AAA_9064
Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης
Έβρος

Σημειώσεις Από το «Μέτωπο» - Οι 19 Μέρες Ενός Έλληνα Φωτορεπόρτερ στον Έβρο

Είναι εύκολο να αντιμετωπίζεις το προσφυγικό μόνο σαν συγκινητικές ιστορίες ανθρώπων.

Το τηλέφωνο χτύπησε στις 12 το βράδυ. «Υπάρχει εμπλοκή με την Τουρκία. Ο Ερντογάν άνοιξε τα σύνορα στους μετανάστες. Φεύγεις ξημερώματα για τα σύνορα».

Το πρωί οδηγάω με τα γκάζια πατημένα. Ανά πέντε λεπτά χτυπάει το τηλέφωνο. Είναι συνάδελφοι. Άλλος ξεκίνησε, άλλος περιμένει για να ξεκινήσει. Πληροφορίες συγκεχυμένες. Πρόσφυγες συγκεντρώνονται στα σύνορα στην Αδριανούπολη, πολλοί περισσότεροι στον δρόμο για εκεί. Τα σύνορα έκλεισαν.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Φτάνω στο συνοριακό φυλάκιο Καστανιών. Μια μεγάλη μεταλλική πόρτα κλείνει τον δρόμο που οδηγεί στην τουρκική πλευρά. Δύο φαντάροι με τα όπλα στα χέρια τη φυλάνε. Κατά διαστήματα την ανοίγουν για να περάσουν με μεγάλη ταχύτητα οχήματα του στρατού και της αστυνομίας. Δεν έχουμε οπτική επαφή με τα σύνορα. Στο βάθος βλέπουμε καπνούς, ακούμε φωνές, σειρήνες και κρότους από τα δακρυγόνα.

Γρήγορα ο τόπος γέμισε από δημοσιογράφους. Τέτοια σύναξη ΜΜΕ είχαμε να δούμε από την εποχή της Ειδομένης. Μέσα σε λιγότερο από ένα 24ωρο μαζεύτηκε ένα τσούρμο ανθρώπων, πάνω από 100 άτομα. Δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και οπερατέρ απ’ όλο τον κόσμο. Τα επόμενα 24ωρα στο χωριό των Καστανιών και στην Αδριανούπολη αντίστοιχα, υπήρχε μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις ΜΜΕ που συνέβαινε εκείνη τη στιγμή στον κόσμο.

1584564381857-AAA_8793

Το βράδυ, γυρνώντας στο ξενοδοχείο, βλέπαμε ομάδες προσφύγων να περπατούν στον κεντρικό δρόμο. Κατά διαστήματα συναντούσαμε λευκά βανάκια της αστυνομίας και στρατιωτικά οχήματα να φορτώνουν κόσμο. Προορισμός: άγνωστος. Τις επόμενες μέρες βρίσκαμε τους πρόσφυγες μέσα στα χωράφια. Σταδιακά οι αριθμοί τους μειώνονταν. Τα μέτρα φύλαξης των συνόρων φαίνεται πως είχαν αποδώσει. Κάθε φορά που φωτογραφίζαμε μία σύλληψη, η αστυνομία δεν ήταν ιδιαίτερα χαρούμενη. Μερικές φορές, θα την έλεγες και επιθετική.

Την τρίτη μέρα ένας συνάδελφος φεύγει εκτάκτως για την Αθήνα. Τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας και είναι όλα κλειστά. Δεν ήμασταν προετοιμασμένοι ότι θα καθίσουμε τόσο πολύ. Του ανοίγουμε την τσάντα για να του «ψειρίσουμε» κάλτσες και εσώρουχα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1584564446308-AAV_9633

Ο Έβρος ήταν πάντα ένας δύσκολος χώρος για να δουλέψεις. Παντού συναντάς τη στρατιωτική ζώνη, τη λεγόμενη ΖΑΠ, όπου η πρόσβαση απαγορεύεται. Η ΖΑΠ χοντρικά εκτείνεται από το ποτάμι μέχρι την σιδηροδρομική γραμμή, που διασχίζει κατά μήκος τον νομό Έβρου. Τα όσα συντελέστηκαν μέσα στην απαγορευμένη ζώνη αυτές τις μέρες, μάλλον δεν θα τα μάθουμε ποτέ.

Η πρόσβαση στον φράχτη όπου συνέβαιναν τα επεισόδια, γινόταν σε προγραμματισμένες ημερήσιες επισκέψεις, στην αρχή μέσα από το ελληνικό φυλάκιο, στη συνέχεια από τις γραμμές του τρένου και πάντα από απόσταση και για συγκεκριμένο χρόνο. Η συνοριακή γραμμή φλέγεται. Πρόσφυγες και μετανάστες προσπαθούν με μανία να ρίξουν τον φράχτη. Χημικά πετιούνται εκατέρωθεν και η πεδιάδα έχει σκεπαστεί από ένα σύννεφο χημικών. Μέσα από τον καπνό ακούγεται η φωνή ενός «παιγμένου» φαντάρου - «Κάντε έρωτα ρε, όχι πόλεμο».

1584476324893-AAV_1850

Ανταλλάσουμε πληροφορίες με τους συναδέλφους από την άλλη πλευρά των συνόρων. Εκεί η πρόσβαση στα μέσα είναι ακόμα χειρότερη. Στην «καυτή ζώνη» των επεισοδίων μπαίνουν μόνο οι φωτογράφοι του κρατικού τουρκικού πρακτορείου Anadolou και οι ευνοούμενοι της κυβέρνησης. Βλέπουμε δραματικές φωτογραφίες προσφύγων να συγκρούονται με Έλληνες αστυνομικούς. Καμία, όμως, φωτογραφία με Τούρκους αστυνομικούς ή στρατιώτες. Μία ανησυχητικά ύποπτη απουσία.

Οι υπόλοιποι φωτογράφοι στην περιοχή της Αδριανούπολης είναι σε απόσταση ενός χιλιομέτρου, στη συνέχεια τριών. Κάποιοι συλλαμβάνονται, ευτυχώς προσωρινά και απειλούνται με απέλαση από τη χώρα. Οφείλουν να γίνουν πιο «προσεκτικοί». Η δημοσιογραφική κάλυψη της μεταναστευτικής και όχι μόνο, κρίσης στα σύνορα, αποδεικνύεται μία δύσκολη υπόθεση. Αποσπασματικές πληροφορίες, κυβερνητικά ανακοινωθέντα και προπαγανδιστικό οπτικό υλικό που διοχετεύεται εκατέρωθεν. Περιορισμένη πρόσβαση στο πεδίο και στη μέση κατατρεγμένοι άνθρωποι, που μοιάζουν να μην έχουν καταλάβει τι τους συμβαίνει.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1584476173311-AAV_0128

Ένα πρωινό φωτογραφίζω τέσσερεις Σύριους. Είναι κουρασμένοι, με μάτια πρησμένα. Με ρωτάνε προς τα πού πέφτει η Τουρκία. Δυο μέρες τριγυρίζουν στα χωράφια, χωρίς φαγητό. Έχουν απογοητευτεί. Μου περιγράφουν πως η Τουρκική Αστυνομία τούς πήρε από τη δουλειά και τους φόρτωσε σε ένα λεωφορείο. Τους αποβίβασε στην Αδριανούπολη και στη συνέχεια σε μία βάρκα. για να περάσουν το ποτάμι. Το βράδυ ποστάρω τη φωτογραφία τους. Δέχομαι ένα μήνυμα, «δεν είναι Σύριοι». «Είναι», απαντάω. Είχα ζητήσει να δω τις ταυτότητές τους. Είναι Σύριοι, υπάρχουν και αυτοί.


VICE Video: Τα «Αόρατα» Παιδιά της Μυτιλήνης

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.


Μετά από κάθε προσφυγική κρίση, μας μένει και ένας φράχτης. Κάποιοι το βλέπουν σαν λύση, μόνο που θυμίζει το «πονάει χέρι, κόψει χέρι». Οι φράχτες είναι κάτι σαν τα ψυχοφάρμακα στην ψυχική νόσο. Σου θεραπεύουν προσωρινά το πρόβλημα μόνο που σταδιακά τα συνηθίζεις και θέλεις όλο και μεγαλύτερη δόση. Το πρόβλημα δεν λύνεται.

Οδηγάω και ψάχνω για μετανάστες. Αισθάνομαι σαν κυνηγός κεφαλών εν μέσω ενός κοινωνικού-στρατιωτικού-πολιτικού θρίλερ. Σε μία κρίση συνειδήσεως τηλεφωνώ σε έναν φίλο. «Και τι νόημα έχουν όλα αυτά;», τον ρωτάω.

Τα βράδια με τους συναδέλφους προσθέτουμε τους μετανάστες που βρίσκουμε. Οι αριθμοί των συλλήψεων που ανακοινώνει η αστυνομία την επόμενη μέρα, είναι σχεδόν αυτός ο αριθμός. Ο αριθμός των συλλήψεων είχε γίνει το εσωτερικό μας ανέκδοτο. Ίσως η φωτογραφία ενός ανθρώπου είναι η αιτία για να του αλλάξεις την ζωή. Για καλό;

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
1584564615708-AAV_9447

Τις ημέρες αυτές οι κάτοικοι, μιλούσαν για πράγματα για τα οποία δεν μπορούμε να αισθανόμαστε εθνικά υπερήφανοι. Στο χωριό Πόρος οι πρόσφυγες είχαν φτάσει μέχρι τις αυλές των σπιτιών. Πάντα περνούσαν πρόσφυγες από το χωριό, ποτέ όμως σε τέτοια νούμερα. Οι κάτοικοι πήραν την κατάσταση στα χέρια τους. Τους απώθησαν προς το ποτάμι. Δεν νομίζω με τα λόγια. Ένας φίλος μου λέει πως «οι βαρκάρηδες κουράστηκαν να κουβαλάνε κόσμο στο ποτάμι».

Το πρόβλημα με τους ξένους δημοσιογράφους ήταν πως περίμεναν να καλύψουν μία κλασική προσφυγική κρίση. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι σημαίνει ελληνοτουρκικές σχέσεις. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι σημαίνει να χρησιμοποιείς τους πρόσφυγες σαν όπλο. Ξένα ΜΜΕ παραλλήλιζαν την Ελλάδα με την Ουγγαρία του Ορμπάν. Οι Έλληνες δημοσιογράφοι και fixer που συνεργάζονται με ξένα μέσα, έδωσαν μάχες για να εξηγήσουν την κατάσταση σε όλη της τη διάσταση. Είναι πολύ απλοϊκό και εύκολο να αντιμετωπίζεις το προσφυγικό σαν συγκινητικές ιστορίες ανθρώπων. Όπως, επίσης, είναι άδικο για ένα παγκόσμιο πρόβλημα να στήνεις στον τοίχο τοπικές κοινωνίες, που λόγω γεωγραφικής θέσης δέχονται δυσανάλογο βάρος του προβλήματος.

1584476099036-AAA_9310

Ο Έβρος είναι ένας μαγικός τόπος. Μια πυκνή ομίχλη σκεπάζει το ποτάμι στο ξημέρωμα. Ο ήλιος ανατέλλει από την μεριά της Τουρκίας και πλημυρίζει τον κάμπο με ένα μεθυστικό πορτοκαλοκόκκινο χρώμα. Στις μέρες που είμαι εδώ, σταδιακά η φύση ανθίζει. Έχω δει δύο φορές αλεπούδες μέρα μεσημέρι, ένα γεράκι να πετάει δίπλα μου στα πέντε μέτρα, ένα κουνάβι να διασχίζει τον δρόμο, τρία σκιουράκια να χορεύουν πάνω σε ένα δέντρο. «Με όλο αυτό το κακό, δεν πρόλαβα να μυρίσω την άνοιξη», μου λέει με παράπονο ένας φίλος μου αγρότης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Πρώτη μέρα και μέσα στον πανικό, οι κάτοικοι των Καστανιών μας χάζευαν με περιέργεια. Πηγαινοερχόμασταν στη συνοριακή γραμμή αλαφιασμένοι, στέλναμε φωτογραφίες και ρεπορτάζ από τα γεγονότα. Μία κυρία από το μπαλκόνι της, κοντά στα 50, με ρωτάει τι γίνεται. «Κανείς δεν ξέρει», της απαντάω με ύφος. «Εγώ ξέρω», ανταπαντάει εκείνη και την κοιτάω με περιέργεια. «Αυτοί θα φύγουν αγόρι μου, εμείς θα μείνουμε». Έτσι είχαν έρθει οι πρόσφυγες -και εμείς μαζί τους- το 2010. Έτσι και το 2017, έτσι και τώρα. Έτσι και στο μέλλον. Και έτσι όλοι φύγαμε κάποια στιγμή, περαστικοί από έναν τόπο που έλαχε να το λένε «ποτάμι» και «σύνορο».

1584475927062-AAV_0274

Από το χωριό Μαράσια, το ποτάμι το βλέπεις στα δέκα μέτρα. Στο βάθος στην τουρκική πλευρά μπορείς να διακρίνεις τα αυτοκίνητα να διασχίζουν τον αυτοκινητόδρομο και τους Τούρκους αγρότες να οργώνουν τη γη τους. Αυτό το μέρος ήταν πάντα για τους πρόσφυγες ένα εύκολο πέρασμα. Καθόμαστε με τις ώρες μήπως και δούμε κάποιον να περνά. Από τη μια όχθη του ποταμού μέχρι την άλλη, 20 μέτρα είναι-δεν είναι. Έτσι σου έρχεται να πάρεις μία βάρκα και να περάσεις απέναντι και να γυρίσεις πάλι πίσω. Έτσι, για το γαμώτο.

1584564760042-AAV_1189

Οι τελευταίες μέρες πέρασαν μονότονα. Μας απαγορεύεται ακόμη και η περιορισμένη πρόσβαση που είχαμε στα σύνορα από τις γραμμές του τρένου. Δεν έχουμε καμία επαφή με το πεδίο. Τα πρωινά κινούμενος στα νόμιμα πλαίσια, προσπαθώ να εντοπίσω κάποια από τις λιγοστές ομάδες προσφύγων που συνεχίζουν να περνάνε. Μετά από δύο προσαγωγές τα παρατάω. Κουράστηκα.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Μέρα 19η, παίρνω μήνυμα να γυρίσω πίσω. Το θέμα πλέον δεν παίζει. Ο Covid-19 μονοπωλεί τα πάντα. Δεν νομίζω ότι κανείς ενδιαφέρεται αν θα ανοίξουν τα ελληνοτουρκικά σύνορα όταν όλος ο κόσμος έχει κλείσει τα δικά του. Γυρίζω σε μια άλλη πραγματικότητα.

Κάνω μία τελευταία βόλτα μέχρι τα Μαράσια για να αποχαιρετήσω το ποτάμι στο ηλιοβασίλεμα. Δεν παίρνω τη μηχανή μαζί μου. Απλά το κοιτάζω.

Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Πώς να Φροντίσεις Ένα Ύποπτο Κρούσμα στο Σπίτι

In Photos: Τι Συμβαίνει Πραγματικά στις Γυναικείες Τουαλέτες

Τα 14 "SOS" του Ιατρικού Συλλόγου για τον Κορονοϊό

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,Facebook και Instagram.