«Ο Κρατούμενος Ζητούσε Κλαίγοντας να Εκδικαστεί η Υπόθεσή του στην Ώρα της»

Νεότερη ενημέρωση: Περισσότερες δίκες στα ποινικά και πολιτικά δικαστήρια από την προσεχή Δευτέρα 11 Ιανουαρίου προβλέπει, σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου Δικαιοσύνης, η νέα Κοινή Υπουργική Απόφαση που αναμένεται να εκδοθεί. Διαβάστε περισσότερα εδώ. Η τελευταία εξέλιξη έρχεται μετά το παρακάτω δημοσίευμα του VICE.

«Πρόσφατα με κάλεσε εντολέας μου και κλαίγοντας, μου ζητούσε να του εγγυηθώ ότι η υπόθεσή του θα εκδικαστεί στην ώρα της, κάτι βέβαια που δεν είναι στο χέρι μας». Ο δικηγόρος Ερμής Παπουτσής με μία φράση συνοψίζει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του αισθήματος που επικρατεί στους κρατούμενους, των οποίων εκκρεμούν οι υποθέσεις τους και λόγω της αναστολής της λειτουργίας των δικαστηρίων, ζουν έγκλειστοι με μία μόνιμη αβεβαιότητα. 

«Η αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων έχει επηρεάσει σε μεγαλύτερο βαθμό -αλλά όχι μόνον αυτούς- όσους κρατούμενους αναμένουν την εκδίκαση της υπόθεσής τους σε δεύτερο βαθμό. Οι ΚΥΑ (Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις) από την αρχή της υγειονομικής κρίσης μέχρι και σήμερα, δεν περιλαμβάνουν καμία πρόβλεψη για τη συγκεκριμένη κατηγορία κρατουμένων, με αποτέλεσμα εκατοντάδες πρωτοβάθμια καταδικασθέντες κρατούμενοι, οι περισσότεροι σε βαρύτατες ποινές, να βλέπουν τις υποθέσεις τους να αποσύρονται από τα εκθέματα των δικαστηρίων και να προσδιορίζονται ακόμα και έναν χρόνο αργότερα. Στα Εφετεία της επαρχίας δε, όπου ήδη τα πινάκια ασφυκτιούν οι υποθέσεις προσδιορίζονται ακόμα αργότερα. Τέλος, ακόμα και οι υποθέσεις των οποίων η εκδίκαση ξεκίνησε αλλά δεν ολοκληρώθηκε πριν από την πανδημία έχουν επηρεαστεί, καθώς η εκδίκαση ή η διακοπή των συγκεκριμένων υποθέσεων τίθεται στη διακριτική ευχέρεια του δικαστηρίου. Προσωπικά, εκπροσωπώ εντολέα μου σε δίκη β’ βαθμού, η εκδίκαση της οποίας ξεκίνησε τον Ιανουάριο το 2020 και μετά από αλλεπάλληλες διακοπές βρίσκεται ακόμα στο στάδιο εξέτασης μαρτύρων κατηγορίας». 

Όσα περιγράφει παραπάνω ο κ. Παπουτσής εξηγούν τις συνέπειες που έχει αυτή τη στιγμή για τους κρατούμενους το κλείσιμο των δικαστηρίων, κάτι που προφανώς έχει και ψυχολογικές προεκτάσεις: «Η ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία των κρατουμένων έχει γίνει ακόμη χειρότερη. Προτού κάνει κάποιος πονηρές σκέψεις, καλό είναι να επισημανθεί ότι συνέπεια των πράξεων τους πρέπει να  είναι ο εγκλεισμός και μόνον - δεν μιλώ βέβαια για τις περιπτώσεις κατηγορουμένων που απαλλάσσονται εν τέλει. Η έλλειψη ασφάλειας δικαίου, η αβεβαιότητα δηλαδή για το πότε κάποιος θα δικαστεί φτάνει μέχρι τα όρια του ψυχολογικού μαρτυρίου. Μετά βεβαιότητας μπορώ να σας πω ότι αυτή τη στιγμή βρίσκονται έγκλειστα άτομα τα οποία θα έπρεπε να βρίσκονται έξω. Ειδικά προσωρινά κρατούμενοι οι οποίοι προφυλακίζονται για ελάσσονος σημασίας κακουργήματα λόγω της ευκολίας με την οποία επιβάλλεται η προσωρινή κράτηση κατά το στάδιο της ανάκρισης. Σε κάθε περίπτωση σε κανέναν δεν πρέπει να αφαιρείται η διεκδίκηση της ελπίδας της αποφυλάκισης». 

Ένα άλλο ζήτημα που προκύπτει είναι η παρουσία των κρατουμένων στις δίκες τους. «Οι μεταγωγές γίνονται για τις απολύτως επείγουσες περιπτώσεις, δηλαδή για προσωρινά κρατούμενους οι οποίοι έχουν πλησιάσει το ανώτατο όριο κράτησης, για ανακρίσεις και για αδικήματα υπό παραγραφή. Βέβαια έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι να διαμαρτύρονται για τον όγκο των μεταγωγών εν μέσω πανδημίας, αλλά απ’ τη στιγμή που παίρνουν εισαγγελική εντολή είναι υποχρεωμένοι να την εκτελέσουν. Επίσης, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο κρατούμενοι να δηλώνουν ότι δεν επιθυμούν  να μεταχθούν, είτε λόγω φόβου μην αρρωστήσουν είτε για να μη μείνουν σε 14ημερη καραντίνα κατά την επιστροφή τους από το δικαστήριο. Αυτό ως αποτέλεσμα έχει την πλημμελή εκπροσώπησή τους, καθώς μπορούν μεν κατ' άρθρο 340 ΚΠΔ να εκπροσωπηθούν από δικηγόρο, αλλά αυτό δεν αναιρεί το γεγονός ότι ο κατηγορούμενος είναι το επίκεντρο και το ιερότερο πρόσωπο της δίκης και η προσωπικότητά του επηρεάζει πολλές φορές την ετυμηγορία. Το αγκάθι εντοπίζεται σε μεταγωγές για ιατρικές εξετάσεις οι οποίες κρίνονται μη επείγουσες και μετατίθενται για αργότερα. Βέβαια μιλάμε ακόμα και για εξετάσεις που αφορούν ακόμα και πιστοποιήσεις αναπηρίας και για τις οποίες πρέπει να δοθεί “μάχη” με τους κατά τόπον Διευθυντές και Εισαγγελείς για να πραγματοποιηθούν». 

VICE Video: Εξαρτημένοι Χρήστες - Lockdown στον Δρόμο

Για την ώρα δεν έχει υπάρξει καμία ανακοίνωση για το πότε θα επανέλθουν σε πλήρη λειτουργία τα δικαστήρια, με τους κρατούμενους να επαναλαμβάνουν καθημερινά αυτήν την ερώτηση: «Είναι κάτι που παραμένει αβέβαιο. Σε πλήρη λειτουργία σίγουρα όχι πριν το τέλος Μαρτίου, ενώ οι πιο απαισιόδοξοι προβλέπουν την επαναφορά τον Ιούνιο. Εύχομαι να διαψευσθούμε», λέει ο κ. Παπουτσής και συνοψίζει: «Τα δικαιώματα των κρατουμένων στις ελληνικές φυλακές καταπατώνται εδώ και χρόνια και σίγουρα τα πράγματα δεν έγιναν καλύτερα εν μέσω πανδημίας. Οι απαράδεκτες υποδομές, η ανύπαρκτη συντήρησή τους, η ελλιπέστατη υγειονομική περίθαλψη και φυσικά ο υπερπληθυσμός συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα καταπάτησης του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), δηλαδή αυτό της απαγόρευσης της απάνθρωπης μεταχείρισης και των βασανιστηρίων. Και βέβαια αν αποδειχθεί ότι δεν πραγματοποιούνται δίκες οι οποίες δε δημιουργούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, ήτοι δεν υπάρχει κάποια έκτακτη ανάγκη, τότε μιλάμε και για παράβαση του άρθρου 6 της ΕΣΔΑ καθώς σίγουρα θα έχουμε υπερβεί την εύλογη χρονική διάρκεια κατά την οποία θα πρέπει να εκδικασθεί η υπόθεση του εκάστοτε κατηγορουμένου». 

Από πλευράς του ο Γιάννης Φ. Ιωαννίδης, Δικηγόρος και Πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου σχολιάζει για το θέμα: «Η αντιμετώπιση της πανδημίας έφερε στο φως ορισμένες από τις καλύτερες αλλά και κάποιες από τις χειρότερες όψεις τόσο της ελληνικής κοινωνίας όσο και του ελληνικού κράτους. Καθημερινές μικρές και μεγάλες χειρονομίες αλληλεγγύης από πολίτες, σημαντική προσφορά του δημόσιου συστήματος υγείας και των δημόσιων λειτουργών και υπαλλήλων του ΕΣΥ από τη μία. Και από την άλλη η σχεδόν γενικευμένη αδιαφορία για πολλούς ευάλωτους, όπως τους ιδίως τους αιτούντες άσυλο στους καταυλισμούς και τους κρατούμενους στις φυλακές. Οι κρατούμενοι, εκτός από τη σημαντική επιδείνωση των συνθηκών έκτισης της ποινής λόγω της απαγόρευσης ή του περιορισμού αδειών και επισκεπτηρίων, σε μια συνθήκη, ας το υπενθυμίσουμε, υποχρεωτικού συνωστισμού, δηλαδή σε ό,τι χειρότερο υπάρχει από πλευράς δημόσιας υγείας, με υπηρεσίες ιατρικές απολύτως ελλιπείς, βιώνουν και τις συνέπειες από τη δυσλειτουργία της Δικαιοσύνης. Κανείς δεν παραγνωρίζει τους κινδύνους διασποράς του ιού στα Δικαστήρια. Όμως η πρόσβαση στη Δικαιοσύνη δεν είναι μόνο στη θεωρία ένα θεμελιώδες δικαίωμα, για πολλούς κρατούμενους είναι καθοριστική για τη ζωή τους».

Ο ίδιος επισημαίνει πως «είναι επείγουσα ανάγκη η επαναλειτουργία όσο γίνεται πληρέστερα των ποινικών δικαστηρίων σε όλες τις περιπτώσεις που δικάζονται υποθέσεις κρατουμένων, καθώς και των συμβουλίων που κρίνουν την υπό όρους απόλυση από τις φυλακές. Αν όλοι ευλόγως βιαζόμαστε να πάρουμε πίσω τις ελευθερίες που θυσιάζουμε από πέρσι το Μάρτιο, ας αναλογιστούμε πόσο σημαντικό είναι για ένα φυλακισμένο να αξιώνει το ελάχιστο, να δικαστεί. Η Πολιτεία οφείλει να σταματήσει να του στερεί το δικαίωμα να κερδίσει χρόνια, μήνες, ή έστω και μια μέρα ελευθερίας». 

Σύμφωνα με τα στοιχεία, στην Ελλάδα υπάρχουν 34 φυλακές και 10.175 θέσεις κράτησης. Σε αυτές, σήμερα, ζουν 11.379 κρατούμενοι σύμφωνα με την τελευταία επίσημη καταγραφή. Συνεπώς, η επαναλειτουργία των δικαστηρίων θα οδηγούσε και σε αποσυμφόρηση των φυλακών σε μία περίοδο που οι συνθήκες κράτησης λόγω της πανδημίας έχουν γίνει ακόμα χειρότερες.

Ζητώντας από τη Σοφία Νικολάου, Γενική Γραμματέα Αντεγκληματικής Πολιτικής του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, να τοποθετηθεί πάνω στο θέμα της διακοπής των δικαστηρίων απέστειλε τη συγκεκριμένη δήλωση χαρακτηρίζοντας θεμέλιο του πολιτεύματος και της κοινωνίας την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στα δικαστήρια, έστω και με προσαρμογές λόγω της πανδημίας: 

«H αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων εξαιτίας της πανδημίας, αποτελεί μείζον πρόβλημα για τη Δικαιοσύνη αλλά και για το σωφρονιστικό σύστημα. Το γεγονός ότι δεν δικάζονται υποθέσεις για υφ’ όρων απολύσεις κρατουμένων, ότι δεν λαμβάνονται αποφάσεις για αναστολές ποινών αλλά και δεν εκδικάζονται υποθέσεις στα Εφετεία προκαλούν σοβαρό πρόβλημα συμφόρησης των φυλακών. Πολλοί κρατούμενοι θα ήταν εκτός φυλακών αν γίνονταν οι δίκες ενώ είναι άγνωστο πότε θα οριστούν ξανά, κάτι που σημαίνει ότι θα συνεχίσουν να βρίσκονται στα Καταστήματα Κράτησης. Σκεφτείτε, επίσης, την ψυχολογία κρατουμένων οι οποίοι περιμένουν τις δίκες τους, ελπίζουν σε αποφυλάκισή τους και βρίσκονται εγκλωβισμένοι εξαιτίας της πανδημίας. Γενικά, η αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων είναι ζήτημα Δημοκρατίας. Η απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών στα δικαστήρια, έστω και με προσαρμογές λόγω της πανδημίας, είναι θεμέλιο του πολιτεύματος και της κοινωνίας». 

Σε επικοινωνία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης ζητώντας να τοποθετηθούν πάνω στο θέμα και θέτοντας το ερώτημα πότε θα ανοίξουν τα δικαστήρια, πηγές του Υπουργείου διεκρινίζουν στο VICE: «Στις Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις για την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων προβλέπονται ρητές εξαιρέσεις, προκειμένου να είναι δυνατή η εκδίκαση ποινικών υποθέσεων. Ειδικότερα, προβλέπεται πως εκδικάζονται οι υποθέσεις αποκλειστικά σε περιπτώσεις όπου ο χρόνος παραγραφής συμπληρώνεται για τα πλημμελήματα μέχρι 31.12.2021 και για τα κακουργήματα μέχρι 31.12.2022 ή συμπληρώνεται ο ανώτατος χρόνος προσωρινής κράτησης κατηγορουμένων. H ρύθμιση αυτή καταλαμβάνει όλες τις ποινικές υποθέσεις ανεξαρτήτως του βαθμού εκδίκασης αυτών. Σημειώνεται ότι κατ’ αρχήν  η εκδίκαση των ποινικών υποθέσεων από τους δικαστικούς σχηματισμούς μπορεί να πραγματοποιηθεί, εφόσον τηρούνται οι προβλέψεις της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης για την τήρηση των μέτρων κατά του κορωνοϊού, ήτοι η παρουσία μέχρι δεκαπέντε (15) ατόμων στη δικαστική αίθουσα, μη υπολογιζομένων των δικαστών, εισαγγελέων και δικαστικών υπαλλήλων.  Προκειμένου, όμως, να μπορούν να εκδικαστούν οι ως άνω ποινικές  υποθέσεις, κατ' εξαίρεση ο αριθμός των ατόμων στην αίθουσα μπορεί να υπερβεί τα δεκαπέντε (15), εάν, κατά την κρίση του προεδρεύοντος του δικαστηρίου, η παρουσία των ατόμων αυτών είναι απολύτως αναγκαία. Επιπλέον, από το Υπουργείο Δικαιοσύνης διευκρινίζεται πως η άρση των περιοριστικών μέτρων στα δικαστήρια θα υλοποιηθεί σύμφωνα με τις εισηγήσεις των ειδικών λοιμωξιολόγων και επιδημιολόγων της αρμόδιας Εθνικής Επιτροπής κατά του κορωνοϊού του Υπουργείου Υγείας, ανάλογα με την εξέλιξη της πανδημίας και με κριτήριο την προστασία της υγείας των διαδίκων και όλων των παραγόντων της δίκης».

Αρμόδιες πηγές δεν αποκλείουν στο VICE τη διεύρυνση των προϋποθέσεων για τη διεξαγωγή ποινικών δικών. Σε κάθε περίπτωση αναφέρουν πάντως πως για την Κυβέρνηση και το Υπουργείο Δικαιοσύνης προτεραιότητα αποτελεί η διασφάλιση της δημόσιας υγείας και της υγείας όλων των παραγόντων της δίκης.  

Περισσότερα από το VICE

Μιλήσαμε με Έναν Αλβανό Καλλιεργητή που Στέλνει «Χόρτο» σε Ελλάδα και Ιταλία

Guy Krief, πού Χάθηκες Τόσα Χρόνια;

«Πάντα Λένε Υποτιμητικά Πράγματα» - Άρχισα να Ακούω Φωνές Μετά από μια Επέμβαση

Ακολουθήστε το VICE σε Twitter, Facebook και Instagram.