Μια Συνέντευξη με τον Άνθρωπο που Βρίσκεται Πίσω από το «Τσίου»

Απ' ό,τι φαίνεται ο Μάκης Παπαδημητράτος, σεναριογράφος και σκηνοθέτης του "Τσίου", μιας από τις πιο γνωστές ελληνικές ταινίες, είχε μόνο το πρώτο. Παρόλα αυτά κατάφερε να κάνει όλους μας να θυμόμαστε τον Νώντα το λαμόγιο, την Τζένη το κοκάκι, τον Στέλιο το στειλιάρι, την Αγνή, τον Κούκι και τον Τσίου, στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Ακολούθησε ακόμη μία, "Οι κλέφτες", με ξεκάθαρα συμβολικά χαρακτηριστικά ταξικής πάλης.

Σε μια παραγωγή του 2005, που απέσπασε τρία βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, η ταινία κατάφερε να γίνει συνώνυμο του Δεκαπενταύγουστου και της έξυπνης ατάκας. Στον απόηχο της άδειας Αθήνας, όποιος έχει ξεμείνει στη μεγαλούπολη βάζει και ξαναβλέπει τον Τσίου, αυτή την καλώς εννοούμενη cult ταινία όπου ένας χρήστης προσπαθεί να βρει πρέζα, αλλά καταλήγει να κυνηγάει την ουρά του μέσα σε μια ιστορία που δεν ξέρεις αν πρέπει να την κατατάξεις ως κωμική ή δραματική, αλλά σίγουρα τη χαρακτηρίζεις αληθινή. Μέχρι που στο τέλος ερωτεύεται την Αγνή και κόβει τα ναρκωτικά.

Ο Μάκης Παπαδημητράτος (Νώντας στην ταινία), είναι ο άνθρωπος που οπτικοποίησε όλες αυτές τις φιγούρες που όλοι μας, κάπου, κάπως, κάποτε, έχει τύχει να δούμε. Αν δεν ήταν σεναριογράφος, ηθοποιός και σκηνοθέτης, θα ήταν γλύπτης, διότι του αρέσει να φτιάχνει πράγματα με τα χέρια του. Ακούει κλασική μουσική, αλλά όταν θέλει να χορέψει θα το κάνει με ηλεκτρονική, ενώ απ' όλες του τις καλλιτεχνικές φλέβες προτιμά εκείνη του σκηνοθέτη. Για εκείνον το σινεμά είναι σαν σκάκι με ρολόι, όπου πρέπει να σκεφτείς πολύ γρήγορα την καταλληλότερη κίνηση που πρέπει να κάνεις. Μισεί τη σημερινή μορφή της τηλεόρασης και λατρεύει την ελευθερία του Διαδικτύου, «όταν οι φασίστες δεν ανεβάζουν hoaxes».

Για όσους έχουν δει τον Τσίου, ο Μάκης Παπαδημητράτος είναι ο άνθρωπος που έδωσε νόημα στη φράση «Δεκαπενταύγουστος στην Αθήνα» και μας μίλησε για το πώς δημιούργησε αυτό το low budget classic που άφησε εποχή:

VICE: Πώς γεννήθηκε ο Τσίου;
Μάκης Παπαδημητράτος: Η ταινία αρχικά προοριζόταν να γίνει μικρού μήκους. Την είχαμε φτιάξει μαζί με τον Αλέξανδρο Παρίση, που παίζει και τον Τσίου στην ταινία. Ήταν ένας δικός του ρόλος και τον έκανε μεταξύ μας για να γελάμε. Δεν το θεωρούσα τίποτα σημαντικό, αλλά στην προσπάθειά μου να ψάξω παραγωγό για να γυρίσω τους "Κλέφτες", την επόμενη ταινία που έφτιαξα, είδε τον Τσίου και με προέτρεψε να την κάνω μεγάλου μήκους. Μπορείς να πεις πως ο Τσίου είναι σαν ρεμίξ μιας ταινίας που είχε γίνει παλιότερα.

Είναι πραγματικό πρόσωπο ο πρωταγωνιστής;
Όχι, ο Τσίου δεν είναι πραγματικό πρόσωπο. Δεν ξέρω αν είναι μύθος ή αλήθεια, αλλά ήταν ένα παλικάρι στα Πατήσια που έκανε σαν τον Τσίου και επειδή ο Αλέξανδρος είναι πολύ καλός μίμος, τον έβλεπε και έκανε μιμήσεις. Γελούσαμε πολύ και κάπως έτσι έμεινε. Η αλήθεια είναι πως έχω γνωρίσει τουλάχιστον τρεις διαφορετικούς ανθρώπους με αυτό το παρατσούκλι. Είναι πολύ γνωστό γιατί κάθε παρέα ξέρει κάποιον Τσίου, αλλά δεν ήταν κάποιο υπαρκτό πρόσωπο. Είναι πιο πολύ κάτι σαν σύμβολο.

Έχεις φτιάξει τους ανθρώπους που όλοι κάπως, κάπου, έχουμε γνωρίσει. Είναι κάποιος απ' αυτούς τους ρόλους υπαρκτό πρόσωπο;
Αυτό ισχύει. Κι εγώ κάπως, κάπου, τους έχω γνωρίσει. Έχω κλέψει στοιχεία από την πραγματικότητα. Δεν θα μπορούσα να το κάνω αν δεν έβλεπα υπαρκτά πράγματα μέσα σε αυτό. Οι βασικοί ρόλοι είναι φανταστικά πρόσωπα. Είναι χαρακτήρες που υπάρχουν, τους έχουμε δει και θέλησα να τους εντάξω στο έργο.

Ποια ατάκα έχεις κλέψει από την πραγματικότητα;
Όλη η πρώτη στιχομυθία του Τσίου είναι κλεμμένη. Ο Αλέξανδρος που έπαιζε τον Τσίου, με το παιδί που υποδύεται τον εισπράκτορα, δούλευαν στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων. Γύριζαν από το ΟΑΚΑ με τον ηλεκτρικό και είδαν αυτήν τη φάση. Ήταν κάποιο παιδί που την έπινε, ένας ελεγκτής τον ρώτησε αν βάζει τα πόδια του έτσι και στο σπίτι του και ο τυπάκος του απάντησε «Γιατί, εσύ σπίτι σου χτυπάς εισιτήριο;». Ο Αλέξανδρος μου είπε το σκηνικό και την ατάκα και μάλιστα πήραμε τον άλλον που ήταν μπροστά στο περιστατικό για να κάνει τον εισπράκτορα. Αυτό το σκηνικό είναι εντελώς κλεμμένο από την πραγματικότητα.

Έχεις σκεφτεί ποτέ να γυρίσεις sequel της ταινίας; Τον Τσίου να υποτροπιάζει και να ξαναπαίρνει ναρκωτικά, ας πούμε;
Να ξανακυλήσει; Όχι. Μου το έχουν προτείνει πολλάκις, αλλά νομίζω θα χάσει κάτι απ' τη μοναδικότητά του. Θέλω να κάνω κάθε φορά διαφορετικά πράγματα και θα βαριόμουν να ξαναγράψω κάτι ίδιο.

Σε πόσο καιρό έγραψες το σενάριο; Και πόσα χρήματα ξοδέψατε για να τη γυρίσετε;
Δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς, αλλά το έγραψα σε μερικές εβδομάδες. Για το γύρισμα χρειάστηκαν ελάχιστα χρήματα. Ήταν μάλλον από τις πιο low budget ταινίες ever. Γιατί την είπες Τσίου;
Το όνομα το έδωσε ο Ερρίκος Λίτσης. Όταν του έδωσα το σενάριο για να το διαβάσει ήταν ακόμη ανώνυμο. Με ρώτησε πώς θα την πω, αλλά δεν είχα σκεφτεί κάτι, μου πρότεινε να την πω Τσίου και το έκανα.

Πόσο καιρό κάνατε γυρίσματα;
14 μέρες. Ήθελα παραπάνω αλλά δεν υπήρχε δυνατότητα. Eίχα πει στον παραγωγό, τον Δημήτρη Μακρή, ότι θέλω 23 μέρες, που κι αυτές είναι λίγες, επειδή ήξερα ότι δεν υπάρχει δυνατότητα, και μου είπε «Δεν γίνεται. Κανονικά πρέπει να γίνει σε 12 μέρες, αλλά πάρε εσύ 14». Με τον παραγωγό της ταινίας η σχέση μου ήταν κάτι παραπάνω από παραγωγού και σκηνοθέτη. Κι εκείνος σκηνοθέτης, πολύ σοβαρός δημιουργός, οπότε δεν μπορούσα να του χαλάσω και χατήρι. Το γύρισμα κοστίζει, οι πρόβες όχι. Γι' αυτό έπρεπε να έχουμε δουλέψει πολύ καλά τις σκηνές, έτσι ώστε να πετύχουμε στο γύρισμα ένα 75% όσων είχαμε καταφέρει στις πρόβες. Σκέφτεσαι ότι είσαι δουλεμένος, θα αποδώσουν οι ηθοποιοί και το location είναι στάνταρ. Το γύρισμα θα πάει περίπου όπως το έχεις σχεδιάσει, άρα μάλλον θα γίνει. Και έγινε. Αλλού πέτυχε περισσότερο, αλλού λιγότερο. Μπορεί να γίνει μια καλή ταινία σε λίγες ημέρες. Αν είχα παραπάνω χρόνο, μπορεί να είχε βγει λίγο καλύτερος ο Τσίου. Αλλά δεν θα μάθουμε ποτέ.

Ήταν Δεκαπενταύγουστος όταν το γυρίσατε;
Η ημέρα που ο Τσίου ψάχνει και δεν υπάρχει κανείς είναι Δεκαπενταύγουστος. Ό,τι εξωτερικά πλάνα υπάρχουν γυρίστηκαν μαζεμένα εκείνη την ημέρα, με στόχο να είναι η Αθήνα όσο πιο άδεια γίνεται. Και το πετύχαμε.

Υπήρξε κάποια στιγμή στην ταινία που να είπες «Δεν μπορεί ρε μαλάκα να μου συμβαίνει τώρα αυτό»;
Έξω από το ψιλικατζίδικο είχαμε γυρίσει τη μισή σκηνή και όταν γυρίζαμε την υπόλοιπη ήταν ένα αυτοκίνητο παρκαρισμένο εκεί, που χρειαζόταν ως ρακόρ. Το είχε παρκάρει ένας τύπος και ήθελε να το πάρει. Του είπα "Μην το πάρεις ρε φίλε, κράτα το 15 λεπτά" και μου απάντησε πως δεν γίνεται. Τότε ο παραγωγός μού είπε να του δώσω 50 ευρώ. Του πρότεινα τα χρήματα, τα δέχτηκε και τελικά άφησε εκεί το αμάξι. Αυτό με στεναχώρησε πάρα πολύ διότι για τους ηθοποιούς δεν υπήρχε φράγκο. Ο τύπος ήταν ίδιος με τον Δημήτρη Κουφοντίνα και λέω "Δεν παίζει να είναι τόσο μαλάκας. Δεν γίνεται".

Όταν έφτιαχνες τον Τσίου, φαντάστηκες ποτέ ότι θα γίνει αυτός ο χαμός αργότερα;
Όχι, δεν το περίμενα. Ήταν η πρώτη μου μεγάλη ταινία, είχα κάνει μια μικρού μήκους προηγουμένως και την είχα αποκηρύξει. Δεν την είδαν ούτε καν αυτοί που έπαιξαν. Δεν είχα και τις περγαμηνές να πείσω κάποιον να έρθει να παίξει σε μια τέτοια ταινία, με τέτοιο θέμα και χωρίς χρήματα. Το μόνο που μπορούσα να υποσχεθώ στους ηθοποιούς είναι ότι θα κάνουμε την ταινία, θα κάνουμε την πλάκα μας και θα την πάμε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που θα την πάρουν, γιατί τις παίρνουν όλες. Τους έλεγα πως σίγουρα θα παιχτούμε δυο φορές στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και θα μας δουν μερικοί άνθρωποι. Αυτό μπορούσα να τους εγγυηθώ, αυτό τους έλεγα. Δεν πίστευα καν πως θα παιχτούμε είναι η αλήθεια, πόσο μάλλον ότι θα γίνει γνωστή η ταινία.

Αξίζουν πολλά μπράβο σε όσους συμμετείχαν. Την αγάπησαν χωρίς να πιστεύουν πως κάνουν κάτι σημαντικό. Χωρίς να ξέρουν τι θα επακολουθήσει γύρω απ' αυτή. Η ταινία έγινε με πολλή δουλειά, αγάπη και χωρίς καθόλου χρήματα. Τρώγαμε με φαγητό που έφτιαχνε η μαμά μιας φίλης, η βιντεοκάμερα που γυρίσαμε ήταν από αυτές που τραβάει ο κόσμος στα βαφτίσια, αλλά ίσως έπρεπε να γίνει έτσι αυτή η ταινία. Ποια είναι η αγαπημένη σου σκηνή απ' την ταινία;
Ίσως εκείνο το μονοπλάνο στο σπίτι του Κούκι, που γίνονται διάφορα και περνάς απ' τη μια ιστορία μέσα στην άλλη. Δεν υπάρχει κάτι σημαντικό που να γίνεται ή να ακούγεται εκεί και δεν έχει τόση αξία μέσα στην ίδια την ιστορία. Ένα ιντερμέδιο μέσα στην ταινία. Αλλά δεν μου βγήκε από πλευράς ρυθμού και σε κάποιες στιγμές κάναμε το εφέ του Fast Forward. Παρόλα αυτά, αυτή η σκηνή μ' αρέσει πολύ.

Η ταινία βγήκε στο Διαδίκτυο πριν προβληθεί στους κινηματογράφους. Τι πιστεύεις για την πειρατεία;
Πιστεύω ότι πρέπει τα πνευματικά δικαιώματα να ανήκουν στον δημιουργό/ παραγωγό για κάποια χρόνια. Ας βρούμε αυτό, το πόσα πρέπει να είναι. 1-2-5 χρόνια, δεν ξέρω. Και μετά να ανήκει στον κόσμο. Η αλήθεια είναι ότι έγινε πολύ γρήγορα με τον Τσίου, αλλά δεν με χαλάει. Δεν μπορώ να καταλάβω την άποψη ότι πρέπει να βγάζεις λεφτά για κάτι που έφτιαξες πριν από πολλά χρόνια.

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλους έλεγε πως αν αποδεχθείς ένα βραβείο είναι σαν να παραδέχεσαι πως κάποιος άλλος είναι πνευματικά ανώτερός σου. Τι γνώμη έχεις για τα βραβεία;
Δίκιο έχει. Δεν ήθελα να αποδεχτώ τα βραβεία για τον Τσίου για ιδεολογικούς λόγους, αλλά τότε τα βραβεία ήταν χρήματα οπότε έπρεπε να τα αποδεχτώ γιατί χάρη σε αυτά μπόρεσα να γυρίσω τους "Κλέφτες" που είχα γράψει. Ήταν κάτι σαν αντάρτικο, όπου έπρεπε να πάρω τα όπλα από τον εχθρό για να τον χτυπήσω.

Θα πρέπει η τέχνη να τοποθετείται πολιτικά;
Αν η τέχνη δεν έχει πολιτικό υπόβαθρο ή πολιτική θέση, είναι απλά μπιμπελό.

Πού θα είσαι φέτος τον Δεκαπενταύγουστο;
Μου πρότεινε ένας φίλος, αν είμαι στην Αθήνα, να συμμετέχω στο γύρισμα μιας ταινίας, οπότε είτε θα είμαι στο γύρισμα είτε σε καμιά παραλία. Δεν θα με χαλούσε να βρίσκομαι και σε καμιά ταράτσα, γιατί ξέρω ότι παίζονται προβολές του Τσίου εκείνη την ημέρα.

Περισσότερα από το VICE Ελληνικές Αστυνομικές Υποθέσεις που η Μεγάλη των Μπάτσων Σχολή θα τα Είχε Καταφέρει Καλύτερα Η Νύχτα που με Βίασε Αστυνομικός στη Φυλακή

Μιλήσαμε με Έναν Αυτοδίδακτο Γεωπόνο που Έχει Γλάστρες με Χασίς στην Ντουλάπα του