FYI.

This story is over 5 years old.

Διασκέδαση

Κάποιοι Άνθρωποι Συλλέγουν τα Οστά των Νεκρών

Είναι το χόμπι τους και το κάνουν με απόλυτο σεβασμό.
Simon Davis
Κείμενο Simon Davis

H φωτογραφία είναι μία ευγενική παραχώρηση του Mütter Museum.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

Ο σκελετός είναι το πιο ανθεκτικό μέρος του ανθρώπινου οργανισμού. Καθώς το λεπτό δέρμα και οι ιστοί ενός πτώματος έρχονται σιγά-σιγά σε αποσύνθεση και τα μάτια υγροποιούνται, τα κόκαλα μένουν ανέπαφα. Χάρη σε αυτή τους τη μακροβιότητα, τα κόκαλα είναι ένα πολύτιμο στοιχείο για πολλούς ακαδημαϊκούς κλάδους, όπως για την ανθρωπολογία, την αρχαιολογία και την ιατρική. Μας βοηθάνε στο να μάθουμε περισσότερα για την ανθρώπινη ζωή, αλλά και τον θάνατο. Επίσης, είναι αρκετά cool και, σίγουρα, λιγότερο ανατριχιαστικά από την ταρίχευση και τις νεκρικές μάσκες.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Με λίγα λόγια, τα ανθρώπινα κόκαλα είναι, ίσως, ο λιγότερο τρομακτικός τρόπος για να διατηρούμαστε σε επαφή με τους νεκρούς. Η απουσία του δέρματος, των ματιών και των μαλλιών μειώνει τα απτά χαρακτηριστικά του ανθρώπου, στον οποίον ανήκαν τα κόκαλα. Το να φτιάχνεις σκελετούς είναι, σίγουρα, λιγότερο ανατριχιαστικό από το να ασχολείσαι με πτώματα. Αυτός είναι και ο λόγος που, κάποιοι άνθρωποι, ξεκινούν τις δικές τους συλλογές από σκελετούς.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές ιδιωτικές συλλογές ανθρώπινων οστών ανήκει στον Ryan Matthew Cohn, ο οποίος συνδέει τη συνήθεια αυτή με τα παιδικά του χρόνια στην Νέα Υόρκη. «Θυμάμαι να ψάχνω στο δάσος για αντικείμενα που θα μπορούσα να προσθέσω στην -ολοένα και μεγαλύτερη- συλλογή μου, η οποία αποτελείτα από φυσικά αναμνηστικά και οστεολογικά απομεινάρια». Σήμερα ο Cohn, ο οποίος είναι συμπαρουσιαστής της εκπομπής του Science Channel «Oddities», αριθμεί περί τα 200 ανθρώπινα κρανία στην τεράστια συλλογή του με τα ανάμεικτα αντικείμενα.

Όταν μιλήσαμε, ο Cohn μού περιέγραψε τη συλλογή του ως «μουσείο ανθρώπινων οστών». Τα αγαπημένα του συλλεκτικά αντικείμενα είναι τα μεγάλα κρανία από το Περού, τα οποία είναι 3.000 ετών και θυμίζουν λίγο τους πρωταγωνιστές της ταινίας Coneheads. Μου ανέφερε πως, κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, ήταν αρκετά συνηθισμένο για τους πλούσιους Ευρωπαίους να κάνουν ταξίδια και να συλλέγουν τέτοιου είδους τοπικά «σουβενίρ», δημιουργώντας αυτές τις περίεργες συλλογές. Για να συλλέξει αυτά τα κρανία, ο Cohn, έρχεται σε επαφή με μουσεία σχετικά με συλλογές που έχουν αποσυρθεί, με σχολές ιατρικής και, φυσικά, με άλλους συλλέκτες.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

O Ryan Matthew Cohn στο διαμέρισμά του (Η φωτογραφία είναι μία ευγενική παραχώρηση του Axel Dupeux).

Όπως είναι φυσικό, το να συλλέγεις ανθρώπινα κόκαλα δεν είναι μια τόσο απλή υπόθεση, διότι υπάρχουν και κάποιοι κανόνες. Στις ΗΠΑ, η NAGPRA (κυβερνητική οργάνωση για την προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς των ντόπιων Αμερικανών) έχει καταστήσει παράνομη την κερδοσκοπία και την πώληση λειψάνων ντόπιων Αμερικανών. Τρεις πολιτείες, μάλιστα, έχουν τους δικούς τους νόμους σχετικά με αυτό. Υπάρχουν, σχεδόν σε όλες τις πολιτείες, νόμοι που απαγορεύουν την κλοπή από τάφους και την οποιαδήποτε εκσκαφή σε τόπους ταφής.

Οι κανόνες για τη νόμιμη πώληση ενός ανθρώπινου οστού, στην Αμερική, είναι αρκετά απλοί. Για να το θέσουμε αλλιώς, οι «κόκκινες» γραμμές είναι εύκολα ορατές. Ο Mike Zohn, συνιδιοκτήτης του «Obscura Antiques & Oddities» της Νέας Υόρκης, συμμετέχει σε αγοραπωλησίες οστών εδώ και 30 χρόνια. Λέει πως πολλές φορές τον έχουν προσεγγίσει άνθρωποι, οι οποίοι θέλουν να του πουλήσουν οστά με εμφανέστατα σημάδια ότι έχουν θαφτεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις αρνείται να τα αγοράσει, χωρίς καν δεύτερη σκέψη.

Το ηθικό κομμάτι, σε ό,τι αφορά την πηγή των εμπορευμάτων και το πώς βρίσκονται αυτά να πωλούνται είναι κάτι το οποίο αποτελεί μια δύσκολη υπόθεση. Ο λόγος είναι ότι δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη καταγραφή. Σε ένα άρθρο του στο περιοδικό Wire, ο Scott Carney έκανε λόγο για μια απέραντη «μαύρη» αγορά ανθρώπινων οστών με βάση την Ινδία, η οποία συνέχιζε ακάθεκτη, σε πείσμα των απαγορεύσεων από το κράτος. Μάλιστα, το 1986 με την απαγόρευση, υπήρξαν φήμες πως πολλοί εμπλεκόμενοι σκότωναν ανθρώπους για να πάρουν τα κόκαλά τους.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Παρόμοια στάση κράτησε και η κινεζική κυβέρνηση, απαγορεύοντας το 2006 την εξαγωγή ανθρώπινων οστών από τη χώρα, λόγω της έξαρσης του εμπορίου ταριχευμένων πτωμάτων για σχετικές εκθέσεις. Σε αυτό το εμπόριο υπήρχε ελάχιστη επίβλεψη. Ένας εκθέτης, μάλιστα, υποστήριξε πως τα συγκεκριμένα σώματα προέρχονταν από πτώματα τα οποία δεν είχε αναζητήσει κανείς και τα οποία η κινεζική αστυνομία έδινε σε σχολές ιατρικής. Αυτό, όμως, ήταν μόνο μια άποψη που δεν μπορούσε ο ίδιος να στοιχειοθετήσει επίσημα.

Αυτή η απαγόρευση, από την κινεζική κυβέρνηση, είναι η αιτία που έχει μειωθεί δραματικά η εμπορία ανθρώπινων οστών τη τελευταία δεκαετία. Ο Zohn μού έδειξε έναν κατάλογο του 1975, μιας εταιρίας φαρμακευτικών προμηθειών - Kilgore International. Στον εν λόγω κατάλογο, ένα κρανίο ενήλικα κόστιζε μόλις 25 ευρώ. Σήμερα, ένα κρανίο ενήλικα κοστίζει από κάποια εκατοντάδες ευρώ και πάνω. Ίσως η τιμή να φτάσει και τα 1.000 ευρώ. Εξαρτάται το πόσο «ολοκληρωμένο» είναι, ειδικά στα δόντια.

Τα πιο πολλά αντικείμενα που έχει στην κατοχή του ο Zohn, προέρχονται από την Κίνα ή την Ινδία και, φυσικά, αποκτήθηκαν πριν τις απαγορεύσεις. Έχει συλλέξει κόκαλα από μασονικούς ναούς, αλλά και από πωλήσεις που έγιναν από γιατρούς. (Ο Zohn, έχει τη δική του προσωπική συλλογή από ανθρώπινα κόκαλα).

Επίσης, υπάρχουν online προμηθευτές. Το «The Bone Room» πουλάει ανθρώπινα κόκαλα μέσω internet, όπως κάνουν και ιδιώτες από το ebay, το οποίο επιτρέπει την πώληση «καθαρών, αρθρωτών ανθρώπινων οστών, τα οποία δεν ανήκουν σε ντόπιους Αμερικανούς και έχουν χρησιμοποιηθεί για ιατρικές μελέτες. Ο Zohn με παρέπεμψε, επίσης, στον ινδικό ιστότοπο bforbones.com, όπου μπορείς να αγοράσεις πακέτα των 50 δοντιών για λιγότερα από 200 ευρώ. Στο τελευταίο, η νομιμότητα δεν είναι σίγουρη.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η φωτογραφία είναι μία ευγενική παραχώρηση του Mike Zohn.

Μία από τις μεγαλύτερες δημόσιες εκθέσεις οστεολογικών δειγμάτων βρίσκεται στο μουσείο Mütter, στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Είναι ένα μουσείο ιατρικής ιστορίας που βοηθά το κοινό να καταλάβει τα μυστήρια και την ομορφιά του ανθρώπινου σώματος, αλλά και ένα μέρος όπου ο κόσμος μπορεί να καταλάβει τη σημαντικότητα της διάγνωσης και της αντιμετώπισης ασθενειών. Ο Gillian Ladley (Μedia & Μarketing Μanager του μουσείου) αναφέρει: «με μεγάλη διαφορά, το πιο γνωστό έκθεμα που έχουμε στο μουσείο είναι ο σκελετός του Harry Eastlack». Ο Harry Eastlack έπασχε από Fibrodysplasia Ossificans Progressiva και αποφάσισε να δωρίσει το σώμα του στην επιστήμη, ώστε να γίνει έρευνα πάνω σε αυτήν τη σπάνια πάθηση. Το Mütter είναι, επίσης, γνωστό μιας και έχει στην κατοχή του τη συλλογή του Joseph Hyrtl, η οποία αποτελείται από 139 κρανία.

Ο Hyrtl ήταν ένας ανατόμος από τη Βιένη, που έζησε και δραστηριοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Ο Hyrtl μελετούσε τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπινων κρανίων, με σκοπό να απορρίψει με στοιχεία τις απόψεις των φρενολόγων της εποχής. Η φρενολογία ήταν επιστήμη, αρκετά δημοφιλής τότε. Όμως, με το πέρασμα του χρόνου, αποδείχθηκε ως ψευδοεπιστήμη.

Μία παρόμοια συλλογή εκτίθεται στο Μουσείο Οστεολογίας. Ο υπεύθυνος marketing του μουσείου, ο Josh Villemarette, μας είπε πως έχουν 4 ανθρώπινα δείγματα προς δημόσια έκθεση στο παράρτημα του μουσείο στην Οκλαχόμα και άλλα 7 σε αυτό που βρίσκεται στο Ορλάντο της Φλόριντα. Τα πιο γνωστά τους εκθέματα είναι ο σκελετός ενός νάνου και αυτός ενός ανθρώπου με κύφωση.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Η φωτογραφία είναι μία ευγενική παραχώρηση του Evan Michelson.

Οι μεγαλύτερες και πιο εντυπωσιακές εκθέσεις, όμως, βρίσκονται εκτός των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, στο μουσείο Vrolik στο Άμστερνταμ, αλλά και στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού, μπορεί να δει κανείς δύο μεγάλες συλλογές ανθρώπινων σκελετών. Η Evan Michelson, ερευνήτρια, μας πρότεινε δύο μουσεία στο Τορίνο της Ιταλίας. Το Μουσείο Ανθρώπινης Ανατομίας και το Cesar Lombroso, τα οποία έχουν στην κατοχή τους ανθρώπινους σκελετούς που χρονολογούνται πολλούς αιώνες πίσω. Το δεύτερο, που υπάρχει από το 1739, δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες του να θαυμάσουν τα εκθέματα σε έναν χώρο που έχει μείνει στην ίδια κλασική μορφή από τον 19ο αιώνα.

Η ιστορία του μουσείου Lombroso είναι πιο «σκοτεινή». Ο Cesar Lombroso ήταν ένας εγκληματολόγος του 19ου αιώνα, ο οποίος μάζευε ανθρώπινα υπολείμματα και τα εξέταζε ώστε να στηρίξει μια ρατσιστική θεωρία που είχε στο μυαλό του. Αυτή η θεωρία υποστήριζε πως υπάρχουν συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά σε όλους όσους διαπράττουν εγκλήματα. Το μουσείο, το οποίο για κάποιο διάστημα δεν ήταν ανοιχτό για το κοινό, έχει στη κατοχή του εκατοντάδες κρανία, τα οποία μαζεύτηκαν από εκτελέσεις που γινόντουσαν στο Τορίνο. Ξένοι από μακρινά μέρη, νεκροί στρατιώτες και δημόσιες αυτοψίες. Μάλιστα, στο μουσείο υπάρχει και το διατηρημένο κρανίο του ίδιου του Lombroso.

Είτε οι συλλογές είναι ιδιωτικές, είτε στεγάζονται σε μουσεία, ακόμα και αν τα κόκαλα προέρχονται από δωρητές ή βρίσκονται κάτω από περίεργες συνθήκες, αυτοί που συλλέγουν οστά παίρνουν πολύ σοβαρά το θέμα του σεβασμού. Ο Zohn αναφέρει πως είναι συχνό φαινόμενο να εκφράζει κάποιος τη δυσφορία του σχετικά με την ανταλλαγή ανθρωπίνων οστών. Όμως, ο Zohn έχει μια διαφορετική οπτική. «Σεβόμαστε τους νεκρούς αυτό που κάνουμε. Δεν κάνουμε πλάκα και αγαπάμε τα αντικείμενα που συλλέγουμε. Γι' αυτό τα κρατάμε ασφαλή, σε βάσεις».

Μια άλλη συχνή ερώτηση, που κάνουν στον ίδιο αλλά και τον Cohn, είναι αν έχουν αισθανθεί ποτέ κάποια ενέργεια ή κάποιο πνεύμα στο περιβάλλον, λόγω της ύπαρξης των οστών. Ο Cohn μάς είπε ότι «αν κάποιο μέρος είναι στοιχειωμένο, τότε αυτό θα έπρεπε να είναι το διαμέρισμά μου. Μια φορά νόμιζα πως είδα ένα φάντασμα και έτρεξα γεμάτος ενθουσιασμό να δω τι ήταν αυτό το "όραμα". Τελικά, ήταν απλά η αντανάκλασή μου στα ντουλάπια».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.