Οκτώ Ώρες στο Μάτι του Κυκλώνα των πιο Βίαιων Επεισοδίων στην Ειδομένη

Κείμενο: Κώστας Κουκουμάκας

Σφυρίγματα ψηλά στον αέρα, αμέτρητες λευκές καμπύλες αερίου στον ουρανό κι έπειτα μεταλλικά δοχεία δακρυγόνου, που χοροπηδούσαν ακριβώς δίπλα μας, ανάμεσα σε οικογένειες προσφύγων με μωρά στην αγκαλιά και πάνω σε σκηνές, οι οποίες τυλίγονταν αυτόματα σε ένα λευκό τοξικό σύννεφο καπνού.

Οκτώ ολόκληρες ώρες. Εμπόλεμη ζώνη. Το ξέσπασμα βίας που σημειώθηκε την Κυριακή στην Ειδομένη ήταν το πιο σοβαρό σε ένταση και διάρκεια από την πρώτη μέρα που στήθηκε στα σύνορα Ελλάδας-ΠΓΔΜ αυτή η άθλια τεντόπολη. Στο τέλος της ημέρας είχα φθάσει να συνηθίσω τον ήχο των πυροβολισμών των αστυνομικών των Σκοπίων, που πυροδοτούσαν σφαίρες καουτσούκ και χειροβομβίδες κρότου-λάμψης. Τριγύρω μου άνθρωποι σωριάζονταν στο έδαφος βογκώντας. Πρόσφυγες έπαιρναν αγκαλιά τους τραυματίες και τους μετέφεραν σε κατάσταση αλλοφροσύνης στη σκηνή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και των άλλων εθελοντών στα μετόπισθεν. Άλλοι σήκωναν τις φανέλες τους κι έδειχναν στους ξένους ανταποκριτές τα σημάδια από τις πλαστικές σφαίρες στην κοιλιά και τα χέρια. Πιτσιρίκια έσκιζαν τις μπλούζες τους και χρησιμοποιούσαν τα ρετάλια ως αυτοσχέδιες σφεντόνες.

«Είμαι 40 μέρες εγκλωβισμένος στην Ειδομένη. Αυτή είναι η τελευταία μου ευκαιρία. Μας αντιμετωπίζουν σαν ζώα», μου είπε ο Αχμέντ Χαρίρι, 22 ετών, από τη Συρία. Φορούσε ένα t-shirt στο πρόσωπο, έτσι που να φαίνονται μόνο τα μάτια του, σκεπασμένα με Μαλόξ, ενώ στεκόταν στα 50 μέτρα από τον φράχτη. Άλλοι είχαν καλύψει τα πρόσωπά τους με οδοντόκρεμες για να αντέξουν τα δακρυγόνα, κάποια ληγμένα από το 1996.

Δακρυγόνα χοροπηδούσαν στο πράσινο χωράφι και δεκάδες άνθρωποι έτρεχαν πίσω τους, για να σκεπάσουν με κουβέρτες τα μεταλλικά δοχεία και να ανασάνουν. Κάποια στιγμή, μια αύρα της αστυνομίας της ΠΓΔΜ άρχισε να ρίχνει νερό κι ένα άγνωστο κόκκινο υγρό στους πρόσφυγες. Δύο ελικόπτερα, ένα ελληνικό κι ένα της γειτονικής χώρας, πετούσαν επίμονα πάνω από τα κεφάλια μας. Οι πρόσφυγες ανασυντάσσονταν για λίγα λεπτά κι άρχιζαν ξανά τον πετροπόλεμο. Είχαν τοποθετήσει κάδους απορριμμάτων δίπλα στην οριογραμμή, για να καλύπτονται. Κι ένα κοντάρι με την ελληνική σημαία πάνω στον μεταλλικό φράχτη, πίσω από τον οποίο στρατιώτες και αστυνομικοί των Σκοπίων, έτρεχαν πάνω-κάτω, σημάδευαν κι έριχναν στο ψαχνό. Ο Ιταλός freelance φωτορεπόρτερ Andrea Panico τράβηξε ένα βίντεο εννιά δευτερολέπτων. Η κάμερα είναι στραμμένη στον φράχτη, ακούγεται ο πυροβολισμός, ο ίδιος φωνάζει και πέφτει κάτω, το πλάνο γυρίζει ανάποδα μέσα στα χόρτα και διακόπτεται.

Κάθε τόσο, ο τοξικός αέρας γυρνούσε και σκέπαζε την Ειδομένη. «Δεν μπορούμε να μείνουμε άλλο πια εδώ. Δεν ξέρω τι πρέπει να κάνω. Είχα μια ελπίδα ότι κάποια στιγμή θα συνεχίζαμε το ταξίδι μας στην Ευρώπη, όμως τώρα όλα τελείωσαν», μου είπε με δάκρυα στα μάτια ο Χασίρ Αλί, Κούρδος από το Ιράκ, ο οποίος περπατούσε με την οικογένειά του μακριά από το πεδίο της μάχης. Η κατάσταση εκτονώθηκε γύρω στις 8, όταν πια ξεκίνησε να βρέχει και όλοι ήταν κατάκοποι, με κόκκινα μάτια και περισσότερο απογοητευμένοι από ποτέ.

Το ξέσπασμα βίας πυροδοτήθηκε μετά τις 11.30 το πρωί της Κυριακής. Από το προηγούμενο βράδυ ακόμη ένα ανώνυμο φυλλάδιο γραμμένο στα αραβικά καλούσε τον κόσμο σε εξέγερση και ομαδική προσπάθεια διέλευσης στην ΠΓΔΜ. Μια αντιπροσωπεία πέντε προσφύγων πλησίασε τον φράχτη, στο ύψος της σιδηροδρομικής γραμμής, ώστε να ζητήσει από τους αστυνομικούς να ανοίξουν το πέρασμα, χωρίς βέβαια αποτέλεσμα. Αμέσως, περίπου 2.000 πρόσφυγες άρχισαν να τρέχουν προς το ακανθωτό μεταλλικό εμπόδιο. Έκοψαν το σύρμα σε δύο ή τρία σημεία και κάποιοι πέρασαν στο έδαφος της ΠΓΔΜ. Περίπου δέκα άτομα συνελήφθησαν και ξυλοκοπήθηκαν άγρια, τουλάχιστον για μία ώρα, πριν σταλούν πίσω στο ελληνικό έδαφος, όπως μου είπε ο εκπρόσωπος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ειδομένη, Jonas Hagensen. Σύμφωνα με τους ΓΧΣ, ιατρική βοήθεια χρειάστηκαν περίπου 300 άνθρωποι, στη συντριπτική πλειονότητά τους με αναπνευστικά προβλήματα. «Περίπου 30 πρόσφυγες είχαν ανοιχτά τραύματα από σφαίρες καουτσούκ και γκλοπ, εκ των οποίων επτά χρειάστηκε να μεταφερθούν στο Νοσοκομείο του Κιλκίς», συμπλήρωσε μιλώντας στο VICE, ο Hagensen.

Σε αντίθεση με όσα λέει το ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, αστυνομικοί της ΠΓΔΜ πέρασαν από τα ανοίγματα του φράχτη στο ελληνικό έδαφος, σε σχηματισμό μάχης. Πετούσαν δακρυγόνα και χειροβομβίδες κρότου λάμψης ευθεία μέσα στον κόσμο. Πάντως, ο επικεφαλής του Γραφείου Συνδέσμου της Ελλάδας στην ΠΓΔΜ, Πρέσβης Θεοχάρης Λαλάκος, προέβη σε δύο αυστηρά διαβήματα με αφορμή τα σοβαρά επεισόδια. Ο ίδιος κατέστησε σαφές «ότι η χρήση βίας κατ' ουδένα τρόπο συμβάλλει στην επίλυση του προσφυγικού προβλήματος και έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τις σχετικές προβλέψεις του Διεθνούς και Ανθρωπιστικού Δικαίου». Η αστυνομία της ΠΓΔΜ ανέφερε ότι 15 αστυνομικοί τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των επεισοδίων κι επίσης ότι προκλήθηκαν ζημιές σε τρία αστυνομικά οχήματα.

«Καλούμε τις αρχές της ΠΓΔΜ να αντιληφθούν τους δυνητικούς κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση βίας εναντίον προσφύγων και μεταναστών. Καλούμε επίσης τους πρόσφυγες να μην πιστεύουν τις φήμες και τις ψευδείς πληροφορίες που διακινούν με εγκληματική ανευθυνότητα άγνωστοι, και να συνεργαστούν με τις ελληνικές αρχές που εγγυώνται την ασφαλή μετακίνησή τους στους οργανωμένους χώρους προσωρινής φιλοξενίας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Συντονιστικού για το Προσφυγικό, Γιώργος Κυρίτσης.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες από τα επεισόδια στην Ειδομένη παρακάτω.

Περισσότερα από το VICE

Η Νομική Εταιρεία που Συνεργάζεται με Ολιγάρχες, Μαφιόζους και Δικτάτορες

Τι Είναι η Ταϊλανδέζικη Ηρωίνη που Έχει Κατακλύσει το Κέντρο της Αθήνας;

Οι Ανατριχιαστικές Φωτογραφίες από το Εσωτερικό της «Βίλας των Δολοφονιών»