Ρωτήσαμε μια Ειδικό πώς Αρχίζουν οι Ταραχές στις Φυλακές

Το θέμα δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Δυο μήνες μετά τις ταραχές που προκάλεσαν ζημιές 20 εκατομμυρίων δολαρίων σε φυλακή, στη δυτική Μελβούρνη, ο πρώην Yπουργός Δικαιοσύνης της Αυστραλίας, o John Dowd, προειδοποίησε τις φυλακές στη Νέα Νότια Ουαλία ότι βρίσκονται σε ανάλογο κρίσιμο σημείο. Όπως τόνισε, το δικαστικό σύστημα της πολιτείας είναι υπερπλήρες, έχει έλλειψη πόρων και ένα βήμα πριν από την εφαρμογή απαγόρευσης του καπνίσματος - έπαιξε ρόλο καταλύτη για τις ταραχές της Μελβούρνης.

Το ενδιαφέρον είναι εάν αυτοί είναι γνωστοί παράγοντες κινδύνου, γεγονός που εγείρει το ερώτημα: πώς αρχίζουν οι ταραχές; Τις σχεδιάζουν οι κρατούμενοι ή ξεσπάνε αυθόρμητα; Για να μάθουμε τι συμβαίνει ρωτήσαμε μια ειδικό στο σωφρονιστικό σύστημα της Αυστραλίας, από το πανεπιστήμιο της Αδελαϊδας, τη Δρ. Elizabeth Grant, που παρέχει συμβουλευτική σε σωφρονιστικά καταστήματα σε όλη τη χώρα για θέματα ασφαλείας μέσω του σχεδίου.

VICE: Γεια σου Elizabeth. Πώς ξεκινούν οι ταραχές;
Δρ. Elizabeth Grant: Συνήθως γίνεται αυθόρμητα. Για παράδειγμα, μπορεί οι κρατούμενοι να παίζουν μπιλιάρδο, έπειτα να συμβεί κάτι και να αρνούνται να επιστρέψουν στο κελί. Μετά κάποιος θα πει κάτι όπως «εάν με αναγκάσεις, θα σε χτυπήσω». Δεν θέλει πολύ και οι αξιωματικοί των φυλακών δεν πρόκειται να «μπουν» στο σενάριο, θα υπαναχωρήσουν. Αυτός είναι ο πρώτος κανόνας· πρώτα η ασφάλειά σου, εξάλλου οι κρατούμενοι δεν μπορούν να πάνε πουθενά και αργά ή γρήγορα θα ξεμείνουν από τρόφιμα.

Τότε γιατί γίνονται οι ταραχές;
Η περιβαλλοντική ψυχολογία λέει ότι αυτό κάνεις όταν χάσεις τον έλεγχο· προσπαθείς να αλλάξεις τις καταστάσεις. Οι κρατούμενοι θα διαμαρτυρηθούν, είτε μεμονωμένα, είτε ως μέρος μιας ομάδας. Προσπαθούν να ανακτήσουν τον έλεγχο του περιβάλλοντός τους και του εαυτού τους. Το χειρότερο σενάριο είναι ότι θα προσπαθήσουν να αυτοκτονήσουν, συμπεριφορά που αποτελεί μορφή επανάκτησης του ελέγχου του περιβάλλοντός τους.

Πότε μια φυλακή διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμπλακεί σε μια εξέγερση;
Κάθε φορά που υπάρχει μεταβολή των περιστάσεων, είναι μια επικίνδυνη στιγμή. Θα μπορούσε να είναι η έλευση ενός διαβόητου κρατουμένου, μια αλλαγή της πολιτικής ή η ανοικοδόμηση μια καινούριας φυλακής. Κάθε νέα φυλακή έχει νέους κανόνες - οι κρατούμενοι γνωρίζουν τους κανόνες και δεν θέλουν κάτι καινούριο.

Έπειτα, ένα άλλο θέμα είναι η τοποθέτηση διαφορετικών ομάδων μαζί. Υπάρχουν μερικές ομάδες κρατουμένων που απλά δεν μπορούν να μπουν μαζί και εννοώ, πραγματικά δεν μπορείς να τις βάλεις μαζί. Πάντα τσακώνονται.

Ποιες είναι αυτές οι ομάδες;
Προφανώς οι συμμορίες. Οι συμμορίες μηχανόβιων, οι συμμορίες των δρόμων και ορισμένες πολιτισμικές ομάδες επίσης. Όταν ένας κρατούμενος πηγαίνει για πρώτη φορά στη φυλακή, τον ρωτάνε εάν έχει σχέση με κάποια συμμορία ή μια ομάδα δρόμου ή οποιονδήποτε άλλο, σε μια προσπάθεια να καταλάβουν πού πρέπει να τον βάλουν. Υπάρχουν δυο τρόποι να το σκεφτεί κανείς αυτό. Είτε βάζεις όλες τις συμμορίες μαζί, με ρίσκο να πάρουν τον έλεγχο της φυλακής, είτε προσπαθείς να τις κρατάς ξεχωριστά. Είτε τις συγκεντρώνεις, είτε τις διασπείρεις, πάντα υπάρχει θέμα.

Δεν μπορούν οι δεσμοφύλακες να σφίξουν τα λουριά στους προβληματικούς κρατουμένους;
Όχι, επειδή όταν οι αστυνομικοί αντιμετώπιζαν τη βία, δημιουργούνταν πολλά προβλήματα. Οι δεκαετίες του '70 και του ΄80 ήταν προφανώς κακές για εξεγέρσεις. Πάρτε το Bathurst (σκηνικό διαβόητων ταραχών το 1974), για παράδειγμα. Ήταν ένα ακραίο περιβάλλον. Έδιναν, ως προειδοποίηση σε κάθε κρατούμενο που ερχόταν στο Bathurst, «ξύλο» -πραγματικά πολύ «ξύλο», με τη ζωή τους να κρέμεται από μια κλωστή στη συνέχεια- και το έκαναν για 12 χρόνια. Έτσι, οι κρατούμενοι κατέληξαν να επαναστατούν όταν γινόταν ταραχή. Σε μια μεγάλη εξέγερση, έκαψαν τον τόπο. Το Bathurst ήταν το σημείο καμπής για τις αυστραλιανές φυλακές. Μετά το Bathurst χτίστηκαν πιο σύγχρονες φυλακές.

Ο «συνωστισμός» των φυλακών συχνά αναφέρεται ως ένας σημαντικός παράγοντας. Πιστεύεις ότι είναι σημαντικός;
Λοιπόν, είναι και δεν είναι. Ο υπερπληθυσμός στριμώχνει τον κόσμο όλο μαζί και φέρνει τους πόρους στα όριά τους, αλλά αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι η ανία. Εάν οι κρατούμενοι είναι απασχολημένοι είναι λιγότερο πιθανό να εξεγερθούν. Αλλά στη φυλακή, εκτός της τηλεόρασης, υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα για να διασκεδάσει κανείς. Σε κλειδώνουν στις 4 το απόγευμα, το γεύμα σου έρχεται περίπου στις 4.30 μ.μ. και αυτό είναι όλο μέχρι τις 7 το επόμενο πρωί. Είναι τόσο βαρετό που δεν το χωράει ο νους.

Είπες ότι οι εξεγέρσεις στις φυλακές στο παρελθόν ήταν πολύ χειρότερες. Τι άλλαξε, εκτός από τους λιγότερους ξυλοδαρμούς;
Σήμερα, υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται μονάδα διαχείρισης σχεδόν σε όλες τις φυλακές. Η ομάδα των κρατουμένων είναι μικρότερη και ένας υπεύθυνος της διαχείρισής της που ασχολείται με τις περιπτώσεις των κρατουμένων. Εάν κάνεις διαχείριση κρατουμένων και το κάνεις καλά, δεν έχεις ταραχές. Απλά, πλέον, δεν βλέπεις τις ταραχές που υπήρχαν τη δεκαετία του '70 κι αυτό λόγω της διαχείρισης της μονάδας. Στο παρελθόν γίνονταν αυτές οι μεγάλες εξεγέρσεις, που διαρκούσαν μέρες και πέθαινε κόσμος.

Πώς μπορούμε λοιπόν να αποφύγουμε αυτές τις ταραχές;
Η καλή επικοινωνία είναι το κλειδί. Στους κρατούμενους πρέπει να δίνονται πληροφορίες αλλά όχι έλεγχος. Χρειάζεται να νιώθουν ασφαλείς στο περιβάλλον τους ή θα εξεγερθούν; Αυτό είναι το πρώτο ερώτημα που θα έθετα αφού κάτι πήγαινε στραβά· ήταν ασφαλείς, σε βιώσιμο περιβάλλον οι κρατούμενοι; Δεν υπάρχει τίποτα μέσα σε αυτό για τους φυλακισμένους. Εάν εξεγερθούν το μόνο που θα συμβεί είναι να τιμωρηθούν και όπως υπογράμμισες, δεν έχουν πού αλλού να πάνε.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.