Η Punk Κοινότητα που Αποφάσισε να Μολυνθεί με τον Ιό του HIV

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Σε γενικές γραμμές, το punk rock είναι ένα μέσο που χρησιμοποιείται από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, για να εκφράσουν την εναντίωσή τους στην εξουσία – και αυτή η εναντίωση δεν είναι πουθενά πιο επαναστατική από ό,τι στην Κούβα του Κάστρο.

Ο σοσιαλισμός φέρνει την ομοιογένεια και σε μια σοσιαλιστική χώρα, οι punks ξεχωρίζουν όσο κανείς. Οι Los Frikis, όμως –μια punk κοινότητα της Κούβας που δημιουργήθηκε στα τέλη του '80 και της οποίας το στιλ και η αισθητική θυμίζουν πάνκηδες άλλων χωρών– δεν ξεχωρίζουν απλώς, αλλά θεωρούνται και παρίες από όλους.

Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση του Κάστρο επιχείρησε να επιβάλλει την τάξη δια της βίας και η Αστυνομία καταδίωκε τους αστέγους και τους περιθωριοποιημένους. Οι Frikis αποτελούσαν έναν τέτοιο στόχο, καθώς είχαν διαφορετική εμφάνιση, γύριζαν την πλάτη στις νόρμες που επέβαλλε ο σοσιαλισμός του Κάστρο και περνούσαν τον περισσότερο χρόνο τους στους δρόμους και σε υποβαθμισμένες περιοχές. Πολύ συχνά, τους παρενοχλούσαν, τους συλλάμβαναν, τους φυλάκιζαν ή τους υποχρέωναν σε καταναγκαστικά έργα. Ως αποτέλεσμα, κάποιοι από τους Frikis επέλεξαν έναν τρόπο διαμαρτυρίας που σοκάρει μέχρι και σήμερα: Μολύνθηκαν οικειοθελώς με τον ιό του HIV, χρησιμοποιώντας τις ίδιες σύριγγες με τους οροθετικούς συντρόφους τους.

Είναι μια πράξη που δεν τη χωράει ο νους σήμερα, όμως συνέβαλαν πολλοί παράγοντες στη δημιουργία των κοινωνικών συνθηκών που εξώθησαν τους Frikis σε αυτήν την ενέργεια. Η Σοβιετική Ένωση υποστήριζε από καιρό την οικονομία της Κούβας, όμως όταν η σοσιαλιστική υπερδύναμη ξεκίνησε να οδεύει προς τη διάλυση στα τέλη της δεκαετίας του '80, η στήριξη που παρείχε σιγά-σιγά στέρεψε και η Κούβα αφέθηκε στη μοίρα της. Ο Κάστρο αποκαλούσε την περίοδο που ακολούθησε ως «Ειδική Περίοδο», ένας ειρωνικός ευφημισμός για τις μαζικές ελλείψεις τροφίμων και καυσίμων και μια τόσο περιορισμένη διανομή φαγητού, που άλλαξε για πάντα τον κουβανικό λαό.

Περίπου την ίδια περίοδο, η επιδημία του AIDS άρχισε να χειροτερεύει και οι χώρες του κόσμου έσπευδαν να πάρουν μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσής του. Η αμφιλεγόμενη μέθοδος της Κούβας περιλάμβανε την αναγκαστική εξέταση του σεξουαλικά ενεργού ενήλικου πληθυσμού και τον εγκλεισμό των οροθετικών σε σανατόρια υπό καθεστώς καραντίνας. Σε αυτήν την πολιτική, οι Frikis είδαν μια διέξοδο από την καταπίεση που ασκούσε η κοινωνία σε αντιφρονούντες όπως οι ίδιοι.

«Ήξερε ότι με το να μολυνθεί με τον ιό, θα πήγαινε στο σανατόριο,» μου είπε η Niurka Fuentes μιλώντας για τον εκλιπόντα σύζυγό της, ένα μέλος των Frikis με το όνομα Papo La Bala (ή Papo η Σφαίρα). «Ήξερε ότι θα γνώριζε και άλλους ανθρώπους σαν αυτόν εκεί, ότι η αστυνομία θα σταματούσε να τον παρενοχλεί και ότι θα μπορούσε να ζήσει στην ησυχία του».

Αντί να συνεχίσουν να ζουν στους δρόμους και σε περιοχές όπου θα τους καταδίωκαν και θα τους παρενοχλούσαν, οι Frikis που μόλυναν τον εαυτό τους με τον HIV βρήκαν ένα μέρος που τους παρείχε φαγητό, στέγη και φάρμακα. Όταν πλέον αρκετοί από αυτούς κατέληξαν στα σανατόρια, ήξεραν ότι τα σανατόρια με τη σειρά τους θα γίνονταν ένα καταφύγιο για τα πανκιά.

«Ακουγόταν rock 'n' roll και heavy metal από κάθε σπίτι», λέει η Yoandra Cardoso, παλαίμαχο μέλος των Frikis, η οποία εξακολουθεί να ζει σε πρώην σανατόριο. «Όταν πρωτοάνοιξε το σανατόριο, αποτελούνταν εξ ολοκλήρου από Frikis - ήμασταν συγκεντρωμένοι όλοι εδώ».

Το 1989, ο Στρατός παρέδωσε τον έλεγχο των σανατορίων στο υπουργείο Δημόσιας Υγείας και στο πλαίσιο των προοδευτικών του μεθόδων οι ασθενείς είχαν τη δυνατότητα να ακούν και να παίζουν μουσική, να ντύνονται όπως θέλουν και να κοινωνικοποιούνται τόσο εντός όσο και εκτός του σανατορίου. Οι συνθήκες στέγασης ήταν πολύ καλύτερες σε σχέση με τα καταλύματα των μέσων Κουβανών, πόσο μάλλον των Frikis. «Δημιουργήσαμε τον δικό μας κόσμο εκεί μέσα», μου είπε η Fuentes.

Ένα σανατόριο στο Πίναρ ντελ Ρίο, όπου διέμενε τόσο η Fuentes όσο και η Cardoso στις αρχές της δεκαετίας του '90, έκλεισε το 2006. Σήμερα, μόνο ένα σανατόριο έχει μείνει ανοιχτό στην Κούβα, το οποίο είναι στο Σαντιάγκο ντε λα Βέγκας και λειτουργεί ως κλινική εξωτερικών ιατρείων. Αν και πολλοί από τους πρώτους ασθενείς έχασαν τη ζωή τους λόγω του ιού –η Cardoso μου είπε ότι μόνο τρία άτομα είναι ακόμη ζωντανά από το σανατόριό της– οι επιζώντες παραμένουν στη ζωή χάρη στη διανομή εγχώριων αντιρετροϊκών φαρμάκων, μέσω του προγράμματος υγειονομικής περίθαλψης.

Η Κούβα εξακολουθεί να είναι μία από τις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά επικράτησης του ιού του HIV και μάλιστα τον περασμένο χρόνο απέκτησε επιπλέον φήμη, καθώς εμπόδισε τη μετάδοση του ιού από μητέρα σε βρέφος (αν και τα ποσοστά μόλυνσης από τον ιό HIV της χώρας, σημειώνουν άνοδο την τελευταία δεκαετία).

Περιττό να πούμε ότι οι  Frikis βρέθηκαν σε μια δύσκολη θέση για μια punk κοινότητα. Αν και οι σκληρές κακουχίες δεν δικαιολογούν την πράξη τους, εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή της Ιστορίας, σε ένα μέρος όπου η punk ιδεολογία αποτελούσε λόγο δίωξης, οι Frikis επέλεξαν να προχωρήσουν σε μία κατά τα άλλα αδιανόητη πράξη.

Περισσότερα από το VICE

H Ιστορία του Κωνσταντίνου Πάσσαρη, του πιο Σκληρού Κακοποιού της Ελλάδας

Ήπιαμε «Gin & Juice» με τον Snoop Dogg και Μιλήσαμε για τα Πάντα

Πήγα στη Φινλανδία για Erasmus και Παραλίγο να Πεθάνω