Οι Γυναίκες που Προσπαθούν να Αλλάξουν τα Δεδομένα στον Κόσμο των Video Games

To θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο Broadly.

Με μια γρήγορη ματιά, το gaming δεν φαίνεται να είναι ο πιο φιλόξενος χώρος για τις γυναίκες. Γυναίκες που τολμούν να μιλήσουν ενάντια στο περίφημο σκάνδαλο GamersGate, αντιμετωπίζουν συστηματικά απειλές θανάτου από ανώνυμους παίκτες. Η ίδια η βιομηχανία μοιάζει με λέσχη αγοριών, με τις γυναίκες να αποτελούν μόνο το 22% των προγραμματιστών video games.

Αλλά οι πρώτες εντυπώσεις μπορεί πολλές φορές να είναι παραπλανητικές. Είναι 2015 και η Lara Croft είναι πλέον εντελώς ντυμένη. Τα μεγάλα στούντιο δεν τρομοκρατούνται πλέον από την εισαγωγή πολλαπλών ιστοριών LGBTQ σε μεγάλους τίτλους, όπως φαίνεται και από το Left Behind DLC της Naughty Dog από το εξαιρετικό The Last of Us. H Bioware έχει ακόμη εισαγάγει ένα trans χαρακτήρα στο fantasy έπος Dragon Age: Inquisition. Σύμφωνα με το Internet Advertising Bureau, περίπου το 52% των Bρετανών παικτών είναι πλέον γυναίκες, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό είναι μόλις κάτω από το 50% στην ευρύτερη αγορά των ΗΠΑ.

Ίσως ένα από τα σημαντικότερα δείγματα της μεγάλης αυτής μετατόπισης του προϋπολογισμού των στούντιο και προς το γυναικείο κοινό είναι το παιχνίδι επιβίωσης της Creative Assembly, Alien: Isolation. Επαναφέρει στην ουσία το κλασικό sci-fi του Ridley Scott - έξυπνη γυναίκα που παίζει κυνηγητό μέσα σε ένα διαστημόπλοιο με ένα τρομακτικό εξωγήινο. Ο τίτλος αυτός, του 2014, ήταν και η ριζική απομάκρυνση από το προηγούμενο παιχνίδι Alien της Sega, Colonial Marines, το οποίο απεικόνιζε ανεγκέφαλους στρατιώτες να πυροβολούν ατελείωτες ορδές από Xenomorphs.

«Ένα από τα πλέον εκπληκτικά και ενθαρρυντικά πράγματα είναι ότι κανείς δεν έχει ασχοληθεί ποτέ πραγματικά με το φύλο της Amanda» λέει ο lead developer, Al Hope «και σε κανένα σημείο η Sega ή η 20th Century Fox αμφισβήτησαν τα κίνητρά μας».

Η Ripley, η οποία παραμένει πλήρως ντυμένη σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού, «είναι απλά μια έξυπνη γυναίκα που αντιδρά σε κάθε έκτακτη κατάσταση. Ποτέ δεν θα θέσαμε σε κίνδυνο τη θηλυκότητά της, κάνοντας κάτι χυδαίο», λέει ο Hope. «Θα ήθελα να πιστεύω ότι το κοινό είναι πλέον αρκετά ευφυές για να μην απαιτεί μπρατσαράδες στρατιώτες σε κάθε παιχνίδι».

Στο πλαίσιο του ρόλου της ως Διευθύντρια Marketing Ευρώπης της Sony PlayStation, η Isabelle Tomatis έχει μια πανοραμική εικόνα της αλλαγής της σχέσης του χώρου με τις γυναίκες. Ισχυρίζεται ότι προσωπικά δεν έχει ποτέ αισθανθεί κάποια διάκριση λόγω φύλου. «Ο σεξισμός δεν με έχει επηρεάσει ποτέ. Έχω δύο παιδιά και έχω βγει με άδεια μητρότητας δύο φορές», λέει. «Η βιομηχανία του gaming είναι πολύ πιο δεκτική στο να αναθέτει σε γυναίκες ανώτερες θέσεις από ό,τι άλλες βιομηχανίες, όπως η τραπεζική ή η ευρεία πώληση, όπου υπάρχουν πολύ λιγότερες γυναίκες από ό,τι οι άνδρες. Όλοι αισθανόμαστε την ευθύνη να δημιουργήσουμε ευφυείς βασικούς γυναικείους χαρακτήρες». Στο πρόσφατο Tearaway Unfolded, για το PS4, όπως προσθέτει η Tomatis, ο γυναικείος χαρακτήρας ήταν πολύ πιο δημοφιλής από ότι ο ανδρικός γιατί «ήταν πιο καλογραμμένος».

Όταν η Ubisoft απέσυρε το πλάνο να συμπεριλάβει γυναικείους χαρακτήρες πέρυσι στο «Unity, The Assassin's Creed», ορισμένοι κριτικοί θεώρησαν ότι αυτό ήταν η απόδειξη ότι η βιομηχανία μεροληπτεί υπέρ των ανδρών χρηστών. Πάντως, το τελευταίο μέρος του Syndicate, που λαμβάνει μέρος στο Λονδίνο, ισορρόπησε απροσδόκητα την κατάσταση, δημιουργώντας μια δυνατή πρωταγωνίστρια στο πρόσωπο της Evie Frye.

Η πρόθεση ήταν να απομακρυνθούμε από τη συνήθεια των παιχνιδιών που παρουσιάζουν τις γυναίκες σαν πριγκίπισσες που χρειάζονται σώσιμο, λέει η Maëlenn Lumineau, από το στούντιο της Ubisoft στο Quebec. «Προσπαθήσαμε να αποφύγουμε τα γυναικεία στερεότυπα στο Assassin's Creed Syndicate. Για παράδειγμα, υπάρχουν τόσες γυναίκες, όσοι και άνδρες, εγκληματίες στο παιχνίδι. Οι γυναίκες δεν είναι στερεοτυπικές ούτε περιορίζονται στο να είναι τα θύματα». Στο Syndicate, η Frye δολοφονεί τους κακούς Βρετανούς αριστοκράτες του Λονδινου του 1880, με την ίδια ευκολία όπως και οι άνδρες συναδέλφοί της. «Δυστυχώς, ακόμα, είναι περισσότεροι οι άνδρες από τις γυναίκες που κάνουν τα παιχνίδια», λέει η Lumineau. «Αλλά αυτό έχει αρχίσει και εξελίσσεται».

Δεν είναι όλοι μέσα στη βιομηχανία τόσο ενθουσιώδεις βέβαια. Η ανεξάρτητη developer Kate Killick, λέει ότι η βιομηχανία video game μπορεί να είναι συχνά πολύ μοναχική για τις νεαρές γυναίκες. Δημιουργία της το παιχνίδι της για κινητά, Hush, το οποίο χρησιμοποιεί τις εκφράσεις του προσώπου για να λύσει γρίφους. «Υπάρχει πάντα η αίσθηση ότι οι άνθρωποι σε κοιτάζουν με διαφορετικό τρόπο. Πηγαίνω στα μεγάλα συνέδρια, όπως το GDC Europe και δεν υπάρχουν γυναίκες ομιλητές. Σε ένα δωμάτιο γεμάτο από άνδρες που φωνάζουν, είναι δύσκολο να ακουστείς».

Η Killick λέει ότι πολλές γυναίκες αποθαρρύνονται από την εργασία σε ΑΑΑ (μεγάλα στούντιο) ομάδες και προτιμούν την ανάπτυξη indie developments γιατί «εκεί μπορεί να ακουστεί η φωνή μας». Σήμερα είναι προγραμματίστρια για το Hopster, ένα app για κινητό που δημιουργεί μαγικούς κόσμους για να παίζουν εκπαιδευτικά παιχνίδια μικρά παιδιά και πιστεύει ότι η αλλαγή των αντιλήψεων για τα δύο φύλα από νεαρή ηλικία μπορεί να είναι το κλειδί για όποια σοβαρή αλλαγή.

«Έχουμε κάνει το φύλο του κύριου χαρακτήρα εντελώς ασαφές στο Hopster. Είχαμε πρόσφατα την πρώτη μας συνεδρία με τα παιδιά, από τριών έως έξι χρονών, για να τεστάρουμε το παιχνίδι και ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστική. Η πλειοψηφία είναι αρκετά μικρά για να έχουν προτιμήσεις, αλλά μερικά δείχνουν να είναι ακόμα υπέρ της αρρενωπότητας ή υπέρ της ιδέας της πριγκίπισσας».

«Η βιομηχανία θεωρεί ακόμα τη θηλυκότητα ως υποβάθμιση και την αρρενωπότητας ως αναβάθμιση», υποστηρίζει η Laura Kate Dale, μια διεμφυλική δημοσιογράφος παιχνιδιών και η εκδότης του Destructoid στην Αγγλία. Στην αρχή της καριέρας της, της αρνήθηκε η είσοδος σε συνέδρια και είχε δεχτεί λεκτική κακοποίηση σε expos παιχνιδιών που είχε καταφέρει να μπει.

«Δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ αν η εμφάνιση είναι απλά αυτό που θέλουν από μια γυναίκα δημοσιογράφο», λέει η Dale. «Υπάρχουν σίγουρα ορισμένες αγορές όπου, αν δεν μοιάζεις με pin-up, είναι σίγουρα ένα εμπόδιο για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας σου. Αλλά η GameSpot έβαλε την Carolyn Petit, μια διεμφυλική γυναίκα, μπροστά στην κάμερα. Ελπίζω μόνο να μην ήταν για μία και μοναδική φορά».

Η Dale πιστεύει ότι η εικονική πραγματικότητα θα μπορούσε να παίξει ρόλο-κλειδί για τη μετάβαση των ανθρώπων στο μέλλον. «Θα παρέχει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να "κατοικήσουν" σε άλλα σώματα. Προσωπικά, με βοήθησε να επιβεβαιώσω την απόφαση που πήρα στην εφηβεία μου, όταν αποφάσισα ότι το να είμαι γυναίκα ήταν ο μόνος τρόπος για να είμαι ευτυχισμένη».

Η Αμερικανή προγραμματίστρια ανεξάρτητων βιντεοπαιχνιδιών, Robin Hunicke, το πάει λίγο παραπέρα. «Το φύλο είναι μια εντελώς περιττή πληροφορία», επιμένει. Αυτός είναι και ο λόγος που μπορείτε να επιλέξετε να παίξετε ως χελώνες, μανιτάρια, πουλιά και κουκουβάγιες στο Luna και Wattam. «Είναι όλα σχετικά με την προσωπικότητα, όχι με το φύλο».

Η Hunicke δουλεύει στο να γίνουν τα παιχνίδια αποδεκτή μορφή τέχνης, αφού δούλεψε στο ανεξάρτητο παιχνίδι του 2012, Journey, για το Playstation 3. Πολλοί θεωρούν ήδη ότι το Journey είναι ένα από τα καλύτερα βιντεοπαιχνίδια που έγινε ποτέ.

«Με το Journey αποβάλαμε τόση πολλή πληροφορία», λέει. «Ο χαρακτήρας είναι κυριολεκτικά ένα αέρινο ον, ένα κινούμενο ύφασμα, το οποίο υπερβαίνει το φύλο και έχει απλά αυτή τη ρομαντική ακροβατική κίνηση. Δεν μιλάει, απλά τραγουδάει. Δεν είναι πολεμιστής. Δεν είναι πριγκίπισσα».

Στα 43 της, η Hunicke έχει δει τη βιομηχανία να εξελίσσεται. Μπήκε στον χώρο τυχαία, αφού σπούδασε computer science, όπου χρησιμοποιούσε τα βιντεοπαιχνίδια για την έρευνά της. «Για την πρώτη μου υποτροφία, πρότεινα έναν κύβο αφήγησης δεδομένων για τη NASA, ο οποίος θα μπορούσε να αγγιχτεί από τους αστροναύτες και να δημιούργει αμέσως Ιστορίες για τους αγαπημένους τους». Αφού τράβηξε την προσοχή της EA (Electronic Arts), όπου και εργάστηκε σε μια ομάδα ανάπτυξης με αναλογία 50/50 μεταξύ των φύλων για το The Sims, στη συνέχεια τα πράγματα άλλαξαν.

«Πήγα να δουλέψω με τον Steven Spielberg στην EA και η ομάδα του δεν είχε σχεδόν καθόλου γυναίκες. Ένιωσα ότι δεν υπήρχε καμία ισορροπία σε εκείνη τη φάση. Σε μια μεγαλύτερη ομάδα, όπου 75 άνθρωποι βρίσκονται σε μια συνάντηση, ως γυναίκα μπορεί να αισθάνεσαι ότι μιλάς, αλλά είναι πολύ δύσκολο να ακουστείς. Πάντα ρωτούσα "γιατί" και προσπαθούσα να προτείνω κάτι νέο, αλλά οι άνδρες με έβλεπαν απλά σαν μια ενόχληση».

Λέει ότι οι ανεξάρτητες παραγωγές, στις οποίες μπήκε με το Journey και τώρα στο δικό της στούντιο Funomena, είναι «απελευθερωτικές». «Ζούμε σε μια κοινωνία που είναι σεξιστική και ρατσιστική» λέει η Hunicke, αποδέκτης στο παρελθόν του Microsoft Women in Games Ambassador Award. «Αλλά είμαστε όλοι υπεύθυνοι για την αλλαγή αυτής της αναλογίας. Δεν υπάρχει οικονομική ή κοινωνική κατάσταση όπου η ισορροπία δεν είναι ένα καλό πράγμα.

«Στη Funomena, έχουμε οκτώ με δέκα άτομα. Υπάρχουν τρεις γυναίκες, αλλά σχεδόν όλοι μας προερχόμαστε από διαφορετική εθνικότητα ή πολιτισμικό υπόβαθρο. Αυτή η ποικιλομορφία επηρεάζει τη γραφή μας. Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι θα καταφέρουμε να βγάλουμε ποτέ ένα παιχνίδι - η indie παραγωγή είναι δύσκολη. Αλλά γνωρίζουμε ότι η ποικιλομορφία παράγει το καλύτερο είδος δημιουργικότητας και περιπέτειας και όλοι αισθανόμαστε ότι αξίζει τον κόπο ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα».

Για τις παίκτριες που τολμούν να εμπλακούν στην περιπέτεια του ανταγωνιστικού παιχνιδιού ή eSports, η ευκαιρία για χρηματικά βραβεία μπορεί να είναι τεράστια. Αλλά η επιλογή να ανταγωνιστούν σε ένα τουρνουά μπορεί να δημιουργήσει βλέμματα αποδοκιμασίας από τους καθιερωμένους αρσενικούς παίχτες.

Η Morgan Ashurst (γνωστή και ως Morgz) κατατάσσεται ως μία από τις καλύτερες παίκτριες στην Ευρώπη στο Call of Duty. Το 2011 πήρε την πρώτη αμιγώς γυναικεία ομάδα (Foreign.Girls) σε ένα ευρωπαϊκό τουρνουά (EGL4). «Πολλοί άνθρωποι συγκεντρώθηκαν γύρω μας και έκαναν ειρωνικά σχόλια, αλλά μόλις είδαν ότι μπορούμε να παίξουμε, κερδίσαμε τον σεβασμό τους», λέει. «Έχω παίξει με ομάδες ανδρών σε εκδηλώσεις, αλλά πάντα γυρνάω στις γυναικείες ομάδες, καθώς υπάρχει μεγαλύτερη πρόκληση και κάτι να αποδείξεις. Κάνουμε μια πραγματική δήλωση, αν θέλετε να την αποκαλέσετε φεμινιστική, δικαίωμά σας».

Μπορεί να είναι «απογοητευτικό», παραδέχεται, όταν οι γυναίκες προσπαθούν να διατηρήσουν «ορισμένα» στερεότυπα. «Ο λόγος που τα κορίτσια έχουν "φήμη" μερικές φορές στα τουρνουά είναι επειδή ορισμένα κορίτσια θέλουν να πάνε σε αυτά μόνο για την προσοχή και να παρουσιάσουν τους γυναικείους χαρακτήρες φορώντας πρόστυχα κοστούμια. Είναι όλο και λιγότερο συχνές τέτοιες πλέον, αλλά εγώ προσπαθώ να είμαι γύρω από τα κορίτσια που θέλουν να είναι καλές παίχτριες».

Η Ashurst, η οποία έχει παρακολουθήσει και ολοκληρώσει 14 eSports από το 2011, επικεντρώνεται περισσότερο στο να μπορούν τα «κορίτσια να κάνουν παρέα με τα αγόρια».

Η Tomatis, του Playstation, πιστεύει ότι οι γυναίκες σε ολόκληρη τη δημοσιογραφία των video games, development και eSports ανοίγουν τον δρόμο για την επόμενη γενιά. «Υπάρχει μια γενιά αυτή τη στιγμή, όπου οι γονείς που έπαιξαν για πρώτη φορά με το πρώτο PlayStation πριν από 20 χρόνια, μεγαλώνουν τα παιδιά τους με τα παιχνίδια», εξηγεί. «Και που διδάσκουν τα παιδιά ότι τα παιχνίδια δεν είναι αυτό το κακό πράγμα ή έχουν να κάνουν με το φύλο. Είναι απλά τέχνη».

Περισσότερα από το VICE

Ένα Σύνθετο Οπτικοακουστικό «Πείραμα»

Ο Γκάντι Ήταν Ένας Ρατσιστής Μισογύνης

Μαρίν Λεπέν: Όταν τα Εθνικιστικά Αουτσάιντερ Γίνονται Φαβορί