Ρωτήσαμε Έναν Ειδικό με Ποιες Ασθένειες θα Έπρεπε να Πανικοβληθούμε

Ο φόβος για μόλυνση από κάποια μορφή μιας νέας σούπερ ασθένειας ή ιού φαίνεται να επανέρχεται κάθε λίγα χρόνια. 2002: ιός SARS, 2009: γρίπη των χοίρων. Το 2014 έφερε τον Έμπολα και ξαφνικά ένα σωρό άνθρωποι άρχισαν να ψάχνουν στα Google maps για να δουν πόσο μακριά είναι η Λιβερία από το τοπικό σουπερμάρκετ που πηγαίνουν.

Φυσικά, όταν οι άνθρωποι στη Δύση νομίζουν ότι η περιοχή τους ίσως είναι ασφαλής από κάποια απειλή, προχωράνε και συνεχίζουν να σκάβουν τους τάφους τους καπνίζοντας και τρώγοντας έτοιμο φαγητό. Ωστόσο η μέθοδος του τρόμου που χρησιμοποιούν τα ταμπλόιντ γύρω από τον ιό έχει οδηγήσει στην ανάδυση ενός άλλου ζητήματος: εάν δεν είναι ο Έμπολα, ποιος είναι ο ιός που θα μας σκοτώσει;

Ομολογήσαμε φωναχτά τους φόβους μας στον Benjamin Krishna, έναν διδακτορικό φοιτητή του Wellcome Trust, ο οποίος εργάζεται πάνω στον ανθρώπινο κυτταρομεγαλοϊό στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κέιμπριτζ και εκείνος ήρεμα και λογικά εξήγησε τα διαφορετικά είδη ιών που αποτελούν πιθανή απειλή για την ανθρωπότητα.

VICE: Γεια σου Ben, ας μπούμε στο ψητό: Τι θα με σκοτώσει στο μέλλον;
Benjamin Krishna: Υπάρχουν πολλοί ιοί που θα μπορούσαν να σε σκοτώσουν, αλλά ποτέ δεν είναι εγγυημένο. Ακόμα και οι πλέον θανατηφόροι ιοί εκεί έξω, όπως η λύσσα, ο HIV για τον οποίο δεν λαμβάνεται θεραπεία και ο Έμπολα, ευτυχώς έχουν επιζώντες.

Υπάρχει κάποια κατάσταση στην οποία κάτι που θεωρείται σχετικά ακίνδυνο, όπως η γρίπη ή οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις γονόρροιας, θα μπορούσε να είναι θανατηφόρο;
Πολλοί ιοί γίνονται απίστευτα επιθετικοί προς τα άτομα που έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Όχι τόσο για κάποιον που παίρνει συμπληρώματα βιταμινών αλλά για ασθενείς με HIV, για ασθενείς που έχουν κάνει μεταμόσχευση και ασθενείς με καρκίνο - για παράδειγμα. Αυτοί μπορούν να γίνουν ευαίσθητοι σε κοινούς ιούς. Η γρίπη και οι herpesviridae (ερπητοϊοί)-μια οικογένεια ιών που συνδέεται με τον έρπη- είναι μεγάλη απειλή για αυτούς τους ανθρώπους.

Ας μιλήσουμε για τον έρπη - λες ότι οποιοσδήποτε ξυπνήσει σε ένα ξένο κρεβάτι αφού έχει πάει σε πάρτι είναι μια κινούμενη ωρολογιακή βόμβα;
Οι ερπητοϊοιί είναι πολύ συνηθισμένοι. Στην οικογένεια των ασθενειών περιλαμβάνονται στοματικός έρπης και έρπης των γεννητικών οργάνων, λοιμώδης μονοπυρήνωση και ανεμοβλογιά. Μπορείς να κολλήσεις ερπητοϊο σε παιδικό σταθμό. Ο απλός ερπητοϊός, οι ιοί που προκαλούν έρπη στο στόμα και τα γεννητικά όργανα, είναι πιο πιθανό να μεταδοθούν από τη σεξουαλική επαφή.

Πολλοί άνθρωποι έχουν έρπη αλλά όχι συμπτώματα. Το απίστευτο είναι ότι επειδή ο έρπης έχει εξελιχθεί με τους ανθρώπους και έχει προσαρμοστεί να ζει μαζί μας, το γενετικό του υλικό έχει μια ολόκληρη εργαλειοθήκη γονιδίων που αλληλεπιδρά με τα ανοσοποιητικά συστήματά μας και περιορίζει τα συμπτώματα στο ελάχιστο. Σε αντίθεση με τη γρίπη, μπορεί να μολυνθείς και να μην το προσέξεις.

Οπότε, αφού έχει προσαρμοστεί σχετικά καλά με τους ανθρώπους, γιατί είναι δυνητικά τόσο επικίνδυνος;
Μία αιτία είναι επειδή προκαλεί τόσο κακό στους ανοσολογικά αδύναμους. Οι εγκυμονούσες, οι οποίες μολύνονται με ερπητοϊούς διατρέχουν τον κίνδυνο να περάσει στο έμβρυό τους, και να προκληθούν προβλήματα στην ανάπτυξή του.

Ο κυτταρομεγαλοϊός που σχεδόν κανείς δεν έχει ακούσει είναι η κυριότερη αιτία συγγενών γενετικών ανωμαλιών στη Δύση. Πιο σημαντική κι από το εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο.

Περίπου το ήμισυ της ανθρωπότητας έχει μολυνθεί με απλό έρπη. Για αυτό και το εμβόλιό του είναι πρώτης προτεραιότητας - μπορεί να είναι απολύτως ασυμπτωματικός, αλλά εάν χάσεις το ανοσοποιητικό σύστημά σου, είναι σχεδόν βέβαιο ότι αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Επιπροσθέτως, υπάρχουν σπανιότερα προβλήματα που προκαλούνται από αυτούς τους ιούς, ενώ αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης τύπων καρκίνων ή εγκεφαλίτιδας-λοιμώξεις του εγκεφάλου. Περίπου δυο στις ένα εκατομμύριο φορές, ο ιός εξαπλώνεται στον εγκέφαλο. Περίπου το 70% πεθαίνει, πάνω από το 90% υποφέρει από εγκεφαλική βλάβη.

Στη Βρετανία, είναι μολυσμένο το 60-90% των ανθρώπων και όπως συμβαίνει με όλους τους ερπητοϊούς, η μόλυνση είναι εφ' όρου ζωής. Στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες ο επιπολασμός είναι πάνω από 99%. Φαίνεται να συνδέεται με το κοινωνικό υπόβαθρο.

Μπορείς να εξηγήσεις τη συσχέτιση της συμπεριφοράς και της μόλυνσης;
Δεν πρόκειται για επίσημα στοιχεία, αλλά έχουμε πρόβλημα να βρούμε μολυσμένα άτομα στο Κέιμπριτζ. Με δεδομένο ότι μεταδίδεται με το σάλιο, σημαίνει πως δεν κυκλοφορούμε πολύ.

Συνεπώς λες ότι εάν έχω ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα το να συνευρεθώ ερωτικά με παιδιά από το Κέιμπριτζ δεν είναι κακή ιδέα;
Εάν μόλις έχεις υποβληθεί σε μεταμόσχευση, έπαιρνες ανοσοκατασταλτικά και απλά έτυχε να συνευρεθείς με κάποιον… πιθανώς είναι ασφαλές.

Υπάρχουν ιοί στον ορίζοντα, για τους οποίους πρέπει να επαγρυπνούμε;
Μπορεί να ακουστεί αλαζονικό, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει κάτι που να το έχουν πιάσει τα ραντάρ μας. Υπήρχαν ερευνητές που εργάζονταν πάνω στα πάντα, από τον έρπη των ελεφάντων έως το Αναπνευστικό Σύνδρομο Μέσης Ανατολής (MERS).

Το MERS είναι μια νόσος του αναπνευστικού, στην ίδια οικογένεια με το SARS και το κοινό κρυολόγημα, που έχει σκοτώσει περίπου το ένα τρίτο των ανθρώπων στη Μέση Ανατολή, από την πρώτη φορά που αναφέρθηκε το 2012. Δεν είμαστε απολύτως σίγουροι από πού προήλθε αλλά νομίζω ότι η τρέχουσα άποψη είναι πως έχει μεταδοθεί από τις καμήλες.

Άρα να μην τριβόμαστε πάνω σε καμήλα;
Αυτό θα το πρότεινα ακόμα και εάν δεν μετέφεραν κανέναν ιό. Παραδόξως, οι καμήλες νοσούν από ευλογιά καμήλας, μια εκδοχή της ανθρώπινης ευλογιάς. Αυτό αποτελεί πρόβλημα στη Μέση Ανατολή όπου οι καμήλες είναι σημαντικό ζωικό κεφάλαιο. Έρευνα στο Ιράκ για την ευλογία των καμήλων συμπεριλήφθηκε στον «μαγειρεμένο» φάκελο που δικαιολογούσε τον πόλεμο στη χώρα. Λυπάμαι εκείνους τους δόλιους τους Ιρακινούς κτηνιάτρους, των οποίων το ενδιαφέρον για τη νόσο συνδέθηκε με βιολογικά όπλα μαζικής καταστροφής.

Ποιοι άλλοι ιοί και ασθένειες προκαλούν ανησυχία;
Υπάρχουν ένα σωρό ασθένειες που σχετίζονται με τα κουνούπια και οι οποίες μεταδίδονται στην Ευρώπη λόγω των θερμότερων θερμοκρασιών. Τα κουνούπια μεταφέρουν ελονοσία και δάγκειο πυρετό, που μπορούν να προκαλέσουν αιμορραγικό πυρετό όπως ο Έμπολα.

Μια από τις πιο τρομακτικές απειλές είναι η πανδημία γρίπης. Σε αντίθεση με τον Έμπολα, η γρίπη εξαπλώνεται πολύ καλά, τουλάχιστον εν μέρει λόγω του ότι είναι αερομεταφερόμενη. Το 2012, ερευνητές δημοσίευσαν στοιχεία στο περιοδικό Science που δείχνουν πόσες πολλές μεταλλάξεις μπορεί να έχει ο H5N1-η γρίπη των πτηνών- και ήταν μόλις πέντε. Επισήμως, ο H5N1 σκοτώνει το 60% εκείνων που μολύνονται.

Νόμιζα ότι είχαμε αντιμετωπίσει τη γρίπη των πτηνών.
Προσφάτως υπήρχαν κι άλλα κρούσματα. Νομίζω ότι έχουν αναπτυχθεί εμβόλια για τον H5N1, ωστόσο ο ιός υπάρχει ακόμα στα πτηνά. Η γρίπη είναι ρετροϊός και ο τρόπος που αναπαράγονται οι ρετροϊοί είναι πολύ μεταλλαξιογόνος, δηλαδή μεταλλάσσονται και εξελίσσονται γρήγορα. Για κάθε νέο στέλεχος της γρίπης απαιτείται νέο εμβόλιο. Ο κίνδυνος μιας ταχύτατα μεταδιδόμενης γρίπης-ακόμα και μίας με μέτριο ποσοστό θνησιμότητας- είναι πιθανός και τρομακτικός.

Συνεπώς, ακόμα κι αν αναπτύξουμε εμβόλιο για τη γρίπη, ο ιός είναι πολύ πιθανό να έχει εξελιχθεί και η θεραπεία να είναι παρωχημένη;
Ένα νέο στέλεχος γρίπης θα χρειαζόταν νέο εμβόλιο, κάτι που παίρνει χρόνο για να αναπτυχθεί. Εάν η γρίπη ξεπεράσει το ερευνητικό επιστημονικό έργο, τότε θα μπορούσε πριν να περιοριστεί να προκαλέσει πολλούς θανάτους. Νομίζω ότι η ταινία Contagion έδειξε με πολύ καλό τρόπο πώς έχει το σενάριο, παρόλο που περιγράφεται κάτι που μοιάζει περισσότερο με ιό hanta αντί γρίπης.

Τελικά, ποιος είναι ο χειρότερος ιός που έχεις ακούσει να υπάρχει σήμερα;
Πιθανώς ο ιός Marburg, που είναι παρόμοιος του Έμπολα και προκαλεί επιπλέον αιμορραγικό πυρετό – δηλαδή υψηλό πυρετό, αιμορραγία. Στις μεγαλύτερες εστίες καταγράφηκε θνησιμότητα 80%. Για να το κάνουμε λίγο πιο τρομακτικό, να πούμε ότι είναι πιθανό η Σοβιετική Ένωση να είχε προσπαθήσει σοβαρά να τον μετατρέψει σε όπλο.

Ακολουθεί η λύσσα. Σχεδόν όλοι κολλάνε από το δάγκωμα ενός ζώου. Είναι δυσάρεστο. Η επιβίωση είναι πολύ μικρή χωρίς θεραπεία. Ο ιός ταξιδεύει από το περιφερειακό νευρικό σύστημα, μέσω της σπονδυλικής στήλης, στον εγκέφαλο. Τα συμπτώματα σε αυτή τη φάση είναι παραισθήσεις, τρόμος, φόβος του νερού. Κατά τη γνώμη μου βρίσκεται πιο κοντά στις απεικονίσεις των ζόμπι.

Κάτι άλλο τρομακτικό πριν να βγω έξω το Σαββατοκύριακο;
Εάν θέλεις να αηδιάσεις κι άλλο, γκούγκλαρε τη νεκρωτική απονευρωτίτιδα, τη λεισμανίαση και την λέπρα.

Ευχαριστώ, δεν θα ακουμπήσω ποτέ ξανά άλλον άνθρωπο ή ζώο ξανά.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.