνεχώς την αξία μου, ακόμη και αν έχω την απαιτούμενη προϋπηρεσία. Αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις απαιτήσεις του κλάδου, αλλά και με την εργασιακή καθημερινότητα. Για την προσωπική μου εξέλιξη, “αναγκάστηκα” να αλλάξω θέσεις και εταιρείες, όχι μόνο επειδή ήθελα μια αλλαγή ή έψαχνα μια καλύτερη θέση, αλλά επειδή δεν υπήρχε πλάνο για την προσωπική μου εξέλιξη, κάτι που επηρεάζει πολλές γυναίκες». Έχοντας παραστάσεις από πολλές αγορές, σε όλο τον κόσμο, η Ειρήνη πιστεύει ότι το μέλλον είναι πιο φωτεινό, καθώς υπάρχει ήδη πρόοδος ως προς τον βαθμό αποδοχής της γυναίκας στον τομέα της τεχνολογίας. Το πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη της, είναι ότι «υπάρχει αυτήν την εποχή μεγάλη κινητικότητα και καλύτερη ενημέρωση γύρω από τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, για το πώς οι γυναίκες αναγνωρίζονται στον χώρο της τεχνολογίας, αλλά και για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Γίνεται ανοιχτά πλέον συζήτηση για τα στερεότυπα, την προκατάληψη και τις μισθολογικές διαφορές και επιτέλους αναγνωρίζεται η ύπαρξη της ανισότητας και η ανάγκη για εξάλειψή της».
Από εδώ και στο εξής τι γίνεται; Πώς θα ενισχυθεί περισσότερο ο ρόλος της γυναίκας; Η Εβελίνα θέλει να δει «περισσότερες γυναίκες να εργάζονται για τον ευρύτερο κλάδο» και πιστεύει ότι οι γυναίκες πρέπει να μιλούν μεγαλόφωνα, όταν υφίστανται διακρίσεις οποιασδήποτε μορφής, αλλά και όταν γίνονται μάρτυρες διακρίσεων εναντίον συναδέλφων τους. «Πρέπει να έχουμε το θάρρος να μοιραζόμαστε τις εργασιακές μας εμπειρίες, να βοηθάμε κάποια καινούρια στη δουλειά να ενταχθεί, να γινόμαστε κοινωνοί πρωτοβουλιών, όπως η AllCanCode και η WomenOnTop που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα και ενθαρρύνουν τις γυναίκες». Η Ειρήνη τονίζει και πάλι την αισιοδοξία της και λέει χαριτολογώντας: «Τουλάχιστον αναγνωρίζουμε το πρόβλημα!.Όπως λένε οι Αγγλοσάξωνες, βλέπουμε τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο - και ας με συγχωρήσει ο ελέφαντας, αλλά καιρός ήταν. Στο εξωτερικό βλέπουμε πια incubators & accelerators που υποστηρίζουν start-up που έχουν ιδρυθεί από γυναίκες και βοηθούν στην αντιμετώπιση προβλημάτων, όπως η χαμηλή χρηματοδότηση λόγω φύλου – ναι, συμβαίνει και αυτό, μην πέφτετε από τα σύννεφα. Ακόμη υλοποιούνται ενδοεταιρικά προγράμματα για την αύξηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις, αλλά και την αναγνώριση, την ενημέρωση και την εκπαίδευση για το gender bias, είτε αυτό είναι συνειδητό είτε έμμεσο».

Κλείνοντας, ζητήσαμε από τα δύο κορίτσια να δώσουν από μια συμβουλή, για να γίνει καλύτερο το αύριο των γυναικών, όχι μόνο στην τεχνολογία, αλλά σε κάθε χώρο εργασίας.
«Θεωρώ ότι το γεγονός πως μας προσφέρεται εργασία βάσει των προσόντων μας είναι ένα σημαντικό βήμα. Η παιδεία ξεκινά από παντού με τον ίδιο τρόπο - και παιδεία σημαίνει “όχι άλλες διακρίσεις”. Βλέπεις διάκριση, διόρθωσέ την, εξήγησε το πρόβλημα, τη ρίζα», μας λέει η Εβελίνα και η Ειρήνη συμπληρώνει: «Αυτό που έχω μάθει και θέλω να μοιραστώ ως συμβουλή, είναι ότι όσο περισσότερη αυτογνωσία και αυτοπεποίθηση διαθέτει μια γυναίκα, τόσο λιγότερο είναι το άγχος και η ανασφάλειά της απέναντι στις προκλήσεις. Μην αφήνουμε τους ενδοιασμούς να καθορίζουν το επαγγελματικό μας μέλλον και την επαγγελματική μας ακεραιότητα. Ας χορέψουμε τανγκό και ας δώσουμε εμείς το βήμα».

Κείμενο: Βασιλική Κοτζία